Ürik Asit Yüksekliği

ÜRİK ASİT NEDİR?

Ürik asit, tüketilen gıdalarda bulunan pürin yapısı içeren moleküllerin yıkılmasıyla oluşan bir üründür. Özellikle pürin açısından zengin gıdaların tüketilmesi ve bu gıdaların sindirilmesi sonucu fazla miktarda ürik asit oluşur. Kanda ürik asit yüksekliği hiperürisemi olarak da adlandırılır. Kandan alınan örnek ile yapılan testler sonucu ürik asit normal değeri; kadınlarda 1,5-6 mg/dl ve erkeklerde 2,5-7 mg/dl olarak belirlenmiştir. Bu değerlerin üstündeki sonuçlar hiperürisemi olarak tanımlanır. Ürik asit düşüklüğü sık karşılaşılan bir durum değildir. Ürik asit antioksidan özelliğe sahip bir moleküldür. Bu yüzden düşüklüğünde kronik hastalıkların oluşumuna yol açabilecek oksidatif streste artış görülebilir. Kişinin ürik asit oluşumunu artıran bir hastalığa sahip olması, Ürik asit oluşumunun artmasına yol açan ilaç kullanımı, Pürin açısından zengin gıdalarla beslenmesi gibi durumlar kanda ürik asit seviyesinin yükselmesine sebep olur. Bunların yanı sıra böbreklerdeki bir problem neticesinde böbreğin kandaki fazla ürik asiti süzememesi, vücuttan uzaklaştıramaması da ürik asit düzeylerinde artışa yol açar.

ÜRİK ASİT KRİSTALLERİ NEDİR?

Kandaki ürik asit seviyesinin yükselmesi kristal oluşumuna yol açar. Oluşan ürik asit kristalleri, tüm vücutta görülebileceği gibi özellikle böbrek ve eklemlerde oluşur. Vücudun bağışıklık sistemi, ürik asit kristallerini yok etmek için inflamasyon (iltihaplanma) yanıtı oluşturur. İnflamasyon yanıtı da etkili olduğu bölgede kızarıklık, ağrı gibi belirtilere yol açar. Ürik asit yüksekliği olan kişilerin sadece ⅓’ünde ürik asit yüksekliği belirtileri görülür. Belirti görülmeyen durum asemptomatik hiperürisemi olarak adlandırılır. Kanda ürik asit düzeyinin yüksek olması tek başına bir hastalık olarak kabul edilmez. Ancak yüksek ürik asit seviyeleri, zamanla vücutta bazı hastalıkların oluşmasına neden olabilir.

ÜRİK ASİT YÜKSEKLİĞİ GÖRÜLEN HASTALIKLAR NELERDİR?

Gut Hastalığı: Gut ya da gut artiriti, hiperürisemisi olan kişilerin yaklaşık %20’sinde görülen bir hastalıktır. Ayak başparmağı, Ayak bileği, El bileği, Diz eklemi, Dirsek eklemi başta olmak üzere vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilir. Etkilenen eklemde; Şişlik, Kızarıklık, Şiddetli ağrı görülür. Ayrıca eklemde katılaşma, eklemi hareket ettirememe gibi belirtiler de gut hastalığında sık karşılaşılan durumlardır. Gut, alevlenme ataklarıyla ilerleyen bir hastalıktır. Hiçbir belirtinin görülmediği bir zamanda ani bir atakla ağrılar başlayabilir. Gut atakları genellikle gece saatlerinde başlar, yaklaşık 12 saat sonra doruk noktasına ulaşır ve sonrasında azalarak yatışır. Ancak gut hastalığı tedavi edilmediğinde ataklar sıklaşarak kronik gut adı verilen bir duruma ilerleyebilir. Tofüslü gut, uzun yıllar boyunca hiperürisemisi olan kişilerde görülen kronik bir gut hastalığı türüdür. Ürik asit kristalleri; Eklemlerde, Kulakta, Deri altında birikip kümelenerek tofüs yapısı oluştururlar. Bu şişlik olarak dışarıdan bile görülebilecek tofüs yapısı, çevresindeki sinirlere bası yaparak sinir hasarı oluşturabilir. Böbrek Taşları: Ürik asit kristalleri, böbrekte bir araya gelerek taş oluşumuna neden olabilir. Genellikle oluşan bu taşlar çok küçüktür ve hiçbir belirtiye neden olmadan idrarla vücutta atılır. Ancak bazı durumlarda taş, büyüyerek idrar yollarında tıkanıklığa neden olabilir. Böbrek taşları; Kusma, Böbrek yatağında ağrı, İdrara sıkışma, İdrar yaparken ağrı, İdrar yaparken zorlanma, İdrarda kan gibi belirtilere neden olabilir. Böbrek taşlarının, idrar yolları enfeksiyonuna neden olduğu durumlarda bu belirtilere ek olarak ateş ve titreme de görülebilir.

ÜRİK ASİT NEDEN YÜKSELİR?

Ürik asit yüksekliği, temel olarak fazla ürik asit oluşumu veya ürik asitin vücuttan yeterince uzaklaştırılamamasına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Yüksekliğin en sık karşılaşılan nedeni, böbreğin kandan ürik asiti filtreleme kapasitesindeki azalmaya bağlıdır. Bununla birlikte; ürik asit oluşumunu arttıran besinlerin tüketilmesi, kilolu olmak, fazla miktarda alkol tüketmek de ürik asit yüksekliğine yol açar. Kanda ürik asit seviyesini yükselten durumlar: Böbrek yetmezliği, Hipotiroidizm (tiroit bezinin az çalışması), Obezite, Sedef hastalığı, Diüretik ilaç kullanımı, Bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaç kullanımı, Niasin (vitamin B3), Genetik faktörler, Pürinden zengin beslenme, Tümör lizis sendromu (kanser tedavisinde kemoterapi sonrası tümör hücrelerinin ani yıkımına bağlı olarak gelişen tablo) olarak sıralanabilir.

ÜRİK ASİT YÜKSEKLİĞİ TANISI VE TEDAVİSİ NASILDIR?

Ürik asit yüksekliği tanısında sıklıkla kullanılan yöntemler kan ve idrar testidir. Kan testi ile kandaki ürik asit seviyesi ve böbrek fonksiyonları belirlenebilir. İdrar testi ya da 24 saatlik idrar toplama ile de idrarla atılan ürik asit düzeylerine bakılır. İdrar testi, pürin yönünden kısıtlanmış diyet uygulaması sonucunda tekrar edilir. Bu test; ürik asit yüksekliğinin, pürinden zengin besin tüketimi sunucu mu yoksa vücudun ürik asidin yeterince uzaklaştıramamasına bağlı olarak mı ortaya çıktığının anlaşılmasına yardımcı olur. Gut belirtileri gösteren hastalarda, eklem sıvısından örnek alınarak ürik asit kristallerinin varlığı araştırılır. Eklem sıvısında ürik asit kristalleri bulunması gut tanısı koymada oldukça önemlidir.

ÜRİK ASİT YÜKSEKLİĞİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Ürik asit yüksekliğinin, asemptomatik yani belirti göstermeyen hastalarda tedavi edilmesi gerekmez. Ürik asit yüksekliği, altta yatan başka bir hastalığa bağlı olarak gelişiyorsa öncelikle bu hastalığın tedavi edilmesi gerekmektedir. Hiperüriseminin neden olduğu gut hastalığı tedavisinde, semptomları azaltmaya yönelik tedavi uygulanır. Bunun yanı sıra kanda ürik asit oluşumunu azaltan ve idrar çıkışını artırarak ürik asidin vücuttan atılımını hızlandıran ilaçlar da gut tedavisinde kullanılır. Ürik asit yüksekliğinin neden olduğu bir diğer hastalık olan böbrek taşlarının tedavisi de taşın boyutuna göre değişkenlik gösterir. İdrar yollarında tıkanıklığa neden olmayacak, idrar ile kolayca atılabilecek taşlar için bol su içilmesi tavsiye edilir. Taş düşürmede meydana gelebilecek ağrıya yönelik ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Taşın idrar yollarından geçemeyecek kadar büyük olduğu durumlarda taş kırma, taşın cerrahi olarak çıkarılması gibi seçenekler gündeme gelebilir. Böbrek taşının idrar yolları enfeksiyonuna neden olduğu durumda ise ateş düşürücü, antibiyotik ilaçlar tedavide kullanılabilir.

ÜRİK ASİT NASIL DÜŞER?

Kandaki yüksek ürik asit değerlerinin düşürülmesinde diyet değişiklikleri faydalı olabilir. Hiperüisemi gut hastalığına neden olmuşsa diyetteki değişimler, gut ataklarının azalmasına yardımcı olabilir. Diyet değişimlerinin mutlaka doktora danışılarak yapılması gerekir. Ürik asit yüksekliği olan kişilerde bu değişikler, öncelikli tedavi yöntemi olmaktan çok yardımcı uygulamalardır. Yüksek ürik asit diyet listesi hazırlanırken pürinden zengin gıdalardan olabildiğince uzak durulmalıdır. Bu yiyecekler: Kırmızı et, ciğer, Balık ve kabuklu deniz ürünleri, Karnabahar, Bezelye, Kuru baklagiller, Mantar olarak sıralanabilir. Pürinden zengin gıdaların yanı sıra şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durulması da faydalı olacaktır. Sıvı tüketiminin artması, böbrek sağlığını koruma ve idrar çıkışını artırmada önemli rol oynar. Böylece ürik asitin vücuttan yeterli ölçüde uzaklaştırılması sağlanır. Aşırı alkol tüketimi sonucu, kanda alkol yıkımına bağlı toksik madde birikir. Böbrek, bu toksik maddeleri kandan filtre ederek uzaklaştırmaya çalışır. Böbrek bu işlevi yerine getirirken ürik asidin kandan süzülmesi sekteye uğrar ve kanda ürik asit düzeyi yükselir. Bu nedenle, kronik alkol tüketimi, hiperürisemiye neden olur. Ürik asit yüksekliği olan kişilerin alkol tüketimini sınırlandırması önerilir. Obezite, hiperürisemi için bir risk faktörüdür. Dolayısıyla ürik asit yüksekliği bulunan kişilerin ideal kilolarının üstünde iseler kilo vermesi tavsiye edilir.

Ürik asit nedir?

Pürin; sucuk, pastırma, sosis, salam, kabuklu deniz ürünleri, küçük balıklar, kırmızı et, kuru fasulye, buğday, baklagiller, mayalı içecekler, çay ve kahve gibi yiyecek içeceklerin tüketilmesinden alınır. Bu yiyecek ve içeceklerin tüketimi ile meydana gelen ve zaten mevcutta var olan pürinin de vücut içinde parçalanması ile ürik asit ortaya çıkar. Sindirim sisteminde sindirilen yiteceklerin etkisi ile oluşan pürin; aynı zamanda hücre yıkılması gibi normal hücresel döngünün sonunda da oluşur. Vücudun farklı bölgelerinde bulunmakta olan pürin, kana karışıp karaciğere ulaşır ve takiben karaciğerin kendisi tarafından ürik asite döndürülür. Diğer organların da çok az miktarda ürik asit ürettiğini hatırlatmalıyız; ancak ürik asitin vücutta üretildiği en önemli organ karaciğerdir.

Ürik asit döngüsü nasıl sağlanır?

Ürik asit miktarının bir kısmı, intersitinal salgıların yardımı ile bağırsağa ulaşır ve bağırsak florası sayesinde yıkanarak dışarıya dışkı olarak atılımı sağlanır. Fakat, en önemli atılım kısmı böbreklerdir. Üriner sistem veya diğer adıyla boşaltım sisteminin oldukça önemli bir parçası olan böbrekler; dolaşım sistemi kanını daimi bir şekilde süzer ve yararlı maddeleri yeniden dolaşıma katarken, ürik asit gibi atık bir maddeyi idrar aracılığıyla vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Dışarıya atılması sağlanan ürik asit haricindeki diğer iki organik madde ise üre ve kreatinindir.

Hiperürisemi nedir?

Vücuttaki toplam ürik asit miktarının %60’ı her gün vücuttan uzaklaştırılır ve atılan miktarın yerine yeniden üretimi ağlanır. Ancak, idrar ile atılması sağlanamayan ürik asitin birikimi, ürik asit yüksekliğine yol açar. Bu duruma hiperürisemi adı verilir. Varlığında; eklemlerde birikir ve kristallerin oluşumuna neden olur. İltihaplı eklem hastalığı olarak bilinmekte olan gut hastalığına yol açan ürik asit fazlalığı, vücudun çeşitli bölgelerinde çıplak gözün görebileceği şişlikler oluşturur. Bu esnada; kan ve idrardaki asit değeri yükselerek, birtakım rahatsızlıklara neden olabilir.

Ürik asit nasıl düşer?

Ürik asit seviyesini dengelemenin en basit yolu, bol su tüketiminden geçer. Düşük pürin değerine sahip; lifli gıdalar, yağ oranı düşük olan süt ve yoğurt tüketimi ürik asit seviyesini düşürmeye yardımcı olan önemli kaynaklardır. Et ürününün beslenme programından uzak tutulması ve mayalı içeceklerin tüketilmemesi de ürik asit seviyesinin kontrol altına alınabilmesi açısından oldukça önemlidir.

Benzer Yazılar

SGOT (AST) ve SGPT (ALT) Değerleri Nedir?

Alanin aminotransferaz (ALT), bir enzim türüdür. Aynı zamanda “serum glutamik piruvik transaminaz” (SGPT) olarak da isimlendirilir. Öncelikli olarak karaciğerde, az miktarda ise böbrek ile diğer bazı organlarda bulunmaktadır.

Devamı

TSH Nedir?

TSH, hipofiz bezinin ön kısmında bulunan hücrelerden salgılanan ve tiroit bezindeki hücrelerin gelişimini kontrol etmede rol alan bir hormondur.

Devamı

Ürik Asit Nedir? Ürik Asit Nasıl Düşer?

Pürin; sucuk, pastırma, sosis, salam, kabuklu deniz ürünleri, küçük balıklar, kırmızı et, kuru fasulye, buğday, baklagiller, mayalı içecekler, çay ve kahve gibi yiyecek içeceklerin tüketilmesinden alınır.

Devamı

Sedimantasyon Hızı (ESR) Nedir?

Kırmızı kan hücreleri olarak bilinen eritrositler, kanda sayıca en fazla miktarda bulunan hücredir. Solunum sisteminin vücut içerisinde aldığı hava, eritrositlerin yardımıyla vücudun doku ve organlarına taşınmaktadır.

Devamı

Ürik asit yüksekliği günlük hayatta giderek daha sık karşımıza cıkmaya başladı. Ürik asit yüksekliği nedir ve bu konuda yapılması gerekenler nelerdir?

Ürik asit nedir?

Canlı hücrelerin parçalanması sonucunda hücre çekirdeğinde bulunan nükleoproteinlerin (DNA ve RNA’dan oluşan nükleik asitlerle proteinlerin oluşturduğu kompleks) yıkılması sonucunda pürin molekülü ortaya çıkar. Pürin karaciğerde ürik asit molekülüne dönüştürülerek böbreklerden atılır. Kısacası, ürik asit hücre yıkımının son ürünü, yani hücre yıkımının çöpüdür.

Yükselen ürik asitin sonuçları

Ürik asit yüksekliği olan hastaların dörtte üçünde bir şikayet olmaz, ancak dörtte birinde gut başta olmak üzere çeşitli sorunlar görülür. Bu sorunlar şu şekilde sayılabilir:

Ürik asit yüksekliği ile hipertansiyon, kalp damar hastalığı, kronik böbrek hastalığı ve insülin direnci sıklıkla birlikte görüldüğü halde aralarındaki ilişki tam anlaşılamamıştır. Yüksek ürik asit düzeylerinin damar iç yüzeyini (endotel) bozduğu yönünde bulgular mevcuttur.

Ürik asit yüksekliği nedenleri

Ürik asit yüksekliğinin en önemli kaynağı genellikle gıdalardır. Gıdalardaki ve kandaki pürin miktarıyla kan ürik asit düzeyleri birbirine paralellik gösterir. Ayrıca kimi gıdalar da ürik asit metabolizmasına etki ederek düzeylerini yükseltir.

Buna karşılık, ürik asit seviyesindeki artışın tek nedeni gıdalar değildir. Çeşitli hastalıklar ve diğer faktörler de ürik asit düzeylerini etkiler

Hastalıklar

Ağır enfeksiyonlar, kanser tedavisi, büyük travmalar ve ağır iltihabi hastalıklar ve benzeri büyük çaplı hücre ölümünün yaşandığı veya ürik asit atılmasının azaldığı durumlar vücuttan kaynaklanan ürik asit artışına yol açar. Bu durumların başlıcaları aşağıdadır:

Sakıncalı ilaçlar

• Diüretikler (idrar sökücüler)
  • Klorotiazid
  • hidroklorotiazid
  • klortalidon
  • indapamid
  • spironolakton
• Aspirin
• ACE inhibitörleri
• Angiotensin II reseptör blokerleri
• Beta blokerler
• Niasin
• Levodopa
• Siklosporin
• Kemoterapi ilaçları

Ürik asiti arttıran diğer faktörler

• Stres
• Enfeksiyonlar
• Ani hastalık
• Hastaneye yatma
• Cerrahi müdahale
• Aşırı ısı değişiklikleri

Sakıncalı gıdalar

• Alkollü içecekler: Tüm alkollü içecekler ürik asit düzeylerini üç temel mekanizmayı etkileyerek yükseltir. Bu mekanizmalar şunlardır:
  • Bira ve şarap gibi mayalı alkollü içkiler içindeki yüksek pürin miktarı,
  • Alkol etkisiyle artan nükleotid (vücudun dahili pürin kaynağı) yıkımı sonucu ürik asit artışı
  • Ürik asitin böbreklerden atılımının azalması
• Tüm şekerler, özellikle fruktoz (mısır şurubu, meyve ve meyve suları, bal)
• Beyaz un ve nişasta içeren gıdalar
• Sakatatlar ve şarküteri ürünleri
• Kırmızı etler ve etsuları
• Tüm kanatlı hayvan etleri ve suları
• Av etleri
• Balık ve diğer deniz canlıları (midye, istridye, deniztarağı, ahtapot, kalamar, yengeç, istakoz vb.)
• Karnabahar, kuşkonmaz ve ıspanak
• Bezelye
• Kuru bakliyatlar
• Mantar
• Mayalı gıdalar

Tuz

• Yemek yaparken daha az tuz kullanın. Pilav yaparken veya hamura tuz eklemekten kaçının, ayrıca masadan tuzluğu kaldırın.
• Daha az tuz kullanıp yenebilir yemekler yapmak için domates, limon suyu, lor, kırmızı biber gibi yardımcıları kullanın.
• Gizli tuz kaynaklarına dikkat edin.
• İşlenmiş ve uzun ömürlü gıdaları aşırı tüketmeyin. Ör: Pastane ürünleri)

Tercih edilecek gıdalar

• Taze vişne, çilek, yaban mersini ve diğer kırmızı-mor dutsu meyveler
• Muz
• Kereviz
• Domates
• Ispanak, karnabahar ce kuşkonmaz dışındaki sebzeler
• Bromelain açısından zengin yiyecekler (ananas)
• C vitamini açısından zengin yiyecekler (kırmızı lahana, kırmızı dolmalık biber, mandalina, portakal, patates)
• Az yağlı süt ürünleri
• Kompleks karbonhidratlar (tam buğday ekmeği)
• Mısır
• Yumurta beyazı
• Çiğ kuruyemişler
• Beyaz pirinç
• Çikolata, kakao
• Kahve, çay

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.