Güneş Çarpmasına Ne Iyi Gelir

Güneş çarpması, uzun saatler boyunca güneşte kalmanın vücudun sıcaklığını en üst seviyeye çıkamasıyla ve sıcaklığın düşmemesi sonucunda organların tahrip olmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Genelde 40°C üstünde sıcaklıklarda görülmektedir. Bazı durumlarda yaşlılar, çocuklar ve hastalar daha alt sıcaklıkta da yaşayabilirler.

GÜNEŞ ÇARPMASININ NEDENLERİ NELERDİR?

Yüksek sıcaklıklarla maruz kalmak

Bu rahatsızlığın en büyük nedeni öğlen 12-1 arası başta tatil bölgeleri olmak üzere, kumsal ve plajlarda vakit geçirmektir. Güneş ışınlarının dik bir açıyla yeryüzüne indiği bu zamanlarda ultraviyole ışınları son derece tehlikeli olabilmektedir. Bu yüzden mecbur kalmadıkça daha geç saatlerde dışarı çıkmak gerekir.

Alkol tüketimi

Yüksek sıcaklıklarda yoğun alkol tüketimi, güneş çarpması riskini arttırır. Çünkü alkol metabolizmayı yavaşlatıp bağışıklık sistemini zayıflatır. Güneş çarpmasının olası etkileri çok daha hızlı hissedilebilir. Bunun için yüksek sıcaklıklarda alkole ara verilmeli ve açık havada alkolsüz içecekler tüketilmelidir.

Havasız ortamlarda kalmak

Bilinenin aksine güneş çarpması vakaları sadece açık mekanlarda yaşanmaz. Aşırı sıcak mekanlarda uzun süreli oturmak da çok büyük bir risk faktörü doğurmaktadır. Uzun süre su tüketmemek, klimasız ortamlarda vakit geçirmek de tehlikeyi arttıran en büyük unsurlar arasındadır.

Kalın giyinmek

Son olarak sıcak havalarda kalın kumaştan giysiler giymek vücudun direncini düşürdüğü için risk teşkil etmektedir.

GÜNEŞ ÇARPMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Baş ağrısı, bulantı, kusma, yüksek ateş, terleyememe, sinir sistemi bozuklukları, ruhsal durum bozuklukları ve bilinç kaybıdır. Havale, solunumda düzensizlik ve 41 derece üzerinde ateşle birlikte deride kızarıklık da varsa “sıcak koması” görülme ihtimali yükselmektedir.

İleri safhalarda oldukça tehlikeli olabilen güneş çarpmalarında, ciddi oranda yaşam kaybı riski olduğu da unutulmamalıdır. Öte yandan, güneş çarpması sonrası iyileşen kişilerin dahi sinir sistemlerinde kalıcı hasarlar oluşabilmektedir. Bu nedenle ilk belirtide tanı konulması ve kişi bilincini yitirmeden gerekli müdahaleye başlanması gerekmektedir.

Sıcak çarpmasında görülen en belirgin belirtiler ise şöyledir;

-Yüksek ateş,
-Kuru, sıcak, ağrılı cilt,
-Şiddetli baş ağrısı,
-Bulantı,
-Kusma ve baş dönmesi,
-Kas krampları,
-Çarpıntı
-Uykuya eğilim,
-Zihin bulanıklığı ve komaya kadar varabilen ciddi klinik tablolar görülebilir.

GÜNEŞ ÇARPMASINDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?

-Mecbur kalmadıkça güneşin yoğun olduğu saatlerde dışarıya çıkılmamalı,

-Terletmeyen ince, açık renkli ve bol giysiler tercih edilmeli,

-Mutlaka güneş gözlüğü, şapka ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalı,

-Güneşe çıkmadan yarım saat önce güneş koruyucu kremler sürülmeli

-Günde en az 2,5-3 lt sıvı tüketilmeli (ayran, soda, su vb.)

-Sindirimi kolay hafif yiyecekler tercih edilmeli

-Fırsat buldukça ılık duş alınmalı

-Uzun ve ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır.

DEZENFEKTAN SONRASI GÜNEŞ ZARARLI

Güneş çarpması özellikle yaz aylarında ve aşırı sıcaklardan meydana gelen bir rahatsızlık türüdür. Çocuk ve bebekler de dahil olmak üzere her yaştan bireyi etkileyen bu rahatsızlık, kalıcı hasarların görülmemesi için anında müdahale gerektirmektedir.

Güneş çarpması nedir?

Aşırı sıcak havalarda, özellikle Güneş ışınlarının dik açı ile geldiği yaz aylarında, vücut ısısı anormal seviyelere çıkabilir. Bu duruma güneş çarpması adı verilmektedir. Vücut mekanizmasını ve sistemleri olumsuz yönde etkiler.

Vücudumuz mevcut ısısını koruyabilmek için terler. Fakat terleme tam olarak gerçekleşmediğinde sodyum ve klor kaybına neden olur. Güneş çarpmasının en önemli nedeni ise nem oranından kaynaklanmaktadır. Daha çok sıcaklıklar 40°C’nin üzerindeyken görülen güneş çarpması, daha düşük sıcaklıklarda yüksek nem oranından dolayı baş gösterir.

Güneş çarpması belirtileri nelerdir?

Güneş çarpması söz konusu olduğunda ilk görülen belirti halsizliktir. Ayrıca yüksek ateş ve mide bulantısı gibi belirtilerde meydana gelebilir. Müdahale edilmediği durumlarda ise ateşin 40°C’nin üzerine çıkması ile güneş çarpmasına maruz kalan kişi havale geçirebilir. Güneş çarpmasında görülen en yaygın belirtiler;

Yüksek ateş ve ateşin 40°C'nin üzerine çıkması,

Deride kızarıklık meydana gelmesi,

Terleme olmaması,

Kalp çarpıntısı,

Düşük tansiyon,

Mide bulantısı ve kusma,

Şiddetli baş ağrısı,

Nefes almada zorluk çekme,

Bilinç kaybetme,

Yorgunluk ve uyuma isteği,

Ağızda ve dudaklarda kuruluk,

Cilt yüzeyinde kuruma,

Denge bozuklukları,

Yürümekte zorlanma,

Ruh hali dengesizlikleri,

Nöbetler ve hatta koma gibi belirtiler görülebilir.

4-5 yaşından küçük çocuklarda ve bebeklerde güneş çarpması belirtileri arasında ilk olarak yüksek ateş, mide bulantısı, uyku isteği görülmektedir.

Güneş çarpması tedavisi nasıl yapılır?

Güneş çarpmasında özellikle ateş 38.5°C'nin üzerinde ise mutlaka hastaneye gidilmesi gerekmektedir. Özellikle çocuklarda görülen güneş çarpmasına anında müdahale edilmelidir ve ilk 30 dakika oldukça önemlidir.

Güneş çarpması görülen hastaların ilk olarak vücut sıcaklıkları ve kan basınçları ölçülür. Vücut sıcaklığında rektal sıcaklık temel alınır. Hastanın elektronik, tuz ve sıvı düzeylerinin tespit edilir. Bunun için kan ve idrar tahlilleri yapılır. Sonuçlar doğrultusunda ise sıvı tedavisine başlanır.

Güneş çarpması nasıl geçer?

Güneş çarpması durumunda hastaya müdahale edilmediği takdirde kalıcı hasarlar ve hatta ölümcül sonuçlar meydana gelebilir. Daha önce de belirttiğimiz gibi ilk 30 dakika hayat memat meselesidir. Bu yüzden hastaya ilk yardım yapılması gerekmektedir. Kişi anında güneş ışığı ve sıcak havanın etkisinin olmadığı serin ve gölge bir alana taşınmalıdır. Hastanın yanına fazla yaklaşılmamalı, kıyafetleri çıkartılmalı ve bunalması engellenmelidir. Ferahlatan bir yiyecek olan salatalık yedirilebilir. Böylece içindeki ateşi bir nevi alacaktır.

Eğer hastada kusma varsa, yan yatırılması da ilk yardım sırasında önemli noktalardan biridir. Hastanın serinlemesi ve ateşinin düşmesi için kafa, göğüs ve koltukaltı gibi bölgelere soğuk kompres uygulanmalıdır. Kan akışının yönü ve tansiyonu yükseltmek amacıyla ayakları erden yüksek bir noktaya kaldırılmalıdır. Şayet bilinç kaybı yoksa su başta olmak üzere sıvı takviyesi yapılmalıdır.

Güneş çarpması durumunda asla yapılmaması gerekenler!

Günümüzde yanlış bilinen yöntemlerden biri de güneş çarpması yaşayan hastaya kolonya sürmek ya da koklatmaktır. Bunu asla yapmamanız gerekiyor çünkü kolonya alkol içermektedir ve aslında serinletmek yerine hastanın vücut ısısını daha da yükseltmektedir. Yine güneş çarpmasına maruz kalan hastaya katı yiyecekler verilmemeli, bilinci kapalı olan hastaya su içirilmeye çalışılmamalıdır. Bunlar yanlış uygulamalardır ve daha kötü sonuçlar doğurabilir.

Güneş çarpması etkileri nelerdir?

Güneş çarpmasının etkileri, kişinin sağlık durumuna, yaşına, güneşin altında geçirdiği zamana, hava sıcaklığının yüksekliğine göre değişmektedir. Güneş çarpmasına maruz kalan kişiler, hangi yaşta olursa olsun hemen müdahale edilmelidir. Müdahale etmeden önce mutlaka 112 aranmalı ve ambulans istenmelidir. Müdahale edilmediğinde ise etkiler ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda kesinlikle daha dikkatli davranılmalıdır.

Güneş çarpmasından korunmak için neler yapılmalı?

Güneş çarpmasına maruz kalmamak için yapılabilecek pek çok korunma yöntemi vardır. Öncelikle;

Aşırı sıcak havalarda ve özellikle güneşin en dik açı ile geldiği öğle vakitlerinde dışarı çıkmamalı ve güneş ışınlarının altında kalınmamalıdır,

Güneş kremi gibi cildi koruyan ürünler kullanılmalıdır,

Özellikle baş korunmalı ve şapka kullanılmalıdır,

Çok sıcak havalarda ağır egzersizler yapmaktan kaçınılmalıdır,

Duş alımı ihmal edilmemelidir,

Açık renkte, ince ve hafif kıyafetler tercih edilmelidir,

Yağ oranı yüksek olan besinlerden kaçınılmalıdır,

En önemlisi de günde en az 2 litre su tüketilmelidir.

Dönemlik hastalıklar genellikle kış aylarıyla özdeşleştirilseler de aslında yaz mevsiminde de karşılaşabileceğiniz rahatsızlıklar mevcut. Mesela klima çarpması, güneş yanığı ve güneş çarpması bu hastalıklardan… Sağlığınızı tehdit eden, hayat kalitenizi düşüren bu hastalıklara karşı ise önlem almanız şart! Biz şimdi, yaz aylarında sıklıkla karşılaşılan güneş çarpmasından bahsedeceğiz. Fakat dilerseniz “Yazı Rahat Geçirin: Klima Çarpmasına Ne İyi Gelir?” ve “Doğru Bilinen Yanlışlardan Uzaklaşın: Güneş Yanığına Ne İyi Gelir?” yazılarımız sayesinde yaz mevsiminin diğer iki sağlık sorununa da çare bulabilirsiniz. 

Haydi, şimdi, güneş çarpmasını daha yakından incelemeye başlayalım.

Güneş Çarpması Nedir?

Sıcak çarpması olarak da bilinen güneş çarpması, güneş altında uzun süre geçirmekten kaynaklı olarak vücut ısısını ayarlamakla görevli olan mekanizmaların görev yapamaz hale gelmesidir. Hafif belirtilerin yanı sıra ciddi belirtilere ve sonuçlara da neden olabilir. Bu sebeple sıcak çarpması belirtilerini gözlemlediğinizde bir sağlık kuruluşuna gitmenizi öneririz.

Güneş Çarpması Belirtileri Nelerdir?

• Yüksek vücut sıcaklığı (ateş)
• Şiddetli baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı 
• Kusma
• Yorgunluk
• Kas krampları
• Kalp çarpıntısı
• Hızlı solunum
• Bilinç kaybı

Güneş Çarpmasında Ne Yapılır?

Evde ya da sokakta… Eğer çevrenizde güneş çarpması belirtilerini gözlemlediğiniz biri varsa ilk müdahaleyi sizin yapmanız gerekebilir. İlk yardım için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

• Hastayı serin bir mekâna alın ve eğer üzerinde sıkan kıyafetler varsa gevşetin.
• Kusma ihtimalini göz önünde bulundurarak hastayı yan yatırın.
• Yüksek olan vücut ısısını düşürmek için soğuk su ile nemlendirilmiş bezleri; bileklerine, alnına ve koltuk altlarına yerleştirin. Belirli aralıklarla bezleri soğuk su ile nemlendirmeyi ihmal etmeyin. Eğer güneş çarpmasını siz yaşıyorsanız vücut ısısını düşürmek için soğuk duşa girebilirsiniz.
• Kan dolaşımını hızlandırmak için bileklerle bacak ve kollara masaj yapabilir ya da hastanın ayaklarını yükseltebilirsiniz.
• Eğer hastanın bilinci kapalıysa zaman geçirmeden hastayı en yakın sağlık kuruluşuna götürmelisiniz.

Eğer yaptığınız ilk yardım işe yaramıyorsa bir uzmandan tıbbi yardım almalısınız. Bu süreçte hastanın bilinci açıksa su içebilir. Fakat bilinci kapalı olan hastaya kesinlikle içmesi ya da yemesi için bir şey vermemelisiniz.

Güneş Çarpmasından Korunmak İçin Neler Yapabilirsiniz?

Gerekli önlemleri almadığınız takdirde ne yazık ki yaz aylarında güneş çarpması sorununu yaşamak durumunda kalabilirsiniz. Peki, güneş çarpmasından korunmak için neler yapmalısınız?

• Eğer imkânınız varsa güneş ışınlarının dik açıyla geldiği öğle saatlerinde dışarıya çıkmamalısınız. Öğle saatlerinde dışarı çıkma zorunluluğunuz varsa mümkün olduğunca gölge alanlarda zaman geçirmelisiniz.
• Güneş çarpması özellikle kronik hastalığı olanlar (tansiyon, kalp vb), çocuklar, hamileler ve yaşlılar için çok daha fazla tehlikeli olabilir. Bu nedenle ekstra dikkatli olmak gerekebilir.
• Evinizden ayrılmadan yarım saat önce güneş kreminizi sürmelisiniz. Ayrıca dışarı çıkarken şapka ve güneş gözlüğü takmak da sizi güneşin olumsuz etkilerinden koruyabilir.
• Yaz aylarında yeterli miktarda su tüketimi ekstra önem kazanır. Terleme nedeniyle kaybettiğiniz sıvıyı, bol su tüketerek yerine koymalısınız.
• Sıcak havalarda vücudunuzun nefes almasını sağlayacak bol ve pamuklu giysiler tercih etmelisiniz. Giysilerin açık renkli olmasına dikkat etmelisiniz.
• Yaz aylarında sindirimi zor olan besinlerden uzak durmalısınız.
• Eğer sahildeyseniz şemsiyesi olmayan noktaları tercih etmemeye özen göstermelisiniz. 

Son olarak unutmamanız gereken bir şeyin altını tekrar çizmek isteriz: Evde yapacağınız güneş çarpması tedavisi sadece bir ilk yardımdır. Güneş çarpması ciddi sonuçlara neden olabilecek bir durumdur. Bu nedenle ilk yardımın ardından en yakın zamanda uzman bir doktordan yardım almalısınız.

Sağlıklı bir yaz mevsimi geçirmenizi dileriz!

Güneş çarpması belirtileri

Güneş sağlığımız için bir vazgeçilmezdir ancak güneşle aramızdaki bu ilişkinin bir de sınırları vardır. Mesela güneşe maruz kalma süresi önemlidir çünkü güneş çarpması riski sağlığımız için önemlidir. Uzun süre güneşin altında kalmanızın ardından görülen genel vücut ağrısı, kas krampları, baş ağrısı, bulantı, baş dönmesi, karın ağrısı, bilinç bulanıklığı, halüsinasyon, bayılma ve kalpte ritim bozukluğu güneş çarpmasının yol açtığı problemlerdir. Sıvı kaybının daha önemli boyutlara çıktığı durumlarda ise süratle müdahale edilmemesi halinde koma ve can kaybı durumları da yaşanabiliyor. İşte güneş çarpmasından korunmanız için almanız gereken önlemler...

1- Su içmeyi ihmal etmeyin

Güneş çarpmasından korunmak için bol sıvı tüketmeniz çok önemli. Bunun nedeni ise suyun insan vücudunun yüzde 60-80’ini oluşturması. Aşırı sıcaklarda vücutta terleme mekanizması bozuluyor, bunun sonucunda terleme ve buharlaşma yoluyla sıvı ile mineral kaybı oluyor. Vücut işlevini yerine getirmekte güçlük çekiyor ve ısısı 40 derecenin üzerine çıkabiliyor. Bol sıvı alarak terleme yoluyla kaybedilen sıvı ve mineralleri geri alabilirsiniz. Ayrıca vücut dinamizmini ve sıcaklığını korumuş olursunuz. En başta su olmak üzere; maden suyu, ayran ve soda sağlıklı alternatifler olacaktır.

2- 10.00 – 15.00 saatleri arasında dışarı çıkmayın

Gündüz güneş ışınlarının yeryüzüne en dik geldiği 10.00-15.00 saatleri arasında dışarı çıkmayın, eğer mecbursanız gölgeden yürümeye özen gösterin. Vücuttaki ısı dengesini korumak için eve döndüğünüzde vücudunuzun açıkta kalan bölümlerini ve koltuk altı, kollar, kasıklar, boyun ile yüzünüzü soğuk suyla yıkanın.

3- Alkol, çay ve kahveden uzak durun

Vücutta sıvı ihtiyacını artıracak olan alkol ve çay ile kahve gibi kafein içeren içeceklerden kaçının.

4- Gözlük ve şapkasız dışarı çıkmayın

Dışarıya çıkarken geniş siperlikli şapka ve güneş gözlüğü kullanmak güneş ışınlarının vücuda değme yüzeyini azaltıp buharlaşmayı ve sıvı kaybını azaltıyor. Güneş gözlüğünün ultraviyole ışınlarından koruma özelliğine sahip olmasına mutlaka dikkat edin.

5- Gün içinde 2-3 kez ılık duş alın

Sık duş almak vücudun ısısını düşürüyor, terlemeyi azaltıyor, mineral ve tuz kaybını engelliyor, tansiyonu düzenliyor. Bu sayede güneş çarpmasından koruyor. Ayrıca terleme sonrasındaki kötü kokuları ve mantar oluşumunun önlüyor. Gün içinde en az 2-3 defa duş alın ancak vücut ısısını hızlı düşüreceği ve yaz aylarında soğuk algınlığına neden olabileceği için soğuk suyla duş almaktan kaçının. Duş suyunun ılık olmasına da dikkat edin.

6- Güneşlik kullanın

Yolculuk sırasında bol bol su tüketin, pencerelere güneşlik takın, iç ısıyı ılık tutacak derecede ayarlanmış klima kullanın. Klimanın filtre temizliğinin düzenli yapıldığından da emin olun.

7- Pamuklu ve açık renkli giysiler giyin

Güneş çarpmasından korunmak için pamuklu, ince, açık renkli ve bol giysileri tercih edin. Açık renkli giysiler sıcağı yansıtıyor, koyu renkli kıyafetler ise içine hapsediyor, bunun sonucunda da vücut sıcaklığını ve terlemeyi artırıyor. Vücudu sıkan, sentetik kumaşlardan, naylon ve polyesterden yapılan giysilerden de kaçının. Bu giysiler vücudun havalanmasını önlüyor, ısı ile nemi tutuyor ve vücut sıcaklığını artırıyor. Bu etkileriyle de güneş çarpmasına karşı hassasiyeti artırıyor.