10 Sınıf Varlık Felsefesi

VARLIK FELSEFESİ (ONTOLOJİ)

Varlık, evrende var olan her şeyin ortak adıdır.  Felsefesi açısından var olanlar iki biçimde ele alınır:

1. Reel (Gerçek) Varlıklar:İnsan bilincine bağlı olmadan var olan varlıklardır.Gerçekte, nesnel olarak var olanlardır. Duyu organları ile algılanır. Örn; masa, ağaç, kitap vb.  
2. İdeal Varlıklar:  İnsan bilincine bağlı olarak var olan varlıklardır. İnsanların zihinlerinde oluşturdukları kavramlardır.Yani düşünen insan olmasa bu varlıklar da olmaz. Duyu organları ile kavranamazlar. Örn; Sayılar, geometrik şekiller, Kaf Dağı vb.

A.〉 BİLİM VE FELSEFE AÇISINDAN VARLIK

B.〉 VARLIĞIN VAR OLUP OLMADIĞI PROBLEMİ

“VARLIK YOKTUR” DİYENLER

1.NİHİLİZM (HİÇÇİLİK) : Nihilizm’e göre varlık yoktur. Çünkü evrende hiçbir şey tamamlanmış değildir, her şey değişim ve oluş halindedir. Evrende her şey değiştiği ve hiçbir şey kendisi olarak kalmadığı için varlıktan bahsetmemiz söz konusu değildir.

Nihilizm, genel anlamda hiçbir kural, değer, otorite tanımayan bir görüştür. Ahlak alanında; değerlerin olmadığı, Bilgi alanında; her türlü bilginin aldanma olduğu, Varlık alanında; var olan hiçbir şeyin olmadığını ileri sürerler. Nihilistler için evren anlamsız ve amaçsızdır bu nedenle dünyada yaşamaya değecek hiçbir şey yoktur.

-Gorgias : “Varlık yoktur, olsa da bilinemez, bilinse de başkalarına aktarılamaz.”sözleri ile her türlü varlığı ve onun bilgisini reddetmiştir.

-Nietzsche : Toplumsal değer ve normları yok sayar, reddeder. Evrendeki nesnel düzenin yanılsama olduğunu söyler. Nietzsche, insanın Tanrı tarafından yaratılmış özel bir varlık olduğu fikrinin masaldan başka bir şey olmadığını ileri sürer.

2.TAOİZM : Çin’de M.Ö. 6. yy’da Lao Tse adlı düşünür tarafından kurulduğu kabul edilir. Taoculuk, bireysel bir kurtuluş dinidir. Sembolü Yin-Yang’tır.

“Tao” evrendeki tüm karşıtlıkları kendisinde birleştiren tanımlanamaz bir şeydir. İyidir,aynı zamanda kötüdür; güzeldir, aynı zamanda çirkindir; vardır,aynı zamanda yoktur vb. Aldatıcı olan dünya, varlıktan yoksundur.

Tao yaratıcı ilkedir. Her şeyin başlangıcıdır. Tao evrenin doğru yolu ya da özüdür. Aynı zamanda erdemli hayatın da ilkesidir. Tao deneyle ya da düşünceyle bilinemez. O ancak mistik yaşantı ile kavranır, hissedilir. Dış dünyadaki nesneler gerçekte yoktur. Tao dışında gerçek varlık yoktur. İnsan maddi dünyadan uzaklaşır ve Tao’ya ulaşırsa dünyanın varlıktan yoksun olduğunu görür. Tao varlık değil, hiçliktir.

“VARLIK VARDIR” DİYENLER

1.VARLIK OLUŞTUR:Temsilcisi Herakleitos.

Evren sürekli bir değişim, oluşum halindedir. Evrende durağan, değişmeyen bir şey yoktur. Geceler gündüzlere, gündüzler tekrar gecelere dönüşür ve değişir. Yazlar kışlara… vs. Bunlar aslında birbirinin zıtlığı olan şeylerdir ancak bunların sürekli birbiriyle yer değiştirmesi bu zıtlıklarda değişmeyen bir birliğe ulaştırır bizi. Yaz ile kış sürekli değişe değişe değişmeyen bir şeye mevsimlere ulaşır. Bu durum, zıtlıklarda birliği görmektir. (Tez-Antitez= Sentez)

Bu değişimler rastgele, gelişigüzel değildir. Bütün değişmeler belli bir düzene göre gerçekleşmektedir. (Örn; elma önce yeşerir sonra ya kızarır ya da sararır ama asla mavileşmez.)  Her şeyi düzenleyen “Logos”tur.(Tanrısal Akıl). İnsan aklı da Logos’un bir parçasıdır.

Sonuç olarak değişmeyen tek şey değişimin kendisidir. Varlıkları meydana getiren de bu değişimdir.

2. VARLIK İDEA’DIR (DÜŞÜNCEDİR) : Var olan her şey düşünceye bağlıdır. Temsilcileri; Platon, Aristoteles, Farabi, Hegel.

-Platon : Duyular evreni ve idealar evreni olmak üzere iki tür evrenin varlığını kabul eder. Ona göre, içinde yaşadığımız ve duyu organlarımızla kavradığımız evren gerçek evren değildir. Gerçek evren, akılla düşünceyle kavranan kavramlardır. Gördüğümüz ağaç,masa,kalem sürekli değişmektedir. Fakat ağaç kavramı,kalem kavramı düşünceyle kavranır ve değişmez.

-Aristoteles : ona göre dış dünyadaki varlıklar 2 öğeden meydana gelmiştir: Madde- Form. Formsuz bir madde düşünülemez. Madde bir olanaktır. Form bu olanağın gerçekleşmesini sağlar. Örn; heykelin maddesi topraktır, formu ise şeklidir. Heykeli heykel yapan formudur.

-Farabi : Varlığı 2’ye ayırır: Zorunlu Varlık (Tanrı) ve Mümkün Varlık (diğer tüm varlıklar). Bir ve gerçek olan tek varlık “Tanrı”dır. Tanrı var olmak için hiçbir sebebe ihtiyaç duymaz, kendiliğinden vardır. Her şeyin var oluşu Tanrı’ya bağlıdır. (Vacib-ül Vücud)

3. VARLIK MADDEDİR : (MATERYALİZM) : Madde dışında hiçbir şey gerçek değildir. Düşünmek de maddenin bir sonucudur. Madde olmadan düşünce var olamaz.

-Demokritos : Varlığın atomlardan meydana geldiğini söyler. Atomlar birleşerek ya da ayrılarak varlıkları oluşturur. Atomlar sayısız biçimdedir, ağırlıkları vardır ve sürekli hareket halindedir. Demokritos, ruhu da atomlarla açıklar.  Ruh; en ince, en düzgün, en hareketli atomlardan oluşur. Ruh atomları bütün vücuda yayılsalar da beyinde ve kalpte daha yoğundur.

-T. Hobbes : ona göre madde cisimdir. Cisimler; eni,boyu,derinliği olan varlıklardır. Evrenin her parçası cisimdir. Ruh da bir cisimdir (daha ince bir cisim). Maddeden ayrı değildir.

-Karl Marx : Madde ve dış dünya insan zihninden bağımsız olarak vardır. Madde durağan değildir. Devamlı hareket ve değişme halindedir.  Düşünce, beynin ürünüdür. Beyin de meydana gelen fiziksel kimyasal olaylardan ibarettir. Düşünce maddeyi değil, madde düşünceyi yaratır. Gerçekten var olan maddedir.

4. VARLIK MADDE VE İDEADIR (Düalizm – İkicilik):  Temsilcisi Descartes.

Varlık hem madde hem de ruhtur(düşünce-idea). Maddenin görevi yer kaplamak; ruhun görevi düşünmektir. Madde ve ruh sonludur. Var olmak için Tanrı’ya muhtaçtır.

İnsanda madde ve ruh bir aradadır. Örn; insan parmağına batırılan bir iğnenin etkisini ruh duymaktadır. Diğer taraftan ruhta meydana gelen korku, bedenin sararmasına, kalbin hızlı atmasına sebep olmaktadır.

5. VARLIK FENOMENDİR : Temsilcisi E. Husserl.

Varlık, nesnelerdeki öz’dür. Yani bir şeyi o şey yapan temel nitelik. Nesnelerin somut özelliklerini ayıklayarak özünü kavrayabiliriz.

İnsan varlığa değerler yükleyerek yaklaştığında onun özüne hiç yaklaşamaz. Bu öze yaklaşmak ve onu kavramak için varlığa verilen değerlerden varlığın arındırılması gerekir.

Varlık Felsefesi Özet

Varlık Felsefesi Sunu

Varlık Felsefesi Ders Notu (PDF)

Bu yazımızda sizlere Varlık Felsefesi konusunun ders notunu paylaşacağız. Toplamda 5 soru sorulacak olan felsefe dersinde bu konu önem arz etmektedir. Kısa özet biçiminde olan bu ders notu ile temel bilgileri öğrenmiş olacaksınız. Bu konu hakkında bilmeniz gereken her şeyi ders notu içerisine ekledik. Konu başlıklarını kısaca belirtecek olursak;

• Varlık Felsefesinin Konusu
• Varlık Felsefesinin Temel Kavramları
• Varlık Felsefesinin Problemleri

Belirttiğimiz başlıkların bilmeniz gereken yönleriyle beraber, sizleri sıkmamaya çalıştığımız ders notunu aşağıdaki butona tıklayarak PDF formatında indirebilirsiniz. İyi çalışmalar 🙂
 

Varlık Felsefesi

Varlığın var olup olmadığını, varsa ne olarak var olduğunu sorgulayan felsefenin alt dalına ontolojiyani varlık felsefesi denir. Varlık felsefesi var olan her şeyi varlık olarak ele alır ve varlığın özünü, anlamını, temel unsurlarını genel olarak araştırır. Varlık konusu felsefenin en temel konusudur. Çünkü bilinen ilk filozoflar varlığın ana kaynağının ne olduğu sorusu üzerinde durmuşlardır. Varlıkla ilgili türlü konu ve soruyu kendine problem eden varlık felsefesi, varlık kavramını soyut ve somut var olan her şey anlamında kullanır. Bu nedenle felsefede gerçek ve ideal varlık ayrımı yapılır.

Gerçek varlık: Belirli bir zaman ve yer içerisinde somut olarak bulunan ve sürekli bir oluş ya da değişim geçiren varlıktır. Çevremizde somut olarak gördüğümüz bilgisayar, felsefe kitabı, kapı gibi varlıklar gerçek varlıklardır.

İdeal varlık: Belirli bir zaman ve mekân içerisinde yer almayan bu nedenle herhangi bir dönüşüm geçirmeyen varlıktır. İnsan zihninin bir ürünü olan rakamlar, kavramlar ve doğaüstü varlıklar idealar dünyasına aittir.

Felsefenin Varlığa Yaklaşımı

Felsefe varlığa eleştirel bir tavırla yaklaşarak var olup olmadığını, varsa ne şekilde var olduğunu inceler. Varlığı şu ya da bu varlık olarak değil, bir bütün olarak her haliyle ele alır. Varlık dediğimiz şey maddesel bir şey olabildiği gibi ideal dünyasına ait bir kavram da olabilir. Dolayısıyla hem olgular açısından hem de düşünsel açıdan varlığı konu edinir. Varlığın özünü, kaynağını düşünme yoluyla keşfetmeye çalışır. Varlık felsefesi varlıkla ilgili temel soruları sorarak varlığı anlamaya çalışır. Ancak bakış yönü bu açıdan bilimden farklıdır. Çünkü bilim bu konuda kuşkuları önemsemeyip sadece elde olanla ilgilenir.

Varlığı Reddeden Yaklaşım

Bir şey gerçekten var mıdır sorusuna hayır diye yanıt veren Nihilizm ile Taoizm görüş olarak bu kategoriye girer. Nihilizm sözcük olarak hiççilik anlamına gelmektedir. Bu görüşe göre bütün olgular ve değerler aslında yoktur. Nietzsche, Çerniçevksy ve Gorgias bu görüşün en önemli temsilcileridir. Bu görüşte olan filozoflar her türlü varlığı ve otoriteyi reddetmişlerdir. Onlara göre eğer bir şey var olsaydı mutlaka başlangıcı ve sonunun olması gerekirdi. Bu yüzden varlık aslında yoktur.

Taoizm düşüncesi milattan önce bir Çinli düşünür tarafından ortaya konmuştur. Bu görüşe göre gerçek yol olan Tao ezeli ve ebedidir. Bunun dışındaki her şey aldatıcı ve aslında gerçek olmayandır. Tao ise gözle görülüp algılanamayacağı için betimlenemez ancak mistik bir duygu ile hissedilebilir.

Varlığı Kabul Eden Yaklaşım

Var olan şeylerin bulunduğunu kabul eden felsefi anlayışa realizm denir. Realistler varlığı kabul etmelerine rağmen varlığın ne olduğu konusunda birbirlerinden ayrılmışlardır. Bu da varlık ile ilgili farklı bakış açılarının oluşmasına neden olmuştur.

Devinizm

Varlığı oluş olarak alan bu yaklaşıma göre varlık vardır ancak statik açıdan ele alınamayacak bir süreçtir. Her şey her an değişim halindedir. Temel doğru evrenin bir nehir gibi sürekli akış içinde oluşudur. Bunun dışında üzerinde uzlaşılabilecek temel bir doğru yoktur. Bu akımın en önemli temsilcileri Heraklitos ve Whitehead adlı filozoflardır.

İdealizm

Bu yaklaşım, var olan her şeyin kaynağını sadece düşünce yoluyla ulaşılabilecek soyut bir gerçeklikten aldığını savunur. Platon, Aristotales, Farabi ve Hegel gibi filozofların savunduğu bu görüşe göre varlık ideadır. Evrende gördüklerimiz ideaların yansımasıdır. Katı bir idealist olan Berkeley ise varlığın zihinsel bir algıdan ibaret olduğunu, algı dışında bir varlığın var olmadığını ileri sürmüştür. 

Materyalizm

Bu yaklaşım tek gerçekliğin somut olarak bulun maddeden ibaret olduğunu savunur. Evreni bir makine gibi düşünürsek doğadaki bütün maddeler bu makinenin birer parçası gibidir. Materyalistler maddenin hareket ve dönüşümü açısından mekanik materyalizm ve diyalektik materyalizm olarak ikiye ayrılırlar. Karl Marx diyalektik materyalizmi savunurken T. Hobbes ve La Mettrie mekanik materyalizmi savunmuştur.

Düalizm

Varlığın öz ve yapı bakımından birbirine indirgenemeyen ya da birbirinden bağımsız olarak aynı ölçüde var olabilen idea ve madde şeklinde iki parçadan oluştuğunu savunan felsefi görüştür. Yani varlık hem idea hem de maddedir. Descartes ve Spinoza bu görüşün en önemli temsilcileridir.

Varlık Fenomendir Yaklaşımı

Bu görüşe göre varlık onu algılayan özneden bağımsız değildir. Varlık kendisine yönelmiş bir öznenin algısıyla var olur. Varlığa ve bilgiye ulaşmanın tek yolu bilinçtir. Çünkü her şey bilinç tarafından kurulmuştur.