Haber Kj Örnekleri

Televizyon habere ulaşmak için en çok kullanılan kitle iletişim araçlarından biridir. Günlük reytinglerde haber bültenlerinin ilk sıralarda yer alması bunun göstergesidir. Haber bültenleri, ana haberler; büyük televizyon kanalları için itibar sebebidir. Kanalların güvenilirliği yayınladığı haberleriyle ölçülür.

Toplumda çok sayıda kişiyi etkileyen olayın, durumun ve görüşün anlaşılır biçimde halka verilmesine haber denir. Peki, televizyon haberciliği nedir? Gazeteler haberi yazı ve fotoğraflar aracılığıyla okuyucusuna taşır. Televizyonlar ise görüntü ve sesle seyirciye ulaştırır. Tanımlardan da anlaşılacağı üzere televizyon haberciliği toplumu ilgilendiren olayların, düşüncelerin ve durumların görüntü ve ses aracılığıyla ekrandan halka ulaştırılmasıdır.

Televizyona hazırlanan haberler özet haberlerdir. Gazete ile kıyaslandığında haber bülteni boyunca verilen haberler ancak bir gazete sayfasını dolduracak yazı kadardır. Haberler izleyiciye çok hızlı ulaştırılır. Canlı yayınlarla olay anı anında ekrana verilir. Daha çok olaya dayalı haberler tercih edilir. Çünkü olay görüntülerine ulaşmak da ekrana taşımak da daha kolaydır. Ve olay görüntüsü üzerinden sonraki günlerde de pek çok haber yapılabilir. Bu sebeplerden ötürü de görüntü ve ses kalitesine özellikle dikkat edilir.

İnternet haberciliğinin, dijital platformların yaygınlaşmasına rağmen televizyonun haberlerde tercih edilmesinin sebeplerinden biri kolaylığıdır. Habere ulaşmak için düğmesine basıp televizyonu açmak yeterlidir. Aynı anda binlerce kişiye ulaşabilir, seyirci arasında ayrım yapmaz. Her hangi bir ön koşul gerektirmez.

Bu sebepler de televizyon haberciliğinin önemini koruduğunun kanıtlarındandır. Muhabir habere nereden ulaşır ve nelere dikkat eder? 1 günde hatta saatler içinde haber nasıl oluşturulur? Yazının sonraki bölümünde sorulara cevaplar bulmaya çalışalım.

Televizyon Haberi Nasıl Hazırlanır?

Televizyon haberciliği ekip işidir. Haber müdüründen muhabirine, haber spikerinden kurgusuna, haber koordinatöründen seslendirme yapan sanatçısına kadar koordine içinde çalışılır. Televizyon haber merkezinde gün sabah yapılan yayın toplantısıyla başlar. Saati değişiklik gösterebilir ancak genelde sabah toplantısı 10’da yapılır.

Toplantıda gündem değerlendirilir. Cumhurbaşkanının, bakanların, siyasetçilerin ve kurumların programları, basın toplantıları gündeme alınır. Örneğin cumhurbaşkanının programı var ise, cumhurbaşkanlığı muhabiri takip için görevlendirilir. Haber ajanslarından gelen gündemler konuşulur. Akşam ana haberde değerlendirilecek olanlar muhabirlere verilir.

Muhabirlerin çalışacağı özel haberler de yayın toplantısının konusudur. Özel haber, muhabirin kendi kaynakları aracılığıyla yapacağı ve başka yayın kuruluşunda olmayan haberdir. Hem televizyonlar da hem de gazetelerde özel haberin yeri ayrıdır. Çünkü farklılık yaratır. Bazen yapılan özel haberler gündemi bile değiştirir.

Sabah toplantısının ardından muhabir kameramanla birlikte ilgili haberi takip eder. Özel haber ya da rutin gündem takibinden sonra kanala dönülür. Önce haber metni yazılır. Görüntüler bilgisayara aktarılır. Seslendirmesi yapılır ve haber kurgusu tamamlanır. 

Ajanstan gelen haberler de görüntü ve metin yeniden değerlendirilir. Yeni haber metni yazılır, görüntülerin kurgusu yapılır. Haber bantları yayına hazırlanır. 

Özel, rutin ve ajanstan gelen haberlerin hazırlanmasının ardından akşam bir yayın toplantısı daha yapılır. Bu yayın toplantısının saati genellikle 17 civarıdır. Yapılan haberler değerlendirilir. Yayına hangi haberlerin alınacağı ve girileceği sıra netleştirilir.

Haber spikerinin ya da anchormanin haberleri sunarken okuyacağı metin kararlaştırılır ve prompter yazısı hazırlanır. Ana haberde girilecek KJ’ler belirlenir. KJ haberleri açıklayan ve tamamlayan unsurlardandır. Haberde geçen olayla ilgili ekrana sığacak bilgi olabilir. Haberdeki kişilerin adları ve sıfatları yazılabilir.

Haber Spikeri Neden Önemlidir?

Televizyon haberciliğinde haber spikerinin ya da anchormanin yeri ayrıca önemlidir. Pek çok kanalda haberler sunucunun iyi ya da kötü sunmasına göre izlenir. Bu sebeple spikerin hazırlanması da haberler kadar önemlidir. Haberleri televizyon kanallarının mağazası haber spikerleri vitrindir. Bu sebeple sunucunun performansı haber bültenini reytinglerde üst sıralara taşır.

Haber bantlarının, KJ’lerin ve Promter metninin hazırlanmasından sonra ana haber saati beklenir. Haber bültenleri canlı yayınlanır. Haber spikeri rejiden gelen uyarılar doğrultusunda haberleri sunar. Jest ve mimikleri önemlidir. Haber dışında kendi yorumunu katabilir.

Televizyon Haberciliğinde Nelere Dikkat Edilir?

Televizyonun hedef kitlesi halkın tamamıdır. Bültenleri izleyenler arasında, doktorlar, ev hanımları, sanayiciler, siyasetçiler gibi farklı mesleklerden pek çok kişi olabilir. Seyircinin yaşı, eğitim durumu değişiklik gösterir. 

Televizyonlar kamusal frekansları kullanarak seyirciye ulaşır. Yapılan haberlerde kamu yararının gözetilmesi önemlidir. Denetimleri de Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından yapılır. Bu sebeplerle muhabirin hem haber anında hem de haber bandı hazırlarken dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunur. 

• Basın toplantıları, haber ajansları, muhabirin özel haber kaynakları, siyasi gündem, diğer medya kuruluşları muhabirin haber kaynaklarıdır. Haber kaynaklarını iyi bilmeli ve netleştirmelidir. 

• Haber konusuyla ilgili detaylı araştırma yapmalıdır.

• Televizyon haberlerinde esas olan görüntüdür. Görüntü ayrıntı, kaliteli olmalıdır. Mümkünse haber yapılacak ortama önceden gidilip fiziki şartlar kontrol edilmelidir. 

• Görüntünün ayrılmaz parçası sestir. Ses temiz ve net olarak kaydedilmelidir. 

• Haber kurgusunda ses ve görüntünün senkronize olmasına ayrıca dikkat edilmelidir. 

• Kurguyu muhabirin kendisi yapmalı ya da kurguyla beraber yapmalıdır. Çünkü haberi bütün detaylarıyla bilen kişi muhabirdir. 

• Haber dilinin günlük konuşma diline yakın olması gerekir. 

• Kısa ve anlaşılabilir cümleler kullanılır.

• Kullanılan cümleler kelimeyi geçmemelidir. Bu sadece televizyon haberleri için değil yazılı medya için de önemlidir. 

• Haber metinlerinde objektif olunmalıdır

• Argo ifadeler metinlerde yer almamalıdır.

• Bilgiler sadeleştirilerek metne yazılmalıdır. 

• Teknik terimler yazılırken sadeleştirme yapılmalıdır. 

• Mümkün olduğunca yabancı kelime kullanmaktan kaçınılmalıdır. 

• Haberi yazan muhabir kendi görüş ve değerlendirmelerine yer vermemelidir.

Habercilik mesleğini seçecek kişilerin iletişim yönünün kuvvetli, diksiyonunun düzgün olması da önemlidir. Üniversite eğitiminin dışında kişisel gelişimi için farklı eğitimler de almalıdır. Enstitü bünyesinde iletişim alanında pek çok online eğitim bulunur. Televizyon haberciliği eğitimini alıp kişisel gelişiminize katkı sağlayabilirsiniz.

Önceki kısımdaki termodinamik verilerden, bağlar kırıldığında veya oluştuğunda meydana gelen enerji değişimlerini yorumlamak ve bağ enerjilerini anlamak için kullandık^*. Benzer davranışlar basit iyonik katılar içinde verilebilir. Termodinamik veriler moleküler seviyedeki açıklamalar için uygundur. Bu kısımda iyonik bir model geliştirilecek ve deneysel sonuçlarla uygunluğu gösterilecektir. Buradaki termodinamik veriler basit iyonik kristallerin örgü enerjisinin elde edilmesi için kullanılacaktır.

Örgü enerjisi, NaCl_(k) Na⁺_(g) + Cl^-_(g)
tipindeki süreçlerde enerjinin absorblanmasına bağlı olarak teorik düşüncelere göre doğrudan bulunabilir.

Bu tip süreçlerin enerjisi doğrudan kullanılacak deneysel yöntemlerle bulunamaz. Ancak dolaylı yöntemler kullanarak enerji hesapları yapmak mümkün olabilir. Basit iyonik kristaller için Born-Haber Çevrimi ile hesaplama yapılabilir. Yandaki şekilde NaCl için örnek gösterilmiştir. Çevrimdeki dolaylı yolları gösteren entalpi ve enerji terimleri aşağıda gösterilmiştir.
DH_f^o = NaCl ün standart oluşum ısısı.
DH_süb = Na un süblimleşme ısısı.
D_o = Cl₂ ün dissasiyasyon enerjisi.
I = Na un iyonlaşma potansiyeli.
A = Cl ün elektron ilgisi.

A genellikle pozitif bir sayı olarak verilir. Fakat Cl + e^- Cl^- reaksiyonu için enerji değişimi negatif olup - A dır.

Dissosiyasyon enerjisi, iyonlaşma enerjisi ve elektron ilgisi kalorimetrik çalışmalardan ziyade spektral ve kütle-spektroskopisi çalışmalarından elde edilir. Bu değerler tablolarda genellikle entalpi olarak değil enerji olarak verilirler. Dissosiyasyon enerjisi düzeltebilmek için RT katkısını eklemek gerekir.

Bromür ve iyodür iyonlarını içeren tuzlar için, oluşum ısısı terimi, DH_f^o, sıvı brom ve katı iyot elementlerinden tuzun oluşumu için hesaplanır. Bu oluşum ısıları, brom için buharlaşma ısısının, 32 kJ mol^-1 ve iyot için süblimleşme ısısının, 62 KJ mol^-1, yarısından çıkartılması ile gaz elementlerin oluşumlarını gösterecek şekilde düzeltilir.

Bohr-Haber çevrim hesaplamları ile oluşturulmuş değerler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

E l e k t r o n i k    K a y n a k l a r

Özel Televizyonlarda Haber Merkezi ÇalışanlarıAnchorperson (anchorman, anchorwoman): Muhabirlikten gelen ve izleyici tarafından güvenilir kabul edilen anchorperson haber merkezinin yönetiminde en üst düzeyde bulunan kişidir. Kanalın habercilik çizgisini, kanalın genel yayın politikasına uygun olarak o belirler ve bütün haber ekibinin bu çizgiye uygun olarak çalışmasını sağlar. Çalışacağı ekibi kendi seçer, başka kanala geçerse genellikle ekibini de birlikte götürür. Haber merkezi ile kanalın üst yönetimi arasındaki ilişkiyi o yürütür. Haber merkezinin nasıl yapılandırılacağını, hangi teknik olanakları kullanacağını, harcamalarını ve gereksinimlerini o belirler. Hafta içi ana haber bültenini o sunar; bu anlamda haber merkezinin ekrandaki yüzüdür. İzleyici tarafından kanalın adıyla özdeşleştirilir. Muhabirin hazırladığı haberde herhangi bir eksiklik ya da hata varsa, izleyici bunun sorumlusu olarak genellikle muhabiri değil, anchorperson’ı görür. Anchorperson haberleri sunarken yazılı metinleri okumakla yetinmez, olaylar arasındaki bağlantıları gösterebilir ve kendi yorumunu belirtebilir. Ana haber bültenini izleyen izleyicinin, genellikle prime-time boyunca o kanalda kaldığı varsayıldığı için anchorperson’dan izleyiciyi habere, dolayısıyla kanala bağlaması da umulur. Spiker: Haber VTR’lerinde haber metnini (Perfore) seslendiren üst sesin sahibi. Ayrıca anchorperson’ın sunduğu haberler dışında, özellikle ara haberleri de spikerler sunar. Bir kanalda anchorperson yoksa, bütün haberleri spikerler sunar. Spiker yayın sırasında haber metnini değiştiremez, haberi okurken kendi yorumunu katamaz. Haber direktörü: Günlük haber operasyonunu yürütür.

Haber koordinatörü: Haber direktörünün yardımcısı gibidir; haber metnine son halini verir; Ankara ekibiyle görüşür. Bazı kanallarda sadece haber direktörü ya da sadece haber koordinatörü bulunabilir.

Co-anchor: Ekranın ikinci yüzüdür. Hafta sonu haberlerini sunar, anchorperson olmadığında onun görevlerini üstlenir.

Ankara temsilcisi: Ankara haber bürosu ile İstanbul haber merkezi arasındaki ilişkiyi kurar; Ankara’da haberlerin hazırlanmasını sağlar. Genellikle siyaset bağlantıları güçlü olan muhabirlerden seçilir.

Haber müdürleri: Dış haber, yurt haber ve istihbarat haber müdürleri bulunabilir. Muhabir ve kameraman istihbarata bağlıdır. Bütün haberlere ilişkin bilgiler (fakslar, basın açıklamaları, ihbar telefonları vb.) istihbaratta toplanır ve gerekli yerlere dağıtılır. Dış haberler genellikle ajanstan takip edilir. Günümüzde bütün muhabirler olayları, haberleri internet aracılığıyla havuzda topladıkları için istihbarat eski önemini ve yoğunluğunu kaybetmiştir.

Editörler: Muhabirlerin yazdıkları haberleri ilk gözden geçirenler ve kanalın habercilik çizgisine uygun biçimde ilk değiştirenler onlardır. Aynı zamanda flash haberleri (“Son dakika”lar), canlı yayınları yönetirler.

Muhabir: Haberlerle ilgili araştırmayı yapan, haberi yerine giderek toplayan, yazan, hangi görüntülerin, seslerin haberde kullanılacağı konusundaki ilk kararları veren kişidir. Muhabirlerin belirli alanlarda uzmanlaşmış olmaları, konuya hakim olabilmeleri ve haber kaynaklarıyla güvene dayalı bir ilişki kurabilmeleri bakımından önem taşımaktadır. Ancak günümüz Türkiye’sinde bu uzmanlaşma giderek azalmaktadır.Kameraman: Muhabirle birlikte olay yerine giderek haberi görüntüler. Muhabir ve kameraman, olay anındaki gelişmeleri kaçırmamak için birbirleriyle iyi bir iletişim kurmalı ve gerektiğinde birbirlerine bilgi aktarımı yapmalıdırlar.Ulaştırma sorumlusu: Muhabir ve kameramanı olay yerine hızla götüren ve yine hızla televizyona ulaştıran kişidir.Haber ekibi: Muhabir, kameraman ve ulaştırma sorumlusundan oluşur. Olayı yerinde görüp haber için gerekli bilgiyi ve görüntüleri toplayan kişilerdir. Bazan stajyerler de haber ekibine dahil olabilirler.Kurgucu (montajcı): Haberle ilgili görüntü ve sesleri birleştirerek ekranda izlediğimiz hale getiren kişidir. Hızlı montaj yapabilmelidir. Özellikle deneyimsiz muhabirlerin görüntülerde fark edemediği ayrıntıları görebilmelidir. Ayrıca, haber için gerekli arşiv görüntüleri olduğunu biliyorsa bunu muhabire hatırlatabilir.

Her haber merkezi mutlaka aynı biçimde örgütlenmez. Çalışan sayısı, görevleri farklılıklar gösterebilir.

Haber türleri

1. A) Haberlerin konusuna göre

Hard news: İzlerkitlenin siyasi, ekonomik, kültürel yaşamını doğrudan etkileyen olayları aktaran ciddi haberler.

Soft news: İnsanın içinde yaşadığı toplumu ve kendini daha iyi tanımasını sağlayan olayların aktarıldığı magazinel haberler.

1. B) Haberlerin kaynağına ve işlenişine göre

Rutin haber: Her haber merkezinin bildiği, basın açıklamaları vb. yollarla önceden duyurulmuş haberlerdir.

Özel haber: Sadece bir tek muhabirin ortaya çıkardığı haberdir. İki türlü özel haber olabilir: 1. Rutin bir haberin içinde, kimsenin bakmayı düşünmediği önemli bir ayrıntıyı işleyen haber. 2. Kimsenin bilmediği bir olayı muhabirin araştırma sonucunda ortaya çıkardığı ya da haber kaynağının diğer muhabirler yerine o muhabire vermeyi tercih ettiği atlatma haber.

Sıcak haber: Beklenmeden ortaya çıkan ve hemen yakalanması, duyurulması gereken haberlerdir. Uydu teknolojisi sayesinde naklen yayınlanabilir.

Haber dosyası: Bir haberin, diğer haberlere kıyasla daha uzun ve ayrıntılı olarak ele alınmış halidir. Haber dosyasında olayın geçmişi, bugüne ilişkin uzman değerlendirmeleri ya da olayın sonrasında olabileceklere yönelik projeksiyonlar geniş biçimde yer alabilir. Rutin haber içinde de haberin geçmişine yönelik cümlelik hatırlatmalar olabilir, bir uzman görüşü yer alabilir. Haber dosyasını rutin haberden ayıran nokta, habere konu olan olayı çok yönlü ve daha bütünsel olarak izleyiciye kavratma amacı taşımasıdır. Haber dosyası, mutlaka gündemde olan bir olaya ilişkin yapılmak zorunda değildir. Gündemde olmayan bir olay da, ayrıntılı biçimde ele alınarak haber dosyası haline getirilebilir.

Bir haberin üretim süreci:

Birinci aşama: Araştırma, istihbarat aşamasıdır. Sabah yapılan gündem (akış) toplantısında muhabirlerin haber önerileri ve istihbarattan gelen bilgiler değerlendirilir. Hangi haberin kimin tarafından ve hangi yöntemle takip edileceğine karar verilir ve görev dağılımı yapılır.

İkinci aşama: Muhabir ve (isterse) kameraman gideceği haberle ilgili araştırmasını tamamlar, gerekirse randevular alınır. Daha sonra ulaştırma sorumlusu muhabiri ve kameramanı olay yerine götürür. Muhabir haberle ilgili bilgiyi, malzemeyi toplar; kameraman çekimleri yapar. Muhabir, eğer isterse, olay yerinde olduğunu göstermek, “ben oradaydım” demek için olayın başlangıcında ve bitişinde anons çekebilir (stand-up sunuş), yani olay yerinde olduğu görünecek biçimde olayın başlangıcı ve bitişi hakkında kameraya doğru konuşarak bilgi verebilir. Haber metni henüz kesinleşmediği için alternatif olarak birden fazla anons çekmekte yarar vardır.

Olay yerinden ayrılırken haberin çatısını belirler; kanala döndüğünde haberin metnini yazar. Haberlerde ilk cümle izleyiciyi çekmek için önem taşır. Son cümle ise genellikle o haberden izleyicinin aklında kalan cümledir. Bu nedenle metnin ilk ve son cümlesi ya da anonsu (stand-up) kullanılacaksa açılış ve kapanış anonsları iyi seçilmeli, haber ilginç biçimde başlayıp çarpıcı biçimde bağlanmalıdır.

Üçüncü aşama: Editörlerin ve haber koordinatörünün denetiminden sonra haberin metni kesinleşir ve kurgulanır. Eğer haber metni VTR üzerine bülten yayını sırasında okunmayacaksa, bununla ilgili görevli spiker ya da haberi yapan muhabir tarafından haber metni seslendirilir (perfore) ve bu ses üzerine görüntüler montajlanır. VTR’de gerekirse grafik, arşiv görüntüsü, görüntü üzerine yazı (KJ) vs. kullanılabilir.

Dördüncü aşama: Haberlerin bültende nasıl sıralanacağına (bülten akışına) karar verilir ve bülten yayınlanır.

İkinci aşama olan haber toplama aşamasında neler yapılabilir?

1. Olay yerine kendi muhabirimizi ve kameramanımızı göndererek bilgi ve görüntü toplayabiliriz.
2. Olay yerine sadece muhabirimizi gönderebilir, görüntüleri ise görüntü servisi yapan bir ajanstan alabiliriz.
3. Rutin bir basın toplantısı vb. olaylarda, olay yerine sadece kameraman gönderebilir, haberle ilgili bilgileri ajanstan alabiliriz ya da basın toplantısında toplantıda okunan metin dağıtılıyorsa onu almakla yetinebiliriz.
4. Birden çok televizyon kanalı, gazete ve/veya ajansa sahip bir medya grubunda, genellikle bir tek kameraman gönderilir, ancak o gruba mensup her televizyon kanalı kendi muhabirini gönderir. Çünkü (genellikle rutin haberlerde) alınabilecek görüntüler pek değişmez ama her kanalın haber politikaları/anlayışları farklıdır. Her kanalın muhabiri, yazacağı haberde, olaya ilişkin kendi bilgi birikimi doğrultusunda ve çalıştığı kanalın haber çizgisine uygun olarak farklı ayrıntıları ön plana çıkarabilir, haberi farklı kurgulayabilir.
5. Kameraman ve muhabir gönderemiyorsak, görüntü servisi yapan bir haber ajansından “full paket” alabiliriz.

Haberin unsurları:

Sözel unsurlar: 1. Muhabirin yazdığı metin; 2. Muhabirin olay yerinde çektiği anonslar (stand-up); 3. Söyleşiler.

Görsel unsurlar: 1. Olay anında kameramanın çektiği görüntüler; 2. Arşiv görüntüleri; 3. Grafikler, yazılar.

Bazı terimler

VTR (Video Tape Recorder): Görüntü kurgusu bitmiş, genellikle metni seslendirilip kurgulanmış ve bültende yayınlanacak hale gelmiş yayın bandı. Günümüzde video bant şeklinde olmayıp bilgisayarda üretilmiş video dosyaları şeklinde olsa da, eskiden kalma bu isim de kullanılabilmektedir.

ENG (Electronic News Gathering): Elektronik Haber Toplama. ’lerden itibaren taşınabilir elektronik kameraların kullanılmaya başlanmasıyla olay yerinden daha kolay ve hızlı görüntü alarak habercilik yapabilme olanağı.

SNG (Satellite News Gathering): Uydu Aracılığıyla Haber Toplama. Genellikle naklen yayınlarda kullanılır. İçinde bir ya da birden fazla kameranın yanı sıra reji ve montaj birimi, üzerinde uyduya görüntü ve ses ileten bir çanak anten bulunan canlı yayın aracı ile yapılır. Olay yerine giden canlı yayın aracı, kameranın/kameraların görüntülerini alır ve rejiden geçirerek anında uyduya gönderir. Kanal, uydudan görüntüyü alır ve naklen yayına verir.

VTR (haber videoları) türleri

Yayına girecek videoların türü, rejiye mutlaka bildirilir.

Sesli haber: Görüntüler ve olay yerinden alınan seslerin yanı sıra haber metninin (perfore) spiker tarafından seslendirilmiş hali de kurgulanır. VTR yayına tamamlanmış olarak verilir.

DSF’li haber: Doğal Ses Fonda (DSF) olarak anılan VTR’lerde sadece görüntüler ve olay yerinden alınan sesler kurgulanmıştır. Haberin metni (perfore) ise seslendirilmemiştir. Haber bülteninde VTR yayına verilirken, izleyiciler görüntüleri izlerken haber spikeri (ya da anchorperson) metni anında seslendirir. Genellikle son anda yetişmiş haberlerde ya da gelişmeye devam eden haberlerde bu yöntem uygulanır. Görüntü ile metnin birebir örtüşmesini sağlamak zor olduğu için, zorunlu durumlar dışında tercih edilmez.

Anonslu haber: VTR’nin başında ve/veya sonunda muhabirin olay yerinde çektiği anons da yer alır. Anons dışında kalan görüntülerin üzerine metin okunmuş ve kurgulanmışsa “anonslu sesli haber”, metin bültenin yayını sırasında spiker tarafından anında okunacaksa “anonslu DSF’li haber” olarak belirtilir. “Anonslu sesli haber”ler, muhabirin görüntü ve sesiyle başladığı ve/veya bittiği için, perfore metnini spiker yerine muhabir de okuyabilir.

Röportajlı haber: Eğer haberde röportaj kullanılmışsa bu da mutlaka belirtilir.

Bir Haber Metni Nasıl Yazılır?

1. Haber metninin biçimsel özellikleri:

Haber metninde, haberin sözel ve görsel unsurlarına ilişkin bütün bilgiler olmalıdır. Haber bülteni içinde, yazdığınız haber yayınlanmaya başlayacağı andan, biteceği ana kadar her şey belirtilmelidir. Bunlar; haber spikerinin ya da anchorperson’un okuyacağı metin; VTR’de üst sesle verilecek metin; VTR’de yer alacak görüntüler (varsa, muhabirin olay yerinde çektiği anonslar ve röportajlar dahil); VTR’de altta yazacak olan haberin flaşı (başlığı); arşiv görüntüleri; grafiklerdir. Bunların yanı sıra, haberin yazıldığı günün tarihi, kimin tarafından yazıldığı ve kaynağı da belirtilir. Haber metninde spikerlerin ya da anchorperson’un okuyacağı yerler normal cümle düzeninde yazılır. Onun dışındaki bütün yazılar büyük harflerle yer alır.

Aşağıda bir haber metni örneği vardır.

Haberin en başına haberin yayınlanacağı günün TARİHini atarsınız. Televizyonda haberler genellikle olayın olduğu gün yayınlanır.

Altına haberin HANGİ BÜLTENDE ve KAÇINCI SIRADA yayınlanacağını belirtirsiniz. Örneğimizde haber bülteninde sırada yayınlanacaktır.

Her haberin daha sonraki günlerde, yıllarda bulunması için bir ARŞİV NUMARASI bulunur. Bu numarayı siz vermezsiniz; ancak şablonda bulunması gerektiğini bilmelisiniz.

Altına HABERİN ADInı yazarsınız. Bu ad, haberin bitmiş videosuna verilecek addır; yayın sırasında ekranda görünmez. Bu ad sayesinde haber merkezindekiler hangi videonun hangi metne ait olduğunu bilir ve yayın sırasında bulabilirler. Bizim örneğimizde haberin adı “FLAMENKO FESTİVALİ”dir.

&#;&#;&#;&#;&#;&#;

“SPOT”, haberin başlığıdır. Haber videosu yayınlandığı sırada ekranın altında görülecek olan yazıdır. Bazı kanallar iki satır yazı kullanırlar ya da tek satırda peşpeşe iki spot yayınlarlar. Bu durumda iki spotu da numaralandırarak yazmak gerekir. Spot yerine “FLAŞ” ya da “KJ” dendiği de olur. Örneğimizde tek satır spot kullandık, ama eğer iki spot kullanacaksak şöyle yazmamız gerekir:

SPOT / 1. BAŞKENTTE FLAMENKO HEYECANI.    2. ULUSLARARASI FLAMENKO FESTİVALİ BAŞLIYOR.

 “KAM. SPK.”, “kamera spikerde” demektir. Bu metin, önceden montajlanan VTR’nin içinde yer almaz. Bülten yayınlandığı sırada spikerin izleyiciler tarafından görülürken okuduğu cümlelerdir. Haberin giriş kısmıdır. 1 ilâ 3 cümleden oluşması önerilir.

&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;

“VTR”: seafoodplus.info dışındaki tüm metnin seslendirilmiş ve haber görüntüleriyle birleştirilmiş halidir. Eskiden yayına girecek her haber ayrı bir bantta hazır olurdu. Artık, haberler bilgisayarlarda video dosyası olarak hazırlanıyor ve bilgisayar üzerinden yayınlanıyor. “Haber VTR”si ya da “Haber” olarak da adlandırılıyor. VTR yazdıktan sonra VTR’nin özelliklerini yazarız. Bu özellikler yayın sırasında rejidekileri yardımcı olur. Bu özellikler şunlardır:

VTR’NİN TÜRÜ: Sesli, DSF’li, Anonslu, Röportajlı&#; Örnek haberimizde SESLİ/RÖPORTAJLI diye yazılmıştır.

SÜRE: VTR’nin kaç dakika ve saniye sürdüğü buraya yazılır. Bu kısmı muhabir yazmaz; VTR’nin montajı bittikten sonra montajcı yazar.

SON SÖZ: VTR’nin hangi cümleyle sona erdiği yazılır. Eğer cümle çok uzunsa son birkaç sözcüğü yazılabilir. Özellikle röportajla ya da anonsla biten metinlerde çok işe yarayan bir bilgidir. Rejidekiler bu cümle söylendikten sonra haberin bittiğini ve bir sonraki habere geçebileceklerini bilirler.

&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;&#;

Haber VTR’si kısmında haberin önceden seslendirilecek metni ve haberde kullanılacak görüntüler yer alır.

Seslendirilecek metin “PERFORE” başlığıyla yazılır.

Birkaç cümlede bir, büyük harflerle o cümlelerin altında yayınlanacak görüntüler, başlarına “EFEKT” yazılarak belirtilir. Bazı kanallarda buna “GÖRÜNTÜ” denir.

Sıralama şu şekildedir: önce görüntünün üzerine okunacak metin yazılır; altına o metnin altında verilecek görüntüler “EFEKT” denilerek yazılır.

“EFEKT” kısmında genellikle görüntüye ilişkin detay verilmez. Montajcı zaten metne uygun görüntüleri seçecektir. Sadece görüntünün kaynağı yazılır (hangi kameraman çektiyse onun adı, görüntü ajanstan alındıysa ajansın adının kısaltılmış hali, görüntü televizyon kanalının arşivinden kullanılacaksa “ARŞİV” denir). Daha sonra o haberin görüntüsünü diğer haberlerin görüntüsünden ayıran kod numarası yazılır. Eğer muhabirin özellikle kullanmak istediği görüntüler varsa timecode’u ya da görüntünün içeriğini yazarak çekim görüntüleri içinden hangilerinin kullanılacağını belirtebilir.

“EFEKT / AA  / ” ne demektir?

AA: Anadolu Ajansı demektir. Yanındaki rakamlar ajanstan gelen haberin saatini ya da  kod numarasını belirtir. Böylece montajcı Anadolu Ajansı’ndan o gün gelen onlarca haber içinden hangisinin görüntülerini kullanacağını bilir. Onun yanında yer alan ise görüntünün timecode’unu belirtir; yani ajanstan gelen görüntünün 3. Dakikası ve saniyesinde başlayan görüntüyü montajda kullanacaktır.

Eğer bir perfore için birden fazla kaynaktan gelen görüntü kullanılacaksa, her biri belirtilir. Örneğimizde “EFEKT / AA / ;    AP / ” ibaresi şunu belirtmektedir: Hem Anadolu Ajansı’ndan gelen kod numaralı görüntüyü hem de Associated Press’ten gelen kod numaralı görüntüyü kullan.

Eğer görüntü olarak grafikler kullanılacaksa bu da belirtilir: Örnek vermek gerekirse:

GRAFİK / Son üç festivalin izleyici oranları.

Normalde EFEKT kısmında görüntülerin içeriği belirtilmez. Ancak sınavda haberi bütün olarak zihninizde nasıl canlandırdığını anlamak için sizden görüntülerin içeriğini de yazmanızı isteyeceğim. Sözgelimi örnek haberimizin ilk görüntüsüne sadece

EFEKT / ARŞİV / 

yazmakla yetinmeyeceksiniz; onun yerine

EFEKT / ARŞİV /  (ÖYKÜ VE BERK  “EVLERİNİN ÖNÜ BOYALI DİREK” ŞARKISINDAN 8 SANİYELİK BİR BÖLÜM)

yazacaksınız.

Yine örnek haberimizde ikinci görüntüyü de

EFEKT / ARŞİV   / ( ULUSLARARASI FLAMENKO ANKARA FESTİVALİ)

biçiminde yazarsanız,   yılındaki ilk festivalden arşiv görüntüleri kullanacağınızı bilirim.

“RÖP.” kısmına, yayınlanacak röportaj konur. Kimi kanallarda “RÖP.” yerine “SES” sözcüğü kullanılabilir. Burada da röportajın kaynağı (ajans ya da hangi kameraman çektiyse onun adı); röportajın çekim videosunda hangi timecode’lar (dakika ve saniyeler) arasındaki görüntü ve sesin yayına verileceği; röportajın yayınlanacak kısmının ilk cümlesi ve son cümlesi yazılır.

En alta haberi hazırlayan MUHABİR ve çeken KAMERAMANın adının kısaltması yazılır. Birden fazla muhabir ve kameraman çalışmışsa hepsinin adının kısaltması yazılır. Kişilerin adları uzun uzun yazılmaz. Her muhabir ve kameramanın (genellikle ad ve soyadlarının baş harflerinden oluşan) kısaltma isimleri vardır. Onlar kullanılır. Eğer montajcı gerek duyarsa haberin kameramanını bulup görüntülere ilişkin soru sorabilir.

Onların da altına, HABERİN KAYNAĞI yazılır.

Haber metninde adı söylenen kişilerin adları, ayrıca ekranda yazı olarak verilmez. Ancak, eğer adı söylenmemişse ya da arşiv görüntüsünün nereden alındığı belirtilmek isteniyorsa, bu bilgi ekranda yazı olarak verilir. Bu yazılar, haber metni içinde “KJ” başlığı altında verilir. (KJ, ekrandaki görüntüye yazı yazmak için kullanılan “karakter jeneratörü” cihazının adıdır. Zamanla ekrandaki yazıları belirtmek amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.) Diyelim ki, Patricia Guerrero ve Shahab Tolouie’nin görüntüleri verilirken adları ve görüntülerin nerede çekildiği ekranda yazıyla verilsin istiyoruz. Bu durumda o kısmı şöyle yazarız:

EFEKT / AA   / (KJ: 1. PATRICIA GUERRERO – İSPANYA DANS YARIŞMASI     2. SHAHAB TOLOUIE – İSPANYA TRUJILLO ULUSLARARASI MÜZİK FESTİVALİ )

Böylece muhabir montaja giremese de, montajcı bu metni takip ederek haber görüntülerini ve seslendirilmiş metni birleştirir ve Haber VTR’sini yayına hazır hale getirir.

Günümüzde bu metinler, bilgisayarda hazır olan şablonlara yazılmaktadır. Her haber merkezi farklı bir şablon kullanabilir. Ancak her şablonda yer alan bilgiler aşağı yukarı bu şekildedir.

Televizyon ve radyo metinleri yazılırken tireleme yapılmaz. Yani hiçbir sözcük bölünmez. Yazıldığı satıra sığmıyorsa, alt satıra alınır. Eğer metin bir sayfayı aşıyorsa, sayfa sonunda cümle bölünmez. Bu, spikerin önceden görme olanağı bulamadığı metinleri de yayın sırasında şaşırmadan okumasını kolaylaştırır. Elbette metinde “de”, “ki” gibi ekler ve bağlaçlar, doğru biçimde (ek ise öncesindeki sözcüğe birleşik; bağlaç ise öncesindeki sözcükten ayrı) yazılır. Yazım kurallarına dikkat ve özen, metninizin spiker tarafından doğru değerlendirilmesini sağlar. Aksi takdirde, spikerin yanlış tonlamasına, dolayısıyla gününüzün yarısını harcadığınız haberin izleyici tarafından anlaşılmamasına yol açabilirsiniz.

Televizyon haber metinlerinde genellikle kısaltmalar kullanılmaz. Özellikle yüksek sesle okunduğunda anlaşılmayacak ya da kulağı rahatsız edecek kısaltmalar kısaltma olarak yazılmaz. Sözgelimi TBMM yerine Türkiye Büyük Millet Meclisi yazmanız gerekir. Siyasal parti adlarını ise kısaltma olarak verebilirsiniz.

1. Haber metninin içeriksel özellikleri:

Televizyon haber metni, kısa ve yalın cümlelerden oluşmalıdır.

Metni yazmaya başlamadan önce olan biteni çok iyi anlamalısınız. Eğer haberinize kaynaklık eden olayda ya da metinde bir belirsizlik varsa, araştırma yaparak o belirsizliği çözmelisiniz.

Bütün metinlerde olduğu gibi, haber metninde de amacınız ve hedef kitleniz sizin hangi unsurları ön plana çıkaracağınızı ve haberi nasıl bir dille yazacağınızı belirler. Sözgelimi yukarıdaki örnek haberde, amaç festivale ilgi çekmektir; hedef kitle ise flamenko hakkında bilgi sahibi olmayan kişilerdir. Bu nedenle popüler bir müzikle giriş yapılmış ve flamenkonun ne olduğu kısaca açıklanmıştır. Eğer festivale ilgi çekme gibi bir amacımız olmasaydı ve flamenkoyu bilen kişilere seslenseydik, çok daha sade, standart cümlelerle yazabilirdik bu haberi.

Haberlerde spot ve spikerin söylediği ilk cümle izleyicinin dikkatini çekmek için önem taşır. Haberin son cümlesi ise genellikle o haberden izleyicinin aklında kalan cümledir, bu nedenle son cümleye de önem verilmesi gerekir.

Haberde hangi unsuru ön plana çıkarmak istiyorsak o unsura şu dört yerden en az ikisinde yer vermeliyiz: spot, seafoodplus.info, haber VTR’sinin başı ve son cümlesi.

Eğer haberi ajans vb. bir başka haber kaynağından aldıysanız, orada kullanılan cümlelerin aynılarını kullanmamaya çalışmalısınız. Haberi olabildiğince kendi cümlelerinizle yazmalısınız.

Ayrıca, haberin süresi de haberde hangi unsurlara yer vereceğinize karar vermeniz açısından önemlidir. (Haber metninin süresi hesaplanırken iki sözcük bir saniye sayılır. Ayrı yazılan “de”, “ki”, “ve” gibi bağlaçlar, “mi” soru eki de bir sözcük sayılır. Alttan, üsten ve yanlardan ikişer santimetre boşluk bırakılmış ve 2 ara verilerek yazılmış bir A4 kağıdı, yaklaşık olarak bir buçuk-iki dakikada okunur.)

Aynı cümle içinde ya da birbirini izleyen iki cümle içinde aynı sözcüğün yinelenmemesine özen göstermek gerekir.

Tarihlere dikkat etmelisiniz. Yukarıdaki haberi 23 Eylül’de yayınlayacak olsaydık, “24 Eylül’de perde açacak” yerine “yarın perde açacak” dememiz gerekirdi.

Haber metnini yazarken ve bitirdikten sonra haber VTR’sinin baştan sona nasıl olacağını zihninizde canlandırmanız; eksik bir nokta bırakmamanız açısından önemlidir.

.

İletişim Ders Notları