Tanzimat Edebiyatı&#;nın önemli şair ve düşünürlerinden olan Ziya Paşa kimdir? Ziya Paşa eserleri, şiirleri ve sözleri bu sayfada derledik. İşte Ziya Paşa hayatı kısaca.
Ünlü Türk yazar, şair ve devlet adamı Ziya Paşa&#;nın asıl ismi Abdülhamid Ziyaeddin&#;dir. yüzyılda Osmanlı Devleti&#;nin en önemli devlet adamlarından ve en çok eser veren Tanzimat çağı yazarlarından Ziya Paşa, yılında İstanbul&#;da dünyaya gelmiş, babası Galata Gümrüğü&#;nde katiplik yapan Erzurumlu Ferideddin Efendi&#;dir.
Ziya Paşa, İlk ve Orta öğreniminin bir bölümünü Süleymaniye&#;deki Edebiye Mektebi&#;nde yaptıktan sonra Bayezid Rüştiyesi&#;ne geçti ve bir yandan da özel derslerle Arapça ve Farsça öğrendi. Henüz 15 yaşında iken Aşık Garip, Aşık Kerem ve Aşık Ömer gibi halk şairlerinin eserlerini okumaya başladı. Şiir ile ilgisi okul çağlarında başladı. Bir süre Sadaret Mektub-i Kalemi&#;nde çalıştıktan sonra yılında Mustafa Reşit Paşa&#;nın aracılıyla sarayda Mabeyn Katipliği&#;ne getirildi. Bir yandan Fransızca öğrenmeye başladı.
Sultan Abdülmecit&#;in vefatından sonra Ali Paşa&#;nın sadrazamlığa atanması üzerine saraydaki işinden uzaklaştırldı. Bir süre Zaptiye Müsteşarlığı yaptı. yılında Kıbrıs mutasarrıfı oldu. Bir süre Atina&#;da büyükelçilik görevini yerine getirdi. Ardından Sultan Abdülaziz&#;in kendisini istanbul&#;a çağırması üzerine geri döndü. Abdülaziz tarafından Bosna&#;nın denetimi ile görevlendirildi. Ancak İstanbul&#;a dönmesinden kıa bir süre sonra Bab-ı Ali, Ziya Paşa&#;yı Amasya Musarrıflığı görevi ile İstanbul&#;dan uzaklaştırdı.
yılında Yeni Osmanlılar Cemiyeti&#;ne katıldı. Sultan Abdülhamit yönetimine karşı geldiği için tekrar Kıbrıs Mutasarrıflığı&#;na atandı. Ancak aynı dönem Erzurum Vali Muavinli&#;ne atanan Namık Kemal ile birlikte Avrupa&#;ya kaçtı. Londra&#;da Namık Kemal ile birlikte Yeni Osmanlılar&#;ın yayın organı olan &#;Hürriyet&#; gazetesini çıkardılar. Namık Kemal&#;in ayrılmasından sonra gazetenin başına geçti.
yılında Cenevre&#;ye gitti, ertesi yıl Ali Paşa&#;nın ölümünü öğrendi ve İstanbul&#;a döndü. ile yılları arasında Şura-yı Devlet ve Maarif Müsteşarlığı yaptı. Abdülhamit&#;in isteği üzerine Kanun-i Esasi&#;nin hazırlanması için oluşturulan kurulda yer aldı. yılında I. Meşrutiyet&#;in ilanı ile önce Suriye Valiliği&#;ne ardından Adana Valiliği&#;ne atandı. 17 Mayıs tarihinde Adana&#;daki görevi devam ederken vefat etti.
Özellikle fikir bakımından J.J Rousseau&#;nun etkisinde kalan Ziya Paşa, buna rağmen Divan Edebiyatı&#;ndan kopmamıştır. Yazdığı &#;Harâbât&#; adlı antolojisi ile eski geleneği devam ettirmiştir. Şiirlerinde daha çok siyasi ve sosyal konulara ağırlık vermiştir. Bir süre beraber çalıştığı Namık Kemal ile geleneksel edebiyat alanında zaman zaman tartışmalara girmişti. Makale, şiir, antoloji ve edebiyat tarihi alanlarında eserler veren Zıydı. Nesirlerinde açık ve anlaşılır bir konuşma dili kullanmış olsa da şiirlerinde dili daha ağırdır.
Namık Kemal ve İbrahim Şinasi ile birlikte Türk Edebiyatı&#;nın temellerini atmış olan şair, kullandığı geleneksel usluba rağmen batılılaşma ve yenilikçi Tanzimat Edebiyatı&#;nın öncüleri arasında yer almaktadır. &#;Tercih-i Bend&#; ve &#;Terkib-i Bend&#; adlı şiirlerinde ilk kez inasan yazgısı ve metafizik konular üzerinde durmuştur. &#; yılları arasında Arap, Fars ve Türk şairlerin eserlerinden oluşan &#;Harâbât&#; adlı eserini hazırlamıştır.
ZİYA PAŞA ESERLERİ
&#; Zafernâme &#; Harâbat, 3 cilt &#; Tercî-i Bend ve Terkib-i Bend &#; Eş&#;âr-ı Ziya &#; Endülüs Tarihi, 2 cilt &#; Külliyat-ı Ziya Paşa &#; Rüya &#; Veraset Mektupları &#; Ziya Paşa&#;nın Şiirleri
ZİYA PAŞA SÖZLERİ
&#; “Ne günlere kaldık ey Gâzi Hünkâr,
&#; Katır mühürdâr oldu, eşek defterdâr!”
&#; Aslolan o&#;nun varlığı deyip kendilerini avutuyorlar.
&#; Lanet olsun o mala ki, tahsiline onun, ya din ola, ya ırz ya namus ola âlet.
&#; Erbab-ı kemali çekemez nakıs olanlar / Rencide olur dide-i huffaş ziyadan.
&#; İncinmemek istersen eğer mülk-i fenada / Bir kimseyi incitmemeğe hasr-ı meram et
Kalmadı Yâran dağıldı sohbet-i meyhane kalmadı Ol işret, ol muhabbet, o peymane kalmadı Gûşetmem eski nâraları kûy-ü yârdan Gûya ki deşt-i aşkla divane kalmadı.
Terkib-i Bend İkbâl için ahbâbı siâyet yeni çıktı Bilmez idik evvel bu dirâyet yeni çıktı
Sirkat çoğalıp lâfz-ı sadâkat modalandı Nâmus tamam oldu hamiyyet yeni çıktı
Düşmanlara ahbâbını zemm oldu zerafet Dildardan ağyâra şikâyet yeni çıktı
Sâdıkları tahkîr ile red kaide oldu Hırsızlara ikram ü inayet yeni çıktı
Hak söyleyen evvel dahi menfûr idi gerçi Hainlere amma ki riayet yeni çıktı
Evrak ile ilân olunur cümle nizâmât Elfâz ile terfîh-i ra&#;iyyet yeni çıktı
Âciz olanın ketm olunur hakk-ı sarîhi Mahmîleri her yerde himâyet yeni çıktı
İsnâd-ı ta&#;assub olunur merd-i gayûra Dinsizlere tevcîh-i reviyyet yeni çıktı
İslam imiş devlete pâ-bend-i terakki Evvel yoğ idi işbu rivâyet yeni çıktı
Milliyyeti nisyan ederek her işimizde Efkâr-ı Firenge tebaiyyet yeni çıktı.
Kıta Ya Rab ne eksilirdi deryâ-yı izzetinden Peymâne-yi vücûda zehr-âb dolmasaydı Azada-ser olurdum âsîb-i derd ü gamdan Ya dehre gelmeseydim ya aklım olmasaydı
Terkib-i Bend Pek rengine aldanma felek eski felektir Zira feleğin meşreb-i nasazı dönektir
Ya bister-i kemhada ya viranede can ver Çün bay u geda hake beraber girecektir
Kim ki korkmaz Hakk&#;tan andan korkar erbâb-ı ukûl, Her ne isterse yapar Hakk&#;tan hirasan olmayan.
İtiraz eylerse bir nâdân Ziyâ hamûş olur, Çünki bilmez kadr-i güftârın sühan-dân olmayan.
&#;Nush İle Uslanmayanı Etmeli Tekdir, Tekdir İle Uslanmayanın Hakkı Kötektir&#;in Atasözü Olduğu İddiası
,2K
&#;Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir&#; atasözü değildir, Ziya Paşa&#;nın Terkib-Bend adlı eserinde yer almaktadır. Doğru ifade edilmiş hâli ise &#;nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir&#; şeklindedir.
arasında yaşamış olan Ziya Paşa&#;nın yılında kaleme aldığı ünlü Terkib-Bend adlı eserinden bir beyt:
Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir
Terbiye ve yola getirme konusunda sıklıkla dile getirilen dizelerdir. Günümüz Türkçesiyle anlamı ise şu şekilde aktarılabilir: &#;Nasihat ile yola gelmeyeni azarlamalı, azardan anlamayanın hakkı dayaktır&#;
Ziya Paşa&#;nın kaleminden aruz vezniyle çıkan mısralar olmasına rağmen köşe yazarları tarafından çoğunlukla &#;atasözü&#; ya da &#;eskilerin deyimi&#; olarak nitelenir. Kimi bu mısraları yani bir bakıma vecizeyi atasözü olarak tanımlar. Kimi zaman da doğru şekilde aktarılmaz.
Ziya Paşa&#;nın Beytinin Yanlış Kullanımına Dair Bir Örnek
&#;Nush İle Uslanmayanı Etmeli Tekdir, Tekdir İle Uslanmayanın Hakkı Kötektir&#;i Atasözü Sanan Köşe Yazarları
Ziya Paşa&#;nın &#;nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir / tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir&#; beyti genellikle &#;nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir&#; şeklinde yanlış kullanılır. Bu durumu bir örneği aşağıdaki görselde ve köşe yazarlarından aktardığımız hatalarda görülebilir:
Abbas Güçlü, Milliyet Gazetesindeki &#;Dayak Utancı&#; başlıklı 15 Nisan tarihli köşesinde Ziya Paşa&#;nın beytini kısaltıp dayakta tekdire gerek görmeden nasihatten sonra kısa yola başvurmuş ve bu beyitleri deyim olarak tanımlama hatasına düşmüş:
"Kızını dövmeyen dizini döver. Dayak cennetten çıkmadır. Eti senin kemiği benim. Nush ile uslanmayanın hakkı kötektir. Öğretmenin vurduğu yerde gül biter Dayakla terbiye konusunda dilimize yerleşmiş yukarıdaki gibi tam 64 deyim var."
Ahmet Hakan,Hürriyet Gazetesinde 13 Mayıs günü yayınlanan &#;Allah&#;ın sopası yok&#; başlıklı yazısında &#;Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir&#; şeklinde olan dizeyi farklı aktarmış:
"Bülent Ersoy telefon bağlantısıyla katıldığı yayında, “Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir” dizesinin hakkını verircesine Ali Bulaç’a ayar üstüne ayar veriyor."
Ruhat Mengi, Sabah Gazetesinde 5 Aralık günü yayınlanan &#;Havana purosu, Küba dostları ve kompleksler&#; başlıklı yazısında Ziya Paşa&#;nın beytini atasözü addetmiş ve biraz tahrif etmiş:
"Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir" demiş büyüklerimiz, ağızlarına sağlık!"
Fatih Altaylı da Habertürk Gazetesinde 1 Mart günü yayınlanan &#;Havuz kozunu kullanmalılar&#; başlıklı yazısında ilk dizeyi farklı aktarma yanlışına düşmüş:
"“Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir."
Ali Karahasanoğlu, Yeni Akit Gazetesindeki 6 Kasım tarihli &#;Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir&#; başlıklı yazısında bahse konu beytin Ziya Paşa&#;ya ait olduğunun rivayet olunduğunu söyleyip, araştırmaya tenezzül edememiş ve &#;yola gelmeyen&#; kısmını &#;uslanmayan&#;la değiştirmiş:
"Cümlenin tamamı, “Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir; tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir” şeklinde.. Ziya Paşa’ya ait olduğu söylenir.."
Hadi Uluengin,Hürriyet Gazetesinde 23 Mart tarihli &#;Ültimatom&#; başlıklı yazısında hem dizeyi farklı aktarmış hem de Ziya Paşa&#;nın mısralarını eski söz olarak nitelemiş:
"ESKİ söz, ‘nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir', Holbrooke'un Miloseviç'e dün akşam nihai ‘tekdir'i yani ‘ültimatom'u vermesinden sonra ve eğer Sırp lider yine geri adım atmazsa, uluslarası camianın Kosova'da mutlaka ve mutlaka harekete geçmesi gerekiyor."
Gökhan Özcan, Yenişafak Gazetesinde22 Ekim günü yayınlanan &#;Büyük adamlara ibret drajeleri&#; başlıklı yazısında kısayolu kullanıp 2 mısrayı birleştirmiş:
"Gerekçeli "nush ile uslanmayanın hakkı kötektir" mevzuatı."
Emre Aköz,Sabah Gazetesinde 19 Ekim tarihinde yayınlanan &#;Ne biçim demokratsın&#; başlıklı yazısında Ziya Paşa&#;nın mısralarını deyişe çevirmiş:
"Dün tezkereden sonra yapılacaklara ilişkin tahminimi şu deyişle özetlemiştim: 'Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir'."
Yalvaç Ural, Milliyet Gazetesinde 15 Nisan günü yayınlanan &#;Anibal gelsin de gör!&#; başlıklı yazısında Ziya Paşa&#;nın beytini eskilerin öğretisine çevirmiş:
"Korkutmak, şiddetten önce başvurulan bir yol. Yani, eskilerin öğretisiyle, "Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir!""
Mehmet Barlas&#;ın Sabah Gazetesinde 1 Mart günü yayınlanan &#;Tavsiye ve nasihat vermek çizgisinde bir dış politika&#; başlıklı yazısında ilk dizeyi tahrif etmiş:
"Hatta bu sırada "Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir/ Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir" gibi özlü dizeler bile seslendirilir."
Osman Gençer, Yeni Asır Gazetesinde 5 Eylül günü yayınlanan &#;Yuh!..&#; başlıklı yazısında bahse konu mısraları atasözü olarak belirtmiş:
""Nush ile (nasihat) uslanmayanı etmeli tekdir. Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir" atasözü bizim olmaya bizim de tekdirin bunca medeni biçimini bir "Yuh" içine sığdırıp hemen köteğe geçmeye kalkmak yirmi birinci yüzyılı adımlayan bir ulusun kültürüne artık yakışmıyor."
Hıncal Uluç da Sabah Gazetesindeki 24 Haziran tarihli &#;Ziya Paşa&#;nın deyişleri!..&#; başlıklı yazısında beyti tahrif edenlerden olmuş:
"İlkokuldayken, annem söz dinlemediğimiz için ağbimle beni babama şikayet ettiğinde, parmağını şaka ile karışık sallar ve "Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir" derdi.."
Baskın Oran&#;ın T24&#;teki 24 Şubat tarihli &#;Özdeyişler ve fıkralarla, korkutma’dan korkma’ya AKP&#; başlıklı yazısında söz konusu dizeleri &#;özdeyiş&#; olarak adlandırma ve ilk dizeyi farklı aktarma yanlışına düşmüş:
"Nush İle Uslanmayanı Etmeli Tekdir, Tekdir İle Uslanmayanın Hakkı Kötektir özdeyişini uyguladı hep; pek de nush ve tekdir’e aldırmadan."
Serdar Dinçbaylı, Fanatik Gazetesindeki &#;Nush, tekdir ve kötek&#; başlıklı yazısında ilgili mısraları &#;laf&#; olarak nitelemiş:
"Nush (nasihat) ile uslanmayanı etmeli tekdir (azarlama), tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir (dayak). Çok sevdiğim bir laftır. Yanlışta ısrar edenler için söylenmiştir."
Çetin Altan, Milliyet Gazetesinde 24 Ağustos günü yayınlanan &#;Öfke patlamaları ve öfkenin ruhsal zemberekleri&#; başlıklı yazısında &#;Nush&#;u &#;laf&#;a çevirmiş:
"Ve Ziya Paşa'nın ünlü beyti:"Laf ile yola gelmeyeni etmeli tekdirTekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir""
Paşa, yüzyılda () Osmanlı Devleti&#;nin en önemli devlet adamlarından ve en çok eser veren yazarlarından birisidir. Şinasi ve Namık Kemal ile birlikte &#;batılılaşma&#; kavramını ilk defa ortaya atan yenilikçi Osmanlı aydınları arasında yer alır. Eserlerinde baskıcı yönetime karşı özgürlükleri ve meşrutiyeti savunmuştur.
Tanzimat dönemi edebiyatının kurucularından olan Ziya Paşa&#;nın ismini en azından edebiyat dersi kitaplarından anımsarız çoğumuz ve onun atasözlerimizden yararlanarak söylediği o ünlü beyitlerini duyarız sık sık birilerinden&#; Hatta bazen farkında olmadan biz bile kullanırız.
Ziya Paşa&#;nın Terkib-i Bent tarzında yazdığı beyitlerini okuyunca sanırım siz de &#;zaman geçmiş ama, galiba hiçbir şey değişmemiş&#; diyeceksiniz&#; Günümüze nasıl da uyuyor şairin dedikleri, diye şaşırıp kalacaksınız&#;
Not: Beyitler orijinal sırasına bağlı olmadan paylaşılmıştır.
En tanınmış beyit
Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir
(Açıklaması: Nasihat ile uslanmayanı azarlamalı, azarlama ile uslanmayanı pataklamalı.)
Her ne kadar &#;kötek&#; faslına katılmasak da pek çoğumuz büyüklerimizden, öğretmenlerimizden duymuşuzdur zaman zaman bu sözleri.
Kimleri kimleri hatırlattı
Âyinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde
(Açıklaması: Kişinin aynası yaptığı işlerdir, laflarına bakılmaz; çünkü kişinin aklının seviyesi ancak yaptığı işlerle ortaya çıkar.)
Günümüzde her an, her yerde karşılaştığımız ne çok örneği var, bir düşünün bakalım&#;
Tüm bahtsız bedevilere
Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez Bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan
(Açıklaması: Gökyüzünden yağmur yerine inci ve mücevher yağsa talihsiz olanın bahçesine bir damlası bile düşmez.)
Şöyle bir çevremize baktığımızda ne kadar çok bahtsız olduğunu görmemek mümkün mü? Ziya Paşa ve biz de dahil.
&#;Arkadaşlar gelmeyin&#;&#;
Âsûde olam dersen eğer gelme cihâna Meydâna düşen kurtulamaz seng-i kazâdan
(Açıklaması: Eğer mutlu ve rahat olmak istersen bu dünyaya hiç gelme; çünkü şu hayat meydanına bir defa düşen kaza taşlarından -ızdırap verici dertlerden- kurtulamaz.)
Sadece İstanbul&#;da ya da büyük şehirlerin birinde yaşamak bile bu sözü kanıtlamaya yeter&#;
&#;Yiyin efendiler yiyin&#;
Dehrin ne safâ var acaba sîm ü zerinde İnsan bırakır hepsini hîn-i seferinde
(Açıklaması: Dünyanın altınında ve gümüşünde ne mutluluk olabilir ki? İnsanlar o kaçınılmaz son yolculuğa çıkarken zaten bunların hepsini geride bırakır.)
Günümüzde &#;kefenin cebinin olmadığını&#; bilen kaç kişi var acaba&#;
&#;Bu dünya ne sana ne de bana kalmaz&#;
Seyretti havâ üzre denir taht-ı Süleyman Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde
(Açıklaması: İslâm mitolojisine göre bir peygamber olan Hazret-i Süleyman gelmiş geçmiş insanların en zenginiydi. Bundan başka Allah&#;ın bir lûtfu olarak kurda, kuşa, ateşe ve suya hükmedecek güçleri vardı. Bu kudret ve ihtişamın timsali olarak gökyüzünde uçabilen bir tahta sahipti. Ama dünyanın geçiciliğine bakın ki o muazzam saltanatın bile yerinde şimdi yeller esiyor.)
Bu konuda halk arasında söylenen bir deyiş vardır: &#;Dünya Sultan Süleyman&#;a bile kalmamış&#;&#; diye; ancak bu sözde ve Ziya Paşa&#;nın beytindeki Süleyman, Kanunî Sultan Süleyman değil, Peygamber Süleyman&#;dır.
Boşver gitsin
İç bade, güzel sev var ise akl u şu&#;ûrun Dünya var imiş ya ki yoğ olmuş ne umûrun
(Açıklaması: Aklın fikrin varsa şarap iç, güzelleri sev&#; Dünya -ve dertleri- varmış ya da yokmuş hiç aldırış etme, gününü gün etmeye bak.)
Dikkate alınacak bir öneri&#; Nasılsa aldırış etsek de bir şey değişmiyor!
Yalnızlık
Cânan gide rindân dağıla mey ola rîzan Böyle gecenin hayr umulur mu seherinde
(Açıklaması: Sevgili gitse, dostlar/âşıklar dağılsa, şarap dökülse&#; Böyle bir gecenin sabahından hiç hayır gelir mi insana?)
Önce önümüze bakalım
Yıldız arayıp gökte nice turfa müneccim Gaflet ile görmez kuyuyu reh-güzârinde
(Açıklaması: Birçok acemi müneccim, gökte yeni yıldızlar keşfedeyim derken gaflete dalarak yollarının üzerindeki kuyuyu görmez.)
Tabii ki bu beyitte Ziya Paşa gerçek bilim adamlarını eleştirmiyor. Onun asıl anlatmak istediği, bazı insanların kendilerinden beklenen işlerle uğraşacağı yerde gerçekleşmesi imkânsız hayallerin peşinde koşmaları ve gülünç duruma düşerek başlarına kötü işler açmalarıdır.
İmamın dediğini yap, yaptığını yapma
Onlar ki verir lâf ile dünyaya nizâmât Bin türlü teseyyüp bulunur hânelerinde
(Açıklaması: Onlar ki dünyayı sözleriyle düzene sokmak isterler, oysa onların evlerine gidip bakın, kendi evlerinde bin türlü ihmal ve düzensizlik görürsünüz.)
Herkese ahlak ve erdem dersi verirken kendi yaşamlarında bunu uygulamayan, çoluk çocuğuna söz geçiremeyen ya da onların yaptıklarını görmezden gelen ne çok ahlaksız insan var yaşadığımız şu dünyada&#;
Sadâkat
İnsana sadâkat yaraşır görse de ikrah Yardımcısıdır doğruların Hazret-i Allah
(Açıklaması: İnsan hayatta ne kadar çok hile ve kötülükle karşılassa da Allah&#;a ve vatanına bağlılıktan vazgeçmemelidir; çünkü Allah doğruların yardımcısıdır.)
Yüksek mevkilerde olmak lazım
Milyonla çalan mesned-i izzette ser-efraz Birkaç kuruşu mürtekibin cây-ı kürektir
(Açıklaması: Yüksek ve şerefli mevkilerdeki güçlerine güvenip milyonları çalanlar başı dik, alnı açık dolanırken; birkaç kuruş çalan hırsız kürek cezasına çarptırılır.)
Şu son yıllarda kaç defa kanıtlandı Ziya Paşa&#;nın yıllar önce söyledikleri&#; Şair bugünü görseydi hiçbir şeyin değişmediğine şaşırır mıydı acaba?
Altın semer sonrası
Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma Zer-dûz palan vursan da eşek yine eşektir
(Açıklaması: Kötü yaradılışlı birine üniforma ya da gösterişli, pahalı giysiler soyluluk verir mi hiç; eşeğe altın işlemeli semer vursan da eşek yine eşektir.)
Her gecenin bir gündüzü vardır
Erbâb-ı kemâli çekemez nâkıs olanlar Rencide olur dîde-i huffâş ziyadan
(Açıklaması: Nasıl ki yarasanın gözü güneş ışığından, aydınlıktan rahatsız olursa eksiği olanlar, cahil olanlar da olgun ve bilgili insanlardan hoşlanmaz, onları çekemezler.)
Paşanın isminin Ziya olması da manidar.
O zamanlar yeni çıkmış şu an normali böyle
İkbâl için ahbâbı siâyet yeni çıktı Bilmez idik evvel bu dirâyet yeni çıktı
(Açıklaması: Yüksek mevkilere erişebilmek için dostlarını çekiştirmek moda oldu; eskiden bu tür çirkinlikleri bilmezdik, bu çeşit hüner ve beceriler yeni çıktı.)
Bu da o zamanlar yeniymiş herhalde
Sâdıkları tahkir ile red kâide oldu Hırsızlara ikram-ü inâyet yeni çıktı
(Açıklaması: Vatanına, milletine bağlı olanları aşağılamak ve onları reddetmek kural haline geldi, hırsızlara ikramda bulunmak ve yardım etmek ise yeni çıktı.)
Haine uymak da yeniymiş&#;
Hak söyleyen evvel dahi menfur idi gerçi Hâinlere amma ki riâyet yeni çıktı
(Açıklaması: Gerçi eskiden de doğruyu söyleyenlerden nefret edilirdi ama hainlere saygı göstermek, onları koruyup kollamak, onların emirlerine uymak yeni çıktı.)
Ziyan ortada
Eyvah bu bâzîçede bizler yine yandık Zîra ki ziyan ortada bilmem ne kazandık
(Açıklaması: Eyvahlar olsun ki bu oyunda yine bizler yandık; çünkü zarar ortada bu konuda ne kazandığımızı bilmiyoruz, daha doğrusu hiçbir şey kazanmadık&#;)
