Elazığ Kına Gecesi Iğne Attım Tarlaya

Erzurum Yerel Konuşma Şivesi / Erzurum





MX7Wtf3Q9Ks

ERZURUM İLİ ŞİVELERİ




aba : abla
abacı : terzi
ağa : ağabeyi, gada
ağıl : yazın ******ların koyulduğu yer
ahan : işte şu
ahbun : ****** gübresi
ander : münasebetsiz
aşgar : kir
aşma : kaysı kurusu
avlu : evin giriş salonu
ayvan : boş oda
baca : dam
baci : bacı
bardan : büyük çuval
bedimli : meteliksiz
bedire : kova
beg : bey, beyim
berf : kar
bıldır : geçen yıl
bibi : hala
bişi : yağda kızartılmış hamur, pişi
boğızli : obur
cağ : şiş
cakkıl : zincirli iki ucuna kova takılan uzun çubuk
camış : erkek manda
ceferlik : odunluk
ceferlik : odunluk
celep : besi ******larının sürüsü
cığız : mızıkçı
cığızlamak : mızıkcılık etmek hakkına razı olmamak
cılfa : pulluk
cırbağa : cılız,çelimsiz
cıstik : erkek ayakkabısı
cingen : çingene
culuh : hindi
cücük : civciv
çakçavi : damların üzerine yapılan çerçeveli camekan
çangıl : zil
çarşut : casus
çenebit : camdan ekmek kabı
çerçi : gezgin satıcı
çermik : kaplıca
çiğirt : çekirdek
damçi : damla
dastar : hamurun üstüne örtülen örtü
densiz : uygunsuz
devamsız : işe yaramaz
dığa : hakararet olarak çocuk
dıldılık : ince elbise
dıreş : uzun boylu
dızınan : iri kıyım,iri yapılı
dibek : öğütme aracı
dizlik : külot
duz : tuz
düllük : çocuk düdüğü
dürüm : açık ekmekle yapılan sandöviç
eğiş : tandırdan eşya veya ekmek çıkarmak için kullanılan çengelli araç
emi : amca
enek : sapanın toprağı yaran kısmı
enik : ***** yavrusu
er : erkek, koca
ergişi : erkek kişi
esgetek : kadın
eze : teyze
fenikmek : telaşlanmak acele etmek
fırfırik : topaç
gada : ağabeyi, ağa
gah : elma kurusu
galah : tezek yığını
galo : ******ları ahıra bağlayan eğik ağaç
gancık : sözünde durmayan, dişi *****
gandırıg : çifti boyunduruğa bağlayan ağaç
gavat : değersiz adam,
gelberi : tandırdan külü çeken uzun saplı faraş
geven : deve dikeni
gındıllik: çember, tekerlek
gobçe : düğme
gollik : kısa boylu, boyu kısa olan
gottoz : dik kafalı
görüm : görümce, kocanın kız kardeşi
gucur : kısa boylu
gudik : ***** yavrusu
gullep : kapı demiri
guma : ikinci eş
gurna : kurna
guzzik : kambur
güleş : güler yüzlü
hagos : tarla sulama arkı
halhal : bilezik
hamayıl : boyuna asılan muskalı gümüş kap
haşıl : ana maddesi öğütülmüş buğday, yağ ve süt olan özel yemek
hedik : haşlanmış buğday
hemecik : bebek oyuncağı
hepenk : kepenk
hesir : otlardan yapılmış sergi
hetircek : tandırın üzerine konan demir
hıbar : duvar dizmede büyük taşlar arasıra konan küçük taş
hıngel : haşlanmış yufka ile yapılan hamur işi yemek, mantı
hınısi : toprak yayık
hırhız : hırsız
hış : *****lerin boynuna takılan demir
hızan : fakir, görgüsüz
hızmeker : erkek hizmetçi
him : temel
hodah : ******lara bakan çocuk
hollaçelik : çelik çomak oyunu
horum : elle yapılmış ot ambalajı
hoyrat : sevimsiz kötü
hozan : sürülmemiş nadasa bırakılmış tarla
höllük : bebeğin altına konan killi toprak
hudik : Tedirgin, tereddütlü
igit : yiğit
istikan : bardak
işlik : gömlek, köynek
kafter : sevimsiz ihtiyar
kaloş : mes üzerine giyilen yarım ayakkabı
kanayaklı : kadın,yavaş
karakura : kabus
kartol : patates
kavurga : kavrulmuş buğday
kavut : kavrulmuş buğday unu
kazıl : yünden yapılmış kalın iplik
kelep : kolye, inci
keltoş : kel
keyvani : ev hanımı
kırbaç : ******ları sürmeye yarayan sopa
kiral : kiler
kivra : kirve
kizir : köy adını ağız yapabilen kişi
kollaç : kadın ayakkabısı
kor : bakıpta görmeyen, kör
korzevel : kara sapanın ucuna takılan sopa
kotan : tarla sürme aleti
köynek : gömlek, işlik
kurik : yeni doğmuş tay
kurun : ******ların su içtiği uzun kap
külek : kova, su kabı
külfet : ev halkı
külve : tandırın hava deliği
kürsü : tandırın üzerine konan masa
leçek : tülbent, başörtüsü
leğen : yıkanmaya yarayan kab
leppik : taş oynunda kullanılan yassı taş
lobiya : yeşil fazülye
loğ : toprak damları düzeltmeye yarayan yuvarlak taş
mablağ : çay kaşığı
mahat : sedir, kanepe
mahrama : mendil
malıh : kağnı kayışının ucuna takılan odun parçası
maraba : tarım işcisi
matıf : suratsız adam
mazanni : kötü huylu, şüpheli adam
mazi : kağnının tekerlerini birbirine bağlayan odun
medek : dişi manda
merek : ot ve saman konulan depo
mılıhci : yüze gülen karıştırıcı
mırıh : yarık dudak
mısmar : iri çivi
mozik : buzağının büyüğü, bir yaşında buzağı
müsürlük : ahırda ******ların yem yediği tahta oluk
nahır : sığır sürüsü
oklavı : hamur açmaya yarayan ağaç cubuk
omo : dalkavuk
ortahçi : ****** ve aleti olan tarım işcisi
pantol : pantolon
part : ot yığını, otuz bağlık araba
paşa : bayan, hanımefendi
paşvani : bekçi
peg : sadece duvarları olan yıkık bina
peke : ahırdaki oturma yeri, seki
peşkir : havlu
peşkun : yer sofrası
pıngel : yumurtalık, tavuğun yumurtladığı yer
pin : kümes
pohcah : ahırda ****** dışkısının biriktiği yer
poşa : çingene kadın
puşe : peçe
rapata : hamuru tandıra yapıştırmaya yarayan araç
sagıldah : koyunların kuyruğu altında birikmiş dışkı
sakkavel : ahır süpürgesi
sako : erkek pardesüsü
salahana : başıboş
sambağı : boyunduruk sopasını öküzün boynuna bağlayan yünden yapılmış iplik
samı : boyunduruk sopası
seki : mutfak ve ahırda merdivenle çıkılan bölüm
sele : sepet
serpuş : tencere veya sahan kapağı
sılıh : ıslık, düdük
sınıhçi : kırıkçı
sikke : atları çayıra çakıldığında zincir veya ayak bağı
sini : büyük bakır tepsi
sitil : küçük barkaç
sogumsuz : sabırsız
şağıldahli : pis adam
şergada : akla gelmeyen işler yapan
şoş : Şose, stabilize veya asfalt yol
şurt : tandır kenarı
tağar : içine ateş konularak kürsü altına konan toprak kap
takatuka : kesme şekeri kırmak için kullanılan kütüklü kutu
tandır : toprağa gömülen ve içinde ekmek pişirilen fırın
tandırbaşı : tandırın çevresi
tanko : sosyetik
tapan : tarlayı sürdükten sonra düzeltmek için kullanılan çalıdan yapılmış alet
tar : tavukların üzerinde durduğu araç
teheze : arızalı, tehlikeli
tejgere : ******ların dışkısını taşımaya yarayan alet
tekir : tekerlek
tekne : içerisinde hamur yoğrulan ağaç kap
telis : ketenden örülmüş tahıl yaramaya yarayan torba
terek : raf, mutfak rafı
termaş : şanslı
teşi : yünden iplik yapmaya yarayan alet
teşt : leğen, yıkanma kabı
tokaç : çamaşır yıkamada kullanılan ağaç tokmak
tuhs : kuluçka dönemini yaşayan tavuk
tuluh : tulum
urup : tahıl ölçme birimi
uşah : çocuk
vola : ulan, lan yerine geçer
yalak : ******ların yiyecek yediği içi oyulmuş kap
yavşan : seyrek biten ot
yazma : kadın baş örtüsü
yegin : aceleci
yelloz : müflis
zam : ******ların ahıra bağlandığı eğik ağaç
zanka : atla çekilen kızak
zenne : kadın
zığva : dadaş şalvarı
zırza : kapıya kilit vurmak için kullanılan demir parçası
zubun : entari

urfa şivesi ile bazı kelime örnekleri;

siye = sana
biye = bana
gelisen mı = geliyor musun
gidisen mı gidiyor musun
gelah = gelelim
gidah = gidelim
anê = anne
babo = baba
nene = nine
dedey = dede
bibi = hala
dayze = teyze
herif = koca
avrat = hanım bayan
güveg = damat
lo = erkek çağırılırken kullanılır
le = bayan çağrılırken kullanılır
deget = yürü git
güz = sonbahar
tez = çabuk
irak = uzak
suvak = sokak
mıhalle = mahalle
henek = şaka
afrit = şeytan yavrusu firlama kimselere denilir
hış oldum = döküldüm
öksedim = özledim
haho = yeter artık
kırtik = azıcık biraz
ağbati başiya = darısı başına
zerzur = sığırcık kuşu
kit = yabani güvercin
pısik = kedi
haket = gerçek
ğas = marul
bahtenis = maydanoz
pırpır = semiz otu
fırenk = domates
balcan = patlıcan
isot = urfa biberi
leymun = limon
pircikli = havuç
hıttı = bir salata çeşidi
bostana = bir çeşit salata (çok güzeldir)
savık = soğuk
ülbe = soğuk
tud = dut
ferik = taze, genç (aynı ben *)
payam = badem
kehke = simit
reçel = biber salçası



puşu = erkek baş örtüsü
haphap = takunya
kahke bezi = amerikan bezi
ezye = bayan elbisesi
sako = ceket
koyneg = gomlek
tuman = don, külot
kuşhana = tencere
teşt = leğen
sülahye = sürahi
koruk = olmamış üzüm
dürmük = dürüm
tike = nasil anlatsam bilmiyorum ama habbe deriz ya da lokma gibi bir şey.
şıllık = bir tatlı çeşididir.
germi = bulgur pilavi
tedirbe = sokak
heyat = evin geniş avlusu
mahle şenigi (şenik) = komşu, aynı çevrenin insanı
hâh = yabancı
hulh = bunu da nasil anlatacagimi bilmiyorum * hulhum dar demek içim sıkılıyor sabrım yok gibi
made = mide



urfa şivesi ile yazılmış bir mektup;

Oğlum Mahir!
Ana heyran nasılsan?
Ne haldasan?
Biz seni aramasah, sormasah,
Sen bizi ne arisan, ne de sorisan;

Sen ne hersiz bir evlatmışsan!
Bemırad olmıyasan,
Hahin kızınan gezisen dolaşisan?
Edemisen anana mektup yazasan
Heç Allah'tan korhmisan bizi merakta bırahisan

Dünegin arkadaşın Hüsen gelmisti Ankara'dan
Getmişem sağlık haberin ondan almışam
Seni belediye otobozunda görmiş bir kıznan
Sözlüm diye bahsetmişsen o kızdan
Birde yüzüg tahmişsan barmagan
Niye oglum sen anasiz kalmişsan
Sansahan evlenmaga kalhmişsan?

Hüsen'e dedim ki;
"-- Hüsen! Hele birez kızı anlat"
Dedi ki:
"-- Ne anlatayım diyaza, ay parçası bemırad
Gülende güller açi,
Agliyanda incinen mercan saçi.
Bele güzel ne görülmiş, ne duyulmış,
Hak teala öz nurundan yaratmış."
Mahir!

Niye sen hirif olmışsan,
Böyükleren danışmadan evlenmaga kahmışsan
Kardaşından da mi ibret almisan?
Getti bir tango kız getirdi.
Ne kendisi rehet etti,
Ne de bizi rehet ettirdi
Kız da kız olaydı üregim yanmazdı
Ele zaif ele zaifti ki
Ayni Çirtik Eso'ya benzidi
Çirpi gibi bacagi
Emin aganin ayagi gibi ayagi
Çamaşir tokaci gibi de elleri vardi
Ne aglidi agliyasan,
Ne gülidi gülesen.
Ne konuşmagimizi begenidi
Ne pişirdigimizi yeyidi
Zıkkımın köküni yiyeydi
Her bişede kusur buludi
Her bişeye yeni yeni adlar tahidi
Ben deyidim babakanuç,
O deyidi " patlican ezmesi"
Ben deyidim lebeni,
O deyidi " yogurt çorbasi"
Ben deyidim hilorik aşı
O deyidi "ekşili izmir köftesi"
Yoh! Carut degil faraşmış
Küçe degil sokahmış
Hebene degil destiymiş
Havuca pirçikli demah ayıpmış
Ben bele konuşayım diye benden utanimiş.
Niye kendi yaptigindan utanmidi
Gün evle olidi yatahtan kahidi
Benim elimden çaput
Onun elinden roman düşmidi
Gezmeye gidende de en öne o düşidi.
Birgün baban dükkanden geldi
Hanimin kızı yerinden bile teprenmedi
Baban çoh agrina getti
Bırahsam, alimallah saçını pirçigini yolacahtı.
Ben ne şanssız bir karıymışam anam!
Kaynanaların zalim zamanında gelin olmışam
Gelinlerin zalim zamanında da kaynana olmışam
Kime ne etmisem ki bulmışam.

Mahir! sen sen olasan
Aklı başında bir kız alasan
ister Urfali olsun
istersen yedi yabancıdan olsun
Yeter ki helal süt emmiş bir kız olsun
Istiyem ki sonradan peşman olmıyasan
Karı kısmı ayakkabı degil ki,
Sıhtı mı çıharasan atasan
Namusumdur diyecahsan
Ömrü billah çekecahsan
Mahir! Biliyem eyisen hoşsan
Her şeye çabuh kizisan
Kızanda da alalo gibi kabarisan

Oglum! Asebi erkegin kahrı çoh olur
Kahir çeken karı zor bulunur
Onun için, karilarin hamuri sabirnan yogrulmuştur
Onlar hanımdır
Onlar hatundur
Onlar sultandır
Onların mekânı Cennet-i A'lâ'dır
Onlar ışıhtır
Onlar nurdur
Onlar yüce Allah'ın erkeklere bir lütfudur.

Ayni Çirtik Eso'ya benzidi
Çınar bunu çok beğendi bizim köydede lakap çok takarlar

Malatya Yöresel Konuşma Şivesi / Malatya Şivesinde Kelimeler / Malatya Lehçesi

Malatya Şivesi



A
Afin tefin : Darma dağın
Aş erme : Hamilelik hali
Arruta : Sevilen küçük kız çocuklarına denir
Arbet aşeret : Acayip
Arıstak : Toprak damın ağaçları
Alıta : İyi görmeyen
Allek : fitne-fesat

B
Barima : Bari
Bele : Böyle
Bastık : Pestil
Bayma : Üşümeden dolayı donacak hale gelme
Bayak : Demin, az önce
Bıldır : Geçen sene
Boyna : Daima
C
Cılğı : İnce kesilmiş bez parçası
Cılbır : Menemen yemeği
Cıncık : Cam kırığı
Cücük : Kuş yavrusu
Cılkıtma : Oyun bozma

Ç
Çinisi : Omuzu
Çemirlenme : işe koyulma
Çömelme : Ayak üstüne yarım oturma
Çapik : Acele
Çapıh : Alkış
Çar-çapik : Çok acele
Çapıt : Bez parçası
Çömçe : Kepçe
Çörrik : Az akan su
Çirçirik : Ağustos böceği
Çörten : Toprak damlarda su akan oluk

D
De-ya : işte orası
Deleme : Topaç
Dışlık : Sıkılma
Dehliz : Üstü kapalı geçit
Deyirmi : Yuvarlak
Dolambaç : Eğri büğrü yol
Densiz : şakacı
Debelenme : yerde Yuvarlanma
E
Elhem : Herhalde
Elpikleme : Tahılı tepirle samandan ayırma işi
Erinme : Üşenme
Eyin-öyün : Baştan savma
Efil-efil : rüzgar esmesi

F
Fırfırı : Fırıldak
Fırt : Yudum
Fenikme : Bunalma

G
Guncik : Dip, kuytu yer
Guzlacı : Doğuracak hayvan
Govik : Huni
Gıjileme : Çığlık atma
Gidişme : Kaşınma
Gangırma : bükmek-eğmek
Gıcıktırma : Kızdırma
Göyünme : Yanmaya yüz tutmuş
Gevende : geveze
Gever : Bahçe sulamalarında taksimat yeri

H
Heleki : İyiki
Hezacı : Hile yapma
Hayma : Bahçelerdeki ağaçtan yapılan gölgelik
Him-hime : Sırt sırta, bitişik
Him : Bina temeli
Hümbek : Yerli bir tür oyun
Hoplama : Atlama
Haftar : Obur
Hakket : Hakikaten
Hârim : Bir işte taciz etme
Hımbıl : Avanak, enayi
Hırma hış : Çok ezilmiş
Hıtap : Pide çeşidi
Hazna : Su biriken yer
Hırtlek : Boğaz içi

I
Iğınma : Bir işi zorlanarak yapma

İ
İleç : Bahis
İçme : Ilıca
İsabet : Nazar değme

K

Kulunç : İki omuz arası
Kakırcama : Bayatlama, bozulma
Kındırik : Ufak tefek
Koruk : Olmamış üzüm
Kırtik : Biraz
Kırcik : Taşla oynanan mahalli bir oyun
Kekeşme : Uyuşma
Kızzılkurt : Beddua
Kurrik : Sıpa
Kantarma : Kemerli yapı
Köme : Yığın

L
Lappıdana : Ortadan konuşma
Lüllük : Musluk
Lülük : bir sıkımlık köfte
Lığlama : Yuvarlanma

M
Manca : Salata
Meyrat : Ölenden kalan işe yaramaz şey
Mıt-mıt : Yavaş-yavaş

N
Nıkıs : Eli sıkı, cimri
Niniyesen : Sana ne
Nezelme : eskime

O
Oğunma : Bayılma
Onart : Doğru

Ö
Össeat : Anında
Örgetleme : aklını çelme
Özü baymak : acımak
Ökünme : Taklit etme

P
Pallikleme : Elle yoklama
Peçel : Beceriksiz, sakar
Pezzik : sebzenin nazik kısmı


S
Sırpıncak : Kaygan
Soyha : kirli üst-baş
Surha : Angarya
Sasımış : bozulmuş, kokmuş

Ş
Şapşak : Su kabı
Şuka : Pestilin katlanmış şekli
Şakuka : Yabani süslü kabak
Şörük : Tükürük
Şibik : Göz çapağı

U
Uşak : Çocuk
Urğun urğun : Gizli gizli

Ü
Üleş : Leş


Y
Yunma : Yıkanma
Yetmeti : Minder
Yampeş : Yan-yan yürüyen
Yarendik : Latife

Z
Zırtapoz: işsizgüçsüz - başıboş
Zumzuk : Yumruk
Zaar : Herhalde
Zaklanma : Alaya alma
Zağal : Tembel
Zıpır : Görgüsüz, kaba,cahil
Zoppik : Çıkıntı

Trabzon şivesi





Abdesluk : Ev içinde üzerinde abdest alınan leğen.
Aca : Acaba.
Afgurmak : Havlamak.
Aha : İşte.
Amofti (homarta) : Yabani yer çileği
Analis : Yumuşama.
Ander : Değersiz,işe yaramaz.
Angona : Zehirsiz kısa boyda bir yılan türü.
Anis : Yüksek kesimlerde yetişen bodur bir ağaç türü.
Aruk : Zayıf,çelimsiz,sıska.
Aşana : Köy evlerindeki geniş yeme-içme yeri.
Avat : Geniş yapraklı bir tür diken.
Ayam : Hava durumu.






Badama : Köy evlerinin önündeki sofa.
Bakla : Fasulye
Bakraç : Kova.
Bansi : Hayvan yemliği
Behrenk : Üstü örtülü su kanalı.
Berinnemek : Genellikle soğuk su veya hava ile ilk temasta yaşanan ürperti-irkilme
Bezleme : Saçta pişirilen ince yassı ekmek.
Biçki (bıçkı): Odun kesmeye yarayan testere.
Bitige : Çok küçük , az.
Bolaki : İsterim ki ,dilerim ki.
Bostan : Salatalık
Buldur : Geçen yıl.
Burşunda : Kavrulmuş arpanın öğütülmesiyle elde edilen un ve sıcak sudan oluşan karışıma pekmez yada yağ karıştırılarak yapılan yemek.

C-Ç



Campil : Elfeneri ampulü.
Ceyran : Elektrik
Çakaloz : Sincap.
Çalbara : Küçük bakır tencere.
Çangal : Bitkilerin kurutulduğu, yere dikilmiş dallı ağaç gövdesi.
Çaplama : Çit.
Çapula : Ayakkabı.
Çaştak : Salatalık,kabak gibi sebzelerin yetiştirildiği,dallarla örülü yer.
Çayan (zağana) : Yengeç
Çencik : Kapı ve pencerelerin kilitlenmesine yarayan küçük çengel.
Çeten (çöten) : Mısır koymak için yapılmış derme çatma ambar.
Çıngıl : Ağaç üzerine çakılıp çekilmesini sağlayan demir aygıt.
Çıtıman : Biçilmiş mısır bitkisinden yapılmış bağ (demet).
Çivit : Meyve çekirdeği.
Çolbaz : Beceriksiz.
Çortluk : Dikenlerle kaplı, girilmesi zor yer.
Çömen : Mısır bitkisi demetlerinin birbirine dayandırılmasıyla oluşturulan küme.
D




Daraba : Ahırdaki hayvanları birbirlerinden ayıran tahta engel.
Darı : Mısır.
Dastar : Yün veya kıl ile dokunan bir çeşit kilim
Dırmaç : Yük taşımaya yarayan,iplikle dokunmuş uzun şerit.
Dimla : Az,biraz.
Dümbelek : Davul gibi vurmalı çalgı.
Düve : 1 yada 2 yaşında genç inek


E


Ediş : Gürültü,ses.
Eğercek : Yün eğirmeye yarayan alet.
Ekşili : Turşu.
Enük : Köpek yavrusu.
Erşin (eğşin) : Köz karıştırmaya veya sac bazlama çevirmeye yarayan spatula biçiminde demir araç.
Eşka : Gölge.
Evza : Kibrit


F


Faraş : Küçük kürek
Ferbela : Entarinin etek kısmına yapılan fırfır.
Ferister : Küçük sepet.
Ferük : Piliç.
Fırçette : Hayvan gübresinin ahırdan dışarı atılması için yapılmış delik.
Firahti (fıraklı) : Bahçe ve arazi etrafını çevreleyen genellikle tahtadan yapılan çit.
Fisil : Taze soğan.
Folluk : Tavuğun üzerine çöküp yumurtladığı yardımcı yumurta.
Foti : Çukur.
Furunkurusu : Fırında kurutulmuş mısır.
Fuzan : Hububatın kepeği.

G




Gaban : Yamaç.
Gazel (gazal) : Kuruyup dökülmüş ağaç yaprağı. (genellikle ahırlarda üzerinde hayvanların yatması için serilir.)
Gelber : Toplamaya yarayan aygıt.
Gelder : Bkz. Kertel.
Gıdık : bkz.şelek
Glavu : Kesici araçların keskinlik durumu.
Gosu (gosi) : Kuluçkaya yatmış tavuk.

Gotila : Ense.
Görüm : Gelinin kocasının kız kardeşi.
Göscek : Gözlük
H



Haçan : Madem ki.
Handoşira : Kirpi.
Harar : Büyük çuval.
Hartama : Eskinde yapılarda çatı örtüsü olarak kullanılan ince tahta
Hışır : İşe yaramaz,yıkık,viran.
Hızan : Çoluk-çocuk
Hızar : Büyük testere.
Horom : Bkz. Çömen.
Hoşafliza : Kertenkele.
Hurek : Baykuş.


I-İ


Iba : Nem, rutubet
İfteri: Eğrelti otu.
İlistir : Büyük süzgeç.
İs : Akıl
İskemle : Tahtadan yapılmış alçak tek kişilik oturak. Bir çeşit sandalye.
İsriç : Bir ağaç türü.
İstif : Lahana ve fasulye ile yapılan bir yemek.
İşkebit : Eşek arısı.
İşlik : Gömlek.
İşmar : El ile işaret etme,çağırma.
İvez : Sivrisinek.
İzimlang (izimlan) : Taze sürgünleri yenilebilen bir tür dikenli bitki.


K


Kafkal : Fındık tanelerini koçanından ayırma.
Kangel : Eğri.
Kapaniza (kapan) : Kuş veya fare yakalamak için kullanılan mekanizma (tuzak)
Kaput (gabut) : Ceket, kaban türü kalın giysi
Karak : Kapı veya pencerelerin kilitlenmesi için kullanılan çengelli araç.
Karavu : Meyve toplarken dalları çekmeye yarayan çengelli uzun dal(sopa)
Karganak : Değirmen taşına mısırın akmasını sağlayan,taşın üzerine sürtünen tahta.
Karniluk : İşkembe.
Kartobi : Patates.
Kaş : Yamaç,uçurum.
Kaybana : Sevilmeyen,istenmeyen.
Kelek : koyun-keçi gibi hayvanların boynuna asılan sac zil
Kelem : Bkz. Uli.
Kelep : Yumak
Kemçük : Elma, armut gibi meyveleri yenildikten sonra kalan kısım.(artık)
Kenef : Tuvalet.
Kepengi : Evden Ahıra inmek için kullanılan kapak.
Kerenti : Tırpan.
Kermone (kirman) : Yün eğirme aracı.
Kertel : İneklerin içinde yem yediği kap.
Keski : Kalemtıraş.
Kıdım : Çok az miktarda olan. Kız çocuğu anlamında da kullanılır.
Kırnap : İp, ip parçası
Kilostor : Tahtadan yapılmış kapı sürgüsü.
Kobi : Küçük köpek türü.
Kodofla : Mısır koçanı yaprağı.
Kohle : Salyangoz.
Kolik : Kerestelik ağaç.
Komar : Kısa boylu bodur çalılık.(Ormangülü)
Komri : İskemle
Kopça : Düğme.
Korkotila : Büyük bir solucan türü.
Korsa : Evin içinde köşe başında odun konulan yer.
Korzil : Hayvan yiyeceğinin üzerinde doğrandığı odun parçası.
Kosu : Kuluçkaya yatmış tavuk.
Koşa : Patlamış mısır.
Koşama : Avuç dolusu.
Kot : Mısır ve fasulye ağırlığını ölçmeye yarayan beş kiloluk ölçek.
Kotoş : Mısır koçanı.
Kozer : İçerisinde kedinin yemek yediği odundan yapılmış yontma kap.
Kozik : Kabuğu soyulmuş,taşınmaya hazır kütük.
Köhle : Pire.
Kömre (kemre) : Hayvan gübresi.
Kön : Deri
Kudal : Kazanda pişenleri karıştırmaya yarayan uzun odun.
Kudene(güdene) : Ayıklanmış mısırdan geri kalan odunsu kısım
Kuguvak : Yenilebilen bir tür mantar.
Kukus : Tuz,dolu tanesi.
Kukuvak : Mantar.
Kuplas : Yüzüstü durma.
Kurebi : Diken kesmeye yarayan küçük balta.
Kurut : Çökeleğin kurutulmuş şekli.
Kusa : Siğil.
Kuş lastiği : Sapan.
Kuz : Kuzey

L


Labaza : Geniş yapraklı,yabani bir ot.
Lalak : Çevresinde olup bitenlere duyarsız,zor anlayan.
Langi : Uçurum.
Lapçin(lepcük) : Yassı.
Lazıt : Mısır.
Lenger : Tabak.
Levor : Etkileyici kokusu olan yabani bir ot.
Lifoz : Dağ çileği.
Limanda : İkiz.
Longoz (langoz) : Derin, dipsiz kuyu. Kör, karanlık kuyu.


M




Madirka : Çekiç
Manca : Koyu kabak veya lahana yemeği.
Melevücen : Bkz. İzimlang.
Merek : Hayvan yiyeceği (sap, saman, ot) veya gazel konulan baraka.
Mertek : Ev yapımında kullanılan büyük kalas.
Meşebe (meştebe) : Maşrapa
Mile (misket-mıras) : Çocukların oynadığı cam yada ****l küre (bilye).
Mintan : Gömlek - bluz
Mizir : Cimri
Mol : Bitki topluluğu.(Örneğin; Fındık Molü)
Mora : Çilek.
Mudara : İşe yaramaz,güçsüz.
Murç : Genellikle taş kırma yada odun yarma işinde kullanılan büyük çivi

N


Navlun : Yol parası, araç kirası-ücreti.
Nakıs : Eli sıkı (pinti, cimri).
O-Ö


Oğli : Erkek çocuğu.
Otluk : Mısırın ineklere yedirilen kurutulmuş gövdesi ve yaprakları.
Öksoğu : Ucu yanmış,köz olmuş odun.
Ömen : Çocuk oyunlarında başlama çizgisi.


P


Panti : Bkz. Bansi
Payanda : Desteklemek amacıyla yanlardan dayanmış direk.
Pelit : Meşe ağacı.
Peşko(pöşke) : Saç soba.
Petaliza : Kelebek.
Pırtı : Elbise
Pileki (Bileki) : Üzerinde ekmek pişirilen ocak taşı.
Pitil : Buzağı kursağı.
Pontul : Pantolon
Puspuran : Büyük sıçan.


R



Rızi : Kara lahana bitkisinin gövdesinin içindeki yenilebilen kısım.
Riğoz (Verauz) : Evlerin arka tarafındaki dar aralık.


S-Ş


Sap : Biçilmiş mısır bitkisi.
Sayfan : Genellikle evden uzak arazilerde geçici barınak olarak yapılan derme çatma yapı.
Sazluk : Bataklık.
Sef : Yanlış
Sekmen : Bkz. İskemle.
Serender : Hububatın konulduğu, direkler üzerine yapılmış serin depo.
Silikta : Tavada yapılan zeytinyağlı küçük pide.
Simla : Gözün kenarında birikmiş tortu.
Sinakliza : Ateşböceği.
Sini : Üzerinde yemek yenilen genişçe tepsi
Sirke : Bit yumurtası.
Solak : Sol elini kullanan.
Somar : Yeşil renkli, geniş yapraklı bir bitki.
Suğnis etme : Yemeğin tencerenin dibine tutması,yanması.
Suluk : Eski evlerde lavabo yerine kullanılan bölüm.
Sumul : Ekmek kırıntısı.
Sumur : Sıcak mısır ekmeğinin içine yağ ve şeker konularak hazırlanan yemek.
Supramak : Yontmak.
Surgu : Fermuar.
Şafla : Ağız akıntısı,salya.


T

Taflan : Kiraza benzeyen çekirdekli bir meyve.
Teçir : Sığırların ticaretini yapan kişi.
Tekir : Bkz. Serender
Temreğü : Egzamaya benzeyen bir cilt hastalığı.
Tentene : Dantel
Terek : Kapaksız mutfak dolabı.
Tevek : Salatalık, kabak veya üzüm gibi bitkilerin uzun kolları(dal)
Tirma : Ayran ve mısır unundan yapılan muhallebi kıvamında bir yemek.
Tirmaç : Bkz Dırmaç. Yük taşımaya yarayan,iplikle dokunmuş uzun şerit.
Tirmuk : Hayvan gübresini atmaya yarayan demir aygıt.
Tohli(toklu): Bir yaşındaki erkek koyun.
Tumbi :Tümsek
U-Ü


Uli : Bkz. Rızi.
Urba : Bkz.Pırtı.
Uşak : Çocuk
Üğleşmek : Oyalanmak suretiyle geçikmek. Eğleşmek.
Üğo : Eğe.
Üsküt : Küsmüş,sessiz

V


Varagel : Teleferik.
Vindo : Kan emici büyük sinek.
Vizora : Biberon.
Vumbura : Yaban arısı


Y


Yaba : Ucu iki çatallı dal. Genellikle çamaşır ipinin yerden yükseltilmesi için kullanılır.
Yal : Otların kazanda kaynatılmasıyla hazırlanan hayvan yiyeceği.
Yalak : Ağaçtan oyulmuş hayvanların su içtiği büyük oluk.
Yavşan : Dallarından süpürge yapılan bodur bitki.
Yaylim : Otlak.
Yazgı : Küçük saplı et doğrama baltası.
Yeygü : Çeşitli otların karışımıyla elde edilen hayvan yiyecek türü.
Yüklü : Hamile.

Sivas, Yöresi, şivesi ile bazı kelime örnekleri;





Ağlence: Eğlence

Ahbın : Gübre, Dışkı

Ağlenmek : Durmak, Eğlenmek

Alaf : Alev

Avuz : İneklerin doğumdan sonraki sütü

Azık : Çalışanların yayına aldığı yemek

Bağrı Badaşık : Birlikte hareket etme

Bayahtan : Biraz önce

Bekiştirmek :Üstüne basa basa konuşmak

Beri banzer : Az da olsa

Bezilemek : Ekmek açmak

Bıldır : Geçen sene

Bir sohum : Bir lokma

Boğün : Bugün

Börtlemek: Haşlamak

Buarez : Bu sefer

Bu haat : Bu zaman

Buncağaz : Azıcık

Buğnütmek : Rahatsız Etmek

Bungüldemek : Kaynamak

Buymak: Üşümek

Bürük : Eşarp

Cavratmak : Yalvartmak

Cırcır : Fermuar

Cırnak : Tırnak

Cicik : Göğüs, meme

Ciciklik : Sutyen

Cingan :Cimri, Çingene

Cirbik: Çapak

Culuk : Hindi, Saf

Cuvara: Sigara

Cücük : Civciv

Çağal: Taş Yığını

Çalhama :Ayran

Çalık : topal aksak

Çalmak: Vurmak, dövmek

Çap : Eğri, yamuk

Çapıt : Bez

Çeten : Kağnının üzerine yapılan çuldan taşıma aracı

Çıkı : Para saklanan kese

Çıngı : Kıvılcım
Çiğit: Çekirdek

Çimiş çimiş : Kaşınmak, karıncalanmak

Çimmek : yıkanmak

Çul: Bez torba

Çödürmek : İşemek

Çördük : Taş armudu, ahlat

Donah :Şekil

Dulda: Rüzgara karşı korunaklı

Duluk :Yanak

Düğürcek : İnce bulgur

Düven : Harmanlarda otların ezilmesini sağlayan, öküzlerin çektiği tahtanın altına keskin taş monte edilerek yapılan alet

Dombalak :Takla atmak

Ebemkuşağı : Gökkuşağı

Eccik :Azıcık

Ellaham ki: Herhalde

En : Hayvanların kulağına sahibini belirlemek için konulan işaret

Essah :Gerçek

Evrağaç: Ekmeği tadırda çevirmeye yarayan tahta alet

Evlek: Bitki ekilen bir parça toprak

Evmek : Acele etmek

Fıhare : Fakir, fukara

Fıkramak: Ekşimek

Fırasatçı: Fesat

Fışılak :Işıldayan, parlak

Fistan: Elbise

Galıh :Kalık, Evde kalmış

Gapçık: Bulgurun kabuğu

Garamet :İftira

Gasnak: Tezek kalıbı

Gaybet : Arkasından konuşmak

Gaygana :Tereyağında yumurta

Gaylolmak: Kabul etmek

Gayım : Sağlam

Gecgere : Tezek dökmeye yarayan alet

Gedişet : Tip, hal, vaziyet

Geleni : Tarla faresi

Gımçıtmak: Bitkileri kökten değil dalından koparmak
Gırlamak : Çok konuşmak

Gısmıh : Cimri

Gicişmek: Kaşınmak

Gilik : Tandırda pişirilen bir tür çörek

Goğlenmek : Yükselmek

Gopmak: Koşmak

Göbelek : Küçük mantar

Göğ : Yeşil-mavi renk

Göğermek : Yeşillenmek, küflenmek

Göğürmek : Bırakmak, Serbest bırakmak

Guğüm: Güğüm

Gunnamak : (hayvanlar için) Doğum yapmak

Gübür :Temizlikte ortalığa saçılan toz

Gücük :Kısa boylu

Gümenni: hamile

Güvez: Aç gözlü, görgüsüz

Habe : Heybe

Hapamak: Üzerine kapamak, örtmek

Haşat : Hasar görmüş, yorgun

Hayat : Salon

Hedik : Kaynamış buğday

Helik: Küçük taş

Herle : Bulgurla yapılan bir tür yemek

Herslenmek : Hırslanmak, kızmak

Hinkirmek : Burnunu silmek

Holdur : Huylu, boş boğaz

Holluk: Tavukların yumurtladığı yer

Homaça: Büyük

Hökünmek: Öykünmek, Özenmek, taklit etmek

Hötürek: Amel, isal

Hurç : Heybe

HüberMek : Diklenmek

Ihbala: Şansa

Irahmatlık: Rahmetlik

Irbıh :İbrik

Işıyanaca : Sabaha kadar

İlistir : Süzgeç

İşlik : Gömlek

ivedi : acele

İyeşmek : Başkasına buyurmak

Kâkil : Kahkül

Kâkil bastı : Toka

Katık : Yayık ayranı

Kekeç : Kekeme

Kendilemek: Kin gütmek

Keşik : Sıra
Kemçik : Zayıf, cılız

Kenef : Tuvalet, hela

Keşlaş : Yoğurt ve yarmadan yapılan bir tür yemek

Kınalı Sarı: Turuncu

Kişiflemek: Gözetlemek

Kip : Sert, sağlam

Kirtiş : Nakış, çentik

Koşam :Avuç dolusu

Koynek: Gömlek

Kötelemek: Fırlatmak

Küçük Hacı :Serçe parmak

Küdük :Tabure

Küfür küfür : Püfür püfür

Kürün: Çeşmelerin su biriken yeri

Malamat :Rezil

Marim: Meğer

Mayıs :Hayvan dışkısı

Mavu: Mavi

Mavulamak: Miyavlamak

Merem :Verem

Mertek :Ev yapımında kullanılan kalın ağaç parçaları

Mesarif: Masraf

Meses: Ucu uzun çivili sopa

Mesmiye: Önem, değer

Mıdara: Sağlam olmayan

Mırığını yıkmak: Surat asmak

Mısmıl : Sağlam

Miltan : Gömlek

Müzümsüz :Lüzumsuz

Muşulamak: Derin derin nefes almak

Nazlım: Ağır başlı, sessiz

Nehas? :Nasıl oldu da?

Ne gatani: Ne kadar

Nem bim: Nerden bileyim

Niyanna: Ne tarafa

Norüyon? :Ne yapıyorsun

Oğmaç: Yufka ekmeğe tereyağ dökülerek yapılan bir tür yemek

Öğürmek :Kusacak duruma gelmek

Ökçe :Topuk

Palapoş: Dağınık, üstüne dikkat etmeyen

Partal :Abartarak Konuşma

Peklemek: Temizlemek

Peşli :soba Fırınlı soba

Pırtı :Elbise

Pevlüke: Fabrika
Pilo: Bulgur pilavı

Puhare: Baca

Samağar: Hiçbir şeyden anlamayan

Sası: Tatsız

Say mı?: Gerçekten mi?

Sede: Aynı

Seme: Saf, salak

Septirmek: İşemek

Sığınç: Sığıntı

Sığreşik: Etin sert kısmı

Sırtarmak: Sırıtmak

Sırsıllaşmak: İnatlaşmak, yapışmak

Siğinmek: Saklanmak

Soğukkuyu: Lastik ayakkabı

Sohranmak: Bir şeyi istemeyerek yapmak

Sormak: Somurmak, emmek

Soyha: Sevilmeyen, kötü

Sumsuk: Yumruk

Sunahlamak: Yufka ekmeği sulu yemekler yemek için katlayarak kaşık gibi kullanmak

Sürgüç: Bez, el bezi

Şam şam şakılamak: Parlamak

Şamar :Tokat

Şişek: Kuzunun büyüğü

Şörük: Salya

Tamates: Domates

Tavatır: Tevatür

Tehniyet :Fikir, niyet

Tille: Baston

Tohlu :Kuzunun büyüğü olan dişi hayvan

Tuman: Şalvar

Tummak: Suya dalmak

Uğraklı: Felçli, hastalıklı

Ureluğün: Dün değil evvelsi gün

Uşak: Çocuk

Uylamak: Israr etmek

Ülüzgar: rüzgar

Venilemek: Miyavlamak, garip bir ses çıkarmak

Yaar: Sırt
Yalloz: Yalaka

Yarıntesigün: Yarın değil öbür gün

Yuha: Sağlam olmayan, yufka

Yeğnik: Hafif

Yekinmek :Kalkmak üzere hareket etmek

Yumak: hamur topu

Yumuş :İş buyurmak

Yunmak: Yıkanmak,

Yüzünkuy: Yokuş yukarı

Zahar: Herhalde

Zahmeri: Zemheri, Ocak ayı, Kış

Zıbıldak: Boş boş gezen, serseri

Zırlah : İri yapılı

Ziyan ayısı: Zarar veren

Zoruhmak: Zoruna gitmek, üşenmek

Tokat Yerel Konuşma Şivesi / Tokat Konuşma Şivesi / Tokat Yerel Konuşma Lehçesi


Tokat-Almus-Hubyar Köyü'nde kullanılan yerel ağız..

1- Abu: Yaşlı kadınlara hitap şekli, (teyze, nine gibi) (N&#;eydiyon abu?)

2- Ağmak: Yükselmek, çıkmak (Dokuzların başına yine bulut ağdı, herhalde yağmur yağacak.)

3- Ağpun: Tarlaya atmak için biriktirilmiş havyan gübresi. (Ağpunu eşşeklere yükledin mi Ahmet?)

4- Al: Hile. (Alınan kandırdılar kızımı&#;)

5- Alaf: Hayvan yiyeceği. Daha çok kurutulmuş ot ve saman için kullanılır., (Aha, malların alafını verdim de ordan geliyom !

6- Alışmak: Yanmak, tutuşmak. (Ateş alıştı). (Ocakta otururken bir de baktım peşim alıştı)

7- Alma: Elma (Bütün almaları yemiş, kara yanıkara yiyesiceler)

8- Anadut: Dirgenin üç çatallısı. (Anadutun dalını kırmışlar gız..)

9- Arbul: Nisan ayı. (Arbul&#;da hep sepken yağar zaten)

Aşna: Tanıdık, dost. (Bir yerden aşna ama&#;)

Ateş gaymak: Ateş yakmak. (Fadimeee, ataşı gaydın mı gız?)

Ava: Baba. (Ana avam geldi, seni soruyor)

Avuz(ağız): İnek ve koyunların doğum yaptıktan sonra verdiği ilk süt. (Maşallah bu sene avuzu bol eylediniz)

Babal: Günah, suç. (Babalu günahı senin boynuna..)

Badal: Merdiven. (Gırk dene badal çıktım, kıçım bacağım koptu.)

Badaşık: Sağılan sütlerin sıra ile hergün birine verilmesi, sıra ile süt toplama (Badaşığı kiminen yapıyon bacı?)

Bakraç: Süt sağılan, ayran konan, saplı küçük helke. (Barkacımın kulpu koptu. Soyka daha da yeniydi.)

Bayaktan: Biraz önce, demin. (Bayaktan yok diyodun, şimdi nerden buldun yaşamayasıca..)

Beleki: Emi. (Ocağın ıssız gala beleki..)

Belemek: Kundaklamak. (Çocuğu daha yeni beledim, uyumuyor gavurun cocuğu)

Berkitmek: Sağlamlaştırmak. (Hasan, o taşı eyicene berkitmeden bırakma.)

Betni: Ahırlarda, içinde hayvanların yemini yediği ahşap yalak. (Betnide heç alaf galmamış)

Bıldır: geçen sene. (Bıldır dört guzum varıdı, bu sene iki dek.)

Biçik: Dana. (Ge biçik, ge biçik&#;)

Bisokum: Küçücük, azıcık. (Bııı, sede bisokum ya gı..)

Boyna: Sürekli. (Boyna çorap örüyo, neydeceğise..)

Böğrülce: Fasulye. (Böğrülceleri suladım da gardaş, ondan yoruldum.)

Buymak: Üşümek. (Dışarı hele hüle soğuk değil, buraya gelene kadar buydum öldüm.)

Bünelek: Büyükbaş hayvanların, bir tür sineğin rahatsız etmesinden kurtulmak için çılgınca koşması. Bünelek sineği. (Ne goşuyon lan bünelek dutmuş gibi?)

Ceğ: Çakıl taşlarından daha büyükçe kaya parçalarının topluca bir yerde yığılmış hali. (Ceğlü çukurda bir ağaç büyümüş, aha her biri belim gibi..)

Cemek: Çift sürerken, hayvanları yönlendirmek için kullanılan sopanın alt kısmına takılan ve sabandaki toprağı temizlemeye yarayan spatula benzeri demir parçası. (Soykanın cemeği kırılacak zamanı da buldun !)

Cerek: Çit çekmek için kullanılan orta kalınlıkta ve yaklaşık 5 m boyunda, kesik ağaç gövdesi. (O cerekler üstüne döşensin, nasıl kıydın da kestin.?.)

Cıbır: Parasız pulsuz, yoksul. (Bu donuzun oğlu da cıbırın kabadayısı hani..)

Cılbak: Çıplak. (Başı açuk, ayağı cılbak sokaklarda sürtüyo, hasta olacak.)

Cılga: Keçi yolu. (Cılga beri get, söğüdün dibinde görecen..)

Cırnak: Tırnak. (Cırnağını daktıyıdı bunnumu yırttı.)

Cışmak: Caymak, vazgeçmek. (Önce ağnaşduk emme soona cıştı pörtlek göz..)

Cibelmek: Böbürlenmek, kendini övmek. (Neyine cibeliyon?)

Cicik: Meme. (Emen ciciklerini yesin canıım..)

Coruk: Zayıf, güçsüz. (Coruk donuz, kalkmış o halıynan bir de ağaç kesiyor.)

Cöher: Kutsal sayılan ziyaret yerlerinden ve türbelerden alınan ve şifa verdiğine inanıldığından, su ile karıştırılarak içilen toprak. (Tekke&#;den cöher getüdün mü bacı?)

Cudam: Beceriksiz, güçsüz, görgüsüz kimse. (Adama benzemedik cudam)

Cücük: Civciv. (Sorma bütün cücüklerimi doğan alsın mı..)

Çalkama: Ayran. (Bi çalkama yap da, içek biyol bası gıı)

Çalmak: Sürmek, vurmak. (Davarı Karatepeye yukarı çaldım). Bir diğer anlamı yoğurt yapmak için sütün mayalandırılması. (Yoğurt çaldım, tutsun da yiyelim)

Çalmar: İçine koyun ve kuzuların konduğu, açık havada, etrafı çitle çevrili yer. (Koyunlar çalmarda mı ******************************** daha.?.)

Çamdu: Toprak damlı evlerin tavanı. (Çamdudan toprak dökülüyor.)

Çaput: İşe yaramaz bez parçası, parça bez.. (Ne bu ? Alt tarafı çaput değil mü?)

Çatılı: Bağlı, kurulu, doldurmak. (Ataşı çattım ki, yalanu çamduya çıkıyo valla, gel de ısınak)

Çebiş: Oğlak. (İki çebişim var, al biri senin olsun gardaş, senden gıymetli mi?)

Erzincan Yerel Konuşma Şivesi / Erzincan Şivesinde Kelimeler / Erzincan Lehçesi


Erzincan Yerel Konuşma Şivesi

Aba Ana, anne

Adak Ayak (çocuklar için söylenir)

Ağasi Dostum

Ağmak Dengesinden ağır

Ağrik Altıpara köylerinden biri

Ağşak iğin başındaki makara

Ağartı Süt ve sütten elde edilen ürünler.

Ağu, Ağı Zehir.

Ağuz İneğin, yavrudan sonraki ilk sütü.

Ahbin Hayvan gübresi

Ahırat Suali Bilinmesi zor sorular.

Ahlı Kesmek Aklı yetmek, Yapacağına inanmak.

Ahşam Akşam.

Ahur Hayvan barınağı, Ahır.

Ahur Hergi Erken nadasa bırakılmış tarla.

Ahpun (Ahbin).: Hayvan gübresi

Alaf Otlardan hazırlanan hayvan yemi.

Alçacuh Alçacık.

Aluç Alıç, yabani ağaç meyvası.

Anenge Benzeri, tıpkısı

Anikko Anne

Annaç Tam karşısı.

Arğı Ağrı.

Arha Sırt, sırtta taşınan yük, destek.

Arhasıguylı - Arka koyun .: Sırt, arka üstü

Arnet Sincap

Arustak Tavan arası

Asbab (Esbab) Elbise

Aşşah, Aşak Aşağı

Avara Boş, avare.

Avhalama Hırpalama

Avlak Av yere, av için yapılan gizli barınak.

Ayahde gurumak Çok zayıflamak.

Ayam, eyyam Hava

Ayakçak Basamak

Ayakyolu Tuvalet




B

Badış Taze fasulye tanesi.

Baha Para olarak değer.

Baldırcan Patlıcan.

Balik Sevgi özü

Barabar Birlikte

Baroş Bakraç=Baruş, bakır kova.

Bastığ, bastık .: Dut veya üzüm pestili.

Başyoharı Yukarı doğru, yukarı taraf.

Bayak Demin, az önce

Bazlama Kalın ve yağlı saç ekmeği

Becit Acele, eli tez, önemli.

Belbağı Yumuşak ince kuşak

Bellik Kambur

Benne Duvarcı

Bennem Ben nebileyim, banane.

Besgimet Peskimet.

Bıbılik Gülün goncası

Bıbızik Sivri

Bıcik Çörek

Bıcırik Tez canlı

Bıldır Geçen yıl

Bızik Küçük abdest

Bibi Babanın kız kardeşi, hala.

Bigodul beklemek .: Biraz beklemek.

Bi pırtik küçücük, ufak bir parça.

Bire Bira.

Bizim it size balta gettü mi?.: Boş yere konuşmak

Bocik Böcek, haşarat

Bocçik Kuyruk sokumu

Boğazsız İştahsız

Bostan Kovun, karpuz tarlası.

Bozik Yabani armut, ahlat.

Böcü, Böcük Böcek.

Bön Aptalımsı.

Böyganne Büyükanne.

Bukağı Kelepçe.

Buncucuh Bunun kadar küçük.

Bumbar İşkembe.

Buymak Üşümek

Bük Sık çalılık, fundalık, viraj

Boğunbağı Atkı, kaşkol


C-Ç

Cadu Büyücü kadın

Cağ, Cağik Parmaklık, parmakçalık

Can aşı ölü evinde verilen yemek.

Canı ısınmak .: Güvenmek, kanı kaynamak.

Canik Sevgi sözü.

Cehez Çeyiz.

Cemkürmek Gereksiz cevap

Cıbıl Çıplak, fakir

Cıbıliğ Çırıl çıplak.

Cıllık . Harap

Cılk Bozulmuş

Cıkkırik Kapı mandalı

Cikmik Tekme.

Cıngirik Küçük çıngırak

Cırnah Tırnak.

Cicoz İri bilye.

Cırtik Birazcıcık

Cırdig Küçük salkım.

Cısik Yakıcı ateş

Cızu, Cuzu Uzun kuyruklu kanatlı ötücü böcek, Ağustos böceği

Cindik Önemsiz, yetersiz , çok az.

Cücük, Cucug Kuş, tavuk yavrusu.

Cottik Kuyruk.

Çabigin Acele edin

Çağa Küçük çocuk

Çağla Ham meyve.

Çapbik, çapik .: El çırpma, alkış.

Çaput Paçavra

Çaşır, Çaşur Bir nevi hayvan yemi

Çebiş 2 yaşındaki keçi

Çedik Çocuk ayakkabısı

Çello Kaba, irice, büyük.

Çemiç Dut kurusu.

Çermik Ilıca, kaplıca

Çeper Bahçe etrafına konan çalı çırpı

Çevlik Suyun dönemeç yeri

Çerçi Seyyar satıcı

Çevürme Etrafı çevrili meyve bahçesi.

Çığız Geçimsiz.

Çıra Tutuşturucu ağaç, lamba.

Çıyrık, Çığrıh İp bükme aleti.

Çig Biriktirilerek ekşitilen süt.

Çigit çekirdek.

Çimmek, çunmak Yıkanmak

Çittik Zayıf

Çir Kuru erik ve kayısı

Çoçik Binilecek hayvan, eşek

Çırban Su yollan bakıcısı, gerektiği zaman su vermekle görevli

Çırmak İnce su arkı

Çırtma Sebzeleri incecik doğramak

Çıtırik Gevrek

Çuşik Eşek.

Çüçük Söğüt dalından yapılan düdük.

Çüt, çuft Çift.

Çüt sürmek Çift sürmek, harman kaldırmak.


D

Dadanmak Alışmak.

Dağdan inme Iz'ansız.

Dalda Issız, sakin taraf.

Daldalamak Sığınmak, barınmak.

Danik Küçük dana.

Davar Koyun, keçi sürüsü.

Dayah Ağaç destek; dayak, dövmek.

Değmek Meyvaların olgunlaşması.

Değirman Öğütme yeri, aracı.

Değnek, degenek ağaç baston, sopa.

Dehre Ağaç kesilen küçük alet.

Dene, dane Tane.

Densiz, Densüz Sulu, şımarık.

Depbik Tekme.

Derhe Ağaç budama aracı.

Devrüsi Ertesi.

Deyin Sincap.

Dıbız Kel.

Dıngirik Gergin

Dırmıh Tırmık, ot toplama aleti.

Dibek Büyük ağaç havan.

Dindik Kuvvetsiz.

Diş kirası Gönüllü hizmet edenlere verilen para.

Dodik Ayak uçlan, Koyun ayağı.

Dömbelek Darbuka.

Dolak Başörtüsü

Duruh Ayakta beklemek.

Düğe Yavrulamamış genç inek.

Düğür Gelin alayı.

Düvirçi Dünürcü.


E

Eğin Sırt, su kabı

Eğinik Eğin'in bir köyü

Eğiş Ateş çekmeye yarayan araç

Eksik (Esgüg) Etek Kıt Düşünceli

Ekşi Salça

Elekçi Çingene

Elmini Bilmek İlmini, usulünü bilmek.

Emce, emi Amca, hayret edadı.

Emegeçmek Yararlı olmak

Emü (Emmi) Amca

Enük Kedi, köpek yavrusu.

Evcuman Evine düşkün

Evleg Tarla veya bahçenin en ufak birimi.

Eylik İyilik.

Eze Teyze


F

Farime Vazgeçme

Fatik Küçük Fadime


Ferik Piliç

Fıldırik Dönen, döndürücü


Fincik Hayvanın tekmeler atarak kaçması.

Fıttırmak Keyifli keyifli sıçramak


Firkete Toka, Çengelli iğne


G

Gadan alam Kazan, belan bana gelesin!


Galem Aşı yapılan sürgün.


Galıbını vermek ölçü vermek.


Gapının menteşeleri aşınmak .: Zarar vermeye başlamak.


Garannuh karışmak Karanlığın basması.


Garez Kin


Garındaş Kardeş, arkadaş.


Garman çorman olmak Birbirine karışmak.


Gatığ, gatıh Ekmek arası, Ayran


Gayle, Gaile İş, sıkıntı, uğraş.


Gazzuh Kazık


Gedik Zirvelerin geçit yeri


Gelin Bacı Mahledeki yeni gelin


Genş Genç


Gevar Sulama suyunun aktığı yer


Gevende Geveze

Gıggilik Ağacın en ucu, sivri tepe

Gıgirik Toplu, çömelmeden oturam


Gıldırik Yuvarlak


Gılla Tahtadan yapılmış çekmece


Gırnap Kendir sicim.

Gidik Keçi yavrusu


Gimin Gibi.


Gış Kış.


Gocik Parka, Kaban

Godik Ölbeden küçük tahıl ölçüsü:

Goddik Kısa boylu


Goni komşu Komşular, tanıdıklar.


Gonuşuh, konuşuk Konuşma

Goşdik Katı üzüm azığı


Göbek, Göbelek .: Manta


Göğermiş Yeşermiş, Bozulmuş


Göncük Küçük cep


Göre Düğünde verilen bahşiş.


Gössüz Köstebek.

Gövnemek Fazlaca kızarmış olan hali


Göze Su kaynağı.


Gözel Güzel


Guşgana Tencere


Güğüm Su ısıtma kabı

Güman Umut, umutla bekleyiş

Götürge Değirmen taşını kaldıran manila


H

Hab Süt imecesi, komşular arasında süt dağıtımı

Hahut Güvensiz, eski ve çürük

Hamma Yenge

Harbısam Halbuki, hal bu ise

Hedik Pişirilmiş diş buğdayı

Henek Şaka, yarenlik


Herfene, ferfene Birlikte eğlenme.


Herk Sürülmüş tarla.

Hezan Kalas, yontulmamış

Hizan Nekes

Hibılik Kâbus

Hırik İşe yaramaz


Hırtliğ Gırtlak.

Hıntsan Hınzan: Bağevi: Bağlarda bahçıvanın ikameti için yapılan kulübe.

Hıdik Şüphe, zan

Hindik Sümük: Khıllig

Hışırik Kuru şeyler

Hışik Kurutulmuş yeşil fasulye

Hırankeşan Kavga gürültü

Horata Khoraka: Söz, laf

Hotik Zehirli, Zıkkım, Çok ekşi


Hüsmek Susmak

İ-I


İbik İbrahim'in kısa adı


İfah Ufak.


İkibuçukluk Reşat Altın.

İlinçağ Salıncak


İskarpin Ayakkabı

İssot Biber


İşgilli Şüpheci.

İt otarmak İşsiz gezmek.

Irgalamak Sallamak, kıpırdatmak


K


Kaban Taş aralarına yapılan basamaklı yol

Kabun Su yolu

Kadamak İliştirmek

Kah Elma, armut kurusu

Kakkaroz Mısır


Kalik Eskimiş


Karpın Bir cins toprak

Kavara Yellenme


Kehan, kahan Çapalamak, yabani otları ayırmak.


Kejgere Yük taşımada kullanılan inşaat aracı.


Keleg Olgunlaşmamış.


Kete Yağlı ve sütlü hamurdan açılan yufkalar
arasına un serpilerek pişirilen çörek.

Kıdiş Arkadaş, dost

Kındik Salkımlardaki küçük dalcıklar.

Kırçik Eski, püskü

Kırzı Yemeği yapılan bir nevi ot

Kısnik Yanık tatlı


Kef Sıvıların kullanılmayan kısmı

Kellek Şişirilmiş tulum salı


Kelik Çocuk ayakkabısı


Keşkere (Cezgere).: Dört kollu el arabası

Kenger Öz suyundan sakız yapılan dikenli bitki


Kese Bez yada deri para çantası

Kesmük Elenmiş iri saman

Keveşe Beceriksiz


Kevgir Süzgeç

Kıçcan, Kırçan Ekmek kurutma askısı


Kıra Taşlı meyilli yer.


Kıran gelemek Toplu ölüm


Kıska Ufak kuru soğan


Kıtmır Gece

Kortik Küçük çukur.

Kova getirmek. : Teşvik etmek

Kolik Boynuzsuz

Kotoş Şişko sevimli

Kozik Kanbur


Kurik At, eşek yavrusu.


Kurun Kab, yalak.


Köçek Asma kilit


Kötek Sopa


Köynek Gömlek

Kundik Gizli çıkın

Kurik At, eşek yavrusu

Külbe Küçük kazma


Künk Beton boru




L


Lağlanmak Alay etmek

Lallik Yayvan, düzce

Latik Pestilin kalıncası

Leçek Beyaz tülbent: laçag

Lertik Ezik

Leyvaz Fasulye: Lovias: Fasulye

Lülük Küçük delik


Loğ (Taşı) Toprak sıkılaştırıcı silindirik taş

Lolik Küçük domates

Lopbik Şişko


Lüllük Çaydanlıkta çay dökülen yer.



M


Mabeyin Evin giriş kısmı, odalar arasındaki boşluk.


Mağ Bölüm, oda.

Mağ Bir evin veya binanın büyüklük ölçüsü

Magma Ateş, köz.

Mağmağ Küle gömülmüş ateş parçalan


Mahana Bahane


Mahanaya bakmak.: Bahane aramak


Malamat olmak Rezil olmak


Massa Meyva toplamakta kullanılan uzun sopa.

Masurik Yabani gülün tohum yuvası.

Masur Yabangül meyvası


Mayana Muayene.


Mehle Mahle.

Memik Küçük Mehmet

Mendek Sicim, ilmeği

Mertek Damlara dizilen ağaçlar


Mıh Çivi.


Mıhlama Taze fasulyeden yapılmış susuz yemek.


Mındik Küçük


Mıhlama Domates, biber, soğan ve yumurtadan yapılmış yemek.


Mitil Eskimiş kilim, minder ve yatak


Mırmirik Faal, becerikli

Mindik Ufak

Mitil Çarşaf kaplanmamış yorgan. Mitil: Aynı anlamda


Mol Ağacın ilk filizi (sürgü)


Mormorik Böğürtlen kuş üzümü

Möhkem Sağlam dayanıklı


Murç Hyavanların yiyebileceği ağaç sürgünü




N


Nacah Kısa saplı küçük balta.


Nalet Lanet


Narik Testereli bağ çakısı

Nekes Hasis


Neyin necüğün .: Neyinin neyi oluyor?


Noğda nokta.



O


Ocağı batmak Yuvası yıkılmak.


Oğunmak Bunalarak ağlamak.


Oluh Yarım silindir şeklinde su yolu

Orcik Cevizli sucuk

Oşik Köpek, köpek yavrusu




Ö

Öğey Üvey


Öğünmek Övünmek


Ökünmek Taklit etmek, özenmek

Ölbe Buğday ölçüsü (20 Kg.)


Önüne Beyhude, sözde kalan

Örek Beşik veya salıncağın üstüne bağ


Örselemek Hırpalamak


Össehet o an, o saat.



P


Paçuk Çörek

Pağaç, pağarç Mayasız ekmek.

Palan Ata veya eşeğe vurulan yayvan semer

Pambuh Pamuk

Palavar Ahşap lento

Pardik Fınn temizleme bezi

Part Karın

Paşagil Yaşantısı iyi olan.

Patdos, pados .: Ekini, samanından ayıran makine

Patik El örgüsü çorap

Peğ Yıkılmış bina arsası

Perdahlama Sıvama, Parlatma

Peş Elbisenin etekleri

Pezük Filiz halinde meyve fidesi

Pcg Arsa

Porik Kakül, perçem

Pıhırik Baca, bacanın ucu. Pukhurik

Pırtik Ufak parça


Pingal, pingel Folluk, tavuğun yumurtlama yeri


Pirpirim Semiz otu

Pisik Kedi

Pistik Çürük

Pitot Buruk

Pilit Kalın pestil

Pıtpıt Aşure ununa konulan


Potin Erkek ayakkabısı


Pürçekli (Pirçekli).: Havuç


R

Reşber Rençber, işçi


S


Saçayağı Üzerine pişirme kabı kolnulan üç ayaklı demir.


Sahan Geniş ve kapaklı bakır kab.


Sakar Eli ters, meymenetsiz


Salhum Salkım

Sallik Yassı


Seğirtmek Koşmak


Seyip Yularsız, başıboş

Serpine Sebze desteği: Sarpina

Sırmik Ufak bulgur: Sırmug


Sini Geniş ve yayvan tepsi


Soharıç Yağda kavrulmuş soğan

Soyha Adı akla gelmeyen her şey


Soyğa Uğursuz


Suratsuz Yüzü asık


Südlaj Sütlaç

Sümsük Pisboğaz, her şeye imrenen

Süğük Damın duvardan taşan sal dizilmiş kısmı

Süzek Süzgeç

Suyuk Damların kenar bölümü


Ş


Şappik, Şaplah .: Şamar, tokat

Şaştik Şaşı

Şıkkırik Kapı arkası mandalı

Şıpır Acele


Şıra (Şire) Kaynatılarak elde edilen şerbetli sıvı

Şırik Gözyaşı

Şiplik İnce çubuk

Şiv Şıradan artan posa

Şıvan Yas, ağıt: Şivan: aynı anlamda

Şorik Salya

Şogik: Salya



T

Tabaka Tütün konulan madeni kutu


Tahde da gitmek .: Ölmek, tabutla gitmek


Tahım Takım Elbise


Tahik Takke

Tahdik Peyke, raf: dakhdik: tahta

Talan Yağma

Tantik Etin ağırlaşması

Tasik Küçük tas: Tasig: aynı anlamda


Tapiklemek Ayakta veya oturarak uyuklamak.


Tar Ahırlardaki yüksek tavuk tüneği.

Tay At yavrusu


Tehne, Tehna Tenha yer.


Tekmüg, tepük Tekme

Telek Ot demeti

Telesmek Bunalmak


Tenha Kuytu, ıssız yer


Terletdürmek Birini zor işe koşmak

Teşt Derin leğen


Tevek Üzüm yaprağı


Tezeyağ Tereyağ


Tike Kuşbaşı doğranmış ve pişirilmiş et.


Tiv Tüy


Toklu, Tohlu Erkek kuzu

Tol Gevşek: Tul: Sırsaklamaz, boşboğaz

Tolik Sukabağı (saplı tas yerine kullanılır)


Topbuh Topuk


Toraman Gelişken


Tosbağa Kaplumbağa


Totaba Hantal, zarif olmayan


Törpüsüz Gögüsüz


Tump Ekilebilir kısımlar arasındaki yükseklik

Tunp Tepe, tümsek.

Tucik Siğil

Tıncik Dağınık saç: Tıncug

Toy Acemi, tecrübesiz



Ü-V-Y-Z


Uyuntu Beceriksiz, zayıf

Ürgülenme Pervasızlık

Üvez Sinek

Vala Dut altına serilen çarşaf

Vaşağa Biçare


Yağır Hayvan sırtındaki yara

Yığılik Hafif

Yıkışmak Güreş tutmak


Yüklük yatak dolabı

Zırdik Kümes hayvanı gübresi

Zınik Hıyar, salatalığın ufağı

Zırza Kapı halkası


Zibil Süpürülen çöp

Ardahan Şivesi/Kelimeler :)

A

Aba: kıldan örülmüş kalın kumaş ve bu kumaşdan yapılan elbise
Ağa: Büyük erkek kardeş, Ağabey
Abad: Gelir
Abad olmak: Gelirden memnun olmak
Ağıl: Hayvanların dışarıda kapatıldığı yer
Ağhee: Eyvah anlamında olan sözcü
Ağhır: Son, insanı son
Ağartı: Yağ, peynir, süt yoğurt gibi yiyeceklerin genel adı
Ağırsak Teşinin üst kesiminde çengelli olan yuvarlak parça
Ahan İşte, burada
Anık Yeterince mayalanmamış ekmek hamuru
Ahırı: Sonu
Ağhırın gele: Sonun gele, ölesin
Ağhur: Hayvenlerin konulduğu yer. Ahır
Ağhbun: Gübre
Akuçka Pencere
Alha: Hele gör
Alaf: Kışlık için hazırlanan hayvan yemi. Ot Saman
Andır: Uğursuz şeyler için söylenilir.
Asaca Yıkımak: Başını önden yıkamak
Andıra Kalsın: Uğursuz olan şeylerin sonu gelsin
Atol: Patatese benzer fındık büyüklüğünde kök
Avlu: Odaların önüne yapılan koridor
Ayar: Atın sırtına vurulan eğer
Ayvan: Eyvan Balkon, evlerin önüne yapılan örtme
Azgun: Şimarık


B

Baca: Evlerin üst kısmını konulan küçük pencere
Badval: Ambarın bir çeşidi
Baga,Pege: Ahırda hayvanlara ot ve samanın verildiği tahta bölme
Barç Etmek: Seslice şapırdatarak öpmek
Basma: Hayvan pisliğini bastırarar düzeltilmiş şekli
Beç: Biraz geri zekalı anlamında, safca
Bed: Çirken
Bednar: Bir çeşit çıban yarası
Bege: Ahırda ot ve samının konulduğu yer.
Beng: Ben, hal, insan vücudunda ki siyah lekeler
Belli: Bilinen
Berf: Kar
Besmi: Bir isim
Bıçğı, Bışğhı: Testere
Bıldır: Geçen sene
Bınıvız: Sinsi
Bışkol: Koyun pişliği
Bibi: Babanın kız kardeşi
Biçin: Tırpanla biçilmiş ot ya da ekin
Bidibidi Az, az ufak ufak
Bij,bijli: Sivri uç
Bişi: Hamur kızartması
Bişka: Kibrit
Boğozlu: Obur.çok yemek yiyen
Bölme: Büyük tepsi
Buğari, puğhari: Evlerin üstündeki duman çıkan baca
Buluz: Elbise
Büzdük: Kalça


C

Cadi: Yağcı, insanlara yağ yakan kimse
Cağ: Şiş ya da mil
Camuş: Manda
Cancur: Bir tür küçük erik
Cazigudiyan: Yağcı ya da şeytan
Cemse: Askeri araç
Cici bici Süslü, püslü
Çigelek: Yaban çileği
Cigerakraba: Enyakın akraba
Cillenmek Toprağın yeşillenmesi
Cinav: Kamçı ya da bir ot çeşidi
Cıcık: Güzel
Cığız: Oyun bozan Cığıza cur bahane
Cılcıbıl Çırıl- Çıplak
Cırcır: Fermuar
Cırnak Kuşların ayak parmak ucu
Cızlavet: Siyah içi astarlı lastik ayakkabı
Cırnağ: Tırnak
Coc: Bataklık,
Cucul: Civciv,
Culuk: Hindi
Cur: Çocuk oyunlarında oyun bazmak
Cücük: Tavuk Kaz hindi kuş gibi hayvanların yumurtadan çıkan yavruları

Ç

Çar: Bir tür bez çarşaf
Çaynik: Çaydanlık
Çeçil: Tel peyniri
Çemirlemek: Gömlek kolunu katlayarak çevirmek
Çengel: Kargaburnu Çatal
Çimmek: Yıkanmak, banyo yapmak
Çit: Kadın baş örtüsü
Çor: Sinirli bir zamanda söylenilen söz
Çorağh: Verimsiz


D


Dabak: Bir hayvan hastalığı
Dadağh: Ağabey, Kardeş
Dadda: Çocuk maması
Damçı: Damla
Davar: Koyun
De hayde: Çabukça gel
Degenek: Sopa, çubuk
Değirmi: Yuvarlak
Demiray: Bir tür yara, egzama
Derekep: Derhal, hemen
Desinler için: Gösteriş olsun diye
Diksinmek: Tiksinmek
Dıldıbıl: Çırılçıplak
Dillo: Ketenden örülmüş çuval
Dınaz: Alay
Dınaz etmek: Alay etmek
Dolamaç: Dönemeç
Dolap: Büyük su değirmeni
Dolça: Maşrapa
Doydoy: Güvercin
Dummak: Suya dalmak
Düge: Düve
Düğmeç: Ekmek ve yağla yapılan bir çeşit yamak, ekmek aşı


E

Eebele gel: İşte böyle bu yana gel
Efsene: Saf insan
Eğiş Teknede hamur kazıyan, kazıyacak
Ekmek aşı: Düğmeç
Eqgo: Nene, ana anlamında
Ele deme: Öyle söyleme
Endeze olmak: Oyalanmak
Erek: Orman içinde ki açıklık alan
Ergiş: Herif , ev adamı
Eringen: Tembel, üşenen
Eseslice: Esaslıca
Eşgere Açık , alenen
Evlek: Tarla sürümünde pulluğun açtığı iz
Eze Teyze


F

Fanti: İskambil
Ferik: Henüz yumurtlamamış tavuk, Piliç
Fırtık: Sümük
Fırtıklı: Sümüklü
Fışğı: Tezeğin ufalanmış şekli
Fitoz: Sevimli
Fizzah: Bağırmak
Fizahlanmak: Bağırmak, ağlamak
Furuç: Armat kurusu

G

Gagaç: Kurumuş otlara verilen ad
Gağ: Meyve kurusu
Gada: Dert, bela
Gadan alem: Dertlerini ben üstüme alayım
Gakka: Çocuk dilinde şeker
Galak: Tezek yığını
Galet: Bisküvi
Ganayahlı: Kadın ya da kız için söylenilen bir söz
Ganfet: Akide Şekeri
Garo: Eski anbar
Garonun yokuşu: Ambar yokuşu
Gaşka: At Arabası
Gav: Kil, toprak
Gavçe: Çengel
Gayğana: Sahanda yumurta
Gecen ğhere kalsın: İyi geceler
Gedek: Manda yavrusu
Gejjo: Aptal, bilinçsiz
Gem: Döven
Geven: Dikenli derelerde olan bitki
Gıdella: Küçük sepet
Gıdıl: Küçük
Gımı Atol denen bitkinin uzanmış sapı
Gımı gıçlı İnce bacaklı
Gıdik: Oğlak, Keçi yavrusu
Gıjgırmak: Yoğurdun ekşimesi
Gıjjik: Kıvırcık saç
Gınco: Zayıf, çelimsiz
Gırgal: Hayvanları bağlamak için ağaçtan yapılmış boyun bağı
Gırnap: Sağlam ip
Gobbuz: Yumruk
Gobbal: Büyük burun
Gocik: Kaban
Golopi: Tahtadan yapılmış sitil
Gizenguggi: Saklambaç oyunu
God: Bir ağırlık ölçüsü
Godda: Büyük zar, makara
Godik: Manda yavrusu
Gor: Mezar
Gorbagor: Toplu mezar
Gorluk: Cenaze için saklanan para
Gorhana: Mezarlık
Goruhçu: Kır bekçisi
Gozo: Biçimsiz, düzeni bozuk
Göze: Pınarın suyunun çıktığı yer
Gurra,Gurre: Kendini beğenmiş
Gudik: Enik, köpek yavrusu
Gurduşka: Kadınların giydiği bir çeşit gömlek
Guli: Hindi
Gurban: Bir isim
Guşhana: Tencere
Guzzik: Kambur
Güman: Umut
Güman etmek: Umut etmek



H

Hacillenmek: Yaptığına pişman olmak
Hal: Siyah ben
Hamarat: Becerikli
Harbi: Doğru
Hardahurda: Kırık ya da döküntü
Harğ: Ark, su kanalı
Harbutlamak: Sıcak su ile soğuk suyu karıştırmak
Haro: Ambar ya da samanlık içinde ki bölme
Haros: Ekilmemiş tarla
Hasıllama: Yoğurmak
Hedik: Haşlanmış buğday, diş hediği
Hengel: Mantı
Helek: Yorgun
Helek olmak: Yorgun düşmek
Herk: Sürülmüş tarla
Herslenmek: Sinirlenmek
Hetircek: Ocak taşları üzerine, yemek pişirmek için konulan demir çubuk
Hevenk: Kara batmamak için ayağa giyilen geniş ayakkabı
Heyat,hayat: Bahçe
Himm: Bina yapımı için kazılan temel
Hırkal: Mantı
Hışt: Çivili köpek tasması
Hızan: İş bilmeyen
Hodak: Öküzün boyunduruğuna binen ve öküzleri süren çocuk
Hop, ğhop: Sabanın demir olan ucu
Noravel: Hodak denen çocuğun söylediği maniler
Hozan: Biçilmiş tarlanın birdiyer adı

İ

İstikan: Çay bardağı
İstol: Sandalye
İskat: Ölünün arkasından günahına karşılık verilen para
İşkınlanmak: Filiz vermek
İşkirlenmek: Şüphelenmek
İşmar: İşaret etmek
İtelemek: İtmek

K

Kanfet: Akide şekeri
Kargun: Yazın karların erimesiyle oluşan sel
Kaşka: Ağaçtan yapılmış el arabası, küçük araba
Kayış: Kemer
Kayğana: Sahanda yumurta
Kebani: Ev işlerinde hamarat olan kadın
Kefterkuski: Hortlak
Kerme: Koyan pisliginden yapılan tezek
Kerti: Bayat
Kidik: Keçi yavrusu
Kınnap: İnce dayanıklı ip
Kırlent: Sekilere konulan yastık
Kirtil: Kısa ve oldukça sert ot
Kitmir: Küçük
Kodik: Manda yavrusu
Kolik: Boynuzu olmayanan hayvanlara denir
Kollik: Kuyruğu kesilmiş hayvan
Kolopi: Küçük sitil
Kopça: Düğme
Kopti: Kaba,saba
Kor: Kör
Kart: Yeşil çimenlik ama sert olan yer
Koraraba: Kağnı
Koroğlu: Köroğlu
Korberevi: Önünü görmeyen
Koşat: Binalarda yük taşıyan kalın ağaç
Kotan: Pulluk
Kozik: Ahırda danaların kapatıldığı yer
Köçmek: Evlenmek
Köynek: Gömlek
Kudik: Küçük köpek, Enik
Kulun: Kısrakların yavrusu
Kullik: Bere
Kunkul: Omuz
Kurig: Kısrakların yeni kulunu tay
Kurun, Kürün: Ağaçtan oyularak yapılan su kabı
Kuşkana: Küçük tencere
Kuzzik: Kambur
Küllah: Böğürtlen
Külek: Ağzı geniş, altı dar su kabı
Külül, Külür: Yabani bezelye
Küski: Kaldıraç Söz sözün küsküsüdür
Kütan: Kotan,Pulluk
Küze: Su kabı

L

Lallo: Konuşamayan, lal
Lapatka: Kürek
Laçin: Doğan
Laz: Karadenizliye denilir
Lazut: Mısır
Leçek: Beyaz renkli başörtüsü
Lelê: Ana, bakıcı
Lenger: Geniş ve derin leğen
Lezgi: Halk müziğinde bir makam adı. İsim, bir aşık adı
Lıbbız: Parasız, Züğürt
Lığlanmak: Mızmızlanmak gibi
Lili: Lakap,
Lobya: Fasulye
Loda: Büyük ot yığını
Lokko: Büyük kaba
Lök: Büyük
Lüle Musluk, Suyun aktığı boru

M


Mahal: Yer, mesken
Mafiş: Küçük kare şeklinde kesilmiş yufkanın yağda kızartılması
Makat: Tahtadan yapılmış sedir
Mar: Yılan
Maşrapa: Kulplu bir çeşit su kabı
Mattavar: Bir çeşit hastalık
Maya: Kadın adı
Mazi: İki teker arasında ki mil
Mehriban: Kadın adı, merhametli
Mercana: kışlık yakacağın ormandan temini.
Meşe: Orman
Merek: Ot ya da saman konulan ev: Merek yandı sıçana da kalmadı
Mintan: Gömlek
Miras kalsın: Mal sahibinin ölmesini dilemek
Modgam: İmece
Morbet: Çırak, yardım eden çocuk
Mozik: Bir yaşına girmiş dana
Möğkgem: Sağlam
Muzveil: Muhbir
Muzveillenmek: İhbar etmek
Mürgülemek: Otururken hafifden uyumak, şekerleme

N


Nahır: Sığır sürüsü
Neft: Gazyağı
Nevale: Erzak
Napuzzar: Kapının önünde ya da arkasında kalan tarla
Nat: Tırpan sapı
Nataş: Çıra parçasına verilen ad
Nöker: Hızmetkar

O

Ola, Ula: Ulan, arkadaş
Oçkur: Uçkur
Ola Çabuğh Gaç: Hemen kaç

Ö

Ögeç: Bir yaşını geçmiş erkek kuçu



P

Pağaç: Yuvarlak ve kalın bir tür ekmek, somun
Pağhıl: Kıskanç
Pağhıllanmak: Kıskanmak
Pampara: Bir tür yabani bitki
Panta: Yabani armut, ahlat
Papağ: Başa giyilen tiftik başlık
Papul: Çocuk ayakkabısı, patik
Peg: Yıkıntı, virane olmuş ev kalıntısı için denir
Pege: Ahırda hayvanların ot ya da saman yedikler bölme
Pepe: Kekeme
Peleş: Boynuzları yanlara doğru açılmış hayvanlara verilenad
Peçkir: El havlusu
Pisik: Kedi
Peş: Arka
Peşine gitmek: Arkasından gitmek
Peşlemek: Kovalamak
Peşgun: Ayakları kısa yer sofrası
Pırti: Elbise
Pızık: Yabani arı
Pızıklanmak: Sineklenmek
Pin: Tavuk yuvası, kümes
Pingal: Folluk, tavuk yuvası
Pitik: Köpek yavrusu
Polum: Oyun
Polim yapma: Oyun yapma
Portlak: Göz yapısı büyük olan
Poşa: Çingene,
Potur: Büzgü
Poy Poy: Hele bakın anlamında Poy Poy Gülen
Pöçük: Kuyruk, en geride kalan
Puç: Hiç, yitirmek Emegim puç oldu
Punğar: Pınar
Pumpul: Yastık başlarına dikilen püskül, süslü
Pulul: Ot demeti
Put: Bir ağırlık ölçüsü
Puti: Yiyeceği olmayan ailenin fertlerini komşuları alıp besleme işi
Püşürik aşı: Bir tür çorba
Pöçük: Son. Kuyruk
Pörçük: Tırpanı sapına bağlanan yeri
Pörçüklü: Yağcı,
Punğar: Çeşme

S

Sağdıç: Düğünde damadı gezdiren kişi
Sahi: Gerçek
Sahi mi: Gerçek mi
Sak: Çorabın tabandan yukarı olan kısmı
Sako: Sakar, dökülen
Sambağı. Samileri bağlıyan ip
Sami: Boyunduruğa takılan ağaç ya da demir çubuk
Sanaksal: Ahırların orta yerinde çukur hayvan bokunun toplandığı kanal
Sap: Başakların tutunduğu dal
Sarol: Can eriği
Sazna: Arazi ölçümünde kullanılan bir ölçü aleti
Secele: Soy kütüğü
Segirtmek: Çabuk gitmek
Sıggavus: Ahır temizlemede kullanılan süpürge
Seki, Sevki: Sedir
Sıloık: ıslık
Sinor: Tarla hududu, sınır
Sitekan İstikan Bardak
Sitil: Süt kabı
Sivirlenme: yokuş aşağı kayma olayı
Stol: Sandaliye
Sosiya: Parlak renkli kara kuş



Ş

Şaplak: Tokat
Şillopa: Karla karışık yağmur
Şirat: Peynir Suyu
Şoğurt: Salya
şourtlu: Salyalı
Şor Tuzlu
Şoş: Asfalt yol
Şöbe: Oltu taşından yapılan boncuk
Şuşlanmak: Fazla yatmak
Şuşurtluk: Değirmen oluğunun su dökülen yeri
Şüzzük: Peynirin suyu

T

Tağaryirlenme: Kendinden geçme
Tanış: Tanıdık
Talaş: Telaş
Tapan: Sürülmüş tarlayı düzeltmeye yarıyan tahta kalas
Tapul: Ot demeti
Tar: Tavukların üstüne dizildiği ince sırık
Tavşal: Kadınların baş örtüsünün kalını
Tecgere: Hayvan pisliğini taşımaya yarıyan tahat alet
Têlli: Güzel, narin
Telis: Çuval
Teper: Doldurur, Ha bire teper
Terek: Raf
Termaş: Bozuk
Termaşa kalsın: Bozulsun kalsın
Terpen: Kımılda
Terpet: Kımıldat,
Teşi: Yün eğirmeye yarayan alet
Teşt: Saç legen
Tevür: Çeşit
Têy: bir nida, Têy nezaman geldi
Trink: Peşin para anlamında
Tik: Yüksek, dik
Tığ. Harman yerinde ki saman yığını
Tığa: Saygısız olan delikanlıya denir
Tırık: İshal
Tırhıç: Ahırın içini bölmek için yapılmış tahta duvar, bölme
Toklu: Yaşına girmiş erkek kuzu
Tulla: Köpek eniği
Tullanmak: Yuvarlamak
Tuluk: Tulum
Tuman: Don
Tülek: Korkudan çabukça kaçan, ödlek
Torpağh : Toprak
Torpağh başına: Ölesin, mezara gidesin
Torlak: İş bilmeyen, acemi
Tosbağa: Kaplumbağa
Toklu: Bir yaşında kuzu
Toy: Düğün
Tump: Tarlaların kenarı
Tütün: Duman
Tütüye Bir kadın ismi

U

Uca: Yüce, &#;Uca dağların başında
Uçuğh: Yıkık
Uğuz: Oğuz
Ula: Ola, olan
Ula Ula: Hele hele
Umaç: Hamurdan yapılan bir yemek
Uşağh: Çocuk

Ü

Ürek: Yürek
Üstü: Elbisesi
Üzerlik: Sedefotu
Üzdür: Yüzdür

V

Varlı: Zengin
Vedre Kova, su kabı
Veran: Viran, harabe
Veran kalsın: Harabe olsun
Voj: Yular
Vurgun: tutkun
Vışşş! Şaşırma ifadesi

Y

Yad: Yabancı
Yal: Köpek yiyeceği
Yalağh: Köpeğe yal verilen kap, yal kabı
Yalaka: Yağcılık eden
Yanaşma: Yandan takılan
Yanbegi: Yatay olan eğiri
Yanpuri: Eğri düz olmayan
Yansılama: Taklit etmek
Yarpağh: yaprak
Yaşik: Ağaçtan yapılan kasa
Yaşmağh: Başörtüsü
Yavan: Katıksız
Yaylığh: Başörtüsü
Yêddi: Yedi
Yege: Eye
Yegin: Çalışkan, üşenmeyen
Yeke: Büyük, kocaman
Yêri: Yürü
Yerinmek: Heveslenme
Yesir: Esir
Yesir olmak: Kurban olmak
Yeşilpiç: ¼ lük Rakı
Yığ: Topla
Yığın: Ot yığını, kalabalık
Yumri: Yuvarlak
Yuha: Sığ derin olmayan
Yuha: ince
Yuğhu: Uyku Yuğhun Gelêr
Yüngül: Hafif
Yola vurma: Gönderme
Yon: Bir ağacı yontmak.
Yoz: Kısır mal



Z

Zabun: Çelimsiz
Zağar: Küçük köpek
Sağ: Kara karga
Zağ: Keskin sivri
Zağar: Küçük köpek
Zanduğh: Sandık
Zanka: Kızak
Zahar: Gerçekten öyle
Zeher: Ağu, Zehir anlamında
Zehrimar: Sinirli bir anda Ne var anlamında kullanılır
Zer: Altın
Zerzebil: Perişan
Zerge: Değersiz, değeri düşük olan denir
Zeşt: İnce sac
Zeşt: Ağıt
Zıbın: Bebek gömleği
Zevsek: Geveze
Zırlama: Ağlama, çok söylenme
Zırza: Asmalı kapı kilidi
Zırzop: Uyumsuz, kaba saba
Zibidi: Giyimiyle topluma uymayan kişi
Zibil: İnce toz
Zirt: Gösteriş meraklısı
Ziyankar: Zarar veren
Ziyil: Siğil
Zoğ: Tarla, çayır biçiminde tırpanın biçerek yığdığı ot
Zokko: Mantar
Zukkum: Haram
Zukkum: Zehir, zakkum anlamında
Zanduk: sandık

Yozgat ve Yöresinde kullanılan Şiveler




Alenmek : Durdurmak
Badal : merdiven
Baba cikasica sinirlenilen kisiye söylenen söz
Balak :Manda yavrusu
Bamballanmak : Simariklik yapmak
BIldIr : Geceb yil
Camiz : Erkek Manda
Culuk : Hindi
Cücük : Civciv
Cirnaklamak : Tirmalamak
Cimmek : Yikanmak
Coynak : Eli-Ayagi olmayan
Ellahamki : Sanirim ,Sanki
Dibek : Bugday ezmek icin kullanilan tas
Essahtan : Sahiden,Gercekten
Enik : Köpek yavrusu
Gobel : Erkek cocuk
Gatik : ayran
Goruk : Olgunlasmamis üzüm
Gunnamak : Dogurmak
Haad : o vakit, zaman
Gusene : Büyük Tencere
Helke : ****l kova
Islik : Icine giyilen gömlek
Heslenmek : bir seyin atilacak hale gelmesi
Kelem : Lahana
ilaan : büyük Legen
Kösnü : Köstebek
Mazarat : Yaramaz
Malamat : Rezil olmak
Onculayin : O kadar cok
SIracalI : Kötü pis, pasakli
Pinnik : Kümes
Toplu : Pencere
Toygasi : Bir tür ayranli corba
Urelüün : Önceki gün
Bogür : Yan taraf
Yunak : Yikanilan ve camasir yikanan yer
Yelikmek : Cocuklarin yaramazlik yapmasi
Sumsuk : Yumruk
Arabasi : Bölgeye ait genellikle kisin yapilan bir yemek-corba
Gumpir : Patates
Baldircan : Patlican
Girmizi : Domates
Bostan : Kavunada Karpuzada denir
ildagmi : Öyle degilmi
Nörüyon : Nasilsin, ne yapiyorsu







YOZGAT MANİLERİ
Vatana millete armağanım olsun:)YOZGAT ın hiç bi yerde bulamayacağınız manileri

Ak üzümün gurusu,

Akdi suyun durusu,

Daha yazacaktım ya,

Çaldı asger borusu



Arabası çekmiyor

Çamurunu dökmüyor

O benim nazlı yarim,

Gurbet elde bekliyor.



Bahçalarda böğrülce,

Oynar gelin görümce,

Oynasınlar bakalım

Bir araya gelince.



Ak üzüm ermem diyo,

Sepete girmem diyo,

Gizin göynü var amma,

Babası vermem diyo.



Ak üzümün zembili,

Ben istemem zengini,

Zengin olmuş nöğürmüş,

Gönül bilir dengini.



Al eline galemi,

Yaz başına geleni,

Seni sevdim seveli,

Oldum âşık veremi.



Al elma kızıl elma,

Tabağa dizil elma,

Anlına yazılmışım,

İster al ister alma.



Ala gurdelem şak şak

Küs değiliz barışak

Aramızda dağlar var,

Mekdubula gonuşak.



Alçak tutun dalları,

Sıva beyaz golları,

Gece gelme gündüz gel,

Bekliyorum yolları.



Alıç alıca benzer,

Alıç çekice benzer,

Şu Yozgat'nın gızları,

Taze bir güle benzer.



Altından sarı saçım,

Ölürüm senin için,

Közlenmiş ateş gibi,

Yanarım için için.



Altınım var bel gibi,

Ne bakarsın el gibi,

Beni sana vermişler

Gazamılmış ma! gibi.



Arabam gaçıp gider,

Portakal saçıp gider,

Alacaksan al oğlan!

Gül ömrüm geçip gider.



Armudu ben dişledim

Sapını gümüşledim,

Sevdiğimin adını,

Ben mendile işledim.



Armut dalda sallanır,

Yere düşer ballanır,

Gidi deyyusun gizi,

Öpdük sıra ballanır.



Asger oldum işde ben,

Hayalde gör düşde gör,

Gıymatımı bilmedin,

Bi kötüye düşde gör.



Asger oldum vatana,

Gidiyorum kıtama,

Allah sabırlar versin,

Gözü yaşlı anama.



Asger yolu beklerim,

Günüme gün eklerim,

Sen git yarim asgere,

Dönene dek beklerim.



Asker oldum piyade,

Bugün aşgım ziyade,

Evlilerin sevdası,

Bekarlardan ziyade.



Ay akşamdan geridir,

Bura meydan yeridir,

Gakın gidin bekarlar,

Bura bekar yeridir.



Ay bulutda bulutda

Mendilim galdı dutda

Geleceksen gel gayrı,

Daha göynüm umutda.



Ay urumlu urumlu,

Bacalan gurumlu,

Şu Yozgat &#;ın gızları,

Honu honu burunlu.



Ayrıldım gavuşamam,

Küsdürdüm barışamam,

Göz açdım seni gördüm,

Ben elle gonuşamam.



Bağa vardım üzüme,

Üzüm aldım ağzıma,

Yar aklıma geldikçe

Dizildi boğazıma.



Bahçalarda bal gabak,

Açılır tabak tabak,

Yar seni beğenmezken,

Aldığım matafa bak.



Bahçalarda günaşık,

Ben oldum güne âşık,

Hep nazını çekmekden,

Göynüm buna alışık.



Bahçanızda bi daş atdım fişneye,

Kimseler yarından ayrı düşmeye,

Yari benden beni yardan ayıran,

Yüreğine yağlı gurşun işleye.



Bahçaya guyu gazdım,

İçine düşü yazdım,

O yarin mektubunu,

Hem ağladım hem yazdım.



Bahçenin erikleri,

Şekerdir yedikleri,

Adamı verem eder

Şu gızın didikleri.



Bakkala fıstık gelmiş,

Fıstık alıver yarim,

Bizim evden geçerken,

Islık çalıver yarim.



Başındaki tülbenti,

Sarıya mı boyadın,

Benzin sararmış solmuş,

Sevdaya mı uğradın.



Başlık başlık içinde,

Başlık harçlık içinde,

Oğlanları çok güzel ya

Köyü daşlık içinde.



Tarlası Ayrıklıya

Ben varmam çarıklıya,

Allah nasip eylesin,

Boynu gravatlıya.



Boğazında hakık var,

Burada bi yıkık var,

Şindiye gavuşurduk

Arada münafık var.



Caminin ezanı yok,

İçinin düzeni yok,

Döndüm iyice bakdım

Yarimden güzeli yok.



Çay benim çeşme benim,

Derdimi deşme benim,

Seninlen dalga geçtim,

Sevdiğim başka benim.



Çayın öte yüzünde,

Ceylan otlar düzünde,

Ben yarimi tanırım,

Çifte ben var yüzünde.



Çıktım dam başına,

Toprak kayır kayır,

Yandım ateşinde

Hep ben cayır cayır.



Çıktım havuz başına,

Yazı yazdım daşına,

Gelen geçen okusun,

Neler geldi başıma.



Dağlar dağladı beni,

Gören ağladı beni,

Demir zincir kör etmez,

Sevda bağladı beni.



Dam başında çiçeğim,

Ucunu biçeceğim,

Ela gözlü yarimden,

Nasıl vazgeçeceğim.



Dama çıkma iz olur.

Üstün başın toz olur,

Sağ yanma çok yatma,

Oğlan olmaz giz olur.



Dama çıkma tanırlar,

Seni yolcu sanırlar,

Dostumdan düşmanım çok,

Seni benden alırlar.



Dama serdim kilimi,

Gaynana dut dilini,

Akşam oğlun gelince,

Girdiririm belini.



Değirmenin bendine.

Döner gendi gendine,

Köyümüzde üç giz var,

Biri benim gendime.



Deniz ortası mildir,

Seni söyleten dildir,

Bir sen söyle bir de ben,

Bakalım dertli kimdir?



Deniz üstünde biber,

Gayıklar gelir gider,

Ne mektup var ne haber,

Yüreğim yanar gider.



Deniz üstünde oda,

Bülbüller gonar duda,

Yakı ver sigaramı,

İçeyin yuda yuda.



Dere boyu kamışlar,

Kesmişler budamişlar,

Kara gözlü yarimi,

Askere yollamışlar.



Dere buldum daşı yok,

Yüzük buldum kaşı yok,

Havada bir kuş uçtu,

Bencileyin işi yok.



Derede davşan izi,

Ayırdı düşman bizi,

Ayıran düşman olsun,

Gavuşdur Allah bizi.



Dereler ağarıyor,

Candarma bağırıyor,

Dur bağırma candarma,

Yar benden ayrılıyor.



Dereler akmaz oldu,

Yar bana bakmaz oldu,

Yardan gelen mektuplar,

İçimi açmaz oldu.



Dereler buz bağlamış,

Dibi nergiz bağlamış,

Gidi deyyusun gizi,

Hem getmiş hem ağlamış.



Dert bende yara bende,

Eylenmez yara bende,

Yuvasız guşİar gibi,

Galmışım parekende.



Deveyi duz öldürür,

Sürmeyi göz öldürür,

Yiğidi Kılıç kesmez

Bir acı söz öldürür.



Döşemede talim var,

Bahriyeli yarim var,

Gitti yarim gelmedi

Ne kötü gaderim var.



Dut yidim duttu beni,

Sevdan guruttu beni,

Ne vefasız yanmış,

Gitti unuttu beni.



Eğil kavağım eğil,

Burası şehir değil,

Buralar şehir olsa,

Durulacak yer değil.



Ekin ektim düzlere,

Tiken oldu gözlere,

İşte ben gidiyorum,

Bura galsın sizlere.



Ekin ektim gül bitti,

Dalında bülbül Öttü,

Keşke ötmez olaydı,

Yarim elimden gitti.



Ekmek ettim terledim,

Dışa çıktım parladım,

Baktım yarim geliyo

Goçu gurban bağladım.



Elma attım çarşıya

Yuvarlandı garşıya,

Şu Yozgat'ın gızları,

Birer tabak turşuya.



Elma attım duvara

Yuvarlandı pınara,

Pınardaki üç güzel,

El etti gayri bana.

Elazığ ve Yöresinde kullanılan Şiveler






Anıkom Annem
Ayancah Merdiven
Ayınmah Uyanmak, kendine seafoodplus.infomek,sezmek. Bir zarara uğrayacağını anlayıp önlemek
Baboş Yiğit, delikanlı,çocuk ve gençlere sevgi ifade eden hitap.
Basduh Pestil, Üzüm yada Dut şırasından yapılır. Erik ezmesindende yapıldığı olur. Bağ-nişe-erük basduğu gibi isimlere ayrılır.
Bıldır Geçen Yıl.
Bibi Hala
Cısdıbıldah Çırıl çıplak.
Cıncıh Temiz, çok temiz.
Çağa Çocuk.
Çağam Yavrum, çocuğum.
Çüt Çift, iki kişi beraber.
Densüz Akınsız, izansız, münasebetsiz.
Devresü Ertesi.
Diyesin Acaba.
Diyeze/Eze Teyze.
Dönbek Darbuka
Dutunu Dut'un çukur taş içinde dövülüp un haline getirilmiş hali.
Enselemek Kovalamak.
Erçel Yaramaz, huysuz çocuk.
Erişte Makarna gibi kesilip, çorbası yapılan kurutulmuş hamur.
Eşgere Aşikar, açık.
Evermek Evlendirmek.
Eyreti İyreti, emanet.
Farşımalamat Gizli yapılan bir işin açığa çıkması. Rezil olmak.
Gakgo Ağabey, büyük kardeş.
Gakgoş Abi, kardeş anlamında hitap.
Garnağıssi Karın ağrısı (Beddua)
Garış Beddu'a. Garış vermek: Beddu'a etmek.
Gaynata Kayın baba, kayın peder.
Gıggılik Tepe, zirve, en uç yükseklik.
Gırnata Kılarnet.
Gişi Koca, eş.
Gurabiye Bisküvi, kuru pasta. Gurabiye çocuğu: Kibar, nazik.
Gurut Suyu süzülmüş yoğurtun kurutulmasıyla yapılan bir yemek malzemesi.
Güvegi Damat.
Gövüllenmek Sevdalanmak.
Hımik Burnundan, genizden konuşan.
Hıllike Giyimine özen göstermeyen.
Horata Laf söz..
Horata etmek Laflamak.
İsot Biber
İtürmüşüm Unutmuşum.
Kırtik 1- Pek az, azıcık. 2- Kullanılmakla az bir parça kalmış sabun. (Bir kırtik kalmış)
Kortik Çukur.
Gumbik Küçük tümsek.
Küvre Sünnet olan çocuğu kucalayan.
Loğ Dam toprağını şıkıştırmakta kullanılan taş silindir.
Makaraları koyvermek Topluca gülmek.
Mahna Bahane.
Mezre/Mezire Mezra, Şehir Harput'ta iken şimdiki Elazığ'ın yerinin adı. Yakın zamana kadar, Harputlular ve çevre köylüler Elazığ'a mezre veya Mezzire derlerdi.
Mıkayyet olmak Sahip çıkmak, sahip olmak.
Mıhaşer/Mıkaşer Kabuğu çıkarılmış ve iki parçaya ayrılmış kara nohut. Erişte çorbasına konulur.
Mozik Topaç.
Orcik Cevzili sucuk. Üzüm şırasından yapılan bulamaca, ipe dizilmiş ceviz badem içi dizisi birkaç defa batırılıp kurutularak yapılır.
Örken Kalın ip halat.
Ösgemek Özlemek
Pırçikli Havuç.
Pirpirim 1- Semizotu. 2- Çok yaşlı yada düşkün kişi.
Sufat Surat, sima.
Sitil Bakraç, kova.
Şeve Camdan yapılmış bilezik.
Şeve gırmah Hareketli, edalı ve işveli bir şekilde oyun oynamak.
Şılombu patlatmak Gaz yapmak, osurmak, yellenmek.
Taka Duvarda yapılmış kapaksız küçük dolap.
Tavlanmah Şişmanlamak.
Tavlu Şişman.
Tevekkeli Akılsız, saf, sehlük.
Tump İki tarla arasındaki sınır belirleyen toprak yükseklik
Tosbağa Kamlunbağa.
Usulcanah Yavaşca, sessizce.
Utmah Oyunda yada kumarda kazanmak.
Utuzmah Oyunda yada kumarda kaybetmek.
Ürkütmek 1-Hayvanı korkutup kaçırmak. 2-Çalmak aşırmak.
Üsgüre Derin çorba kasesi.
Yatsı Mehli Yatsı namazı vakti.
Yalavuz Yalnız
Yarennik Şaka.
Yarennik etmek Şakalaşmak.
Zokah/Zuvah Sokak.
Zurba Kuş sürüsü. Sürü. Kalabalık..

Çorum Yöresel Ağzı Şivesi




Heri: 'Hadi gidelim, daha fazla bekleyemem heri', "Iyi heri geliyorum" cümlelerinde olduğu gibi bağlaç olarak kullanılıyor.
Gobel: Erkek çocuk
Şilepe: Meyve veya tatlıdan bulaşan yapışkan sıvı
Elevay: Yavaş iş yapan kimse
Culuk: Hindi
Ellam: Sanki
Badal: Merdiven
Çoynak: Çolak
Gölbez: Köpek yavrusu
Gunnamak: Bir hayvanın doğum yapması
Tengdirmek: Elden çıkarmak
Cınnak: Tırnak
Mazarat: Yaramaz çocuk
Şapırtısına yelmek: Tutulması güç bir vaade inanmak
Helke: Plastik vaya ****l kova
Guşhane: Büyük, ****l yemek tenceresi
Costar: Aklı bir karış havada
Toplu: Pencere
Eze: Omuz
Ilaen: Leğen
Zuval: Kızılcık ağacının meyvesi
Dobak: Güvercin
Pinnik: Tavuk kümesi
Sellağ: Içinden pis su akan dere
Sıracalı: Zayıf, hasta kişi
Alakise: Üçkâğıtçı kimse
Şinnemek: Yaramazlık yapmak
Cıncık: Misket
Pevrede: Meyve marmelatı

Yelikme: Çocukların yaramazlığı
Heşlemek: Bir şeylerin çöpe atılacak kadar kötü duruma gelmesi
Tuyumuna: Herhangi bir işi ezberinden yapmak
Börttürmek: Yiyecekleri kaynatarak pişirmek
Çödürüm çüş: Tahterevalli
Capcuk: Elin ayağın dolanması.
Öpçe: Ukala
Foldur foş: Bol, geniş.

Mıcıkcı: Oyun bozan, hilebaz

Kulunç: omuz

Kepezli: Taranmadığı için birbirine girmiş dolaşık saç

Humar Yangını: Kumarı çok seven

Yelikti: Şımardı,çok hareketlendi

Zımırzak: Küçük Dolu

Herle: Unun Tavada bir miktar yağ ile kızartılıp içine bugday ve su katılarak yapılan çorba

Çörten: Dere

Tereklik: Tabkların Dizlidiği Yer

Evlik: Pekmez Salça Ekmek gibi kışlık erzakların konulduğu yer

Makat: Tahtalardan yapılan üzerine kilim minder konularak oturulan kanepe divan benzeri oturak

Şirevent: Uzun üçgen biçiminde içine üzümlerin doldurulup ayakla çiğnenerek suyunu çıkarıldığı eşya

Düven: Taş çakılmış büyük geniş tahta, buğdayı ezmek için kulanılırdı

Yaba: Buğdayı patoza atmakta kulanılan tırmık şeklinde uç kısımları düz tahta eşya

Anadut: iki metre uzunluğundaki sopanın ucunda üçgen şeklinde üç küçük sopa bulunur. buğday veya arpayı taşımak içindir

Üvendere: uzun sopa

Katık: Ayran

Pıttık: çok ince bulgurdan yapılan yiyecek

Zeyneppirik: Doğada mantar gibi toplanan küçük ince bitki





***************************************************

:)Corum sivesi ile ask siiri :)




Ellağam bir gış gunuydün
Seni gorduğumde
Okulun badallarının başında
Gaşını yıhıp geştiydin yamacımdan
Gormediydin sana yanan bu galbi
Ve sona duydum ki başka bi gobele meylin varmış
Onun içinmüş gaş yıhıp gerdan süzmelerin
Zoruma gittiydin
Çömüp galdıydım avlunun orta yerine
Merzuvanlardan adını bir mıh gibi vurup badallara
Çıhtıydım zınıfa
Ve gıyladıydım topluyu
Ve bağırdıyıdım avazınan
Seni seviyom tahtaya alesicenin gızı deyin
Sen gulüp gectiydin şinnek şinnek
Şişinip dediydin yanındaalere
Kim bu,
Bayakki anıran eşşek
Zoruma gittiydin çömüp galdıydım
Zınıfın orta yerine
Sona
Yolunu beklediydim
Evinizin çenesinde
Gene sorduydun yanındaalere şinnek şinnek
Kim bu deyin
Bende dediyidim sana
Bayakki eşşek
türkçe meali;
Herhalde bir kış günüydü
Seni gördüğümde
Okulun basamaklarının başında
Kaşını çatıp geçmiştin karşımdan
Görmemiştin sana yanan bu kalbi
Ve sonra duydum ki başka bir gençte gönlün varmış
Onun içinmiş kaş çatıp gerdan süzmelerin
Zoruma gitmişti
Çömelip kalmıştım avlunun ortasında
Merdivenlerden adını bir mıh gibi vurup basamaklara
Çıkmıştım sınıfa
Ve kızmıştım sınıftakilere
Ve bağırmıştım tahtalara gelesicenin kızı* diye
Sen gülüp geçmiştin şımarık bi şekilde
Küçümseyerek sormuştun yanındakilere
Kimbu,
Biraz önceki anıran eşek
Zoruma gitmişti çömelip kalmıştım
Sınıfın orta yerinde
Sonra
Yolunu beklemiştim
Evinizin köşesinde
Yine sormuştun yanındakilere şımarık bi şekilde
Bende söylemiştim sana
Biraz önceki eşek
*"tahtalara gelesice" bir bedduadır "teneşirlerde yatasın" gibi bir anlamı vardır yani ölesin

KAYSERİ ŞİVESİ VE DEYİMLERİ




GADASINI ALDIĞIM = "günahların, dertlerin, kederlerin ve acıların hep benim olsun; yeterki sen üzülme ağlama ve acı çekme ben senin yerine üzüleyim" anlamında tatlı bir söz. Ayrıca "lütfen" imasında da kullanılır. "Gadanı alam" veya "gadalarını alırım" yada "gurban olduğum" "gözünü sevim" gibi benzer çekmeler de olabilir. Sadece Kayseri'de rastladığımız bu sevgi ve şefkat sözü iç anadolu insanımızın temiz kalbini nasılda güzel temsil eder aslında.

NORÜYON = NASILSIN
NiDiYON = NE YAPIYORSUN
KELEŞ = GÜZEL
GOPARAH GEL = KOŞARAK GEL
GOP = KOŞ
SIHI DUT GUVERME = BIRAKMA
GEL BAYIM Bi = GELEBiLiRMiSiN
BAĞLE Bi = BAKARMISIN
GAÇALE = ÇEKiLEBiLiRMiSiN (kaç hele)
AĞZIYIN ÇEMENiNi YEDiĞiM = GADASINI ALDIĞIM
GORESiM GELDi = ÖZLEDiM
HORANTA = KALABALIK
GIY = KENAR
BÖĞRÜNDE = KENARINDA
NAHAS = NASIL OLDUDA
PIRTI = ELBiSE
DAL = SIRT
DUMAH = NEZLE
GARERLEMiYE = TESADÜFEN
YIĞILLI = ÇOK
MICIRIH = EZiK
AĞIZLA = SUYUN ÖNÜNE KURULAN SET
GASGARA = SiMSiYAH
DAHAR = DEKAR
EPEY = BAYAĞI
ACEP = ACEBA
ZAHAR = BELKi
YUMZUH = YUMRUK
GANEL = KANAL
ACER = YENi
DUZLUH = YANAK
ÇIRA = IŞIK
CANPiL = AMPUL
GUYRUĞU AĞRi = HAYIRLI OLSUN
BAHALE = BAKARMISIN
DiNEL = AYAKTA DUR
ESSAH BELLEN = GERÇEKCi OLMAYAN
YÜKLÜ = HAMiLE
GEL LA = GELiRMiSiN BURAYA
TÜLÜNGÜMÜŞ = ÇOK BiLMiŞ
BAŞANIMIŞ = HERŞEYi BEN BiLiRiM DiYEN
EDiRTGEN = BOŞ BOĞAZ
YANIŞAH = ŞIMARIK
GUDURGUN = KURNAZ
YEĞNiCEK = AĞIR BAŞLI OLMAYAN
MIRÇARIH = ŞIMARIK
MICIRIH = ALÇAK
GOĞ GÖZLÜ = YEŞiL GÖZLÜ
TAY GiBi = SERi iŞ GÖREN
GULAHLARI Bi BiŞiRiMLiK = KEPÇE KULAKLI
ZOM = UZUN BOYLU
DEYNEK GiBi = ÇOK ZAYIF
CIRTAVUH = CiDDi OLMAYAN
MOTOR = TRAKTÖR
POTPOTU = SEPETLi MOTORSiKLET
TAHSi = OTOMOBiL
PAYTON = AT ARABASI
CiN ARABASI = BiSiKLET
ERiNCEK = ÜŞENGEÇ
AYAHTAŞI = MERDiVEN
ŞAHBA = ŞAPKA
BEBAM = BEBEĞiM
iLAAA = ÖYLE Mi
ATLAH = KADAR
DiPiBi = HIZLI
HIRILTI = ŞAMATA
YAPMA = TEZZEK
GASNAH = TEZZEK
KERME = TEZZEK
MAHANA = BAHANE
GUMÜK = KISA
SIHIDi = YÜKSEK SESLE KONUŞ
DELANLI = DELiKANLI
GIRCI = DOLU
MENEMEZE = ZAMANINI ALARAK DAVRANMAK
ADiRME ÇODÜRME = DAHDiRAVELLi
SUSAŞTIM = SUSADIM
HEDiRGEÇ = ATEŞ OCAKLARINA KOYULUP DENGE SAĞLAYAN DEMiR
MAHANiYOT = RÖMORK
HAMIT = AT BOYUNCAĞI
GiVLE = RAF
ALAHiTMiYE = ALLAH GÖSTERMESiN
HAÇÇA BACI GORÜYO = HATiCE HANIM GÖRÜYORMUSUNUZ
MAZI = KANUNUN TEKER ARASINDAKi DiNGiL
GABAYEL = LODOS RÜZGARI
iŞLiK = GÖMLEK
HISIM = AKRABA
AFUR = AHIR
ICICIH = BiRAZCIK
ECÜCÜK = BiRAZCIK
EKECE = ÇOK BiLMiŞ
GiDiŞiYOR = KAŞINIYOR
GÖDEK = KISA BOYLU
ÇOĞNEŞMiŞ = UYUŞMUŞ
HEYHULA = BOŞ GEZEN
LOYLUH = iŞ YAPMAYI SEVMEYEN
ZOPCUH = UZUN BOYLU
APPARiii = ÇOK ŞAŞIRDIM
UĞURUN = HABERSiZCE
TOPAH = YUVARLAK
YAVAN = YAĞSIZ
SIZGIT = ET KAVURMASI
MiLTAN = GÖMLEK
NAARASIN = YOK ÖYLE BiR ŞEY
NAARAR = NE ARASIN
HIŞTIN BAH = GÖZET - KOLLA
CINNAH = TIRNAK
IZICIH = ÇOK AZ
EMEÜV = ÇOK AZICIK
PANTUL = PANTALON
EHTiYAT = UTANMAK
CAFCAFLI = ÇOK HOŞ GÜZEL
ALiNGiRLi = BAŞKA KiMSEDE ve BiRYERDE OLMAYINCA
SAHIZ ATLAH = ÇOK KÜÇÜK BiR ÇOCUK (sakız kadar)
GURUMUŞ GUFANA DÖNMÜŞ = ÇOK ZAYIFLAMIŞ
PASAHLI = KiRLi
NAĞADAR ESNEK VAR SENDE = SANA ÇOK NAZAR DEĞMiŞLER
YER BAĞLI GiTMEK GÖK BAĞLI GiTMEK = YERE YAKIN GÖĞE YAKIN
OTOĞON = iKi GÜN ÖNCE
DÜN DAYIL EVELSÜÜN = iKi GÜN ÖNCE
GEL HAFTA = GELECEK HAFTAYA
GUŞLUH VAHTi = GÜNEŞ DOĞARKEN
ERLiK = SAHUR VAKTi
BAYAH = DEMiN
BILDIR = GEÇEN SENE
BÜRGUNiYE = iKi GÜN SONRA
GECOHTU = GECE YARISI
CiN GARANLIH = GECE KARANLIĞI
iLKORAZI = iMSAK VAKTi
DEVLiSÜÜN = ERTESi GÜN AT GiBi iŞ GÖRMEK = SERi ÇALIŞMAK
TAY GiBi iŞ GÖRMEK = SERi ÇALIŞMAK
AĞRININ DiBi = AYNI ŞEYi iSRARLA TEKRARLAYANA DENiLiR
TAHIRDATMA = GÜRÜLTÜ YAPMA
ZIIINK = SUS
SÖSTENME = KONUŞMA
DÖLEK DUR = DÜZGÜN DUR
EŞŞEK KADAR ADAMSIN = OLGUNLAŞMIŞ BiRiSiN
CiĞERiNiN SAPINDAN TUTULASICA = ??
GIRAN GiRESiCE = KÜMES HAYVALARINDA OLAN BiR TÜR HASTALIK
AVURDUNU YIRTARIM = YANAKLARINI ÇEKERiM
AT GiBi KiŞNEME = OLDUĞUN YERDE DUR
GIPRAŞMA = KIPIRDAMA
DURSUN GOLUN GANADIN = ELiN AYAĞIN GÜZEL DURSUN
MANA MANA OYNATMA BENi = BENiMLE UĞRAŞMA
FiLiĞiN OSTURU = BOŞ SÖZ BOŞ LAF
GATÜLÜK = GEVUR
GEVUR SÜDÜ = ?
BAŞINI YiYESiCE = ?
GÖZÜN SARiMESiN = DiKKATLi OL
YAZININ iTi = ÇOK GEZEN
DALAŞMA = AKILLI DUR
YiRiL YiRiL KOHUYOR = ÇOK PiS BiR KOKU
HEÇ DiRLiK VERMiYOR = HiÇ RAHAT BIRAKMIYOR
MUAAVV iLLALLAHMISSIN = SENDEN BIKTIM
GOMA ŞUNU = BUNA KIZ OLDU MU
GAVUŞTURMAK = ARALAMAK
GEÇiRMEK = SÖNDÜRMEK
GOPMAH = KOŞMAK
ÇOMALAMAH = FIRLATMAK
DiNELMEK = AYAKTA DURMAK
TOSTOMBELEK = TAKLA ATMAK
ÇiMMEK = YIKANMAK
DEYNEK VERMEK = AMALELER iÇiN iSTiRAT MOLASI
AMEL OLMAK = iSHAL OLMAK
GOTBEŞ ATMAK = SEViNMEK
VURULMAK = AŞIK OLMAK
DUMAH OLMAK = NEZLE OLMAK
ÇiTMEK = ÇEKiRDEK ÇiTLEMEK
iŞMAR VERMEK = iŞARET ETMEK
DIHILMAH = GiRMEK
SOHRANMAH = KIZMAK
TAPLAMAH = PUSU KURMAK
AZITMAK = KURTULMAK iÇiN BIRAKMAK
ŞiKARLANMAK = KENDiNi NAZA ÇEKMEK
GERNEŞMEK = YERLEŞMEK
ODA KALDIRMAK = BÜYÜK TEMiZLiK YAPMAK
GUNLAMAH = HAYVAN iÇiN DOĞUM
ENGiLMEK = EĞiLMEK
HiNKiRMEK = SÜNKÜLMEK
TAPIHLAMAH = DALA VURMAK
GAN ALMAK = iDRAR ETMEK
HACET = EV ALETLERi
GARÜLYE = ÇiFT KiŞiLiK SOMYA
ZEMBEREK = KAPI KOLU
SINDI = MAKAS
ŞiBiDiK = TERLiK
ÇiNKE = TAS
GÜĞÜM = BÜYÜK BiDON
PEŞKiR = HAVLU
iLAANÇE = NAYLON LEĞEN
GALPiSE = BÜYÜK ÇiVi
DAM = ÇATI
DEYNEK = SOPA
SEKi = KURU ERZAKI MUHAFAZA ETMEK ve EKMEK YAPILAN YER
HAZINEVi = SOĞUKLUK EVi
SAP = TAHILIN UZAYAN KOKÜ
MAĞ = EViN ÜSTÜNÜ ÖRTMEK iÇiN KULLANILAN AĞAÇ GÖVDESi
OHLA = OKLAVA
DÜMBELEK = DARBUKA
PENSE = KERPETEN
GUFAN = ASMA KiLiT
IRBIH = iBRiK
HELKiN = SÜT PiŞiRiLEN TENCERE
DIRTMIH = TIRTMIK
PATLAH = PLASTiK BiDON
PSÜK = KEDİ
NAVRİ = KEDi YAVRUSU
ENiK = KÖPEK YAVRUSU
KÜRÜK = EŞŞEK SIPASI
CULLUH = HiNDi
CÜCÜK = CiVCiV
CIRIH = SERÇE
TOHLU = BiR YAŞINDAKi KUZU
YUTMUH = KOYUN KALBi
KOSÜ = KÖSTEBEK
TOSPA = KAPLUMBAĞ
SIÇAN = FARE
OSSURGAN BÖCÜĞÜ = HAMAM BÖCEĞi
GARMiCE = KARINCA
KÜRÇÜK = AT YAVRUSU
CANDIR iNEK = SIĞIR iLE YAYILMAYA GiDEN SAĞMA iNEĞi
MENDOFON iNEK = EVDE YETiŞEN KALiTELi iNEK
GIRMA = CANDIR ile MENDOFONUN KARIŞIMI (metis)
HOLLANTA = KALiTELi ve ŞiŞMAN HOLLANDA iNEK
SiMELTEL = BiR TÜR iNEK CiNSi
SiYAH ALA = HOLLANDA iNEĞiN BiR BAŞKA TÜRÜ
HALEP = BiR TÜR iNEK CiNSi
CAMUZ = MANDA
BODUH = MANDA YAVRUSU
MALAH = MADA YAVRUSU
DÜVE = GENÇ DiŞi CAMUZ veya GENÇ iNEK
GORPE BIZAĞ = YENi DOĞMUŞ BUZAĞI
DANA BIZAĞ = YAŞINA YAKLAŞMIŞ BUZAĞI
ÜVEYiK = YARASA
LALEK = LEYLEK
ÜVEZ = SiVRi SiNEK
EPELEK = KELEBEK
MIZIRGA = ?
HACUŞ = BAYKUŞ
GUNLAMAH = HAYVAN iÇiN DOĞUM
HOHA = iNEKLERE DENiR
GIRMIZI = DOMATES
BADILCAN = PATLICAN
PÜRSÜKLÜ = HAVUÇ
ŞEMŞAMER = AYÇiÇEK
ŞEMŞAMER = AYÇiÇEK ÇEKiRDEĞi
SÖTACI = SÖĞÜT AĞACI
PAHLA = FASÜLYE
ÇARDEK = ÇEKiRDEK
PATE = PATETES
GOĞ BiBER = YEŞiL BiBER
GOĞ PAHLA = YEŞiL FASÜLYE
GIVRICIH = MARUL
HISIM = AKRABA
AĞA = BABA
ABA = ANNE
GÜTCAĞA = AĞABEY (küçük ağa)
EME = HALA
EMMi = AMCA
HALA = TEYZE














KELİME AÇIKLAMA

ABARI Yaa öylemi oldu?''

ABBA Abla "Benim abbam güzeldir.''

ABOO Şaşma hayret ''Aboo ne kadar böyük?''

ACER Yeni "Benim acer yeleğim nerede?''

ACIŞMAK Acımak ''Yaram acıştı.''

AĞNAMAK Yuvarlanmak ne eşek gibi ağnıyorsun?''

AĞRANMAK İncinmek ''Senden ağrandım diyemem doğrusu.''

AĞRI Uzak ''Ta evden Ağrı yürüyorum''

ALAAZ Geveze ''Çok alaaz birisin sen!''

ALIYI Hepsi ''Düğüne alıyınız davetlisiniz.''

ALLEKÇİ İki yüzlü allekçilik yapma!''

ALİFİRİK İki yüzlü alifirik birisidir.''

ALİNGİRLİ Çapraşık ''Alingirli bir adamsın vesselam!''

ANNAÇ Yamaç karşı. ''Erciyes'in annacında bizim bağımız var.''

ARINLAMAK Hedeflemek ''Niye hep beni arınlıyorsun?''

ARISTAK Tavan ''Üzümü arıstağa astım.

ASVATA Alışveriş ''Bizim herif asvataya çıktı.''

AVGIN Su yolu ''Bizim bağın avgını bozuldu.''

AVSUN Efsun ''Bizim bebeyi avsunlatmaya gidiyorum.''

AYAKÇAK Merdiven ''Ayakcaktan düştüm belim incindi.''

AYNEŞİK Hafif meşrep "Aman git kız sen ayneşik birisin.''

AYRİYETEN Ayrıca ''Sana ayriyeten mektup yazacağım.''

AYÜSTÜ Ayaküstü Ayüstu bir iki söz ettim.''

AZEN Ezan bizim bebeler hala gelmedi.''

AZINSIMAK Az bulmak ''Verdiğim parayı niye azınsıyorsun?''

AŞHANA Mutfak

AŞKAR Görünüş ''Aşkarı bozuk adam!''

BALDIRCAN Patlıcan ''Çarşıdan bir kilo baldırcan aldım.''

BANNAH Parmak ''İş görürken bannaam makinanın arasında kaldı.''

BANNAHCALIK Korkuluk ''Dikkat et. Bannahcalıktan düşersin.''

BARİ Keşke ''Bu işi becerebilsen bari?''

BAZLAMA ince ekmek. ''Bir bazlama olsa da yesek?''

BELLE Öğren ''Yarına dersini belle de gel.''

BIDILIK Küçük ''Bizim bıdılık yürümeye başladı.''

BILDIR Geçen yıl. ''Bu elbiseyi bıldır almıştım.''

BIZDIK Ufak tefek. ''Bizim bızdık yine eve gelmedi.''

BUYMAK Üşümek. ''Amanın ne soğuk hava ellerim buyudu.''

BİDENE Bır tane. ''Badan bidene kalemn versene.''

BİLENE Bile ''Ben gelsem bilene o gelmez.''

BİLLASE Hemen çabuk ''Billase buraya gelsene.''

BİLİK Civciv. ''Bizim bilikler eve gelmedi.''

BÜRGÜ Örtü. ''Bürgümü ver dışarı gidicem.''

BİYANA Büyükanne. ''Ben bugün biyanama gidicem.''

BİŞEEL Değişik. ''bu nasılsa bişeel bir şey.''

BİŞİ Bir şey. ''Orda bişi mişi mi var?''

BİŞİRİK Sıva. Harç. ''Duvarın bişiriğini ihmal etme sonra yıkılır.''

BÖRAAŞI Hamur çorbası. ''Bu akşam iftarda böraaşı yedik.''

ÇABIT Bez parçası. ''Bu cabıttan elbise olur mu?''

ÇAKILDAK İlave ek. ''Adamın peşinde bir sürü çakıldağı var.''

ÇALGI Süpürge ''Çalgıyı getir ahırı süpüreyim.''

ÇALKAMA Ayran. ''Bir bardak çalkama yapta içeyim.''

ÇAR Örtü çarımı getir dışarı çıkıcam.''

ÇARAĞASl Zabıta. ''Niye doktor oldun biraz daha okusan da çarağası olsaydın ne olurdu gadasını aldığım.''

CARI Acecle. ''Adam carı carı gidiyor.''

ÇARPANA Edepsiz. ''Bu kadın çarpana birine benziyor.''

CAVIRTI Kuru gürültü. ''Bırak şu cayırtıyı da yola gel.''

ÇAŞIT Müzevir ''Utunmadan niye çaşıtlık yapıyon?''

ÇEBİŞ Keçi yavrusu. ''Bu yıl sığırın çebiş etinden yapacağım'

ÇEÇ buğday yığını. ''bu yıl harmanda çeç oldu''

CECİM İnce dokunmuş kilim. ''Cecimi getir de yere ser.''

ÇEDENE Kenevir Tohumu. ''Çedeneli kavurgayı çok severim''

ÇELPEŞİK Karışık. ''Sen işleri çelpeşik hale getirmeyi seversin''

ÇEMKİRMEK Karşı gelmek. ''Adamın yüzüne çemkirip durma.''

ÇENESEK Geveze ''Ne kadar çeneşek adamsın sen''

ÇENTE Çanta''Çente nerede?''

ÇEPİK Alkış. ''Hoşuma gitti çepikledim.''

CEREME Ceza. ''0 etti ben ceremesini çekiyorum.''

ÇIBIK Çubuk ''Çıbıklara su ver kurumasın sonra üzüm olmaz.''

ÇIKI Bohça. ''Kız kocasına küsünce çıkısını alıp gitmiş''

CILBAH Çıplak. ''bu bebeyi sokağa cılbah bırakmayın.''

CINGAR Döğüş. ''Sen buraya cıngar çıkarımya mı geldin?''

CINGI Kıvılcım. ''Aman dikkat et evi yakarsın.''

CINGIL Üzümün küçük salkımı ''Bir cıngıl üzüm versene.''

CINNAH Tırnak. ''Cınnağı etime geçti.''

ÇIRA Gaz lambası ''Eskiden evlerde çıra yakardık.''

ÇITMA Tekme ''0 attan uzak dur

CIVINMAK Cilve yapmak. ''sen kime cıvınıyon gız?''

DAAH Deeh Ata deeh demekle yürümüyor ki.''

DADAK Umut verme. ''Ağzıma bir dadak sürdü altı boş çıktı.''

*******K Yapılmaması gereken işleri yapana derler. "Lan ******* elleme oraya"

DANDİK Ters aksi. ''Sen ne dandik adamsın.''

DANISKA En güzel. ''Ben o işin danıskasını bilirim.''

DEBİYAH Az önce buradan geçti.''

DEKDURMAK AkıIlı usta. ''Dek duran depik yemez.''

DIBIDAH Koşmak ''Büküşü döndü dıbıdahı bastı.''

DIĞA Usül bilmez. ''Bu dığaya edep öğretemedim.''

DULDA Serin yer. ''Şu ağacın altına duldalanalım.''

DİBAAH Söyle bakalım dibaah''

DİĞDİRMEK Fışkırmak. "Oğlum uzağa diğdir. Üstünü batırma"

DİLLİK Saadet. ''Bu kızın dillik düzenliği kalmadı.''

DİLLİKSİZ Geçimsiz. ''Sen ne dilliksiz adamsın.''

DİNGİLDEK DİLLİK Hafif sonra evde kalırsın.''

DİYA Orada diya işte duruyor.''

DÖLECİK İyice. ''Bu çocuklar usludur. Koyduğun yerde dölecik oynar.''

DÖŞENGİ Mobilya. '' Evin döşengesi iyi olmuş.''



ELLİK Sahur ''Bu gece elliğe kalkacağız.''

EMCEK Yalancı meme. ''Bebenin ağzına emceği var.''

ENGİ Hastalık. ''üzüntüden birden engi indi.''

ERGAP Akrep. ''Aman dikkat et bağda ergap var.''

ERİNCEK Tembel ''Sen de amma erincek adamsın.''

ESBAP Elbise ''Bu bayrama esbap alamadık.''

ESSAHTAN Gerçekten. ''Essahtan o sana öyle mi dedi.''

EŞKARE Açıkça. ''0 kadar milletin içinde eşkarı konuştu.''