Yetişkinlerde Ishal Ilacı Isimleri

Diyare (ishal) dışkının belirgin olarak sıvılaşmasına, dışkılama sıklığında artmasına neden olan bir durumdur. Günde en az 3 kere tekrarlanan sulu, gevşek dışkı olarakta tanımlanabilinir.

Antidiyareik ilaçlar, ishali durduran veya yavaşlatan ilaç türlerine verilen addır. Antidiyareik ilaçlar, ishalin sadece sıklık ve aciliyet gibi semptomlarını giderir, nedenini ortadan kaldırmaz. Bu yüzden, ishalle ilgili altta yatan neden tedavi edilmezse, antidiyareik ilaçlar bırakıldığında ishal tekrar şiddetlenebilir.

İshal ilaçlarının birkaç farklı etki mekanizması mevcuttur. Bazı ishal ilaçları, bağırsak kasılmalarını yavaşlatarak, bağırsak içeriğinin atılması için gereken süreyi artırarak çalışır. Dışkının bağırsakta daha uzun süre kalması, bağırsaktan vücuda daha fazla su emilmesini sağlar ve dışkıdaki su içeriğini azaltır. Bazı ishal ilaçları ise, dışkıyı şişirerek, lif benzeri maddelerle hacmini artırarak etki eder.

Oral rehidrasyon ajanları ayrıca antidiyareik olarak da adlandırılabilir; ancak bunlar ishali durdurmaz veya yavaşlatmaz, ishal sırasında kaybedilen aşırı sıvının yerine konulmasını sağlar. İshalin semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmak için kullanılan diğer ajanlar arasında antimotilite ajanları veya antispazmodik ajanlar bulunur. Antibakteriyel ajanlar bazen kampilobakter veya giardia gibi spesifik enfeksiyonların neden olduğu ishali tedavi etmek için kullanılabilir, ancak rutin olarak tavsiye edilmez.

Antidiyareik ilaç isimleri

Diyarenin ilaçla tedavisinde kullanılan ilaç grupları:

• Opiyatlar ve diğer opioidler
• Parasempatolitik ilaçlar
• Absorban ve kitle oluşturan ilaçlar
• Oral rehidrasyon tuzları

Opiyatlar ve diğer opioidler

Genellikle kalın bağırsak sirküler kaslarında spazm yaparak, itici peristaltik hareketleri inhibe etmek ve artmış olan sıvı salgılanmasını azaltmak suretiyle antidiyareik etki yaparlar.

Bu kategoride kullanılan ilaçlar aşağıdadır:

• Kodein
• Difenoksilat
• Loperamid

Parasempatolitik ilaçlar

Parasemptamolitikler, atropin ve benzeri ilaçlardır. Yüksek dozlarda bağırsak hareketlerini yavaşlatarak antidiyareik etki yaparlar. Kronik diyarelerde spazm ve kolik hallerinin tedavisi için kullanılırlar, bağırsak salgısını azaltıcı etkileri zayıftır.

Bu kategoride kullanılan ilaçlar aşağıdadır:

Absorban ve kitle oluşturan ilaçlar

Absorban ilaçlar atapulgit, kaolin , bizmut bileşikleri, metil selüloz ve benzerleridir. Bunlar ayrıca kitlede oluştuyorlar. Napıyorlar diye sorarsak, dışkıyla reaksiyona girerek, dışkının sertleşmesini sağlıyor. Bir tıkaç gibi görev yaparak, bağırsak hareketlerini yavaşlatıyorlar. 

Oral rehidrasyon tuzları

Belli oranlardaki tuz karışımlarını belli ölçüde suda çözerek oral rehidratasyon sıvısı şeklinde kullanılır. Genelde akut infeksiyöz diyareye eşlik eden durumlarda kullanılır.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından verilen bir çözelti formulü

NaCl 3.5g/lt (Na 90 mmol/liter)
KCl 1.5 g/lt ( K 20 mmol/litre)
Na sitrat 2.9 g/litre (sitrat 30mmol/litre)
Klorür (80 mmol/litre)
Glükoz 20 g/litre(111mmol/litre)

                               AKUT İSHAL YAPAN ETKENLER VE TEDAVİLERİ:

Rotavirüsler:

       Hastaneye yatmayı gerektiren ağır ishallerin yarısı Rotavirüs’e bağlıdır. Kış aylarında daha yaygın izlenir. Kreş ve çocuk yuvalarında tekrarlayan ishallerde sık etkendir. Bulaşıcılık ishal öncesi dönemde başlayıp, ishalin kesilmesinden 10 gün sonraya kadar devam edebilir. İshal, hafif ateş, kusma ve bol sulu dışkılama ile birden bire başlar. Dışkıda kan ve mukus yoktur. Kusma 2-3 gün, ishal 4-5 gün sürer. Seyrek olarak kronikleşebilir. Sıvı ve elektrolit kaybına bağlı asidoz gelişebilir. Antibiyotik tedavisine gerek yoktur.

Tedavi: Sıvı(mümkünse ORS) ve destek tedavisi yeterlidir. Yoğun sıvı kaybını azaltmak ve ishal süresini kısaltmak için Racecadotril (Raxerin eriyebilen tablet-5 gün) ve Saccaromyches Boulardii (Reflor saşe-5 ile 10 gün) içeren preparatlar kullanılabilir.

Giardiasis, (Etken Giardia lamblia):

       Dünyanın her bölgesinde ve tüm yaş gruplarında görülmekle birlikte, çocuklarda daha sıktır. Kuluçka süresi 1-3 haftadır. Kansız, yeşil, bol, sık, pis kokulu, yağlı dışkılama, kilo kaybı, malabsorbsiyon, kronik ishal, çocuklarda gelişme geriliği ve dışkıda giardia görülür.

Tedavi: Metronidazol: NİDAZOL 50-200mg 100 ml SÜSP, 250-500 mg 20 TABLET

                         Doz: Çocuk: 30 mg/kg/gün 3 doz, Yetişkin: 3x500-750 ( 5-7 günlük tedavi verilir. )

Basilli Dizanteri (Şigelloz, etken Shigella)

       Şigella cinsi bakterilerin neden olduğu, kanlı mukuslu ishal, karın ağrısı ve ateşle seyreden akut, enfeksiyöz bir kolittir. Klinikte konfüze tarzda baş ağrısı olabilir. En çok 1-5 yaşındaki çocuklarda görülür. Kuluçka süresi 1-3 gündür. Dışkılama sayısı 20-40’dir. Antibiyotikler, tabloyu 2-3 gün içinde düzeltir.

                              Tedavi: Sefiksime: MOLCEF^® 200 mg/5 ML ORAL SÜSPANSİYON

                     MOLCEF^® 400 mg FILM KAPLI TABLET, 10 ADET

Doz: 8 mg/kg/gün tek doz veya 2 dozda (Ağır enfeksiyonlarda 16mg/kg/gün 2 dozda verilebilir. ) adölesan ve yetişkinlerde günlük 400 mg tek doz veya 2 dozda verilir.

                         ** Ayrıca seftriakson (FORSEF ^® 0.5-1 gr FLK) 50-75 mg/kg/gün 2-5 gün kullanılabilir.

Amipli Dizanteri (Amebiyaz):

Entamoeba histolytica’nın neden olduğu kolittir. Kuluçka dönemi bir kaç gün- ay arasında olabilir. Klinikte hafif ateş bulantı, kusma, karın ağrısı, kramplar, ishal, tenezm olabilir. Dışkı bol-kanlı-mukuslu, ancak cerahatsız olup, parlak kırmızı renkte ve kırmızı jöleye benzer görünümdedir. Çocuklarda ateşle birlikte ölümcül seyreder. Hastaların ¾’ünde 4 hafta kadar sürer.

       ** Taşıyıcılarda 2 çekirdekli kist hastalarda 4 çekirdekli kist ve trofozit görülür. Dışkıdaki Charcot-Leyden kristalleri tanı koydurucu bir özelliktir. Tedavi edilmezse kronikleşebilir.

       ** Amipte karaciğer tutulduğunda (hepatik amibiazis) ateş terleme karaciğerde hassasiyet ve karaciğer büyümesi görülür. 2-3 haftada tüm karaciğer tutulur.

Tedavi: Metronidazol: NİDAZOL 50-200mg 100ml SÜSP-250-500mg 20 TABLET ve 500mg/100ml(IV) MEDİFLEKS.

Doz: Çocuk: 30 mg/kg/gün 3 doz, Yetişkin: 3x500-750 ( 10 günlük tedavi verilir. . Oral emilimi oldukça iyidir. )

Kolera:

       İnsanlara su ve besinlerle sindirim kanalından bulaşan; kusma ile başlayıp, pirinç yıkantı suyu (beyaz su) görünümünde şiddetli ishal ile seyreden bir ince barsak enfeksiyonudur. Tedavi edilmediğinde dehidratasyona ve ölüme yol açabilir.

Kişi sıhhatte iken, boşalır gibi bir kusma, karın ağrısı ve boşalır gibi diare ortaya çıkar. Hasta tuvalete gitmeye fırsat bulamaz. Zaman geçtikçe kusmuk ve dışkının volümleri artar, rengi açılır ve pirinç yıkantı suyu görünümünü alır. Hasta günde 8-10 hatta 15 litre sıvı kaybeder.

Organizmada dokusal bir tahribat olmaz. Kaybedilen sıvı ve elektrolitler yerine konur ve asidoz önlenirse 1-2 gün gibi kısa bir sürede şifa sağlanabilir. Bu tür olgularda eğer gerekli tedavi uygulanmaz ise ölüm oranı %50’ye kadar çıkabilmektedir.

Tedavi: TMP-SMZ, tetrasiklin veya ofloksasinkullanılabilir.

İSHAL (DİYARE) NEDİR?

İshal, gün içinde genellikle normalden daha sık sayıda, gevşek ve sulu dışkının çıkarıldığı bağırsak hareketleridir. Diyare ishale verilen bir diğer isimdir. İshal kısa ömürlüdür. Genellikle birkaç gün devam eder ve herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan kaybolur. İshal akut yani geçici veya kronik yani uzun süreli ya da kalıcı olabilir. 

Akut ishal: Bu durumun bir ila iki gün devam etmesiyle ortaya çıkar. Viral veya bakteriyel bir enfeksiyonun sonucu olarak ya da gıda zehirlenmesinden kaynaklanabilir. Gelişmekte olan veya üçüncü dünya ülkelerine yapılan ziyaret ve tatillerde bu ülkelerde karşılaşılan bakteri ve parazitler turist ishali adı verilen bir başka akut ishal türüne neden olabilir. 

Kronik ishal: En az dört hafta boyunca devam eden ishali ifade eder. Genellikle altında bağırsak hastalığı veya bozukluğu gibi bir tıbbi neden bulunur. Bunlara örnek olarak çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, irritabl bağırsak sendromu, sürekli enfeksiyon ya da inflamatuar bağırsak hastalığı gibi daha ciddi bir rahatsızlıklar verilebilir. 

Günde üç defadan fazla sulu dışkılama durumu, ishal olarak kabul edilir. Çok ağır ishal vakalarında günde 13-14 litre kadar sıvı kaybedilebilir.

Sulu veya cıvık dışkılama, acil ve sürekli olarak tuvalete gitme ihtiyacı, büyük tuvaleti tutamama, susuzluk, kusma bulantı, halsizlikle karın bölgesinde gaz şikayeti de ishalin en büyük belirtilerinden sayılmaktadır.

Pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen ishal, çoğunlukla çevresel faktörlerle gelişir. İshalin seviyeleri bulunmaktadır, hafif olması durumunda ishale iyi şeyler ile durum kontrol altına alınmaya çalışılabilir.

Yaz döneminde sıklıkla karşılaşılan yaz ishali, en çok 0-5 yaş grubundaki çocukları etkiler. Anne sütü alan bebeklerde 6-7’den fazla, anne sütü almayan çocuklarda ise 3’den fazla sulu dışkılama, ishal olarak kabul edilmektedir. Sık tuvalete gitme durumunda, dışkılama sulu değilse bu tablo genellikle ishal değildir. 

İSHAL BELİRTİLERİ NELERDİR?

İshal belirtileri, rahatsızlığın şiddetine göre sıralanmaktadır. Eğer kişi az miktarda bir sıvı kaybetmişse daha çok susuzluk olarak kendini gösteren şikayetler, orta derece bir sıvı kaybında ise ağızda kuruma, huzursuz ruh hali ve idrar miktarında azalma gibi belirtilergörülebilir. Vücudun %10’luk kısmında bir sıvı kaybı yaşanıyorsa, belirtiler daha şiddetli ortaya çıkar. Buna göre en sık görülen ishal belirtileri şöyledir;

-Sıvı dışkılama,

-Acil dışkılama isteği ve büyük tuvaleti tutamama,

-Fazla dışkılama,

-Susuzluk,

-Bulantı ve kusma,

-Ateş yükselmesi,

-Halsizlik,

-Karın bölgesinde ağrı ve gaz

Yaz aylarında ortaya çıkan bakteriyel enfeksiyonlar genellikle; ateş, kusma, mide bulantısı ve karın ağrısı şikayetleriyle ortaya çıkmaktadır. Vücuttaki ateş bazen 39 derecenin üzerine çıkabilmektedir. Bu dönemde çocuklar için asıl tehlikeli olan durum, ishal ve kusmadır. İshal ile birlikte kusma, vücutta ciddi oranda sıvı kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle ailelerin, çocuklarındaki ishal ve kusmanın şiddetine dikkat etmesi çok önemlidir.

İshale kusma eşlik ettiğinde, çocuk yeterince beslenemediği ve sıvı alamadığı için vücudundaki gerekli sıvı miktarı da dengelenemez. Önlem alınmadığında ise vücuttan fazla miktarda sıvı kaybı ile birlikte akut böbrek yetmezliğine yol açabilecek ciddi tablolar ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple çocuklara bol su ve ayran, meyve suyu gibi içecekler verilerek kaybedilen sıvının tekrar alınması sağlanmalıdır.

İshal mikrobu, insandan insana özellikle de bir çocuktan diğerine kolaylıkla bulaşabilir. Genellikle, tuvalet temizliğini tam olarak öğrenememiş küçük çocuklar arasında hızla yayılabilir.  Çocuklar ve yetişkinler tuvalete gittikten hemen sonra ellerini doğru bir şekilde yıkamalıdır.

İSHAL NEDEN OLUR?

Hava sıcaklıklarının giderek artması ile bakteriyel enfeksiyon ajanları da besinlerde kolay ve hızlı bir şekilde üreyebilmektedir. Besinlerin saklanma koşullarına bağlı olarak mikroplarda ve ürettikleri toksinlerinde artış görülmektedir. Bu enfeksiyon içeren besinleri tüketen çocuklar, genellikle gastroenterit olarak bilinen ishal durumu ile karşı karşıya kalmaktadır. Bunun için uzun süre dışarıda açık bir şekilde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir.

İshal bakteriyel enfeksiyon gibi geçici bir durum veya bağırsak hastalığı gibi süregelen bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkabilir. En sık gözlenen ishal nedenleri şunlardır:

-Su ve gıdalarla yoluyla gerçekleşen, bağırsağın mikrobik hastalıkları

-Süt ve süt ürünlerin gibi gıdalara tahammülsüzlük

-Parazitler

-Müshil kullanımı

-İlaca bağlı yan etkiler

-İnflamatuar bağırsak hastalığı gibi bağırsak yapısını bozan hastalıklar

-İrritabl bağırsak hastalığı gibi bağırsağın işlevini bozan rahatsızlıklar

İshale sebep olan birçok farklı mikrop vardır. Rotavirüs, Norwalk, Astro virüs gibi virüsler antibiyotikle tedavi edilemez. Campylobacter, Salmonella, Shigella ve Escherichia coli gibi bakterilerin sebep olduğu ishaller ise antibiyotikle tedavi edilebilir; fakat genellikle bakteri belirlenene kadar kişi zaten iyileşmeye başlamış olur.

İSHALE NE İYİ GELİR?

İshalde genel durumun iyi olduğu, bulantı ve kusmanın olmadığı hastalarda 1 litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat konularak karıştırılır ve hazırlanan karışım sık aralıklarla içilir. Daha ağır durumlarda kişi ağızdan beslenemiyorsa, ateş ve uzun süren ishal (24 saatten fazla) varsa, mutlaka hastane şartlarında damar yolu ile sıvı ve elektrolit takviyesi yapılmalı, dışkı incelemesi yapılarak ishal tedavi planlaması yapılmalıdır.

İshal süresince doğru beslenme çok önemlidir. Bu dönemde yağlı ve lifli yiyecekleri tüketmeme gerekir. İshale ne iyi gelir sorusuna cevap olarak patatesin ve muzun, potasyum kaybını önlemek açısından en önemli gıdalar olduğu söylenebilir. İshale iyi gelen yiyecekler arasında çorba, haşlama, püre, makarna ve pirinç yer alır. Bunların tüketimi, ishali kesmek için faydalıdır. İshal tedavisinin en önemli kısmı sıvı ve elektrolit kaybını önlemektir.

İshal tedavisinde en önemli noktalar, vücudun ishal nedeniyle kaybettiği sıvı ve tuzları mümkünse ağız yoluyla geri almasını sağlamak, beslenmenin sürdürülmesi ve vakit kaybetmeden doktora başvurulmasıdır. Çocuklarda görülen ishal tablolarının büyük çoğunluğu hafif-orta derecede ishal vakalarıdır ve çoğunlukla ev şartlarında tedavi edilebilir. İlk olarak alınması gereken önlemler şunlardır:

Hafif ishalde;

İnatçı kusma ve ateşin olmadığı hafif ishal vakalarında bol bol su içmek ishale iyi gelmektedir. Eğer bir bebek ishale yakalandıysa anne sütü alımına özen gösterilmelidir. Kontrollü şekilde susuzluk bulguları izlenmelidir.

Orta ishalde;

Orta derecedeki ishal vakalarında ise huzursuzluk ve susuzluk kendini daha çok belli etmeye başlar. Eğer çocuk 6 aylıktan büyükse eczaneden alınabilecek ishal kitlerinden faydalanılabilir.

İleri ishalde;

İnatçı ve kronik bir ishal durumunda mutlaka doktora başvurulmalı ve gerekli tetkikler yaptırılmalıdır.

-Doktor muayenesi sonrası ishal tanısı için bazı testler istenebilir. Bunlar;

-Dışkı kültürü ile bakteri ve parazit gibi enfeksiyon etkenlerinin aranması,

-Bazı hastalıkları dışlamak için kan testleri,

-Gıda tahammülsüzlüğünü ortaya koymak için açlık testi,

-Bağırsaklarınızın bir bölümünü doğrudan gözle incelemek için sigmoidoskopi veya kolonoskopi gibi endoskopik muayeneler olarak sıralanmaktadır.

İSHAL TEDAVİSİNDE ANTİBİYOTİK KULLANILIR MI?

Çocukluk çağı ishallerinin büyük çoğunluğunun virüslere bağlı olabilir ve 3-6 gün içinde kendiliğinden düzelebilir. Antibiyotikler virüsleri öldürmediğinden ishal vakalarının çoğunda antibiyotik kullanımına ihtiyaç yoktur. Ancak içinde kan ve mukus olan dışkılama (kanlı ishal), yüksek ateş ve şiddetli karın ağrısı ile seyreden ishal vakalarında antibiyotik kullanımı gerekebilir.

Antimikrobiyal tedavi gereken bakteriyel ve protozoal ishallerinde uygun tedaviye başlanır. Karın ağrısı ve ishal şikayeti varsa doktora danışılmadan kesinlikle antibiyotik kullanılmamalıdır. Genel olarak ishalli çocuklara herhangi bir ishal ilacı verilmesine gerek yoktur. Bu ilaçların ishalin kesilmesine katkısı olmadığı gibi, bazen ciddi zararlara yol açmaktadır.

İSHAL İÇİN EVDE TEDAVİ

İshalde şeker ve tuz içeren sıvılar ile evde ilk tedavi uygulanabilir. İshale iyi gelen şeyler arasında eczanelerde ve sağlık ocaklarında bulunan “ishal için şeker – tuz paketi “ yer almaktadır. Bu paketlerden bir tanesi 1 litre temiz suya eklenmeli ve karıştırılmalıdır. Bu uygulama, ishal sonucu kaybedilen sıvıların yerine konulması için önemlidir. Genel olarak sıvı kaybı olmayan ishalli çocuklara her dışkı başına 10 ml /kg bu sıvıdan verilebilir (yani 10 kilo olan bir çocuğa her ishalinden sonra 100 ml sıvı verilmelidir). Hafif derecede sıvı kaybı varsa 50 ml / kg sıvı 4 saatte verilir. Evde ishal tedavisi için sıvı hazırlanırken hazır paketlerin kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Bu şekilde hazırlanan sıvılar çocuklar tarafından sevilmeyebilir ancak mutlaka içirilmelidir. Sık kusan çocuklara her 1-2 dakikada 1 çay kaşığı (5 ml.) olacak şekilde sıvı verilebilir. Genellikle sıvı ve tuz ihtiyacı karşılanan çocukların kusması bir süre sonra düzelir. Ancak gözlerde çöküklük, ağız kuruluğu olan orta derecede sıvı kaybı olan çocukların tedavi planının bir sağlık merkezinde yapılması daha uygundur.

İshal tedavisi sırasında beslenmesinin sürdürülmesi gerekir. Bebekler anne sütü ya da mamaya devam etmelidir. Yetişkinler ishale iyi gelen yiyecekler arasında pirinç, patates, ekmek, yağsız et, yoğurt yer almaktadır. Yağlı besinler, çay, meyve suyu ve asitli içeceklerden uzak durulmalıdır.

İSHAL NASIL ÖNLENİR?

Virüslerden kaynaklanan viral ishali önlemek için ellerin mutlaka sabunla yıkanması gereklidir. Yeterli ve doğru şekilde temiz kalabilmek için sık sık el yıkanmalıdır. Yiyecek hazırlamadan önce ve sonra eller yıkanmalıdır. Pişmemiş etlere dokunduktan, tuvaleti kullandıktan, çocuk bezlerini değiştirirken, hapşırdıktan, öksürdükten ve burnu sildikten sonra eller yıkanmalıdır.

Eller en az 20 saniye boyunca sabunla yıkanmalıdır. Bu 20 saniye süresince eller sabunla ovulmaya devam edilmelidir. Eğer el yıkamak mümkün değilse en az yüzde 60 alkol içeren alkol bazlı el temizleyici ve dezenfektanları kullanılmalıdır. El dezenfektanı el losyonu gibi uygulanmalı, her iki elinde ön ve arka kısımlarına sürülmelidir. 

Çocuklarda viral ishalin en yaygın nedeni olan rotavirüse karşı geliştirilmiş aşılar ile korunmak mümkündür. 

Genellikle çevresel sağlık önlemlerinin ve besin temizliğinin yetersiz olduğu ülkelere seyahat eden insanları etkileyen yolcu ishalini önlemek için bireyler ne yediklerine dikkat etmelidir. 

İyi pişmiş ve sıcak besinler tercih edilmelidir. Bireyin kendisinin soymadığı çiğ meyve ve sebzelerden kaçınılmalıdır. Çiğ veya az pişmiş et ve süt ürünlerinden kaçınılmalıdır. Orijinal kabında servis edilen şişe su, soda, meyve suyu ve fermente içecekler tercih edilmelidir.

Musluk suyundan ve içeceklere buz konulmasından kaçınılmalıdır. Dişleri fırçalamak için şişelenmiş su kullanılmalıdır. Duş alırken ağız kapalı tutulmalıdır. Kaynar su ile yapılan kahve veya çay gibi içecekler muhtemelen güvenli olacaktır.  Ancak kafein ve alkolün ishali şiddetlendirmek yanı sıra daha fazla dehidrasyona yol açmak riski mevcuttur.