basdai hesaplama / Erzurum Eczacı Odası

Basdai Hesaplama

basdai hesaplama

ÖNEMLİ!!! 21 Nisan 2022 Tarihli SUT Değişikliği Hakkında

Saygıdeğer Meslektaşlarımız;

Bu gece yayınlanan Resmî Gazetede SUT Değişikliği yayımlanmıştır. Değişiklikle ilgili SUT Komisyonumuz çalışmalara başlamış olup ilk aşamada "çok sık karşılaştığımız" aşağıdaki ilaçlarla ilgili değişikliklere özellikle dikkat edilmesini ve personelimizin bilgilendirilmesini rica eder, iyi çalışmalar dileriz. (Bu değişiklikler tebliğin 14. Maddesine göre 5 iş günü sonra yürürlüğe girecektir, ancak MEDULA kısıtı konusunda bir duyuru yayımlanmamıştır)

(İlgili düzenlemelerin kliniklere iletilmesi ve olası aksaklıkların önüne geçilmesi için de Sağlık Müdürlükleri ve hastane yönetimlerine bildirim yapılması hususunda odamız tarafından pilot uygulama başlatılacaktır.)

SUT KOMİSYONU

MADDE 1- 24/3/2013 tarihli ve 28597 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinin 4.2.1.C-1 numaralı maddesinde aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır.

a) Maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “Romatoid artritli erişkin hastalarda;” ibaresinden sonra gelmek üzere “anti-TNF ilaçlar,” ibaresi ile aşağıdaki alt bent eklenmiştir.

“1) İnfliksimab etkin maddeli ilaca, yukarıda belirtilen koşullarda ve sürelerde diğer anti-TNF ilaçlardan en az birini kullanmış ve cevap alınamamış hastalarda, bu durumun belirtildiği 3 ay süreli sağlık kurulu raporu ile başlanır. İlaca başlandıktan 3 ay sonra yapılan değerlendirmede DAS 28 skorunda 0,6 puandan fazla düşme olması halinde, bu durumun yeni düzenlenecek 3 ay süreli sağlık kurulu raporunda belirtilmesi koşulu ile 3 ay daha tedaviye devam edilir. Bu rapor süresi sonunda DAS 28 skorunda toplam 1,2 puandan fazla düşme olması halinde bu durumun yeni düzenlenecek 6 ay süreli sağlık kurulu raporunda belirtilmesi koşulu ile hastaların tedavisine devam edilebilir. Tedavinin devamında DAS 28 kriterine 6 ayda bir bakılır, başlangıç ve yeni DAS 28 skorları her sağlık kurulu raporunda belirtilir. Tedaviye rağmen hastanın DAS 28 skorunda, başlangıç DAS 28 skoruna göre, 1,2 puandan fazla düşme olmaması halinde tedavi sonlandırılır. Bu hastaların ayrıca dirençli gastrointestinal tutulumunun veya Beden Kitle İndeksinin 35 ve üzerinde olduğunun raporda belirtilmesi halinde infliksimab kullanımı için daha önceden diğer anti-TNF ilaçlardan en az birini kullanmış ve cevap alınamamış olma kriteri aranmayacaktır.”

b) Maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına aşağıdaki cümle ile bent eklenmiştir.

“İlacın etkinliği, ilaca başlandıktan 3 ay sonra değerlendirilir. Yeterli cevap alınamamışsa (BASDAİ’de 2 birimden daha az düzelme olması), ilaca devam edilmesi durumunda ilaç bedeli ödenmez. Tedaviye cevap alınmış ve ilaca devam edilecek ise bu durum 6 ay süreli yeni düzenlenecek sağlık kurulu raporunda belirtilir.” 

“a) İnfliksimab etkin maddeli ilaca yukarıda belirtilen koşullarda ve sürelerde diğer anti-TNF ilaçlardan en az birini kullanmış ve cevap alınamamış hastalarda, bu durumun 3 ay süreli sağlık kurulu raporunda belirtilmesi koşulu ile başlanır. İlacın etkinliği, ilaca başlandıktan 3 ay sonra değerlendirilir. Yeterli cevap alınamamışsa (BASDAİ’de 2 birimden daha az düzelme olması), ilaca devam edilmesi durumunda ilaç bedeli ödenmez. Tedaviye cevap alınmış ve ilaca devam edilecek ise bu durum 6 ay süreli yeni düzenlenecek sağlık kurulu raporunda belirtilir. Bu hastaların ayrıca dirençli gastrointestinal tutulumunun veya Beden Kitle İndeksinin 35 ve üzerinde olduğunun raporda belirtilmesi halinde infliksimab kullanımı için daha önceden diğer anti-TNF ilaçlardan en az birini kullanmış ve cevap alınamamış olma kriteri aranmayacaktır.”

c) Maddenin dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

ç) Maddenin beşinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

“a) İnfliksimab etkin maddeli ilaca yukarıda belirtilen koşullarda ve sürelerde diğer anti-TNF ilaçlardan en az birini kullanmış ve cevap alınamamış hastalarda, bu durumun sağlık kurulu raporunda belirtilmesi koşulu ile başlanır. İlacın etkinliği, ilaca başlandıktan 3 ay sonra değerlendirilir. Yeterli cevap alınamamış olması halinde (psöriyatik artrit yanıt kriterlerine (PSARC) göre yanıt alınamaması) tedavi sonlandırılır. Tedaviye cevap alınmış ve ilaca devam edilecek ise bu durum 6 ay süreli yeni düzenlenecek sağlık kurulu raporunda belirtilir. Bu hastaların ayrıca dirençli gastrointestinal tutulumunun veya Beden Kitle İndeksinin 35 ve üzerinde olduğunun raporda belirtilmesi halinde infliksimab kullanımı için daha önceden diğer anti-TNF ilaçlardan en az birini kullanmış ve cevap alınamamış olma kriteri aranmayacaktır.”

d) Maddenin altıncı fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Biyolojik ajanlardan Rituksimab için 12 ay, diğer etkin maddeler için 6 ay ve daha uzun süre ara veren hastalarda yeniden başlangıç kriterleri aranır.”

 

 

 

MADDE 4- Aynı Tebliğin 4.2.15 numaralı maddesinde aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır.

a) Maddenin başlığında yer alan “apiksaban,” ibaresinden sonra gelmek üzere “edoksaban,” ibaresi eklenmiştir. 

b) Maddeye aşağıdaki alt madde eklenmiştir.

“4.2.15.G- Klopidogrel, silostazol, ivabradin, prasugrel, dabigatran, rivaroksaban, apiksaban, edoksaban veya tikagrelor etkin maddeli ilaçların kombine olarak kullanılması halinde Kurumca bedelleri karşılanmaz.”

SGK İtiraz Komisyonu Toplantı Sonuçları

Reçete Kesinti NedeniSGK İtiraz Komisyonu Kararı (İstanbul)SGK Üst İtiraz Komisyonu Kararı (Ankara)reçetede Novofine iğne ucu adlı ilaç için "doz düzeltildi" gerekçesi ile kesinti işlemi uygulanmıştır. reçetede Novofine iğne ucu adlı ilaç için "doz düzeltildi" gerekçesi ile kesinti işlemi uygulanmıştır. reçetede Genotropın 36 IU adlı ilaç için "3 aylık doz hesaplandığında 8 kutu ödenir" gerekçesi ile kesinti işlemi uygulanmıştır. Kesinti uygun bulundureçetede Decapeptyl depot 3,75 mg enj. adlı ilaç için "hasta ilaca 02.05.2014 tarihinde 10 yaş sonrasında başlamış, prospektüse göre erkek çocuklarda ilaç 10 yaş altında ödenir" gerekçesi ile kesinti işlemi uygulanmıştır.İtiraz Komisyonunda oy birliği sağlanamadığından eczacımızın isteği doğrultusunda dosyanın üst itiraz komisyonuna gönderilmesine karar verildi.Cellcept 500 mg "24.07.2016 tarihinde çıkan end dışı kull izninde bir yıllık dozda kullanımı uygun görülmüş, buna göre hasta 31.07.2015 tarihinden itibaren bu reçete ile 33 kutu almış olup,3 kutu fazla kullandığından takip eden endikasyon dışı kullanım izni olmadığından 3 kutu düşüldü." İtiraz Komisyonunda oy birliği sağlanamadığından eczacımızın isteği doğrultusunda dosyanın üst itiraz komisyonuna gönderilmesine karar verildi.Majistral reçetede " haftalık maksimum 50 g kullanılır(10 günlük için 2 kutu ödedi)" gerekçesi ile yapılan kesinti işlemi de dahil edilmiştir.Kesinti uygun bulunduHumıra 40 mg flk. "hasta şu anda 20 yaşında ilaca 17 yaşında başlamış. juvenil r.artritte 17 yaşına kadar kullanılabilir. hasta bu tarihe kadar 04.12.2015 de almış dolayısı ile ilk rapor kriteri taşıması gerekli ve raporu da 3 ay geçerli saysak da 02.08.2016 da dolmuş olur.3 temel hatadan dolayı ödenmedi."İtiraz Komisyonunda oy birliği sağlanamadığından eczacımızın isteği doğrultusunda dosyanın üst itiraz komisyonuna gönderilmesine karar verildi.Valcyte 450 mg film tab. " solid organ nakli almış hastalarda önerilen doz transplantasyondan sonraki 10 gün içinde başlayıp 100.güne kadar,günde bir kez alınan 900 mg." İtiraz Komisyonunda oy birliği sağlanamadığından eczacımızın isteği doğrultusunda dosyanın üst itiraz komisyonuna gönderilmesine karar verildi.Salofalk 1000 mg granu stix sase "rapor reçete tarihinden sonra sistem ayaktan ödemeye izin vermedi" Kesinti uygun bulunduPuregon 300,Orgalutron enj,Ovitrelle haz.sır. "Hastanın raporunda DM hastası olduğu belirtilmektedir ve gebelik halinde yüksek riskli gebe olacağı bildirilmektedir." Gerekçesi ile kesilmiştir.İtiraz Komisyonunda oy birliği sağlanamadığından eczacımızın isteği doğrultusunda dosyanın üst itiraz komisyonuna gönderilmesine karar verildi.Humira enj. "BASDAI de düşme olması gerekirken artmaya devam etmiş" Gerekçesi ile kesilmiştir. Hastanın ilaca 3 ay ara vermesi nedeniyle başlangıç dozu kabul edilerek ödenmesine karar verildi.Ime Ödenmesine karar verildi.Unacefin 1 gr IV flk. "Geriye dönük ilaç bilgisi değişikliği nedeniyle oluşan kesinti" Gerekçesi ile kesilmiştir.Kesinti uygun bulunduIme Ödenmesine karar verildi.Mikrofine iğne ucu/Haziran ayından sonra insülin kullanımı yok" gerekçesi ile kesinti işlemi uygulanmıştır.Doktordan doz düzeltme yazısı getirildiği takdirde ödenmesine karar verildi.Novofine iğne ucu hastanın elinde insülin bulunmadığı gerekçesi ile kesinti uygulanmıştır. Doktordan doz düzeltme yazısı getirildiğinden ödenmesine karar verildiImefine iğne ucu hasta günde tek doz Lantus kullanıyor gerekçesi ile kesinti uygulanmıştır.Doktordan doz düzeltme yazısı getirildiğinden ödenmesine karar verildiTears Naturale Free Solusyon "ürün tüpü ilk açılışından sonra tekrar takılabilen kapağı sayesinde 12 saat boyunca kullanılabilir" Kesinti uygun bulundu
Araştırmalar / Researches DOI: 10.5350/BTDMJB201612304 Ankilozan Spondilitte Hastalık Aktivitesi ile Alt Ekstremite Ultrasonografik Entezit Değerlendiriminin İlişkisi Sibel Çağlar Okur1, Özer Burnaz1, Yasemin Pekin Doğan1, Levent Özgönenel2, Nezihe Akar1, Ebru Aytekin1, Nil Sayıner Çağlar1 İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniği, İstanbul İstanbul Bilim Üniversitesi, Tıp Fakültesi Florence Nightingale Hastanesi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı, İstanbul 1 2 ÖZET Ankilozan spondilitte hastalık aktivitesi ile alt ekstremite ultrasonografik entezit değerlendiriminin ilişkisi Amaç: Ankilozan spondilitte (AS) hastalık aktivitesinin klinik ve laboratuvar göstergeleri ile entezit tanısı ve izlemi açısından USG için geliştirilmiş Glasgow Ultrasound Enthesitis Scoring System (GUESS) entezit skorunun ilişkisini ortaya koymak amaçlandı. Gereç ve Yöntem: İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniğinde takipli 50 AS hastası alındı. Rutin biyokimya, kan sayımı, eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ve C-reaktif protein (CRP) tetkikleri yapıldı. Hastalık aktivitesi için BASDAI, ASDASESR ve ASDAS-CRP skorları hesaplandı. Maastricht Ankylosing Spondylitis Enthesitis Index (MASES) ile klinik entezit skorları hesaplandı. GUESS yöntemine göre ultrasonografik entezit değerlendirimi yapıldı. Hastaların klinik ve laboratuar bulguları ile GUESS skorları arasındaki ilişki analiz edildi. Bulgular: Hastaların 37’si (%74) erkek, 13’ü (%26) kadındı. Hastalık başlangıç yaşı ortalama 28.2, ortalama hastalık süresi 7.18 idi. GUESS skoru ortalaması 11.36 (SD: 5.27) olarak hesaplandı. GUESS skoru ile yaş ve hastalık başlama yaşı arasında anlamlı bir korelasyon saptanmadı. GUESS değerleri ile hastalık süresi arasında zayıf derecede anlamlı pozitif korelasyon bulundu (r=0.49 p<0.001). GUESS skoru ile BASMI, BASFI, BASDAI ve ASDAS-CRP, ASDAS-ESH değerleri arasında anlamlı bir korelasyon saptanmadı. GUESS skoru ve MASES skorları arasında anlamlı korelasyon yoktu. Sonuç: GUESS sistemi entezit tanı ve takibinde uygulanması hızlı ve kolay bir yöntem olmakla birlikte hastalık aktivitesinin klinik ve laboratuar bulguları ile ilişkili bulunmamıştır. AS’de USG için yeni skorlama sistemlerinin geliştirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Anahtar kelimeler: Entezit, skorlama, ultrasonografi ABSTRACT Relationship between desease activity and ultrasonographic enthesitis assessment of lower extremity in ankylosing spondylitis Objective: We aimed to investigate the relationship between clinical and laboratory indicators of disease activity in ankylosing spondylitis (AS) and Glasgow Ultrasound Enthesitis Scoring System (GUESS) score which is created for diagnosis and monitoring of enthesitis. Materials and Methods: 50 patients with diagnosis of AS who were following-up in Physical Medicine and Rehabilitation Clinic of Istanbul Training and Research Hospital were included in the study. Routine biochemical tests, complete blood count, erythrocyte sedimentation rate (ESR), C-reactive protein (CRP) were analysed. BASDAI, ASDAS-ESR and ASDAS-CRP scores were calculated for desease activity. Clinical enthesitis scores was calculated according to Maastricht Ankylosing Spondylitis Enthesitis Index (MASES). The relationship between clinical and laboratory findings and GUESS scores were investigated. Results: 37 (74%) male, 13 (26%) female patients were evaluated. Mean disease onset age was 28.2, mean disease duration was 7.18 years. Mean GUESS score was calculated as 11.36 (SD: 5.27). There were not any significant correlation between GUESS scores and age or disease onset age. GUESS scores were slightly significant positively correlated with disease duration (r=0.49 p<0.001). BASMI, BASFI, BASDAI and ASDAS-CRP, ASDAS-ESR values were not correlated with GUESS scores. Also there were not any significant correlation between GUESS scores and MASES scores. Conclusion: Although GUESS system is a fast and easy method for diagnosis and follow-up of enthesitis it has not found to be correlated with clinical and laboratory disease activity parameters in AS. We think that new scoring systems for USG should be developed for AS. Key words: Enthesitis, scoring, ultrasonography Bakırköy Tıp Dergisi 2016;12:124-128 Yazışma adresi / Address reprint requests to: Derya Suluhan, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hemşirelik Yüksekokulu Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bilim Dalı, Ankara Telefon / Phone: +90-506-331-1738 Elektronik posta adresi / E-mail address: [email protected] Geliş tarihi / Date of receipt: 19 Mayıs 2015 / May 19, 2015 Kabul tarihi / Date of acceptance: 18 Nisan 2016 / April 18, 2016 124 Bakırköy Tıp Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, 2016 / Medical Journal of Bakırköy, Volume 12, Number 3, 2016 S. Çağlar-Okur, Ö. Burnaz, Y. Pekin-Doğan, L. Özgönenel, N. Akar, E. Aytekin, N. Sayıner-Çağlar GİRİŞ A nkilozan spondilit (AS), sakroileit ve spondilite bağlı inflamatuvar bel ağrısı, periferik eklem ve entezislerin inflamasyonu ile karakterize spondiloartropati grubu hastalıklar içinde yer alan kronik, sistemik, inflamatuvar romatizmal bir hastalıktır. Entezit, tendonların, ligamentlerin ve eklem kapsülünün kemiğe yapışma bölgesinde meydana gelen inflamasyondur ve seronegatif spondiloartropatilerin karakteristik özelliğidir (1). Bazı araştırmacılara göre hastalığın seyrindeki ana patolojik süreçtir (2-4). Erken dönem AS’li hastaların klinik olarak %10’unda entezit saptanabilirken; ileri dönem AS’li hastaların %50’sinde saptanmıştır (5). Entezislerin konvansiyonel olarak değerlendirilmesi, muayenede şişlik görülmesi ve/veya palpasyon ile hassasiyet saptanması yanı sıra kemik değişikliklerinin direk grafide gösterilmesi şeklindedir (6). Entezit, klinik muayenede sıklıkla gözden kaçabilen ve belki de spondiloartropatili hastalar henüz tanı almadan, spor ve/veya aşırı kullanıma bağlı patolojilerle karışabilen bir bulgudur (2,4). Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve ultrasonografi (USG) gibi tekniklerin sıklıkla kullanılır hale gelmesi ile bu konvansiyonel yöntemlerin güvenilirliği de tartışmalı hale gelmiştir (6,7). Son yıllarda entezitlerin MRG ve USG gibi görüntüleme teknikleri ile değerlendirildiği çalışmalarda görüntülemenin klinik değerlendirmeye göre daha üstün olduğu özellikle asemptomatik entezitlerin sadece görüntüleme teknikleri ile saptanabildiği belirtilmiştir (7). Ancak entezis bölgelerinin düşük su içerikli fibrokartilaj yapısı nedeniyle MRG’nin entezit değerlendirimi için duyarlılığı ve özgüllüğü düşüktür. Ayrıca tek bir çekimle her iki alt ekstremitede çok sayıdaki entezis bölgesinin incelenmesi bu tekniğin zorluğudur (6,8). USG, entezal bölgede yapısal anormallikleri değerlendirmede invaziv olmayan, ucuz, iyonize radyasyon içermeyen, duyarlı ve kolay uygulanabilen bir görüntüleme tekniğidir (2). USG’nin son yıllarda romatoloji pratiğinde rutin uygulanabilir hale gelmesi ile çok sayıda çalışma yapılmış ve özellikle subklinik entezitlerin saptanmasındaki değeri vurgulanmıştır (6,9). Yapılan bir çalışmada spondiloartropatili hastaların %98’inde USG ile entezit saptanmış ve bunların da en sık alt ekstremite entezis bölgerinde olduğu bildirilmiştir (4). Ancak halen ultrasonografik entezit değerlendiriminin standartizasyonu ve ortak bir protokol konusunda tam bir fikir birliği oluşmamıştır (6). Ultrasonografi ile değerlendirlen patolojiler için OMERACT (Outcome Measure in Rheumatology in Clinical Trials) tarafından konsensus tanımlamalar yapılmıştır. Buna göre incelenen USG çalışmaları içinde tanısal incelemede sıklıkla kullanılan ultrasonografik entezit skorlama yöntemi GUESS (Glasgow Ultrasound Enthesitis Scoring System) olarak bildirilmiştir. Ancak sistemik hastalık aktivitesi bulguları ile ilişkisi gösterilmemiştir (6,9). Bu çalışmanın amacı AS tanılı hastalarda hastalık aktivitesinin klinik ve laboratuvar göstergeleri ile ultrasonografik olarak değerlendirilen GUESS entezit skorunun ilişkisini ortaya koymaktır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmaya kliniğimizde takip edilen modifiye New York Kriterlerine göre tanı konulmuş, 50 AS hastası alındı. Hastalar klinik araştırma konusunda bilgilendirilerek onamları alındı. Hastaların demografik bilgileri yanısıra, hastalık öyküleri, kullanmış ve halen kullanmakta oldukları medikal tedaviler kayıt edilerek ve fizik muayeneleri yapıldı. Fizik muayenede BASMI (Bath Ankylosing Spondylitis Metrology Index) hesaplanmasında kullanılan standart kas iskelet sistemi muayene ölçümleri tüm hastalara tek bir fiziyatrist tarafından yapıldı (11). Takip polikliniğimize son vizitlerindeki laboratuvar verilerinden tam kan sayımı, eritrosit sedimentasyon hızı (ESH), C-reaktif protein (CRP), karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, elektrolitleri içeren rutin biyokimya testleri ve tam idrar tetkikleri kayıt edildi. Hastaların fonksiyonel durumlarını değerlendirmek için BASFI (Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index), hastalık aktivitesini değerlendirmek için BASDAI (Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index) anket formları dolduruldu (12-15). Hastalık aktivitesi için ayrıca ASDAS-CRP (ankylosing spondylitis desease activity score-CRP) ve ASDAS-ESH (ankylosing spondylitis desease activity score-ESR) skorları hesaplandı. Hesaplama BASDAI anketindeki 2, 3 ve 6. sorular, hastanın global değerlendirilmesi, ESR ve CRP değerleri ile yapıldı (15-16). Entezitlerin klinik değerlendirmesinde MASES (Maastricht Ankylosing Spondylitis Enthesitis Index) yöntemi ile 13 ayrı entezis bölgesi palpasyonla basınç uygulama suretiyle sağ/sol olmak üzere hassasiyet açısından değerlendirilerek toplam skor hesaplandı (18). Entezis bölgelerinin ultrasonografik değerlendirmesi, Bakırköy Tıp Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, 2016 / Medical Journal of Bakırköy, Volume 12, Number 3, 2016 125 Ankilozan spondilitte hastalık aktivitesi ile alt ekstremite ultrasonografik entezit değerlendiriminin ilişkisi konusunda deneyimli tek bir fiziyatrist tarafından MyLab five (Esaote Biomedica) model cihaz ile 7-15 Mhz lineer prob ile gri skalada yapıldı. Veriler GUESS sistemine göre kayıt edilerek hesaplama yapıldı. GUESS skorlaması Balint ve ark. (6,10) tarafından 2002 yılında tanımlanmıştır. Buna göre alt ekstremitede patella üst ve alt polü, tuberositas tibia, kalkaneusun üst ve alt polü olmak üzer 5 ayrı bölgede erozyon, entezit, bursit varlığı araştırılarak puan verilir, toplam skor en fazla 36 olabilir. Diz ve ayak bileği ekleminden herhangi bir operasyon geçirmiş olan, bu bölgelere son 6 hafta içinde kortikosteroid enjeksiyonu yapılmış olan, alt ekstremiteleri etkileyen periferik nöropatisi bulunan hastalar çalışma dışı bırakıldı. İstatistiksel Analiz Verilerin değerlendirilmesinde SPSS (Statistical Package for Social Sciences) kullanıldı. Tanımlayıcı istatistiksel metotların (ortalama, standart sapma) yanı sıra çoklu grupların tekrarlayan ölçümlerinde Friedman testi, alt grup karşılaştırmalarında Dunn’s çoklu karşılaştırma testi, ikili grupların karşılaştırmasında Mann-Whitney-U testi, nitel verilerin karşılaştırmalarında ki-kare testi kullanıldı. Sonuçlar, anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirildi. BULGULAR Çalışmaya dahil edilen hastaların 37’si (%74) erkek, 13’ü (%26) kadındı. Ortalama yaş 38.4 idi. Hastalık başlangıç yaşı ortalama 28.2, ortalama hastalık süresi 7.18 yıl idi. Ultrasonografik olarak toplam 500 entezis bölgesi (10 bölgex50 hasta) incelendi. GUESS skoru ortalaması 11.36 (SD: 5.27) olarak hesaplandı. GUESS skoru ile yaş ve hastalık başlama yaşı arasında anlamlı bir korelasyon saptanmadı. GUESS değerleri ile hastalık süresi arasında zayıf derecede anlamlı pozitif korelasyon bulundu (r=0.49 p<0.001). GUESS skoru ile BASMI, BASFI, BASDAI ve ASDASCRP, ASDAS-ESH değerleri arasında anlamlı bir korelasyon saptanmadı. GUESS skoru ve MASES skorları arasında anlamlı korelasyon yoktu (Tablo 1). TARTIŞMA Spondiloartropatilerde periferal entezis tutulumu birçok araştırmacı tarafından uzun yıllardır çalışılan ve Avrupa Çalışma Grubu Klasifikasyon Kritelerinde de yer alan 126 Tablo 1: GUESS skoru ile hasta yaşı, hastalık başlangıç yaşı, hastalık süresi, hastalık aktivite parametreleri ve MASES skoru arasındaki korelasyon Hasta Sayısı n=50 Hasta Yaşı Hastalık Başlangıç Yaşı Hastalık Süresi BASFI BASDAI BASMI ASDAS-ESH ASDAS-CRP MASES GUESS Skoru r=0.069 r=0.097 r=0.489 r=0.099 r=0.151 r=0.144 r=0.156 r=0.193 r=0.041 p=0.0634 p=0.504 p=0.000 p=0.493 p=0.296 p=0.317 p=0.269 p=0.180 p=0.779 önemli bir patolojik süreçtir. Ancak hastalığın başlangıcında ve seyrinde sıklıkla gözden kaçabilen ve artrit gibi diğer inflamatuvar süreçlerle karışabilen bir bulgudur. Klinik olarak entezis bölgelerinde palpasyonla ağrı ve hassasiyet olabileceği gibi sıklıkla görüldüğü gibi asemptomatik olabilir. Birçok klinik skorlama sistemi tanımlanmışsa da pratikte en çok kullanılan metod MASES metodudur. Entezitin hastalığın seyrindeki yeri ortaya konulduktan sonra klinik değerlendirme dışında görüntülemenin önemi vurgulanmıştır. Pek çok çalışmada bildirildiği üzere klinik muayene ile aktif entezitlerin bir kısmı gözden kaçabilmektedir. MRG ve USG gibi görüntüleme yöntemlerinin bu konuda daha duyarlı olduğu bildirilmiştir (4,7,10). MRG’nin spondiloartropatilerde erken tanıda değeri ASAS (The Assessment of Spondyloarthritis International Society) yayınlarında bildirilmiş olmakla birlikte, entezit tanısında kullanımı teknik zorluk, maliyet ve düşük sensitivite ve spesifite sebebiyle tercih edilmemektedir (19-20). Özellikle de son 15 yıllık süreçte teknik gelişmeler ve günlük pratik kullanımda yaygınlaşması nedeniyle pekçok ultrasonografik entezit değerlendirme metodu ve skorlama sistemi tanımlanmıştır. OMERACT filtrelemesine göre 2005 yılından itibaren yapılan literatürler tarandığında birçok skorlama yöntemi iyi tanımlanmış metodolojiden yoksun da olsa USG spondiloartropatilerde entezit tanısı ve izleminde güvenilir bulunmuştur. Ancak kesin olarak onaylanan bir konsensus oluşturulamamıştır. Bu çalışmalar arasında GUESS sadece alt ekstremitede belli referans noktalarını esas alan kolay ve kısa sürede uygulanabilen bir yöntem olarak öne çıkmıştır (6,10). GUESS ile entezit değerlendirimi tanı ve tedavi izleminde önerilse de hastalık aktivitesinin izleminde sistemik parametrelerle net bir ilişkisi gösterilememiştir. Biz Bakırköy Tıp Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, 2016 / Medical Journal of Bakırköy, Volume 12, Number 3, 2016 S. Çağlar-Okur, Ö. Burnaz, Y. Pekin-Doğan, L. Özgönenel, N. Akar, E. Aytekin, N. Sayıner-Çağlar de çalışmamızda klinik hastalık aktivite göstergeleri ile kolay uygulanma avantajı olan bu yöntem arasındaki ilişkiyi inceledik. Çalışmamızda biz de Balint ve arkadaşlarının bildirdiğine benzer olarak GUESS skoru ile klinik hastalık aktivite göstergeleri olan BASDAI, ASDAS-ESR ve ASDAS-CRP arasında anlamlı bir ilişki saptamadık (10). BASDAI ve BASFI hastanın bir önceki haftadaki sağlık durumunu subjektif olarak değerlendiren göstergeler olup sensiviteleri düşüktür. GUESS skoru ve hastalık aktivitesi arasında anlamlı ilişki olmaması aktivite göstergelerin sensivitesinin düşük olmasına bağlı olabilir. Çalışmamızda MASES ve GUESS skorları arasında da anlamlı ilişki saptanmadı. MASES skorlama sistemi hastanın entezit oluşabilecek bölgelerinde hassasiyet varlığına bakılarak hesaplanan bir skorlama sistemidir. GUESS yötemine göre USG ile asemptomatik ağrısız entezitler kolaylıkla tespit edebilir ancak akut ve kronik entezit ayrımı yapılamadığı için çalışmamızda iki skorlama arasında anlamlı bir korelasyon bulunamamış olabilir. Hamdi ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada MASES skoru ile USG ile tespit edilen akut entezit ile korelasyon bulunurken, kronik entezitte anlamlı bir korelasyon görülmemiştir (21). GUESS değerleri ile hastalık süresi arasında zayıf dere- cede anlamlı pozitif korelasyon bulundu. Yapılan çalışmalarda erken dönem AS’li hastaların klinik olarak %10’unda entezit saptanabilirken; ileri dönem AS’li hastaların %50’sinde saptanmıştır (5). Biyomekanik stresin entezit patogenezinde rol aldığını gösteren çalışmalar mevcuttur. Hastalık ilerledikçe hastaların hareketlerinin kısıtlanması, kilo alma veya travmaya maruz kalma gibi biyomekanik yükler hastalığın ileriki dönemlerinde entezit sayısında artışa neden olabilir (22,23). USG, entezit değerlendirimi için tanı ve tedavi takibinde kullanım kolaylığı olan ucuz ve kolay uygulanabilir bir yöntem olmakla birlikte geliştirilen skorlama sistemlerinin de önemi büyüktür. Entezit skorlaması için kullanılan GUESS yöntemini uyguladığımız araştırmamızda, hastalık aktivitesi göstergeleri ve GUESS entezit skorlama sisteminin ilişkisini gösteremedik. Bu sonuç klinik ve görüntüleme için yeni skorlama sistemlerine ihtiyaç olduğunu düşündürmektedir. Güncel olarak kullanılmaya başlayan SPARCC (Kanada Spondiloartrit Araştırma Konsorsiyum) entesit skorlaması ile yapılan çalışmalarda hastalık aktivitesi ve sonografik skorlar anlamlı ilişki bulunmuştur (21,24). USG’nin AS’li hasta takibi ve entezit değerlendirmedeki rolünü belirleyecek geniş kapsamlı yeni çalışmalara ihtiyaç olduğu kanaatindeyiz. KAYNAKLAR 1. Gensler LS, Clinical features of ankylosing spondylitis. In: Hochberg MC, Silman AJ, Smolen JS, Weinblatt ME, Weisman MH, eds. Rheumatology 5th edition. Philadelphia: Mosby, Elsevier; 2011: pp. 1129-1134. 2. Filippucci E, Aydın SZ, Karadag O, Salaffi F, Gutierrez M, Direskeneli E, Grassi W. Reliability of high-resolution ultrasonography in the assessment of Achilles tendon enthesopathy in seronegative spondyloarthropathies. Ann Rheum Dis 2009; 68: 1850-1855. 8. Mandl P, Niedermayer DS, Balint PV. Ultrasound for enthesitis: handle with care! Ann Rheum Dis 2012; 71: 477-479. 9. Maksymowych WP. Progress in spondylarthritis. Spondyloarthritis: lessons from imaging. Arthritis Res Ther 2009; 11: 222. 10. Balint PV, Kane D, Wilson H, McInnes IB, Sturrock RD. Ultrasonography of entheseal insertions in the lower limb in spondyloarthropathy. Ann Rheum Dis 2002; 61: 905-910. 3. Valle M, Zamorani MP, Bone and joint. In: Bianchi S, Martinoli C (Eds). Ultrasound of the musculoskeletal system. Springer- Verlag Berlin Heidelberg; 2007: pp. 137-185. 11. Jenkinson TR, Mallorie PA, Whitelock HC, Kennedy LG, Garrett SL, Calin A. Defining spinal mobility in ankylosing spondylitis (AS). The Bath AS Metrology Index. J Rheumatol 1994; 21: 1694-1698. 4. D’Agostino MA, Said-Nahal R, Hacquard-Bouder C, Brasseur JL, Dougados M, Breban M. Assessment of peripheral enthesitis in the spondylarthropathies by ultrasonography combined with power Doppler: a cross-sectional study. Arthritis Rheum 2003; 48: 523533. 12. Calin A, Garrett S, Whitelock H, et al. A new approach to defining functional ability in ankylosing spondylitis: the development of the Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index. J Rheumatol 1994; 21: 2281-2285. 5. Francois RJ, Braun J, Khan MA. Entheses and enthesitis: a histopathologic review and relevance to spondyloarthritides. Curr Opin Rheumatol 2001; 13: 255-264. 13. Yanik B, Gürsel YK, Kutlay S, Ay S, Elhan AH. Adaptation of the Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index to the Turkish population, its reliability and validity: functional assessment in AS. Clin Rheumatol 2005; 24: 41-47. 6. Gandjbakhch F, Terslev L, Joshua F, Wakefield RJ, Naredo E, D’Agostino MA; OMERACT Ultrasound Task Force. Ultrasound in the evaluation of enthesitis: status and perspectives. Arthritis Res Ther 2011; 13: R188. 14. Garrett S, Jenkinson T, Kennedy LG, Whitelock H, Gaisford P, Calin A. A new approach to defining disease status in ankylosing spondylitis: the Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index. J Rheumatol 1994; 21: 2286-2291. 7. Kiris A, Kaya A, Ozgocmen S, Kocakoc E. Assessment of enthesitis in ankylosing spondylitis by power Doppler ultrasonography. Skeletal Radiol 2006; 35: 522-588. 15. Akkoc Y, Karatepe AG, Akar S, Kirazli Y, Akkoc N. A Turkish version of the Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index: reliability and validity. Rheumatol Int 2005;25:280-4. Bakırköy Tıp Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, 2016 / Medical Journal of Bakırköy, Volume 12, Number 3, 2016 127 Ankilozan spondilitte hastalık aktivitesi ile alt ekstremite ultrasonografik entezit değerlendiriminin ilişkisi 16. van der Heijde D, Lie E, Kvien TK, et al. ASDAS, a highly discriminatory ASAS-endorsed disease activity score in patients with ankylosing spondylitis. Ann Rheum Dis 2009; 68: 1811-1818. 21. Hamdi W, Chelli-Bouaziz M, Ahmed MS, et al. Correlations among clinical, radiographic and sonographic scores for enthesis in ankylosing spondylitis. Joint Bone Spine 2011; 78: 270-274. 17. Lukas C, Landewe R, Sieper J, et al. Development of an ASASendorsed disease activity score (ASDAS) in patients with ankylosing spondylitis. Ann Rheum Dis 2009; 68: 18-24. 22. Benjamin M, McGonagle D. Basic concepts of enthesis biology and immunology. J Rheumatol Suppl 2009; 83: 12-13. 18. Heuft-Dorenbosch L, Spoorenberg A, van Tubergen A, et al. Assessment of enthesitis in ankylosing spondylitis. Ann Rheum Dis 2003; 62: 127-132. 19. Rudwaleit M, Landewé R, van der Heijde D, Listing J, Brandt J, Braun J, et al. The development of Assessment of SpondyloArthritis international Society classification criteria for axial spondyloarthritis (part I): classification of paper patients by expert opinion including uncertainty appraisal. Ann Rheum Dis 2009; 68: 770-776. 23. Spadaro A, Iagnocco A, Perrotta FM, Modesti M, Scarno A, Valesini G. Clinical and ultrasonography assessment of peripheral entesitis in ankylosing spondylitis. Rheumatology (Oxford) 2011; 50: 20802086. 24. Zahiroglu Y, Ulus Y, Akyol Y, et al. Spondyloarthritis Research Consortium of Canada (SPARCC) enthesitis index in Turkish patients with ankylosing spondylitis: relationship with disease activity and quality of life. Int J Rheum Dis 2014; 17: 173-180. 20. Rudwaleit M, van der Heijde D, Landewé R, et al. The development of Assessment of SpondyloArthritis international Society classification criteria for axial spondyloarthritis (part II): validation and final selection. Ann Rheum Dis 2009; 68: 777-783. 128 Bakırköy Tıp Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, 2016 / Medical Journal of Bakırköy, Volume 12, Number 3, 2016

Hale Karapolat1, Funda Atamaz1, Yeşim Akkoç1, Alev Gürgün2, Recep Savaş3, Yeşim Kirazlı1, Nurullah Akkoç4

1Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
2Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
3Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Radyodiagnostik Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
4Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Romatoloji-İmmunoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye

Anahtar Kelimeler: Ankilozan spondilit, pulmoner durum, yaşam kalitesi

Özet

Amaç: Ankilozan spondilit (AS) hastalarında ağrı, tutukluk nedeniyle bozulan psikolojik durum ve yaşam kalitesi, buna ek olarak eklenen pulmoner tutulumunun ortaya çıkmasıyla daha da çok kötüleşmektedir. Bu açıdan, AS hastalarının pulmoner tutulumunun belirlenmesi önemlidir. Bu çalışmada, AS hastalarında pulmoner tutulumu saptamak ve pulmoner tutulumunun Bath indeksleri, yaşam kalitesi ve psikolojik semptomlar üzerine olan etkisini incelemek amaçlanmıştır.

Yöntem ve Gereçler: Yirmialtı AS hastası (ortalama yaş: 47.5±10.8 yıl) çalışmaya alındı. Hastaların pulmoner sisteme ait durumları spirometrik ölçüm ve radyografik yöntemlerle [(akciğer grafisi ile yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografi (YRBT)], klinik durumları Bath indeksleri [Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI), Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index (BASFI), Bath Spondylitis Metrology Index (BASMI), Bath Ankylosing Spondylitis Radiology Index (BASRI)], yaşam kalitesi Nottingham Health Profile-1 (NHP) ve St. George Solunum Anketi (SGRQ), psikolojik semptomları ise Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) ile değerlendirildi.

Bulgular: Hastaların %15.4'ünde (n: 3/1, restriktif/obstrüktif) solunum fonksiyon testlerinde bozukluk görüldü. Hastaların %20.9'unda (n: 5) YRBT'de akciğerde patolojik bulgu saptandı. FEV1 % ile BASFI (r=-0.56, p

Sonuç: Çalışmamızda sigara içmeyen, hastalık süresi uzun olan AS hastalarında pulmoner tutulumun görülebildiği ancak pulmoner tutulumun klinik, yaşam kalitesi ve psikolojik semptomlar üzerinde etkili olmadığı sonucuna varılmıştır. (Turk J Rheumatol 2009; 24: 183-9)

Giriş

Ankilozan Spondilit (AS) öncelikle aksiyal iskeleti ve sakroiliak eklemleri tutan kronik sistemik inflamatuvar bir hastalık olmakla beraber daha az oranda akciğer, göz ve kardiyovasküler sistem gibi ekstraartiküler organları da tutabilmektedir[1,2]. AS hastalarında gelişen ekstraartiküler tutulumun mortalite ve morbidite açısından önemli olduğu bilinmektedir[2]. Ekstraartiküler tutulum içerisinde en sık akciğer (AC) tutulumu görülmekte olup yapılan çalışmalarda direkt radyografi ile %0-30[3,4], yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografi (YRBT) ile %40-80[5-10] oranında AC tutulumu olduğu gösterilmiştir. AS hastalarında ağrı, tutukluk ve vücut fonksiyonlarındaki kısıtlılık nedeniyle bozulan psikolojik durum ve yaşam kalitesi, AC tutulumunun ortaya çıkmasıyla daha da kötüleşebilmektedir. Bu açıdan, hastalığın erken döneminde AC tutulumun belirlenip pulmoner rehabilitasyona başlanması, hastaların fonksiyonel kısıtlılığını ve psikolojik semptomları azaltmak, yaşam kalitesini arttırmak ve ileride oluşacak pulmoner komplikasyonları önlemek açısından önemli hale gelmektedir.

Ankilozan Spondilit pulmoner tutulumunun değerlendirmesinde direkt görüntülemeye göre YRBT'nin daha fazla kullanıldığını gösteren çalışmalar olmakla beraber[5-10] pulmoner tutulumun klinik ve psikolojik bulgulara ve yaşam kalitesi üzerine olan etkilerini gösteren sınırlı sayıda çalışma[1,11,12] bulunmaktadır. Buradan yola çıkarak, çalışmamızda AS hastalarında pulmoner tutulumu saptamanın yanında pulmoner tutulumunun Bath indeksleri, yaşam kalitesi ve psikolojik semptomlar üzerine olan etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Hastalar ve Yöntemler

Çalışmaya, 25-75 yaş aralığında, modifiye New-York kriterlerine göre AS tanısı almış, sedanter 26 hasta alındı. Sigara içmiş olan, önceden geçirilmiş tüberküloz, akciğer enfeksiyonu, malignite, asbestoz veya silikaya maruz kalma öyküsü olanlar ve akciğer fonksiyonlarını etkileyecek başka romatizmal hastalığı olan ve akciğer direkt radyografisinde anormal bulgular saptanan hastalar çalışmadan dışlandı.

Tüm olguların yaş, kilo, boy, eğitim durumu ve medeni durumu ile ilgili bilgileri alındıktan sonra, hastaların eğitim düzeyi “düşük” (5 yıl ve daha az), “orta” (6-11 yıl arasında) ve “yüksek” (12 yıl ve üzerinde) olmak üzere 3 kategoride toplandı.

Tüm AS'lı hastalar nonsteroid-antiinflamatuvar ilaç tedavisi almaktaydı. AS hastalarının standart medikal tedavileri, çalışma boyunca değiştirilmedi.

Ankilozan Spondilit hastalarının hastalık süresi (yıl) olarak kaydedilerek klinik ve radyolojik durumları Bath indeksleri ile aşağıdaki şekilde değerlendirildi:

a) Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI): Yorgunluk, spinal ağrı, eklem ağrısı veya şişliği, lokalize hassas bölgeler ve sabah tutukluluğunu içeren beş major semptomla ilgili altı sorudan oluşmaktadır. Toplam BASDAI skoru 0-50 skalasının 0-10 skalasına çevrilmesiyle hesaplanmaktadır[13,14].

b) Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index (BASFI): Hastaların fonksiyonel durumlarının değerlendirilmesi ve izlemi amacıyla geliştirilen bu indekste günlük yaşam aktivitelerini içeren sekiz, günlük yaşam ile mücadelelerini değerlendiren iki maddeden oluşan hızlı, kolay uygulanabilen bir fonksiyonel indekstir. Toplam BASFI skoru 0-10 arasında değerlendirilmektedir[15,16].

c) Bath Spondylitis Metrology Index (BASMI): Tragusduvar, servikal rotasyonlar, lomber lateral fleksiyonlar, modifiye Schober ve intermalleoler mesafe ölçümlerinden oluşan bir indekstir. Her ölçüm 0-2 arasında skorlanmakta ve toplam BASMI skoru 0-10 arasında değişmektedir[17].

d) Bath Ankylosing Spondylitis Radiology Index (BASRI): Omurga ve kalça eklemlerindeki radyolojik değişiklikleri değerlendirmek üzere geliştirilmiş bir skorlama sistemidir. BASRI- kalça 0-4 arasında skorlanmaktadır. BASRI- omurga ise, sakroiliak eklem, lomber omurga ve servikal omurga skorlarının toplanmasıyla hesaplanmakta olup toplam skor 2-12 arasında değişmektedir[18].

Ankilozan Spondilit hastalarının yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde, Nottingham Health Profile-1 (NHP- 1) kullanıldı. NHP-1 ağrı, fiziksel fonksiyon, enerji, uyku, sosyal izolasyon ve emosyonel reaksiyon bölümlerine ilişkin toplam 38 sorudan oluşmaktadır. Her soruya evet ya da hayır şeklinde cevap verilir. Her yanıtın farklı ağırlıklı skorları olup her kategorinin toplam ağırlıklı skoru hesaplanmaktadır. 100 puan, o kategorideki tüm sorunların varlığını gösterirken, 0 puan ise hastanın bu kategoriye ilişkin hiçbir sorunu olmadığını yansıtmaktadır[19].

Ankilozan Spondilit hastalarında pulmoner semptomlarına özgü yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde, St. George Solunum Anketi (SGRQ) kullanılmıştır. SGRQ, hışırtı sıklığı, öksürük ve dispneyi sorgulayan semptomlar; nefes darlığı nedeniyle yapılamayan fiziksel aktivitelerin sorgulandığı aktivite; hastalığın günlük yaşamı üzerindeki etkisini değerlendiren etki bölümlerinden oluşan 76 soruluk bir ankettir[20]. Her bölüm için ayrı ayrı hesaplanan skorlar toplanarak (0-100) toplam puan bulunmaktadır. Yüksek puanlar kötü, düşük puanlar ise iyi sağlık durumunu ifade etmektedir.

Ankilozan Spondilit hastalarında psikolojik semptomların değerlendirilmesinde Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) kullanıldı BDÖ'nin değerlendirilmesi 21 sorudan oluşan anket formu ile yapıldı. Hastalardan bu sorulardan kendi durumlarına en uygun olanını seçmeleri istendi. Her bir soruya 0, 1, 2, 3 olmak üzere puan verilerek, 0 (hiç depresyon yok)-63 (şiddetli depresyon) arasında değişen skorlar elde edildi[21,22].

Ankilozan spondilit hastalarında pulmoner durum spirometrik ölçüm ve radyografik değerlendirmeler (akciğer grafisi ile yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografi (YRBT) kullanılarak yapılmıştır.

Spirometrik ölçümler, YRBT öncesinde, sulu spirometre (SensorMedics 2400, ABD) kullanılarak ve oturur pozisyonda yapılmıştır. Zorlu vital kapasite (FVC%), birinci saniyedeki zorlu ekspirasyon volümü (FEV1) ve FEV1/FVC ve karbonmonoksit difüzyon kapasitesi (DLCO) tek soluk yöntemi ile ölçülüp, beklenen değerlerin yüzdesi olarak ifade edildi. Hastaların pulmoner tutulumunun sınıflandırılması şu şekilde yapıldı:

- Normal: FEV1 >75%, FVC >75%, FEV1/FVC >75%, FEF25-75% >75% ve DLCO >75%

- Restriktif: FEV1

- Obstrüktif: FEV1

Bulgular

Tablo 1 hastaların demografik ve klinik verilerini sunmaktadır.

Hastaların yaş ortalaması 47.5±10.8 (29-75)'di. Hastaların çoğunu erkekler (K/E: 10/16), orta dereceli eğitim durumuna sahip olanlar (%50) ve evliler (% 84.6) oluşturmaktaydı.

Tablo 2'de akciğer fonksiyon testlerinin ve YRBT'nin sonuçları verilmektedir. Çalışmada 26 hastanın 24'ünde YRBT çekimi tamamlandı. Bunların %79.2'sinde (n:19) YRBT normal olup akciğerlerde her hangi bir patolojik bulguya rastlanmadı. Kalan olguların 2'sinde (%8.3) lineer atelektazi, 1'inde (%4.2) fibrozis, 1'inde (%4.2) büllöz hava kisti ve 1'inde de (%4.2) apikal amfizem izlendi. Ayrıca, 5 olguda (%20.8) AS'a bağlı toraks deformitesi mevcuttu.

Çalışmaya alınan hastaların %15.4'ünde (n=4) solunum fonksiyon testlerinde bozukluk görüldü. Solunum fonksiyon testlerinde bozukluk saptanan hastaların 3'ünde restriktif tip (%11.5) ve 1'sinde (%3.8) ise obstrüktif tip akciğer bozukluğu saptandı. %84.6 hastada (n=22) ise solunum fonksiyon testleri normal sınırlarda bulundu. DLCO bozukluğu, restriktif tip akciğer bozukluğu saptanan hastaların içindeki 1 hastada görüldü.

Yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografi bulguları normal olanlarla patoloji saptanan hastalar karşılaştırıldığında, FEV1, % FEV1 % ve FEV1/FVC % değerlerinin YRBT'si normal olanlarda anlamlı olarak daha yüksek olduğu (p

FEV1 % ile BASFI (r=-0.56, p

Tartışma

Bu çalışmada, sigara içmeyen, direkt radyografisi normal olan ve hastalık süresi uzun AS hastalarında pulmoner bozukluğun görülebileceği ve pulmoner tutulum ile klinik, yaşam kalitesi ve psikolojik semptomlar arasında bir ilişki bulunmadığı gösterilmiştir.

Ankilozan Spondilit hastalarında pulmoner tutulum ilk kez 1941 yılında üst lop fibrozisi olarak gösterilmiş olup, AS hastalarında en sık görülen ekstraartiküler bulgu olarak belirtilmiştir[2]. 1977 yılında Rosenow[23] çalışmasında uzun süreli hastalığa sahip asemptomatik AS hastalarında üst lop tutulumunun plevrapulmoner tutulumunun %1.3, apikal fibrozisin %1.2 oranında görüldüğü bildirilmiştir. Son yıllarda YRBT ile AS hastalarında apikal hastalık dışında da pulmoner tutulum olabileceği ve görülme oranın %40-88'lere ulaşabileceği ve en sık görülen pulmoner tutulum üst lop fibrozisi, intersisyal akciğer hastalığı, anfizem, bronşektazi ve plevral kalınlaşma olduğu belirtilmektedir[2,9]. Bu çalışmada YRBT ile hastaların %20.8'inde lineeratelektazi, intersisyel fibrozis, büllöz hava kisti ve apikal amfizem şeklinde pulmoner tutulum saptanmıştır. Önceki çalışmaların sonuçlarıyla kıyaslandığında, hastalarımızda pulmoner tutulumun daha az görülmesinin sebebi olarak, çalışmaya alınan hastaların sigara içmemesi ve nonsteroid antiinflamatuvar ilaç dışında pulmoner bozukluğa yol açabilecek temel etkili ilaçlar kullanmaması düşünülmektedir.

Yapılan çalışmalarda, hastalık süresiyle YRBT'de izlenen pulmoner değişiklikler arasında bir ilişki olduğu, pulmoner tutulumun erken başlangıçlı AS'lı hastalarda daha sık görüldüğü gösterilmiştir[7,10,24]. Ancak bizim çalışmamızda olduğu gibi YRBT bulguları ile hastalık süresi arasında anlamlı bir ilişki olmadığını bildiren çalışmalar da mevcuttur[1]. Bunun nedeni hastaların AS sürelerinin uzun (16.4±10.1 yıl) süreli olmasına bağlanabilmektedir.

Ankilozan Spondilit hastalarında pulmoner tutulumu saptamaya yararlı olan diğer önemli testlerden biri spirometrik ölçümlerdir. Yapılan çalışmalarda, AS hastalarında solunum fonksiyon testleri ve DLCO anormallikleri saptanmıştır[9,11,12,24]. AS hastalarında restriktif pulmoner bozukluğun nedeni,[25] kostovertebral ve kostosternal eklem ankilozuna bağlı olarak oluşan göğüs ekspansiyonundaki azalmadır[9]. Çalışmamızda %11.5 oranında restriktif bozukluk görülmüş olup, önceki çalışmaların sonuçlarıyla uyumlu olarak[3,5,24] solunum fonksiyon testleri ile YRBT arasında da bir ilişki olduğu görülmüştür.

Ankilozan Spondilit hastalarının, sağlıklı kişilere kıyasla fonksiyonel açıdan kısıtlılıkları bulunmakta ve bunun nedenlerinden biri de pulmoner tutulum olarak gösterilmektedir[11]. Dinçer ve ark.larının[11] yaptıkları çalışmada çalışmamızın sonucuna benzer olarak FEV1 ile BASFI skoru arasında anlamlı negatif ilişki saptanmıştır. Bu durum özellikle AS hastalarında solunum fonksiyon testinin hastaların günlük yaşam aktivitelerindeki bağımsızlıkları açısından önemini göstermektedir.

Ankilozan Spondilit hastalarındaki ağrı, tutukluluk ve fiziksel kısıtlılık yanında restriktif tipte pulmoner bozuklukluğun da yaşam kalitesi üzerine olumsuz etkileri olabileceği bilinmektedir[11,26]. Soyyiğit ve ark.ları[27] solunum fonksiyon testleri ile yaşam kalitesinin genel sağlık ve fiziksel fonksiyon alt ölçekleri arasında orta dereceli bir ilişki bulmuşlardır. Buna karşın, bizim çalışmamızda solunum fonksiyon testleri, YRBT bulguları ile gerek genel ve gerek de pulmoner hastalığa özgü yaşam kalitesi ölçekleri arasında bir ilişki bulunmamıştır. Bunun nedeni olarak, hastalarımızda önceki çalışmalara göre daha az pulmoner bulgulara rastlanmış olması gösterilebilir.

Ankilozan Spondilitli hastalarda, hastalığın kronik, ilerleyici olması, deformiteler bırakması ve iş gücü kaybına neden olması gibi nedenlerden dolayı bazı psikiyatrik semptomlar oluşabilmektedir[28-30]. AS hastalarında pulmoner tutuluma bağlı oluşan dispne, psikiyatrik semptomları daha da arttırabilir. Önceki çalışmalarda AS hastalarında pulmoner ve psikiyatrik semptomlar arasında bir ilişki olup olmadığına bakılmamıştır. Bizim çalışmamızda, psikiyatrik semptomlarla pulmoner tutulum arasında bir ilişki olmadığı, bunun nedeninin hastalarda pulmoner tutulumunun ve dispne semptomunun az oranda görülmesinin olabileceği belirtilebilir.

Ankilozan Spondilit hastalarında oluşan pulmoner tutulumun sigaraya mı, hastalık sürecine mi bağlı olduğunu belirtmek zordur[24]. Her ne kadar AS ile ilgili olarak yapılan çalışmalarda gelişen akciğer lezyonlarının sigara ile ilişkisi olduğu gösterilmemiş olsa da[1,24], sağlıklı kişilerde sigaraya bağlı akciğer parankiminde değişikler olabileceği belirtilmektedir[31]. Bu nedenle çalışmamıza hiç sigara kullanmamış olan hastalar alınmıştır.

Çalışmamızın kısıtlılıkları arasında çalışmaya katılan hasta sayısının az olduğu düşünülebilir. Bununla birlikte, YRBT ile yapılan önceki çalışmalarda da hasta sayılarının bizim çalışmamıza benzer olduğu görülmektedir[6,7,12]. Bunun nedeni olarak YRBT tetkiğinin pahalı ve ulaşılması güç bir tanı aracı olması gösterilebilir. Bir diğer kısıtlılık, çalışmamıza hastalık süreleri uzun olan AS hastalarının alınmış olması olabilir.

Sonuç olarak çalışmamızda sigara içmeyen, hastalık süresi uzun olan AS hastalarında pulmoner tutulumun (YRBT ile %20.8, solunum fonksiyon testi ile %15.4) görülebildiğini ve bu pulmoner tutulumunun klinik, yaşam kalitesi ve psikolojik semptomlarla ilişkili olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu çalışma, AS hastalarını incelerken en sık olarak gelişen ekstraartiküler bulgunun akciğer tutulumu olabileceğini, bu tutulumun genelde klinik açıdan sessiz olarak seyrettiği ve AS hastalarının erken dönemde pulmoner rehabilitasyon programlarına yönlendirilmelerinin gerekliliğini göstermektedir.

Çıkar Çatışması
Yazarlar herhangi bir çıkar çatışmasının söz konusu olmadığını bildirmişlerdir.

Kaynaklar

  1. El Maghraoui A, Chaouir S, Abid A, Bezza A, Tabache F, Achemlal L, et al. Lung findings on thoracic high-resolution computed tomography in patients with ankylosing spondylitis. Correlations with disease duration, clinical findings and pulmonary function testing. Clin Rheumatol 2004; 23 :123-8.
  2. Şendur F, Karadağ F, Çildağ O, Başar A, Yıldırım T. Ankilozan spondilitli olgularda akciğer tutulumunun akciğer grafisi, solunum fonksiyon testi ve yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografi ile araştırılması. Tur Toraks Der 2001; 2: 50-2.
  3. Feltelius N, Hedenström H, Hillerdal G, Hällgren R. Pulmonary involvement in ankylosing spondylitis. Ann Rheum Dis 1986; 45: 736-40.
  4. Boushea DK, Sundstrom WR. The pleuropulmonary manifestations of ankylosing spondylitis. Semin Arthritis Rheum 1989; 18: 277-81.
  5. Fenlon HM, Casserly I, Sant SM, Breatnach E. Plain radiographs and thoracic high-resolution CT in patients with ankylosing spondylitis. Am J Roentgenol 1997; 168: 1067-72.
  6. Kiris A, Ozgocmen S, Kocakoc E, Ardicoglu O, Ogur E. Lung findings on high resolution CT in early ankylosing spondylitis. Eur J Radiol 2003; 47: 71-6.
  7. Senocak O, Manisali M, Ozaksoy D, Sevinç C, Akalin E. Lung parenchyma changes in ankylosing spondylitis: demonstration with high resolution CT and correlation with disease duration. Eur J Radiol 2003; 45: 117-22.
  8. Souza AS Jr, Müller NL, Marchiori E, Soares-Souza LV, de Souza Rocha M. Pulmonary abnormalities in ankylosing spondylitis: inspiratory and expiratory high-resolution CT findings in 17 patients. J Thorac Imaging 2004; 19: 259-63.
  9. Sampaio-Barros PD, Cerqueira EM, Rezende SM, Maeda L, Conde RA, Zanardi VA, et al. Pulmonary involvement in ankylosing spondylitis. Clin Rheumatol 2007; 26: 225-30.
  10. Turetschek K, Ebner W, Fleischmann D, Wunderbaldinger P, Erlacher L, Zontsich T, et al. Early pulmonary involvement in ankylosing spondylitis: assessment with thin-section CT. Clin Radiol 2000; 55: 632-6.
  11. Dincer U, Cakar E, Kiralp MZ, Bozkanat E, Kilac H, Dursun H. The pulmonary involvement in rheumatic diseases: pulmonary effects of ankylosing spondylitis and its impact on functionality and quality of life. Tohoku J Exp Med 2007; 212: 423-30.
  12. Casserly IP, Fenlon HM, Breatnach E, Sant SM. Lung findings on high-resolution computed tomography in idiopathic ankylosing spondylitis-correlation with clinical findings, pulmonary function testing and plain radiography. Br J Rheumatol 1997; 36: 677-82.
  13. Akkoc Y, Karatepe AG, Akar S, Kirazli Y, Akkoc N. A Turkish version of the Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index: reliability and validity. Rheumatol Int 2005; 25: 280-4.
  14. Garrett S, Jenkinson T, Kennedy LG, Whitelock H, Gaisford P, Calin A. A new approach to defining disease status in ankylosing spondylitis: the Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index. J Rheumatol 1994; 21: 2286-91.
  15. Calin A, Garrett S, Whitelock H, Kennedy LG, O\'Hea J, Mallorie P, et al. A new approach to defining functional ability in ankylosing spondylitis: the development of the Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index. J Rheumatol 1994; 21: 2281-5.
  16. Karatepe AG, Akkoc Y, Akar S, Kirazli Y, Akkoc N. The Turkish versions of the Bath Ankylosing Spondylitis and Dougados Functional Indices: reliability and validity. Rheumatol Int 2005; 25: 612-8.
  17. Jenkinson TR, Mallorie PA, Whitelock HC, Kennedy LG, Garrett SL, Calin A. Defining spinal mobility in ankylosing spondylitis (AS). The Bath AS Metrology Index. J Rheumatol 1994; 21: 1694-8.
  18. MacKay K, Mack C, Brophy S, Calin A. The Bath Ankylosing Spondylitis Radiology Index (BASRI): a new, validated approach to disease assessment. Arthritis Rheum 1998; 41: 2263-70.
  19. Kücükdeveci AA, McKenna SP, Kutlay S, Gürsel Y, Whalley D, Arasil T. The development and psychometric assessment of the Turkish version of the Nottingham Health Profile. Int J Rehabil Res 2000; 23: 31-8.
  20. Jones PW, Quirk FH, Baveystock CM, Littlejohns P. A selfcomplete measure of health status for chronic airflow limitation. The St George's Respiratory Questionnaire. Am Rev Respir Dis 1992; 145: 1321-7.
  21. Beck At, Ward Ch, Mendelson M. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry 1961; 4: 561-71.
  22. Teğin B. Depresyonda bilişsel süreçler, Beck modeline göre bir inceleme. Psikoloji Dergisi 1987; 6: 116-21.
  23. Rosenow CE, Strimlan CV, Robinson JR; Ferguson RH. Pleuropulmonary manifestations of ankylosing spondylitis. Mayo Clin Proc 1977; 52: 641-9.
  24. Altin R, Ozdolap S, Savranlar A, Sarikaya S, Tor M, Kart L, et al. Comparison of early and late pleuropulmonary findings of ankylosing spondylitis by high-resolution computed tomography and effects on patients\' daily life. Clin Rheumatol 2005; 24: 22-8.
  25. Fisher LR, Cawley MI, Holgate ST. Relation between chest expansion, pulmonary function, and exercise tolerance in patients with ankylosing spondylitis. Ann Rheum Dis 1990; 49: 921-5.
  26. Euteneuer S, Windisch W, Suchi S, Köhler D, Jones PW, Schönhofer B. Health-related quality of life in patients with chronic respiratory failure after long-term mechanical ventilation. Respir Med 2006; 100: 477-86.
  27. Soyyiğit S, Erk M, Güler N, Kilinç G. The value of SF-36 questionnaire for the measurement of life quality in chronic obstructive pulmonary disease. Tuberk Toraks 2006; 54: 259-66
  28. Eren İ, Şahin M, Cüre E, İnanlı İÇ, Tunç ŞE, Küçük A. Nöropsikiyari Arşivi 2007; 44: 1-9.
  29. Martindale J, Smith J, Sutton CJ, Grennan D, Goodacre L, Goodacre JA. Disease and psychological status in ankylosing spondylitis. Rheumatology (Oxford) 2006t; 45: 1288-93.
  30. Karan A, Özcan E, Aydın R, Berker E. Ankilozan spondilitli hastaları değerlendirmede kullanılan skalaların karşılaştırılması. Türk Fiz Tıp Rehab Derg 1999; 2: 18-22.
  31. Remy-Jardin M, Remy J, Boulenguez C, Sobaszek A, Edme JL, Furon D. Morphologic effects of cigarette smoking on airways and pulmonary parenchyma in healthy adult volunteers: CT evaluation and correlation with pulmonary function tests. Radiology 1993; 186: 107-15.

nest...

119086 119087 119088 119089 119090

oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır