Hollanda Modeli Kira

Hükümet, kiralardaki artışların ardından hem kiracıları hem de ev sahiplerini koruyan düzenleme için harekete geçti. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı kira artışları konusunda düzenleme için çalışma başlattı. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, "Hem ev sahibinin hem de kiracının hukukunu koruyacak makul bir formül ortaya çıkarsa, biz bu formülle ilgili adım atabiliriz" dedi. Son zamanlarda kiralardaki artışların ardından ev sahiplerinin düşük kira ödeyen kiracılarını evden çıkmaya zorlayarak konutlarını yüksek bedelden kiraya verdikleri tespit edildi.

İHTARNAME ÇEKİYORLAR

Konut sahiplerinin kiracıları evden çıkartmak için icra yoluyla ihtarname gönderdikleri belirlendi. Kiralardaki artış masaya yatırılırken Hollanda modeli gündeme geldi. Hollanda'da kirası euroya kadar olan ve belediyeler tarafından alt gelir gruplarına kiralanan sosyal konutlar ile diğer konutlara puanlama sistemi getirildi ve en fazla bin ila bin euro kira istenmesi hükme bağlandı. AK Parti ve ilgili bakanlıkların üstünde durdukları alternatife göre kira artışlarına bir sınırlama getirilecek. Ancak bu İstanbul'un bazı bölgeleri gibi fahiş fiyat artışlarının yaşandığı illerde geçerli olacak.

■ ZÜBEYDE YALÇIN

Hükümetin Fahiş Kira artışlarını kontrol edebilmek için başlattığı çalışmaya ilişkin alternatifler ortaya çıkmaya başladı. İlgili bakanlıklar ve AK Parti genel merkezinin ortaklaşa yürüttüğü çalışmada üç seçenek üzerinde duruluyor. Bunlar, “TÜFE oranını aşan kira uygulamasını denetleyip ceza vermek, belediye ve şirketlere kiralık konut ürettirmek, büyükşehirlerdeki artışlara sınır getirmek” olarak dile getiriliyor. Edinilen bilgiye göre, başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı olmak üzere ilgili bakanlıklar ve genel başkan yardımcılarının katılımıyla yapılan toplantılarda, ‘uygulanabilir’ seçenekler üzerinde duruluyor. Bunların bir kısmının serbest piyasa koşullarına aykırı olacağı ve sonuç alınmasının zor olacağını dile getirenler de bulunuyor. Ortaya atılan formüller, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a sunulduktan sonra son şeklini alacak ve kamuoyuna açıklanacak.

ÇALIŞMA HIZLANDI

Verilen bilgiye göre, pandemi döneminde kapalı kalan işyerlerinin kira bedellerinin ödenmemesi veya sınırlandırılmasıyla ilgili başlayan ancak yarım kalan çalışmaların ardından, bu kez de yüksek kira artışlarına yönelik seçenekler değerlendirilmeye başladı. AK Parti kurmayları, başlatılan çalışmayla ilgili şunları söylediler: “Bilinen seçeneklerin yanı sıra alternatifler de değerlendiriliyor. Dünyada bunun örnekleri var. Örneğin Hollanda bu konuda düzenleme yapacağını açıkladı. Belli bölgelerde kira artışlarına sınır getirilmesi düşünülüyor. İdarenin belirleyeceği bir oran olacak ve bu oranın üzerine çıkılmayacak. Örneğin daha çok İstanbul gündemde ve İstanbul’un belli bölgelerinde bu yüksek artışlar söz konusu. Bu bölgeler belirlenebilir ve buna gören oransal sınırlamalar getirilir.”

KİRALIK KONUT ÜRETİMİ

Diğer seçenek olarak, yine Avrupa ülkelerindeki uygulama tartışılıyor. Avrupa ülkelerinde uygulanan formüle göre, şirketler belli bir süre kiraya verilmek şartıyla ev veya işyeri üretebiliyor. Bunun TOKİ ve belediyeler üzerinden yapılması, bu kurumların sadece kiraya verilmek üzere ucuz konut üretmesine daha sıcak bakılıyor. Yapılacak düzenlemeler ile vergi istisnaları uygulanacağı için bu gayrimenkullerin maliyeti piyasadaki benzerlerinden daha düşük olacak. Gayrimenkul sahibi bu şirketler, kira geliri elde etmenin yanı sıra bu mülkleri bilançolarına değer olarak işleyebilecek.

 DENETLEME MEKANİZMASI

Türkiye’de kira sözleşmeleri ve uygun artış oranlarının uygulanmasıyla ilgili yaşanan sorunlar da çalışmanın konusunu oluşturuyor. Normalde Borçlar Kanununa göre 5 yıla kadar olan kira artışları TÜFE’ye göre yapılıyor. Ancak 5 yıldan sonra ev sahipleri isterse yeni bir kira tespiti yapabiliyor. Yasaya göre, 5 yıldan sonra rayiç bedel üzerinden yeni bir artış isteyebiliyor. Ancak, enflasyondaki hızlı artış nedeniyle ev sahiplerinin kiracıları yüksek artışa zorladığı, bunun denetlenmesi için de mekanizma kurulabileceği belirtiliyor.

HOLLANDA MODELİ

Hollanda hükümeti, konut sıkıntısı nedeniyle hızla artan ev kiralarına karşı orta gelir gruplarını korumak için serbest piyasadaki Kiralık Ev fiyatlarına müdahale etme kararı aldı. Ev sahipleri, evlerini hükümetin belirlediği değerin üzerinde fahiş fiyatlara kiraya veremeyecek. Toplu Konut ve Mekansal Planla ma Bakanı Hugo de Jonge, yeni düzenleme ile aylık euroya kadar kiraların, “arz-talep oyunundan” korunacağını açıklamıştı. Yeni plana göre, kirası Euro’ya kadar olan ve belediyeler tarafından alt gelir gruplarına kiralanan sosyal konutlar gibi, serbest piyasadaki evler için de puanlama sistemi getirilecek. Evlerin büyüklüğü, oda sayısı gibi belirli özelliklere göre puanlama yapılacak ve sosyal konutlar haricinde serbest piyasada kiralanan evler için puanına göre en fazla ile Euro arasında bir kira bedeli saptanacak.