Arizona Hangi Ülkededir
kaynağı değiştir]
Modern çağdan binlerce yıl önce Arizona, birçok eski Kızılderili uygarlığına ev sahipliği yaptı.[4] Bu dönemde nehir vadilerinde mısır yetiştiren Hohokumlar, Arizona'da Meksika'daki Kızılderili piramitlerine benzeyen kümbetler kurmuş ve ilkel kanal ve sulama sistemleri geliştirmişlerdi.[5]
Günümüzde Arizona’nın bulunduğu bölgeye ilk gelen Avrupalılar, 1522’de Meksika’yı fethetmiş olan İspanyollardı. 1539'da İspanyol FransiskenMarcos de Niza, Kızılderililerle iletişim kuran ilk bilinen Avrupa oldu.
Bir başka İspanyol kaşifi olan Francisco Coronado, 1540-1542'de definelerle dolu olduğu düşünülen hayal ürünü Cíbola’nın Yedi Kenti’ni ararken bölgede Büyük Kanyon'u keşfetti. Coronado'nun birliğinden kaçan çok sayıda at, Büyük Düzlükler bölgesinde üremeye başlamasıyla Kızılderililer binicilikle tanışıp, medeniyetlerini genişletme fırsatı buldular.
Peder Kino, bölgedeki bir sonraki Avrupalıydı. İsa Cemiyeti'nin ("Cizvitler") bir üyesi olarak, bölgede bir misyonlar zincirinin gelişmesine öncülük etti. 1690'larda ve 18. yüzyılın başlarında Pimería Alta'da (şimdi güney Arizona ve kuzey Sonora) Kızılderililerin çoğunu Hıristiyanlığa dönüştürdü. İspanya, 1752'de Tubac'ta ve 1775'te Tucson'da prezidiyolar ("müstahkem şehirler") kurdu.
Meksika 1821'de İspanya Krallığı'ndan ve İspanyol İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını kazandığında, şimdi Arizona olan bölge, Alta California ("Yukarı Kaliforniya") olarak da bilinen Nueva California Bölgesi'nin ("Yeni Kaliforniya") bir parçası oldu.[ 22] Sömürge yıllarından gelen etnik İspanyol ve mestizo yerleşimcilerin torunları, daha sonraki Avrupa-Amerikalı göçmenlerin Amerika Birleşik Devletleri'nden gelmesi sırasında hala bölgede yaşıyordu.
Meksika-Amerika Savaşı (1847-1848) sırasında Zachary Taylor komutasındaki ABD Ordusu, Monterey ve Buena Vista’yı ve Winfield Scott komutasındaki birlikler, Meksiko'yu ele geçirmesiyle Amerika Birleşik Devletleri, Meksika'yı Guadalupe Hidalgo Antlaşması'nı (1848) kabul etmesini sağladı.[6] Bu antlaşması ile Meksika, Güneybatı bölgesini ve Kaliforniya’yı 15 milyon dolar karşılığında Amerika Birleşik Devletleri’ne terk etti. 1853'te ABD, kıtalararası bir demiryolu için gelecekteki en iyi güney rotasını kapsayan güney sınır bölgesi boyunca Gadsden Alımı'ndaki Gila Nehri'nin güneyindeki araziyi Meksika'dan satın aldı.
Şu anda Arizona eyaleti olarak bilinen eyalet, başlangıçta Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti tarafından New Mexico Arazisi'nin bir parçası olarak yönetiliyordu, ta ki bu bölgenin güney kısmı Birlik'ten ayrılarak Konfedere Arizona Arazisi'ni oluşturana kadar. Bu yeni kurulan bölge, 18 Ocak 1862 Cumartesi günü, BaşkanJefferson Davis'in Arizona Arazisini Organize Etme Yasasını onaylayıp imzaladığı,[25] adın ilk resmi kullanımını işaret eden Amerika Konfedere Devletleri federal hükûmeti tarafından resmen düzenlendi. "Konfedere Arizona" Konfederasyon hükûmetine adam, at ve ekipman sağladı. 1862'de kurulan Arizona keşif şirketleri, Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon Devletleri Ordusu ile birlikte görev yaptı. Arizona, Picacho Geçidi Muharebesi (1862) ile İç Savaş sırasında kaydedilen en batıdaki askeri angajmana sahiptir.
Federal hükûmet, 24 Şubat 1863'te Washington'de, önceki New Mexico Arazisi'nin batı yarısından oluşan yeni bir ABD Arizona Arazisi ilan etti. Bu yeni sınırlar daha sonra devletin temelini oluşturacaktı. İlk bölgesel başkent Prescott, 1864'te Arizona'nın merkezine yapılan bir altına hücumun ardından kuruldu.[26] Başkent daha sonra Tucson'a, tekrar Prescott'a ve ardından bir dizi tartışmalı hamleyle Phoenix'teki nihai yerine taşındı, çünkü bölgenin farklı bölgeleri, bölgenin büyümesi ve gelişmesiyle birlikte siyasi nüfuz kazandı ve kaybetti.[27]
Bölge için "Gadsonia", "Pimeria", "Montezuma" ve "Arizuma" gibi isimler düşünülmüş olsa da,[28] 16. Başkan Abraham Lincoln son yasa tasarısını imzalarken üzerinde "Arizona" yazıyordu ve bu isim kabul edildi. (Montezuma, Aztek imparatorundan türetilmemişti, ancak Gila Nehri Vadisi'ndeki Pima halkı için ilahi bir kahramanın kutsal adıydı. Kongre, "Arizona" ismine karar vermeden önce muhtemelen duygusal değeri nedeniyle düşünüldü ve reddedildi.)
Utah, Salt Lake City'deki İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin ataerkil lideri Brigham Young, Mormonları 19. yüzyılın ortalarından sonlarına kadar Arizona'ya gönderdi.[8]Mesa, Snowflake, Heber, Safford ve diğer kasabaları kurdular.[9] Ayrıca Phoenix Vadisi (veya "Güneş Vadisi"), Tempe, Prescott ve diğer bölgelere yerleştiler.[10] Mormonlar kuzey Arizona ve kuzey New Mexico haline gelen bölgeye yerleştiler. O zamanlar bu alanlar eski New Mexico Arazisi'nin bir parçasıydı.[11]
On dokuzuncu yüzyıl boyunca, bölgede bir dizi altın ve gümüş hücumu meydana geldi; en iyi bilineni, aynı zamanda efsanevi kanun kaçakları ve kanun adamlarıyla da bilinen, güneydoğu Arizona'daki Tombstone, Arizona'nın gümüş bonanzalarına 1870'lerdeki izdihamdır.[29] 1880'lerin sonlarında, Bisbee, Arizona ve Jerome, Arizona gibi bakır kamplarının yükselişiyle bakır üretimi değerli metalleri gölgede bıraktı.[30][31] Madenciliğin patlaması ve çöküşü ekonomisi de bölge genelinde yüzlerce hayalet kasaba bıraktı, ancak bakır madenciliği, 1907'de Arizona'ya "Bakır Devleti" takma adını kazandıran diğer tüm eyaletlerden daha fazla bakır üreten bölge ile gelişmeye devam etti.[32][33] Devletin ilk yıllarında sanayi, bir bakır madencilerinin grevinin sonucu olarak 1917'deki Bisbee Sürgünü ile artan acılar ve iş anlaşmazlıkları yaşadı.[34] Devlet, ülkenin yeni çıkarılan bakırının yarısını üretmeye devam ediyor.
20. yüzyıl – günümüz[değiştir 22/100,000 3 - Memphis, Tennessee 658,000 1,977/100,000 kaynağı değiştir]
1910'dan 1920'ye kadar olan Meksika Devrimi sırasında, Arizona yerleşimlerinin hemen karşısındaki Meksika kasabalarında birkaç savaş yapıldı. Devrim boyunca, birçok Arizonalı Meksika'da savaşan birkaç ordudan birine katıldı. ABD topraklarında ABD ve Meksika kuvvetleri arasında yalnızca iki önemli çatışma gerçekleşti: Pancho Villa'nın New Mexico'daki 1916 Columbus Baskını ve 1918'de Arizona'daki Ambos Nogales Muharebesi. İlk savaşı Meksikalılar, ikincisini de Amerikalılar kazandı.
Meksika federal birlikleri ABD askerlerine ateş açtıktan sonra, Amerikan garnizonu Meksika'nın Nogales kentine bir saldırı başlattı. Her iki taraf da ağır kayıplar verdikten sonra Meksikalılar sonunda teslim oldu. Birkaç ay önce, Nogales'in hemen batısında, 1775'ten 1918'e kadar süren Kızılderili Savaşları'ndaki son çatışma olarak kabul edilen bir Kızılderili Savaşı savaşı meydana geldi. Sınırda konuşlanmış ABD askerleri, Arizona'yı üs olarak kullanan Yaqui Kızılderilileriyle karşı karşıya geldi. Meksika'ya karşı savaşlarının bir parçası olarak yakındaki Meksika yerleşimlerine baskın yapmak.
Arizona, 14 Şubat 1912'de bir ABD eyaleti oldu. Arizona, ABD'ye kabul edilen 48. eyalet ve kabul edilen kıtasal eyaletlerin sonuncusuydu.
Arizona'nın eyalet çapındaki en önemli endüstrilerinden ikisi olan pamuk tarımı ve bakır madenciliği, Büyük Buhran sırasında ağır zarar gördü. Ancak 1920'lerde ve hatta 1930'larda turizm, bugün olduğu gibi önemli Arizona endüstrisi olarak gelişmeye başladı. Tucson'daki Flying V ve Tanque Verde ile birlikte Wickenburg'daki KL Bar ve Remuda gibi Dude çiftlikleri, turistlere "Eski Batı"nın lezzet ve etkinliklerine katılma şansı verdi. Bu dönemde, bazıları hala en çok turist çeken birkaç lüks otel ve tatil köyü açıldı. Phoenix'in merkezindeki Arizona Biltmore Oteli (1929'da açıldı) ve Phoenix bölgesinin batı tarafındaki Wigwam Resort (1936'da açıldı).
Arizona, II. Dünya Savaşı sırasında Alman savaş esirleri kamplarının ve Japon Amerikan toplama kamplarının yeriydi. ABD'nin Batı Kıyısı'nın (aslında Haziran 1942'de Aleut Adaları Seferi'nde gerçekleşmiş olan) bir Japon işgaline ilişkin savaş zamanı korkuları nedeniyle, hükûmet tüm Japon Amerikalıların Alaska'nın batı yarısı olan tüm Alaska Arazisi ve Kaliforniya'dan çıkarılmasına izin verdi. Washington ve Oregon ve Güney Arizona. 1942'den 1945'e kadar, ülkenin iç kısımlarında inşa edilen toplama kamplarında kalmaya zorlandılar. Birçoğu evini ve işini kaybetti. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra kamplar kaldırıldı.
Phoenix bölgesi Alman savaş esiri kampı, savaştan sonra Maytag ailesi (beyaz eşya şöhreti) tarafından satın alındı. Phoenix Hayvanat Bahçesi'nin sitesi olarak geliştirildi. Bir Japon-Amerikan oplama kampı, eyaletin güneydoğu şehri Tucson'un hemen dışındaki Lemmon Dağı'ndaydı. Başka bir esir kampı, doğu Yuma ilçesindeki Gila Nehri yakınındaydı.[12]
Arizona ayrıca Kızılderili çocuklarını ana akım Avrupa-Amerika kültürüne asimile etmek için tasarlanmış birkaç federal Kızılderililerinin yatılı okullarından biri olan Phoenix Kızılderili Okulu'na da ev sahipliği yapıyordu. Çocuklar genellikle ebeveynlerinin ve ailelerinin isteklerine karşı bu okullara kaydoldu. Yerli kimliklerini bastırma girişimleri, çocukları saçlarını kesmeye, İngilizce isimler alıp kullanmaya, sadece İngilizce konuşmaya ve ana dinlerinden ziyade Hristiyanlığı uygulamaya zorlamayı içeriyordu.[35]
Arizona'dan çok sayıda Kızılderili, II. Dünya Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri için savaştı. Onların deneyimleri, savaş sonrası yıllarda, devlete döndükten sonra daha iyi muamele ve sivil haklar elde etmek için artan bir aktivizmle sonuçlandı.Maricopa ilçesi onların oy kullanmak için kaydolmalarına izin vermedikten sonra, 1948'de Fort McDowell Yavapai Kızılderili Bölgesi'ndeki Mojave-Apache Kabilesinden kıdemli Frank Harrison ve Harry Austin, bu dışlamaya itiraz etmek için Harrison v. Laveen davasını açtılar. Arizona Yüksek Mahkemesi onların lehinde karar verdi.[36]
Arizona'nın nüfusu, yoğun sıcak yazları daha konforlu hale getiren yaygın klima kullanımının yardımıyla, II. Arizona Vali Vekili tarafından her yıl yayınlanan Arizona Mavi Kitabına göre, 1910 yılında eyalet nüfusu 294.353 idi. 1970'te 1.752.122'ydi. Her on yılda bir büyüme yüzdesi, önceki on yıllarda ortalama %20 ve daha sonra her on yılda yaklaşık %60 olmuştur.
1960'larda emekli toplulukları geliştirildi. Bu yaş kısıtlamalı alt bölümler, yalnızca yaşlı vatandaşların ihtiyaçlarını karşıladı ve Ortabatı ve Kuzeydoğu'nun sert kışlarından kaçmak isteyen birçok emekliyi kendine çekti. Geliştirici Del Webb tarafından kurulan ve 1960 yılında açılan Sun City, bu tür ilk topluluklardan biriydi. Tucson'un güneyindeki Green Valley, Arizona'nın öğretmenleri için bir emeklilik alt bölümü olarak tasarlanan bu tür başka bir topluluktu. ABD ve Kanada'nın dört bir yanından birçok yaşlı vatandaş her kış Arizona'ya gelir ve yalnızca kış aylarında kalır; kar kuşları olarak adlandırılırlar.
Mart 2000'de Arizona, bir kamu görevine aday göstermek için internet üzerinden yapılan ve yasal olarak bağlayıcı ilk seçimin yapıldığı yerdi.[37] 2000 Arizona Demokratik aday yoklamasında, dünya çapında ilgi gören Al Gore, Bill Bradley'i yendi. Bu eyalet birincil seçimlerinde seçmen katılımı 1996 birincil seçimlerine göre %500'den fazla arttı.
21. yüzyılda Arizona, eyalete özellikle Meksika üzerinden gelen yasadışı göçmenlerin girişini engelleme çabaları nedeniyle sık sık ulusal ilgi topladı. 2004'te seçmenler, oy kullanmak için kayıt yaptırmak için vatandaşlık kanıtı gerektiren Öneri 200'ü yürürlüğe soktu. Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi bu kısıtlamayı 2013 yılında kaldırdı.[38] 2010'da Arizona, tüm göçmenlerin her zaman göçmenlik belgelerini taşımasını gerektiren Senato Tasarısı 1070'i yürürlüğe getirdi, ancak Yüksek Mahkeme 2012'de Arizona v. United States davasında da bu yasanın bir kısmını geçersiz kıldı.