Bebekler Ne Zaman Yuz Ustu Yatirilir

Müjdelendiği andan itibaren bebeğinizin sağlıklı büyümesi için çok çabaladınız. Bu çabanız doğumdan sonraki süreçte de devam ediyor. Her zaman annelerin aklına “acaba uykusunu aldı mı?” “karnı doymuş mudur?” gibi sorular gelir. Sağlıkla büyümenin en büyük adımı uyku olduğu için, anneler bu konuda oldukça hassas davranırlar.

Bebeklerin uyudukları süre ve yattıkları pozisyonlar sağlıklı bir uykunun ilk adımıdır. Ani bebek ölümlerinin büyük bir kısmı uyku sırasındaki boğulmalarla meydana gelmektedir. Bu nedenle bebeklerde uyku pozisyonları oldukça önemli bir konudur. Peki, yavrularınız için uyku pozisyonu neden önemlidir? daha detaylı bir şekilde öğrenmek istiyorsanız okumaya devam edelim.

Bebeğimin Güvenli Uyumasını Nasıl Sağlarım?

Anne karnında başlayan serüven ve sonrasında yavrularınızın güvenliği için elinizden geleni yaparsınız. Her ebeveyn bebeğinin sağlıklı bir şekilde büyümesini ister. Sağlıklı büyümede en önemli faktörlerden birisi uykudur. ABÖS adı verilen ani bebek ölüm sendromları ne yazık ki bebekler uykudayken gerçekleşir. Halk arasında beşik ölümü olarak da anılmaktadır. Peki, ABÖS gibi kötü olayların önüne geçmek için ne yapmalısınız? 

• Bebeğinizin sert bir zeminde yattığından emin olun. Yatağın sert olması sizi korkutmasın. Miniklerinizin cildi ne kadar pamuk gibi olsa da uyku güvenlikleri için sert bir zemin şarttır. Yumuşak yatakların içeri çökme tehlikesi daha yüksek olacağı için, bebeklerde nefessiz kalma gibi olumsuz durumlar ortaya çıkabilir.
• Yastık kullanmayın. Yavrunuzun rahat etmesini isterken onu tehlikeye sürükleyebilirsiniz. Bu tehlike yastık gibi yumuşak ama zarar verebilecek nesnelerden gelebilir. Bu nedenle 1 yaşına kadar yataklarında yastık bulundurmanız yanlış olacaktır. Yastık kullandığınız zaman, bebeğin kafası vücudundan yukarıda kalacağı için soluk borusunda katlanmaya neden olur. Bu katlanma nefes almada güçlük yaratıp boğulma riskini doğurabilir. Bu olayın önüne geçmek için bebeğinizi düz ve yastıksız bir zeminde yatırmanız gerekir.
• Kalın yorgan ve toplanmış çarşaflara dikkat edin. Bebeğinizin üşüdüğünü düşünerek çok kalın yorganlarla örtüyor olabilirsiniz. Nefes almasını zorlayan ve aşırı sıcaklık yaratan yorganlar yerine, ince bebek battaniyeleri tercih etmelisiniz. Bebeğinizin yatağındaki çarşafın bir araya toplanıp katlanmamasına dikkat edin. Düz bir yüzey her zaman güvenli uyku getirecektir.
• Bebeğinizi yanınızda uyutun. Yeni doğmuş yavrunuza doya doya bakmak, en güzel anlar olsa gerek. Bu güzel anları birlikte geçirmeniz ve yavrunuzun güvenli bir uyku uyuması için, beşi odanızda tutmanız önemlidir. Yatakta yanınızda yatması için en az 1 yıl geçmesi gerekir. Yatağınıza yakın olacak şekilde beşiği konumlandırmanız, herhangi bir durumda bebeğinize ulaşmanızı kolaylaştıracaktır.
• Anne sütü emen bebekleri yatağına alın. Kendi yatağınıza aldığınız bebeğinizi yan bir şekilde emzirirken güvende olduğundan emin olun. O pozisyonda uykuya dalması sonucu herhangi bir kusma, nefes alamama gibi bir durumla karşılaşabilirsiniz. Bunun önüne geçmek için uyuyan bebeğinizi kendi yatağına yatırmak daha güvenli olacaktır. Memeyi ağzında bırakarak uyutmanız güvenilir bir hareket değildir.
• Tek bir oyuncakla uyumasına izin verin. İlk zamanlar yavrunuza güzel bir beşik ortamı yaratmak isteyebilirsiniz. Fakat bebeğinizin yatağında fazladan bulunan her nesne ona zarar verecektir. Düz bir zemin ve sadece isterse sağlıklı bir uyku arkadaşı koymanız yeterli olacaktır. Küçük yastıklar ve oyuncaklarla yatağı doldurmanız, bebeğinizin güvenliği açısından uygun değildir.

Yukarıdaki durumlara dikkat ederek olası kötü olayların önüne geçebilirsiniz. Bebeklerde uyku pozisyonları güvenlik konusunda en önemli noktalardan biridir.

Bebekler Hangi Pozisyonda Uyumalı?

Ebeveynlerin en çok dikkat etmesi gereken konuların başında bebeklerde uyku pozisyonları gelmektedir. Özellikle yenidoğan yavrularınız için uyuma şekilleri çok önemlidir. Kendi başına hareket edemeyen, kafasını doğrultamayan bebekler için en iyi pozisyonu sizin seçmeniz gerekmektedir. Bebeklerde uyku pozisyonları:

Yanlış bilinen bilgiler içerisinde sırtüstü uyuyan bebeklerin daha çabuk boğulduğu yer almaktadır. Araştırmalara göre bebeklerde uyku pozisyonları içinde, en uygun pozisyon sırtüstü pozisyonudur. Halk arasında kusan bebeklerin sırtüstü yattığında boğulacağı söylense de bilimsel olarak böyle bir durum söz konusu değildir. 

En doğru nefes karnımızın inip çıktığı, diyafram nefesidir. Çoğumuz bu nefes alışverişini düzgün sağlayamayız. Bu konuda en iyi olan kişiler bebeklerdir. Bebeğinizin karnına bakarsanız nasıl inip çıktığını görebilirsiniz. Bu güvenli nefes alışverişi, sırtüstü uyurken daha sağlıklı gerçekleşir. Sağlıklı uyku için bebeğinizi sırtüstü uyumaya alıştırmalısınız.

Bu pozisyonda bebeğinizin gerekli oksijeni alması mümkün değildir. Sırtüstü yatan bir bebek nefesini %100 kullanırken, yüzüstü yatan bebek %50 kullanabilmektedir. Boğulma risklerinin en fazla gerçekleştiği pozisyon yüzüstü pozisyonudur. Uzmanlar bebeklerin 1 yaşına kadar yüzüstü uyumasını önermemektedir. Bebeğinizin gazını çıkarmak ya da masaj hareketleri yapmak dışında bu pozisyonu tercih etmemelisiniz.

Sırtüstü uyuma pozisyonundan sonra gelen en güvenli pozisyon, yana yatma pozisyonu olarak bilinmektedir. Yenidoğan bebeklerde uyuma şeklini değiştirmek isterseniz bir süre sağa, bir süre de sola yatırabilirsiniz. Bu pozisyonda nefes rahat alınabilmektedir. Dikkat etmeniz gereken şey yavrunuzun kafa şeklinin bozulmamasıdır. Sürekli aynı pozisyonda uyuyan bebeklerin kafa şekillerinde bozulma ve saçlarında dökülme görülebilir. 

Yan uyuma pozisyonunda bebeğiniz için dikkat etmeniz gereken şey, karnının üzerine düşmemesi olmalıdır. Boyun kasları gelişmemiş ve başını destekleyemediği bir ayda ise lütfen dikkat edin. Aksi halde yan yatarken yüzüstü düşebilir ve boyun kasları gelişmediği için kendini çeviremeyebilir.

Aylara Göre Uyku pozisyonu

Bebeğim uyurken ne zaman kendi kendine pozisyon değiştirmeye başlar? Hangi ayda nasıl uyumalı? Gibi soruların cevaplarını bilmek oldukça önemlidir. Siz ebeveynler yavrularınız hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olursanız sağlıklı büyümelerine de o kadar çok yardımcı olursunuz.

• 4 aylık bebekler artık kendilerini boyunlarından destek alarak kaldırabilir, yavaş yavaş hareketlenmeye başlayabilirler. Bu nedenle 4 aydan küçük bebeklerde yüzüstü ya da yan yatma pozisyonu sağlıklı olmayacaktır. Kendilerini hareket ettirebildikleri zaman bu pozisyonlara geçilmelidir.
• 4-6 aylık bebekler boyunlarıyla beraber vücutlarını da döndürebilirler. Siz sırtüstü yatırdığınızda onlar yüzüstü dönebilir, hareket edebilirler. Ara sıra kontrol etmenizde fayda vardır.

• 6 ay ve sonrası bebekler artık uyurken daha fazla hareket etmeye başlarlar. Yine en güvenli pozisyon sırtüstü olsa da kendilerini döndürdüklerinde çok müdahale etmenize gerek yoktur.

Bebeğiniz 1 yaşını doldurana kadar sırtüstü yatmasını sağlamalısınız. Halk arasında sırtüstü yatırılan bebeklerin uykularında kusarak boğulabilecekleri söylense de uzmanlara göre durum öyle değildir. Araştırmalara göre bebeklerde uyku pozisyonları içerisinde en güvenilir olanı sırtüstü yatırma pozisyonudur. 

Bebeğinizin ilk 4 ay kendi kendini doğrultamaması ve motor becerilerinin henüz gelişiyor olmasından dolayı, yüzüstü yatırdığınızda boğulma riski artar. Yatış pozisyonunun yanı sıra, bebeğinizin yatağı da önemli faktörler arasında yer almaktadır. Olabildiğince sert ve üzerinde yastık dahi bulunmayan bir yatak tercih etmelisiniz. Bebeğinizin uyku pozisyonunda risk yaratacak nesneleri kullanmaktan uzak durmalısınız.

Dilerseniz aşağıdaki yazımızı inceleyebilirsiniz.

Yenidoğan Bebeklerde Uyku Düzeni Ne Zaman Oturur? :https://www.bebek.com/yenidogan-bebeklerde-uyku-duzeni-ne-zaman-oturur/

Sağlık Bakanlığı aileleri 'ani bebek ölümleri' konusunda uyardı. Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü'nden yapılan açıklamada; halk arasında beşik ölümü olarak bilinen 'ani bebek ölümleri'nin, gelişmiş ülkelerde 1-12 aylık bebekler arasında en sık görülen ölüm nedeni olduğu ifade edilerek, bu ölümlerin yüzde 95'inin bebeklerin ilk 6 ayında ve çoğunlukla 2-4 ay arasındaki bebeklerde gerçekleştiğine dikkat çekildi.

Ani bebek ölümleri açısından bir çok risk faktörü bulunduğu kaydedilen açıklamada 1-12 aylık ve özellikle 1-6 aylık bebeklerinizi kesinlikle yüz üstü yatırılmaması gerektiği vurgulandı. Yan yatış pozisyonunun da bebeğin uykuda dönme ihtimali bulunduğundan uygun olmadığı ifade edilen açıklamada şu uyarılara yer verildi:

- Yan yatış pozisyonu tercih ediliyor ise, yüzüstü pozisyona dönüş olasılığını azaltmak için altta kalan kol öne getirilmelidir.

- Ani bebek ölümü vakalarının yüzde 30'u bebeklerin uygun olmayan yerlerde yatırılması sonucu gerçekleşmektedir.

- Bebekleri yumuşak yatak, yastık ve yorgan gibi yüzeylere yatırmayın.

- Yatak ve karyola uyumlu olmalı, yatak-karyola arasında bir parmak yada 2 cm'den daha fazla aralık olmamalı, karyola parmaklıkları arasında 2 parmak yada 5 cm genişliğinden fazla mesafe bulunmamalıdır.

- Bebeğinizin ağzında emzik veya biberonla uyumasına izin vermeyin. Bu durum

bebeklerin boğulmalarına yol açıyor.

- Bebeklerin çok kalın giydirilmeleri ve kundaklanmaları, 'ani bebek ölümleri' açısından risk faktörleri arasında yer alıyor.

- Bebeğinizi mevsim şartlarına uygun olarak giydirin ve kundak yapmayın.

- Bebeğinizin bulunduğu oda sıcaklığının yaz-kış 24 derece olmasını sağlayın.

- Bebeklerinizi aşırı sıcak ve soğuktan koruyun.

- Bebeklerinizi doğar doğmaz emzirmeye başlayın, bebeklere ilk 6 ay sadece anne sütü verin ve 6.aydan sonra uygun ek besinlerle beraber emzirmeyi 2 yaşına kadar sürdürün.

- Bebeklerinizi kendi yataklarında yatırın.

- Sizinle beraber uyumaları; yatakların bebekler için uygun malzemeden olmaması, ağırlığınız altında kalma riski nedeniyle kesinlikle önerilmemektedir.

- Bebeklerin uyudukları yatakların çarşafları gergin ve temiz olmalı, battaniye veya örtü kullanılacaksa bu malzemeler yatağın altına sıkıca yerleştirilmeli ve bebeğin ancak göğsüne kadar örtülmelidir.

- Bebeklerin örtü veya battaniyeyi yüzlerine çekme ve nefessiz kalma ihtimaline karşı, uykuları süresince aralıklarla kontrol edilmeleri gerekmektedir.

1-2-3 Aylık Bebek Gelişimi

1 Aylık bebek gelişimi: Emzirirken, altını değiştirirken onunla konuşursanız yüzünü size doğru çevirir. Gözüne parlak ışık gelince gözünü kırpıştırır. Yüzükoyun yatırılınca başını yana çevirerek yanağını yatağa dayayabilir.

Kucağınızda olmak, sesinizi duymak ona güven verir. Yüksek ve ani seslerde irkilir, kollarını geri doğru aniden açabilir. Yanağına dokunduğunuzda refleks olarak başını o tarafa çevirir ve emmek için arayıcı hareketler yapar. Avucunun içine parmağınızı koyduğunuzda kavrar.

2 Aylık bebek gelisimi: Bakışlarını bir nesne üzerinde odaklaştırabilir Ancak gözlerinde zaman zaman kayma olabilir. Sırtüstü yatarken yaklaşık yarım metre üstünde sallayacağınız renkli bir halkayı sağa sola salladığınızda izleyebilir. Yukarı-aşağı salladığınızda aynı beceriyi gösteremez.

Yüzünüze bakar. Ona bakarken başınızı hafifçe sağa-sola oynattığınızda yüzünüzü izler. Sırtüstü yatarken ellerinden tutup kaldırmaya çalışırsanız başını tam tutamayıp arkaya düşürebilir. Yüzükoyun yatınca başını 1-2 santimetre kaldırabilir. Ani seslerle irkilir. Tabanlarına destek yaptığınızda elinizi güçlüce itebilir. Elini ağzına götürmeye başlayabilir.

3 Aylık bebek gelisimi: Siz konusunca size güler, Ellerini incelemeye başlar, kol-bacak hareketleri artar. Bu kendini tanımanın ilk uğraşlarıdır. Anne ve baba gibi yakın kişilerin sesini ayırdeder. Huzursuzlaştığında, ağladığında kendisi ile konuşursanız bir süre susup dinleyebilir. Agu benzeri sesler çıkarır.

Kırmızı bir nesneyi sağa-sola gezdirdiğinizde izler Yüzükoyun yatırılınca başını kaldırıp 1 dakika yukarıda tutabilir Dikey pozisyonda dolaştırılmaktan çok hoşlanır, çünkü artık dünyayı tanımaya başlamıştır.

0-3 Aylık Bebekler İçin Öneriler

• Bebeğinizle gözgöze bakın.
• Yüzüne gülümseyerek ve hoşnutlukla bakarsanız o da kendinden hoşnut olacak, kendini değerli bulacaktır.
• Onunla konuşun,ninniler, şarkılar söyleyin. Değişik sesler, müzikler dinletin (saatin sesi, hafif müzik sesi, kuş sesi, gibi).
• Onu hafif hafif, müziğin ritmine uygun olarak sallayın.
• Yatağının üzerine iple hareketli resimler renkli kumaş, sünger, kağıt parçalarından oluşan oyuncaklar asın.
• Ona ismiyle seslenin.
• Beslerken kucağınıza alın.
• Kucağınıza aldığınızda bedenini hafif hafif okşayın.
• Ağladığında, huzursuzlaştığında hemen yanına gidemiyorsanız bile ona seslenin, ve kısa sürede yanına gitmeye çalışın.
• Onunla sakin bir sesle konuşun, ninni söyleyin, kucağınıza alın.
• Kucağınızda, taşıma koltuğunda veya bebek arabasında onunla dolaşmaya çıkın.
• Yatarken ya da kucakta onu yumuşak bir battaniye ile sararsanız kendini daha rahat hissedebilir ve kendi ani hareketleri ile uyanmaz.
• Sırtüstü durumdan kaldırırken başını arkaya düşürebilir: yatırıp kaldırırken başını elinizle arkadan destekleyin.
• Ellerini tutarak el hareketlerine yönelik oyunlar oynatın. (tel sarar oyunu gibi).
• Bebekle konuşarak, karşısında hareket ederek dokunmadan güldürmeye çalışın.
• El bileklerine renkli ve sesli bilezikler, bileklikler takın.
• Bebekle konuşurken çıkardığı sesleri taklit edin, yeni sesler çıkarın.
• Bebeği gün içinde (oyun amaçlı)  zaman zaman yüzüstü yatırın, başını kaldırılması için karşısında konuşun.
• Bebek yatarken elleri ve ayaklarına dokunun, konuşarak oyun oynatın.
• Bebeği sadece sırtüstü yatırın.Bebeği dışarı çıkarken yüzünü dışa dönük tutun.
• Emzirme dışında beslerken mutlaka anne kucağında olmasını sağlayın, göz göze bakın.

Güvenlik Kuralları

• Uygun bir araba koltuğu kullanınız.
• Bebeğin beşiğinin güvenli olduğundan emin olunuz.
• Çarşaf düz olarak yerleşmiş olmalı, buruşuk olamamalıdır.
• Bebeği yumuşak zemin üzerine uyumaya bırakmayınız. Bir yaşına dek yastık kullanamayınız.
• Oda ısısı 22-24 derece olmalıdır.
• Bebeği sırt üstü yatırınız. Ani bebek ölümlerine neden olduğu için bebeğinizi yüzüstü yatırmayınız, yan yatırmak ise bebeğin kolayca yüzüstü dönebileceğinden önerilmemektedir.
• Bebeği yıkamadan önce dirseğinizle banyo suyunu kontrol ediniz.
• Bebeği büyük kardeş veya kedi köpek gibi hayvanlarla yalnız bırakmayınız.
• Bebeği yıkama leğeninde veya yüksek yerlerde yalnız bırakmayınız.
• Evde hiçbir yerde sigara içilmesine izin vermeyiniz.
• Bebek kucağınızda iken sıcak içecekler veya sigara içmeyiniz.
• Aşırı güneşe maruz bırakmayınız.
• Mümkünse evde yangın detektörü kullanınız.
• 4-6 aya dek anne sütü veya mama dışında yiyecek vermeyiniz.
• Anne sütü alan bebeklere vitamin vermeyi unutmayınız.
• Bazı hastalıkların erken bulgularına dikkat ediniz.

Ateş (makattan 38 derece üzeri) emmeme, kusma, ishal, su kaybı, her zamankinden farklı huzursuzluk, sürekli uyku hali, sarılık, deri döküntüsü.

Bir bebeğin beslenmesi kadar uyku pozisyonuna dikkat etmekte o bebeğin sağlığı ve yaşam kalitesi açısından önemlidir.
 
Yenidoğan bir bebek sırtüstü yatırılarak uyutulmalıdır. Yenidoğanda baş kontrolü olmadığı için, özellikle yumuşak bir yatakta yüzüstü yatan bir bebekte nefes yollarının kapanması nedeniyle boğulma ve ani bebek ölümü sendromu (ABÖS ) yaşanabilir.
 
ABÖS süt çocuğunun öykü ve otopsi incelemeleri ile açıklanamayan ve beklenmeyen ölümdür . Ülkemizde beşik ölümü olarak da isimlendirilen ABÖS ,gelişmiş ülkelerde prematürite ve düşük doğum ağırlığına bağlı hastalıklar ile doğumsal anomalilerden sonra en sık görülen ölüm nedenidir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda bebeğin yüzüstü yatırılması, yan yatırılması, ebeveynle yatak paylaşımı, çok yumuşak yatakta yatma major risk faktörü olarak tanımlanmıştır.
 
Yan yatırma, yüzüstü yatırmaya göre daha az riskli olmakla birlikte sırtüstü yatırma kadar güvenli değildir. Yan yatırmadaki risk bebeğin bu pozisyondan kolayca yüzüstü pozisyona dönebilmesinden kaynaklanmaktadır. Bazı ebeveynler bebeğin kusmuğu ile boğulması korkusu yüzünden bebeklerini sırtüstü yatırmayabilir. Fakat bilinmelidir ki; sırtüstü yatış ile bebeğin kusarak boğulma riski yüzüsütü yatış ile gerçekleşen ABÖS riskine göre oldukça azdır. Gün içinde farklı saatlerde yüzüstü yatırılabilir ancak uyku saatlerinde pozisyon olarak sırtüstü önerilir.
 
Bebekler zamanla kendilerine has uyku pozisyonu alırlar. Kimisi sırtüstü yatmaktan kimisi de yan yatmaktan hoşlanır. Eğer sırtüstü pozisyona alıştıysa siz onu yan yatırdığınız zaman huzursuz olacaktır. Zamanla daha çok hareketlenmeye ve dönmeye başlayan bebekler rahat ettikleri uyku pozisyonu için direnebilirler. Ancak bebek hangi pozisyona yönelirse yönelsin, ebeveynler bebekleri için en güvenilir yöntem olan sırtüstü pozisyonda yatırmaya dikkat etmelidir.

Acıbadem Bursa Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Göker