Dersim Isyanları Ve Seyit Rıza Gerçeği Pdf

kaynağı değiştir]

27 Mart tarihinde Dersim-Erzincan yolundaki bir köprü Haydaran ve Demanan aşiretleri tarafından yakılır. Diğer Türk Birlikleri ile bağlantı kurulmasın diye Dersimli gruplar tarafından bölgenin telefon hatları kesilir. Jandarma birliklerine pusu kurulur. Pax bucağı karakoluna baskın düzenlenir. Seyit Rıza bizzat Sin Karakolu'nun da basılması için asi milislere emir verir. Bölgedeki 9. Seyyar Jandarma Taburu'na da baskın düzenlenir. Kendi vatandaşlarından kurulu düzensiz gerilla kuvvetlerine karşı savaşmak üzere eğitilmemiş ve bu yönde bir hazırlığı olmayan askerî kuvvetler kendilerini korumakta zaafiyet içine düşerler. Birçok askerî birlik basılarak askerler öldürülür ve yaralanır. Asiler Mazgirt Köprüsü'nü de tahrip ederler.^[42]

İsyancıların bir kısmını 'de Sivas'ın Zara ve İmranlı ilçelerinden sığınan isyancılar oluşturuyordu.^[11][12]

14 Haziran tarihli meclis konuşmasında, İsmet İnönü; bölgeyi medenileştirmek ve geliştirmek için büyük uğraşlar yapıldığını fakat bölgede güçlü olan bir takım aşiretlerin, hükûmetin bu programına direniş gösterdiğini ifade etmiş, bölgede askerî tedbir almanın bir zorunluluk haline geldiğini belirtmiştir. 18 Eylül yılında yaptığı açıklamada ise, biri subay olmak üzere, 30 askerin hayatını kaybettiğini, 51 kişinin yaralı olduğu, isyancının öldürüldüğünü, kişinin ise güvenlik güçlerine teslim olduğunu belirtmiştir.^[43]

Sahada bulunmayan İhsan Sabri Çağlayangil'in bir ifadesine göre, yılında Atatürk Singeç Köprüsü'nün açılışını yapmak üzere Dersim'e gelecekti. Bu köprünün bir ucunda güvenliği sağlamak amacıyla bir askeri karakol bulunuyordu. İsmail Hakkı adlı bir teğmenin komutasındaki karakola isyancılar tarafından saldırı düzenlendi. Karakol yakıldı ve 33 askerin tümü öldürüldü.^[44] Ancak 33 asker tek bir baskınla ölenlerin değil, yılının Temmuz ayı sonuna kadar öldürülenlerin toplam sayısıdır.^[45] Atatürk'ün köprü açılışı için Pertek'e geldiği tarih ise 17 Kasım 'dir.

Askerî harekât[değiştir kaynağı değiştir]

6 Eylül'de başlayan "temizleme harekâtı", 17 gün boyunca devam etti.^[58]

Hava kuvvetleri[değiştir kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Dersim İsyanı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.