Ilgi Zamiri Olan Ki

Türkçede üç tane &#;ki&#; vardır; bunların özellikleri ve imlâsı (yazımı) şöyledir:

1) İlgi zamiri &#;-ki&#; ve özelikleri

&#;-ki&#; ilgi zamiri;

• Belirtili isim tamlamasında tamlananın yerine kullanılır.
• Tamlayan eklerinin üzerine gelir.
• Ek hâlindeki tek zamirdir. &#;-ki&#;
• Eklendiği kelimeye bitişik yazılır ve bir ismin (tamlananın) yerini tutar.
• Büyük ve küçük ünlü uyumu kurallarına uymaz; sadece -ki şekli vardır.

Örnekler:

» benim kalemim ⇒ benimki
» onun eli ⇒ onunki
» Orhan&#;ın puanına nazaran Hakan&#;ınki daha yüksek.
» Cemal&#;in defteri seninkinden daha düzenli.
» senin kalemin ⇒ seninki
» Ali&#;nin eli ⇒ Ali&#;ninki
» onun düşüncesi ⇒ onunki&#;

2) &#;ki&#; Bağlacı

&#;ki&#; bağlacı;

• Sadece &#;ki&#; biçimi vardır.
• Kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır.
• Türkçe değil, Farsça bir bağlaçtır ve Türkçe cümle yapısına aykırı olarak kullanılır.

Örnekler:

• Yağmur yağmadı ki mantarlar ortaya çıksın.
• Bir şey biliyor ki konuşuyor.
• Vefalı ol ki, vefa göresin.

» &#;ki&#; ile başlayan bir ara cümle asıl cümlenin içinde kısa çizgiler arasında verilebilir:

• Bu ezanlar &#;ki şahadetleri dinin temeli-

3) &#;-ki&#; Yapım Eki

&#;-ki&#; yapım eki;

• İsimlere eklenerek yer ve zaman bildiren sıfatlar türeten ektir.
• Zaman bildiren kelimelerin sonuna doğrudan eklenirken, yer bildiren sıfatlar türetirken &#;-dE&#; hâl ekiyle birlikte kullanılır.
• Sadece -ki ve az da olsa -kü şekilleri vardır.
• Eklendiği sözcüğe daima bitişik yazılır.

Örnekler:

• bu yılki sınav,
• yarınki maç,
• dünkü film,
• bugünkü aklım&#;
• masadaki kitaplar,
• duvardaki saat,
• evdeki hesap&#;

"Kİ" BAĞLACI
 
Cümlelere çeşitli anlam ilgileri kurar. Çoğunlukla cümleleri bağlama göreviyle kullanılır. "ki" bağlacından sonra gelen cümle genellikle önceki cümlenin açıklayıcısı durumunda olur. "ki" bağlacı sözcüklerden daima ayrı yazılır ve ünlü uyumlarına uymaz. Yani "kı, ku, kü" şekilleri yoktur. Yalnızca "ki" biçimi vardır. Türkçe değil Farsça bir bağlaçtır.

Örnek
 
Çok çalışmadı ki istediği yeri kazansın. (neden-sonuç)
 
Akşam, odama okulun bekçisi girebilmiş mi ki? (kuşku)
 
Eve vardım ki her tarafı su basmış. (şaşma)
 
Anlatsam da beni dinlemez ki&#; (yakınma)

Sabah geç uyanmış olmalı ki derslerine yetişmemiş. (tahmin)

Sen ki dağlara ferman yazdıransın. (özneyi pekiştirme)

Ödevlerini yapmalı ki onu sinemaya götürebileyim. (koşul-şart)

Kar ki ölümü hatırlatır fanilere. (açıklama)

Mustafa diyor ki&#; (Alıntılarda kullanılır.)

Adam terbiyesiz ki terbiyesiz biriydi. (pekiştirme)

Bu akşam öyle yorgunum ki&#; (abartma)
 
Uyarı: "ki" eki hem bağlaç hem sıfat yapan ek hem de ilgi zamiri olarak kullanılır. Bu özellik çokça karıştırıldığı buna için dikkat etmek gerekir.

İlgi Zamiri "&#;ki"
 
Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Bir ismin yerini tutar. "tamlanan"ın yerini tutar. Büyük ünlü uyumu ile küçük ünlü uyumu kuralına uymaz. "-ki" şeklinden başka şekli yoktur.

Örnek

Senin baban sizi unutmuş; bizimki yine bizi unutmamış.
(bizim babamız: belirtili isim tamlaması)
 
Senin için rahat edebilir benimki kan ağlıyor.
(benim içim: belirtili isim tamlaması)
 
Sıfat Yapan "&#;ki"
 
İsimlere gelerek onlara yer ve zaman anlamı katan bir ektir. Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olup eklendiği sözcüğe sıfat özelliği kazandırır. Yer bildiren isimlere gelip onlara sıfat özelliği kazandırdığında "-de, -da" hâl ekiyle birlikte kullanılır. Zaman bildiren sözcüklerin sonuna da doğrudan gelir.
 
Örnek

Çarşıdaki hesap evdeki hesaba uymaz.

Yoldaki işaretler bize her şeyi öğretir.

Dildeki yozlaşma okuldaki eğitimle önlenir.
 
Bağlaç "ki"
 
Farsça bir bağlaç olup Türkçenin cümle yapısına aykırı bir şekilde kullanılır. Sözcükten her zaman ayrı yazılır. Bir sözcük olarak kabul edilir. Vurgu ve bağlama amacıyla kullanılır. Cümleden çıkarıldığında diğer "-ki" ekleri kadar cümle anlam ve yapı bakımından bozulmaz. Sadece "ki" şekli vardır.

Örnek
 
Sen ki özlemin diğer adı oldun benim için.
 
Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.
 
Demek ki dediklerimizi yapmamış.
 
"ki" Eki ile İlgili Önemli Uyarılar
 
1. "ki" bağlacı kaynaştığı kimi sözcüklerle bitişik yazılır.
 
Örnek

Çünkü, mademki, halbuki, belki, sanki, meğerki, oysaki (Bunların hiçbirisinde "-ki" eki değişmez sadece "çünkü" bağlacı küçük ünlü uyumuna uyup bağlaçtaki "ki" eki "kü" şekline dönüşür.)
 
2. "ki" bağlacı kaynaştırmanın oluşmadığı sözlerde her zaman ayrı yazılır.

Örnek

Diyelim ki, demek ki, öyle ki, elbette ki, tut ki, ne var ki&#;
 
3. "ki" nin yer aldığı kelimeye "-ler, -lar" eklerini getirdiğimizde anlamlı bir sözcükle karşılaşırsak "ki" bağlaç; anlam bozulup anlamsızlaşır ise ek, ilgi zamiri veya sıfat yapan "-ki" ekidir.
 
Örnek

Kalpteki sızı kolay kolay geçmez.

Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Kalptekiler sızı kolay kolay geçmez." şekline dönüşür ki cümle yapı bakımından dil bilgisine aykırılık teşkil eder. Öyleyse buradaki "-ki" eki sıfat yapan yani yapım eki olan "&#;ki" ekidir.

Bil ki sizin de saltanatınız bir gün bitecektir.
 
Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Bil kiler sizin de saltanatınız bir gün bitecektir." şekline dönüşür ki bu da yapı bakımında doğru bir cümle değildir. Öyleyse burada yer alan "ki" bağlaç olan ki ekidir.
 

Ek hâlinde kullan&#;lan zamirlerin ba&#;&#;nda ilgi zamiri gelmektedir. “-ki” eki ile gösterilen ilgi zamiri özellikle ÖSYM taraf&#;ndan sorulan sorularda ö&#;rencilerin kar&#;&#;s&#;na ç&#;kma ihtimali yüksek olan konulardan bir tanesidir. &#;lgi zamirinin kullan&#;m alanlar&#;ndan en önemlisi belirtili isim tamlamalar&#;nda tamlanan&#;n yerini tutmas&#;d&#;r.

&#;lgi zamiri nedir?

&#;lgi zamirinin bir di&#;er ad&#; ilgi ad&#;l&#;d&#;r. ÖSYM önceki y&#;llarda ilgi zamiri yerine “ilgi ad&#;l&#;” &#;eklinde bir kullan&#;m yapm&#;&#;t&#;r. &#;lgi zamirinin eki “-ki” dir. Bu ek belirtili isim tamlamalar&#;nda tamlanan&#;n yerini tutmaktad&#;r. &#;lgi zamiri konu anlat&#;m&#; &#;u &#;ekildedir:

&#;lgi zamiri olan -ki zaman zaman ba&#;laç olan “-ki” ve s&#;fat yapan “-ki” ile kar&#;&#;t&#;r&#;labilmektedir. Aralar&#;ndaki benzerlikler ve farklar konusunda &#;unlar&#; söylemek mümkündür:

• Zamir yapan -ki bir ektir ve biti&#;ik yaz&#;l&#;r. Görevi ismin yerini tutmakt&#;r. Genellikle tamlayan ekinden sonra gelmektedir.

Örnek: Bizimki çok yaln&#;z.

• S&#;fat yapan -ki bir ektir ve biti&#;ik yaz&#;l&#;r. Eklendi&#;i sözcü&#;ü s&#;fat görevine sokmaktad&#;r. Genellikle bulunma hâl ekinden (-da) sonra gelmektedir.

Örnek: Güzelli&#;in on par'etmez &#;u bendeki a&#;k olmasa.

• Ba&#;laç olan -ki bir sözcüktür ve ayr&#; olarak yaz&#;l&#;r. Görevi sözcükleri veya cümleleri ba&#;lamakt&#;r.

Örnek: Desem ki vakitlerden bir ni&#;an ak&#;am&#;d&#;r.

&#;lgi zamiri ile ilgili cümleler nelerdir?

&#;lgi zamiri olan -ki genellikle belirtili isim tamlamas&#;nda yer alan tamlayana eklenmektedir. &#;lgi zamiri olan -ki her zaman eklendi&#;i sözcü&#;e biti&#;ik olarak yaz&#;lmaktad&#;r. Bu ilgi zamiri olan “-ki” yi ba&#;laç olan “-ki” den ay&#;rt etmenin en önemli noktas&#;d&#;r. &#;lgi zamiri olan -ki örnekleri ve ilgi zamiri ile ilgili örnek cümleler:

• Bu sene bizimki (bizim çocuk) kesin s&#;nav&#; kazanacak.
• Benimki (benim sevgilim) yine çok güzel olmu&#;.
• Gelecek y&#;l seninki (senin araban) ile gezeriz.
• Senin ete&#;in benimkinden (benim elbiseden) çok daha güzel.

&#;lgi zamiri örnekleri ve ç&#;km&#;&#; soru çözümleri

Son y&#;llarda ÖSYM TYT s&#;nav&#;nda sözcük türlerine daha da a&#;&#;rl&#;k vermi&#;tir. Bu yüzden bu konularla ilgili geçmi&#; y&#;llarda ç&#;kan sorular&#; çözmek büyük önem arz etmektedir. ÖSYM’nin geçmi&#; y&#;llarda ilgi zamiri ile ilgili sormu&#; oldu&#;u sorular &#;u &#;ekildedir:

ÖSYS

A&#;a&#;&#;daki cümlelerin hangisinde bir sözcük, ilgi ad&#;l&#;ndan (ilgi zamirinden) sonra yakla&#;ma durumu eki alm&#;&#;t&#;r?

A) Masadakilerden yaln&#;zca birini al.
B) Bugünkünü ötekilerden daha çok be&#;endim.
C) Benimkinin sayfalar&#;nda renkli resimler var.
D) Bu da her yönüyle seninkine benziyor.
E) Bizimkinde hiçbir eksiklik yok.

Çözüm:

A) Masadakilerden yaln&#;zca birini al. (Masakilerden sözcü&#;ü s&#;fat görevinde kullan&#;ld&#;&#;&#; için buradaki -ki eki s&#;fat yapan -ki’dir.)
B) Bugünkünü ötekilerden daha çok be&#;endim. (Bugünkünü sözcü&#;ü s&#;fat görevinde kullan&#;ld&#;&#;&#; için buradaki -ki eki s&#;fat yapan -ki’dir.)
C) Benimkinin sayfalar&#;nda renkli resimler var. (Benimkinin sözcü&#;ü ilgi zamiri alan bir sözcüktür. Fakat ilgi zamirinden sonra tamlayan eki gelmi&#;tir.)
D) Bu da her yönüyle seninkine benziyor. (Seninki sözcü&#;ü ilgi zamiri alan bir sözcüktür. &#;lgi zamirinden sonra –e yakla&#;ma (yönelme) hâl eki ald&#;&#;&#; için cevap D &#;&#;kk&#;d&#;r.)
E) Bizimkinde hiçbir eksiklik yok. (Bizimkinde sözcü&#;ü ilgi zamiri alan bir sözcüktür. Fakat ilgi zamirinden sonra bulunma hâl eki kullan&#;lm&#;&#;t&#;r.)

ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ