Senet Protesto Ne Demek
SENETTE ÖDEMEME PROTESTOSU NEDİR?
SENEDİN ÖDENMEMESİ
Senedi elinde bulunduran yetkili hamilin senetten doğan müracaat haklarını kullanabilmesi için bazı şartları yerine getirmesi gerekmektedir. Borçluya, poliçenin, bononun ödenmesi için yapılan ibrazın sonuçsuz kalması üzerine, müracaat haklarının kullanılabilmesi için ödememe protestosu düzenlenmelidir. Senet ödenmezse ciro edenlere başvurulabilmesi için süresi içerisinde ödememe protestosu çekilmelidir. Ödememe protestosu süresinde düzenlenmezse müracaat hakkı kaybedilir. Ödenmeyen senedin tahsil edilebilmesi için ödememe protestosu son derece önemlidir. Ödememe protestosu çekilmediği takdirde senet alacaklısı cirantalara başvuru hakkını kaybeder. Hak kayıpları yaşamamak için İcra ve İflas Hukuku, Ticaret Hukuku alanlarında uzman Mersin İcra Avukatı ile çalışmanızda fayda vardır. Hukuk Büromuz Mersin Ve Adana illeri başta olmak üzere Türkiye’nin her şehrinde İcra Avukatı, Ticaret Avukatı, İcra Takibi Avukatı olarak hizmet vermektedir.
SENET ÖDEMEME PROTESTOSU ÇEKİLMEZSE NE OLUR?
Senedin ödenmemesi durumunda ödememe protestosu çekilmez ise senet alacaklısı müracaat borçlularına başvuru hakkını kaybeder. Ödenmeyen senetler için ödememe protestosu çekilmesi için Mersin İcra Avukatı olarak ofisimiz ile iletişime geçebilirsiniz. Senet protesto örneği, Ödenmemiş senet protesto örneği, ödenmemiş senet icra takibi, ödenmeyen senedin tahsil edilmesi konularında müvekkillerimize en iyi şekilde hizmet vermekteyiz.
PROTESTO SÜRESİ NE KADAR?
Ödememe protestosu ödeme gününü takip eden iki iş günü içerisinde çekilir. Ödememe protestosu senedin ödeme gününde çekilemez. Ödenmeyen senedin tahsil edilmesi konusunda Mersin Ticaret Avukatı, Mersin İcra Avukatı olarak müvekkillerimize en iyi şekilde hizmet vermekteyiz. Protesto, noterden çekilir. Protesto örneği, senet ihtarname örneği için Mersin Hukuk Büromuz ile iletişime geçiniz.
SENET ÖDENMEZSE NE YAPILIR?
Senedin ödenmemesi durumunda alacaklı kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibi başlatabilir. Senet borçlusuna karşı başlatılan icra takibinin kesinleşmesi ile borçlunun maaşına, evine, arabasına, banka hesaplarına haciz koyulabilir. Ödenmeyen senetlerin tahsil edilmesi için icra takibi başlatılması gerekmektedir. Senet borcunu ödemeyene karşı başlatılan icra takibinin kesinleşmesi ile borçlunun mal varlığına haciz konulur. Senet borcunu ödemeyenin maaşına haciz koyulabilir. Ödenmeyen senetlerin tahsili, ödenmemiş senet icra takibi, senedin ödenmemesi, icra takibi başlatılması konusunda müvekkillerimize en iyi şekilde Mersin İcra Avukatı hizmeti vermekteyiz.
Ödeme Protestosu Çekilmeyen Senetten (Bono) Dolayı Keşideci ve Cirantaların Sorumluluğu
Ticari hayatta en yaygın olarak kullanılan kambiyo senedi, halk arasında senet olarak da tabir edilen bonodur. Bonoya ilişkin düzenlemeler sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) ilâ maddeleri arasında yer almaktadır. Ayrıca, TTK’nın maddesinde ifade edildiği üzere, bononun niteliğine aykırı düşmediği oranda, poliçeye ilişkin bazı hükümler de bono hakkında uygulama alanı bulacaktır. Poliçeye ilişkin hükümlerden bono hakkında uygulanacak olanlardan birisi de ödememe halinde başvurma haklarına ilişkin TTK’nın ilâ ve ilâ maddeleri arasında yer alan kurallardır.
Buna göre, bononun ödenmemesi halinde ödememenin ödememe protestosu adı verilen ve noterlikçe düzenlenen resmi bir belgeyle belirlenmesi şarttır (TTK m. /1, ve ). Ödememe protestosunun ödeme gününü izleyen iki (2) işgünü içinde çekilmesi zorunludur (m. /3). Protestonun düzenlenmesi, bonoyu elinde bulunduran hamilin kambiyo senetlerine mahsus müracaat haklarını kullanması açısından büyük önem arz etmektedir. TTK’nın /1. maddesinde, poliçenin/bononun vadesinde ödenmemesi halinde hamilin, cirantalara, düzenleyene ve poliçe dolayısıyla taahhüt altına girmiş olan diğer kişilere başvurabileceği hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle, hamilin bonodan kaynaklanan müracaat hakkını kullanabilmesi için, bazı istisnai durumlar dışında, yasal süre içinde protesto düzenletmesi gerekmektedir. Söz konusu istisnai durumlar dışında ödememe protestosu çektirmeyen hamil, örneğin kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna başvuramayacağı gibi genel haciz yoluna da başvuramayacaktır (Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/ sayılı kararı).
Ödeme Protestosu Çekilmesine Gerek Bulunmayan Haller (İstisnalar)
1) Bonoyu Düzenleyen ve Onun Lehine Aval Veren, Kabul Eden Kişi Konumunda Bulunduklarından Ödememe Protestosu Çekmemiş Olsa Dahi Bu Kişilere Karşı Müracaat Edebilir
TTK’nın /1. maddesinde, bir bonoyu düzenleyen kişini tıpkı bir poliçeyi kabul eden gibi sorumlu olduğu hükmüne yer verilmiştir. Keza, TTK’nın /1. maddesi uyarınca, aval veren kişi da kimin için taahhüt altına girmişse aynen onun gibi sorumlu olacaktır. Aynı şekilde, TTK’nın /1. maddesinin amir hükmü gereğince, temsile yetkili olmadığı hâlde bir kişinin temsilcisi sıfatıyla bir bonoya imzasını koyan kişi de o bonodan dolayı bizzat sorumludur Bu nedenle, bonoyu tanzim edene, onun lehine aval verene ve bunların yetkisiz temsilcilerine karşı ödememe protestosu çekilmesine gerek bulunmamaktadır(Ramazan Arslan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz, Emel Hanağası, İcra ve İflas Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, , s. ). Zira, TTK’nın maddesi gereğince, hamilin bu kişilere karşı doğrudan doğruya başvuru hakkı bulunmaktadır.
Buna karşılık, cirantalara, ciranta lehine aval verenlere ve bunların yetkisiz temsilcilerine karşı başvuruda bulunabilmesi için keşideciye karşı ödememe protestosu çekilmiş olması şarttır
2) TTK’nın Maddesinde Düzenlenen Haller
TTK’nın maddesinde düzenlenen hallerde de protesto düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Buna göre; düzenleyen, ciranta veya aval veren kişi, senet üzerine “gidersiz”, “protestosuz” kayıtlarını ya da bunlara eş anlamlı diğer herhangi bir ibareyi yazıp imzalayarak, hamili başvurma hakkını kullanmak için kabul etmeme veya ödememe protestosu düzenleme yükümünden kurtarabilir (m. /1).
Bu kayıt, hamili, bonoyu süresinde ibraz etmek ve gereken ihbarları yapmak yükümlülüklerinden kurtarmaz. Sürelere uyulmadığını ispat, bunu hamile karşı ileri süren kişiye düşer (m. /2).
Bu kayıt bonoyu düzenleyen tarafından yazılmış ise, poliçeden dolayı borç altına girmiş olanların hepsi hakkında geçerli olur; bir ciranta veya aval veren kişi tarafından yazıldığı takdirde, hüküm yalnız ona uygulanır. Düzenleyen tarafından yazılan kayda rağmen hamil yine protesto çekerse giderler kendisine ait olur (m. /3).
Kayıt bir ciranta veya aval veren kişi tarafından konduğu takdirde, bu kayda rağmen çekilmiş olan bir protestonun gerektirdiği giderleri, bonodan dolayı borç altına girenlerin hepsi tazminle yükümlüdür (m. /4)
Ödeme Protestosu Çekilmemiş Bononun Hukuki Niteliği ve Düzenleyen ile Cirantalara Karşı Başka Kanuni Yollara Başvurulup Başvurulamayacağı Sorunu
Ödememe protestosu çekilmeyen bono nedeniyle cirantalara ve bunlar lehine aval verenlere karşı kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu veya genel haciz yoluyla bir takip yapılamayacağı yukarıda ifade edilmişti. Bununla birlikte, ödememe protestosu çekilmeyen bir bono HMK’nın maddesi anlamında bononun dayandığı temel ilişki açısından yazılı delil başlangıcı niteliğinde olduğundan, hamil temel ilişkiye dayalı açacağı davada, bu bonoyu bir ispat aracı olarak kullanabilecektir (Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/; Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/ ve Yargıtay HD’nin tarih, E/, K/ sayılı kararları). Örneğin, ödememe protestosu çekilmemiş bir bono hamile alım satım sözleşmesine dayalı olarak verilmiş ve alıcı borcunu ödememiş ise alacaklı satım akdine dayalı olarak borçlu aleyhine genel hükümlere göre bir alacak davası açabilir ve bu davada bonoya yazılı delil başlangıcı olarak dayanabilir. Yazılı delil başlangıcının bulunduğu durumlarda, senetle ispat zorunluluğu ortadan kalktığından, davacı iddiasın ispat hususunda tanık dinletebilecektir.
Yine, ödememe protestosu çekilmeyen bononun dayandığı temel hukuki ilişkiye dayanarak hamilin ciranta aleyhine genel haciz yoluna başvurması ve cirantanın ödeme emrine itiraz etmesi durumunda, hamil açacağı itirazın iptali davasında bu bonoya yazılı delil başlangıcı olarak dayanabilecektir.
Sonuç itibarıyla, bonoyu elinde bulunduran hamilin cirantalara başvurabilmesi için vadesi geldiğinde ödenmeme halinde noter aracılığıyla yasada öngörülen iki iş günü içinde ödememe protestosu düzenletmeli ya da bono düzenlenirken keşideciden bononun ön yüzüne “protestosuzdur” şeklinde bir ibaresi yazdırarak protesto çekme yükümlülüğünden kendisini kurtarması gerekmektedir. Bunların yapılmaması durumunda ise hamil, genel hükümlere dayalı olarak bononun dayandığı temel hukuki ilişkiye dayalı olarak bir dava açabilecektir. Ancak, davanın sonuçlanmasının uzun süre alacağı dikkate alındığında, elinde bono bulunduran hamillerin basiretli bir tacir olarak önceden gerekli tedbirleri almalarının kendi menfaatlerine olacağı açıktır.
Av. Z. Fırat Gültekin
LLM, Ekonomi Hukuku
Bono alacağından bahsedebilmek için öncelikle kıymetli evrak vasfını haiz geçerli bir bononun bulunması gerekmektedir. Bononun tanımına ve geçerlilik şartlarına ilişkin bilgilere Bononun Şekil Şartları başlıklı makalemizden ulaşabilirsiniz.
SENEDİN ÖDENMEMESİ HALİNDE BAŞVURU YOLLARI
Bir senedin ödenebilmesi için öncelikle borcun muaccel olması gerekir. Vade tarihi gelmemiş bir senedin ödenmesi istenemez. Senette vade tarihi belirtilmemişse senedin görüldüğünde ödeneceği düzenlenmiştir.
TTK Maddesi gereği senet hamili, senedi düzenleyene ibraz etmek zorundadır. İbrazın şartlarına ilişkin makalemizi Senedin İbraz Zorunluluğu başlıklı makalemizden inceleyebilirsiniz.
Usulüne uygun ibrazı gerçekleştiren hamil daha sonra ödenmeyen senet için şu yollara başvurabilir:
1-Hamil dilerse senedin asıl borçlularına ( senedi düzenleyen ve aval verenlere) karşı doğrudan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibi yapabilir yahut alacak davası açabilir.
2-Hamil asıl borçlular dışında, başvuru borçlularına (cirantalara veya cirantalara aval verenlere) da müracaat edebilir. Cirantalara başvurabilmek için bazı şartlar aranmıştır. Bu şartlar aşağıda ayrı başlık altında incelenecektir.
SENETTE PROTESTO ZORUNLULUĞU
1-Asıl borçlulara başvuru:
Senette asıl borçlu senedi düzenleyendir. Temsilci aracılığıyla düzenlenen senetlerde, yetkisini aşan temsilci asıl borçlu sıfatıyla sorumlu olur. Asıl borçluların mirasçıları asıl borçlu sayılır. Bunların dışında senedi düzenleyene aval verenler de asıl borçlu sıfatıyla sorumlu olacaklardır. Usulüne uygun ibrazı gerçekleşmiş bir senette hamil asıl borçlulara karşı protesto çekmeden doğrudan müracaat edebilir ve icra takibi yapabilir. Bu halde protesto şartı aranmaz.
2-Başvuru borçlularına müracaat:
Bonoda asıl borçlu dışında imzası bulunan kişiler başvuru borçluları olarak nitelendirilir. Cirantalara aval verenler de başvuru borçlusu sıfatıyla sorumluluk altındadır.
Şayet hamil asıl borçlular dışında kalanlara (cirantalar ve onların lehine aval verenler)müracaat etmek istiyorsa ;
A-Senedi düzenleyene ibraz etmelidir.
B-Asıl borçlu senedi ödememelidir.
C-Ödememe protestosu çekilerek ödememe durumu tespit edilmelidir.
Bu üç şart bir arada ise artık hamil başvuru borçlularına karşı takip ve dava hakkını kullanabilecektir. Şayet protesto çekilmemişse başvuru borçluları sorumluluktan kurtulacaktır. “Belirli bir günde veya düzenlenme gününden veya görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi şartını içeren bir bonoya dayanarak hamilin lehtara müracaat edebilmesi, ödeme gününü takip eden iki iş günü içinde senet keşidecisinin protesto edilmesine bağlıdımonash.pwz borçlu takip dayanağı bononun lehdar cirantası olup, adı geçen hakkında takip yapılabilmesi için keşideciye protesto keşide edilmesi zorunludur. Takip dosyasında takip alacaklısı hamil tarafından bononun keşidecisine protesto keşide edildiğine dair evrakın bulunmadığı görümonash.pwto koşulunun usulünce yerine getirilmemesi sebebiyle takibin iptaline karar verilmesi gerekir.” Y HD.
Cirantalara karşı protesto çekmeden icra takibi yapılamaz şayet yapılmışsa takip iptal edilir. Nitekim Yargıtay Hukuk Dairesi yılında vermiş olduğu bir kararda;
“Takibe konu olan TL ve TL bedelli iki adet bonoda, şikayette bulunan borçlunun, lehtar ( birinci ciranta ) olduğu görülmektedir. Bu durumda, yetkili hamil olan alacaklının, borçlu ciranta hakkında takip yapabilmesi için, bononun keşidecisine ödememe protestosu göndermesi zorunludur. İcra dosyasında söz konusu bonolar bakımından protesto çekildiğine dair bir belge bulunmadığı görülmekle, alacaklı hamilin takibe dayanak bonolar yönünden cirantaya karşı müracaat hakkını kaybettiği anlaşılmaktadır. O halde, mahkemece, İİK'nun /a maddesi hükmü uyarınca bu husus re'sen gözetilerek, alacaklının müracaat hakkını kaybettiği gerekçesi ile takibin iptaline karar verilmesi gerekirken, şikayetin reddi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir.” İfadelerini kullanmıştır.
SENETTE PROTESTO SÜRESİ
- Ödeme günü belli olan senetlerde protestonun ödeme gününü takip eden 2 iş günü içerisinde çekilmesi zorunludur.
- Görüldüğünde ödenecek bonolar için ise protesto süresi düzenlenme tarihinden itibaren 1 yıldır.
- Vadesi yazılmamış bonolarda düzenlenme gününden itibaren 1 yıl içerisinde ödememe protestosu çekilmelidir.
Protesto hamilin kendisi tarafından çekilebilir. Uygulamada protesto için senetler genellikle bankaya verilmektedir.
BONODA PROTESTO NASIL ÇEKİLİR
TTK’nun Maddesi protestonun noter aracılığıyla çekilmesi gerektiğini düzenlemiştir. Yetkili noterlik asıl borçlunun ticaret yerinde ve böyle bir yer yoksa konutunun bulunduğu yer noterliğidir. Protesto belgesi aksi ispat edilinceye kadar ibrazın yapıldığına karine teşkil eder.
PROTESTONUN ŞEKLİ VE İÇERİĞİ
TTK MADDE
(1) Protesto;
a) Protestoyu çeken ve kendisine protesto çekilen kişilerin adlarını veya ticaret unvanlarını,
b) Kendisine protesto çekilen kişinin, poliçeden doğan taahhüdünü yerine getirmeye davet edildiği hâlde, taahhüdünü ifa etmemiş, kendisi bulunamamış veya ticaret yerinin ya da konutunun belirlenememiş olduğuna ilişkin bir şerhi,
c) Sözü geçen davetin yapıldığı veya davet teşebbüsünün sonuçsuz kaldığı yer ve güne ait bir şerhi ve
d) Protestoyu düzenleyen noterin imzasını,
içerir.
(2) Kısmi ödeme protestoda belirtilir.
(3) Kabul için kendisine bir poliçe ibraz edilmiş olan muhatap, poliçenin ertesi günü tekrar ibrazını istemiş ise bu durum da protestoya yazılır.
c) Protesto belgesi
MADDE
(1) Protesto ayrı bir belge hâlinde düzenlenerek poliçeye bağlanır.
(2) Protesto, aynı poliçenin çeşitli nüshaları veya poliçenin aslı ile bir sureti ibraz edilerek düzenlenmiş ise protestoyu bu nüshalardan birine veya asıl senede bağlamak yeterlidir.
(3) Diğer nüshalara veya surete, protestonun, kalan nüshalarından birine veya poliçenin aslına bağlanmış bulunduğu kaydolunur.
PROTESTODAN MUAFİYET
-Bono üzerinde muafiyete ilişkin bir kaydın bulunması,
-Bonoyu düzenleyenin iflas etmiş olması,
-Mücbir sebebin varlığı
Hallerinde hamil protesto çekmeden başvuru hakkını kullanabilir.