8sınıf Fen Dna Ve Genetik Kod

Hücre:

• Canlıyı oluşturan en küçük yapı birimine hücre denir.
• Gelişmiş hücreler dıştan içe doğru sırasıyla sitoplazma, hücre zarı ve çekirdek olmak üzere üç temel kısımdan oluşmuştur.
• Hücre zarı; canlı ve esnek yapıdadır, hücreyi dışarıdan sararak dağılmasını engeller, seçici-geçirgen yapısı sayesinden hücre içi ve dışı arasında madde alışverişini sağlar.
• Sitoplazma; yumurta akı kıvamında yarı akışkan bir sıvı olup hücrenin yaşamsal faaliyetleri burada gerçekleşir.
• Çekirdek; hücrenin yönetim merkezidir.
• Çekirdek içerisinde kromozomlar bulunur. Kromozomlar, DNA ve özel proteinlerin birleşmesi ile oluşur. DNA içerisinde ise Gen adı verilen kalıtsal özellikleri taşıyan yapılar vardır. Genler de nükleotid adı verilen küçük yapı birimlerinden meydana gelmiştir.

Kromozom:

• Çekirdek içerisinde kalıtsal özelliklerimizi belirleyen yapılardır.
• Çekirdeği olmayan hücrelerde kalıtım maddesi sitoplazma içinde dağınık bir halde bulunurlar.
• Kromozomlar, birbirine sıkıca sarılmış DNA iplikleri ile bunların sarıldığı özel protein moleküllerinden oluşur.
• Kromozomlar şekil olarak X harfine benzerler.
• Kromozomlar hücrenin normal yaşam evresinde görülmez, hücre bölünmesi esnasında görünür hale gelirler.(profaz evresi)

• Aynı türe ait bütün canlıların kromozom sayıları da aynıdır. Örneğin bütün insanların kromozom sayıları 46, kedilerin kromozom sayıları da 38’dir.
• Kromozom sayıları aynı olan canlılara aynı canlılardır veya akrabalardır diyemeyiz. Örneğin; İnsan ve moli balığı 46 kromozoma sahip oldukları halde farklı canlılardır.
• Kromozom sayısı ile canlının gelişmişliği hakkında bir ilişki yoktur. Örneğin eğrelti otunun kromozom sayısının olması insanlardan daha gelişmiş olduğunu göstermez.
• Kromozom sayısı ile canlının vücut büyüklüğü arasında bir ilişki yoktur. Örneğin atkuyruğu bitkisi kromozoma sahipken 64 kromozoma sahip atın vücut büyüklüğü daha fazladır.
• Canlıların vücut hücrelerindeki kromozomların yarısı(n) anneden, diğer yarısı(n) da babadan gelir. Biri anneden biri babadan gelen şekil ve büyüklük bakımından aynı olan ve aynı karaktere etki eden kromozomlara homolog kromozom(2n) denir.Örneğin insan 2n=46, kedi 2n=38, köpek 2n=
• Homolog kromozom içeren hücrelere diploit hücre(2n) Diploit hücrelerde 2n sayıda (yani çift sayıda) kromozom bulunur. Canlıların üreme hücrelerinde ise n sayıda (yani tek sayıda) kromozom bulunur. n sayıda kromozom içeren hücrelere ise haploit hücre(n)denir. Örneğin insan n=23, kedi n=19, köpek n=

DNA:

• DNA’nın açılımı Deoksiribo Nükleik Asit’tir.
• DNA, hücrenin yönetici molekülüdür.
• Hücredeki solunum, boşaltım, fotosentez gibi yaşamsal olaylar DNA’nın kontrolünde gerçekleşir.
• James Watson ve Francis Crick ilk DNA modelini hazırlamışlardır.
• DNA’nın temel yapı birimi nükleotidlerdir. Nükleotidler şeker, fosfat ve organik bazlardan oluşur.
• Fosfat, DNA’ya asit özelliği kazandırır.
• Nükleotidlerin yapısındaki organik bazlar Adenin, Timin, Guanin, Sitozin olmak üzere 4 çeşittir.
• Nükleotidler isimlendirilirken yapısındaki organik baza göre isimlendirilir. Örneğin; Adenin nükleotidi, Guanin nükleotidi.
• DNA iki iplikli(zincirli) sarmal yapıdadır.

• DNA’nın iki ipliğindeki nükleotidlerin bazları, karşı karşıya gelerek özel bağlarla(hidrojen bağı) birbirine bağlanır.
• Nükleotidler karşı karşıya bağlanırken daima; guanin(G) nükleotidinin karşısına ise sitozin(C) nükleotidi, adenin(A) nükleotidi karşısına ise timin(T) nükleotidi gelir.
• DNA’da adenin nükleotid sayısı timin nükleotid sayısına, guanin nükleotid sayısı ise sitozin nükleotid sayısına eşittir.
• Adenin nükleotidi ile timin nükleotidi arasında 2’li hidorojen bağı, Guanin nükleotidi ile Sitozin nükleotidi arasında 3’lü hidrojen bağı vardır.

• Bir DNA’daki toplam fosfat sayısı, toplam şeker sayısı, toplam organik baz sayısı, toplam nükleotid sayısı eşittir.
• Canlılarda çeşitliliği sağlayan en önemli etkenlerden biri DNA’ların farklı olmasıdır. DNA’ların farklılığı; DNA’yı oluşturan dört çeşit nükleotidin sayılarının ve dizilişlerinin farklı olmasından kaynaklanır.
• DNA zinciri üzerinde karşılıklı olarak boşluklar varsa DNA zinciri kendini onaramaz ama tek taraflı boşluk varsa DNA zinciri kendini onarabilir.

Gen:

• DNA’ların üzerinde bulunan ve her biri bir karakterin ortaya çıkmasında etkili olan bölgelere denir.
• Genler, DNA’nın görev birimleri veya anlamlı birimleri olarak da adlandırılır.
• Genlerde nükleotidlerden oluşmuştur.
• Her bir canlı türü kendisine özgü sayıda ve çeşitte genlere sahiptir. Bu durum canlıların birbirinden farklı olmasını sağlar.
• Genler kalıtsal bilgileri taşıyan bölgelerdir. Saç rengi, göz rengi gibi kalıtsal özellikler genler tarafından belirlenir.
• Genler aracılığı ile bazı hastalıklar da nesilden nesile aktarılır.

Nükleotid:

• Nükleotidler DNA’nın yapı birimidir.
• Nükleotidler fosfat, beş karbonlu deoksiriboz şekeri ve organik bazlardan oluşur.
• Bir DNA’daki toplam nükleotid sayısı; toplam fosfat sayısına, toplam şeker sayısına ve toplam organik baz sayısına eşittir. Bu durum; Nükleotid Sayısı = Fosfat Sayısı = Şeker Sayısı = Organik Baz Sayısışeklinde de ifade edilebilir. Örneğin; adet nükleotid içeren bir DNA’da adet fosfat, adet şeker ve adet organik baz vardır.
• Organik bazlar Adenin(A), Timin(T), Guanin(G) ve Sitozin(C) olmak üzere dört çeşittir.

• Nükleotidler yapılarındaki organik baza göre isimlendirilirler. Yapısında; Adenin bazı bulunan nükleotid Adenin Nükleotidi, Timin bazı bulunan nükleotid Timin Nükleotidi, Guanin bazı bulunan nükleotid Guanin Nükleotidi, Sitozin bazı bulunan nükleotid Sitozin Nükleotidiolarak isimlendirilir.

Unutma! Fosfat, deoksiriboz şekeri ve organik bazın birleşmesiyle oluşan nükleotidler bir araya gelerek genleri meydana getirir. Oluşan genler birleşerek DNA zincirini oluşturur. DNA zinciri özel protein kılıfla birleşerek kromozomu oluşturur.

DNA’nın kendini eşlemesi:

Hücre bölünmesi öncesinde hücredeki DNA molekülü miktarı iki katına çıkar. Bu olaya DNA’nın kendisini eşlemesi adı verilir. DNA kendini iki katına çıkarıp eşleyerek yeni oluşacak hücre için yönetici molekül oluşmasını sağlar. Bu olay çekirdeği olan hücrelerde çekirdek içerisinde çekirdeği olmayan hücrelerde ise sitoplazmada gerçekleşir.

DNA&#;nın kendini Eşlemesi sırasında gerçekleşen olaylar;

1. DNA’daki nükleotidler arasındaki özel bağlar enzimler yardımıyla kopmaya başlar ve DNA zinciri bir fermuar gibi açılmaya başlar.
2. Sitoplazmada serbest halde bulunan nükleotidler çekirdeğin içerisine girmeye başlar.
3. Açılan zincirdeki nükleotidlerin karşısına uygun nükleotidler yerleşir. Adenin nükleotidi karşısına Timin nükleotidi, Guanin nükleotidi karşısına Sitozin nükleotidi gelir. Bu sırada nükleotidler arasında özel bağlar oluşmaya başlar.
4. Sonuç olarak başlangıçtaki DNA molekülünün aynısı iki yeni DNA molekülü oluşur.

Unutma! DNA’nın kendini eşlemesi sırasında sitoplazmada serbest halde bulunan şekeri sayısı, organik baz sayısı, fosfat sayısı azalır.

&#;DNA VE GENETİK KOD&#; KONU ANLATIMINI PDF OLARAK İNDİR.

Etiketler Sınıf, Aynı tür canlıların kromozom sayısı, çekirdek, deoksiribo nükleik asit, DNA, DNA nın kendini Eşlemesi sırasında gerçekleşen olaylar, dna ve genetik kod, DNA ve Genetik kod konu anlatımı, DNA ve Genetik kod konu anlatımı pdf, DNA ve Genetik kod konu özeti, Dna'nın görev birimi, DNA'nın kendini eşlemesi, DNA'nın yapı birimi, farklı tür canlıların kromozom sayısı, Gen, Genin yapısı ve özellikleri, hücre zarı, Hücrenin yapısı, hücrenin yönetici molekülü kimdir, indir, kısaca, konu anlatımı, konu özeti, Kromozom, kromozom sayısı, Kromozom yapısı ve özellikleri, Nükleotid, Nükleotidlerin yapısı ve özellikleri, pdf, sitoplazma

Bu ünitede; DNA ve genetik kod ile ilişkili kavramları ve aralarındaki ilişkileri, kalıtımı, mutasyonu, modifikasyonu, adaptasyonu, seçilimi, varyasyonu, genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarının olumlu/olumsuz etkilerini hep birlikte öğreneceğiz.

Eğer bir önceki ünite olan Mevsimler ve İklim ünitesinde eksiğinizin olduğunu düşünüyorsanız mevsimlerin oluşumu, iklim ve hava hareketleri konu anlatımlarımızı inceleyebilirsiniz. Haydi başlayalım. 🙂

DNA ve Genetik Kod

İnsan vücudunda milyarlarca hücre bulunmaktadır ve her bir hücre içerisinde kalıtsal bilgilerin bulunduğu DNA ve genetik kod vardır.

Nükleotid, Gen, DNA (Deoksiribo Nükleik Asit) ve Kromozom

DNA (Deoksiribo Nükleik Asit)

• DNA, hücrenin yönetici molekülüdür.
• Hücre içerisinde solunum, beslenme, üreme, boşaltım ve protein sentezi gibi yaşamsal faaliyetleri yönetir.
• DNA, çift zincirli sarmal bir yapıdadır.
• DNA&#;da kalıtsal bilgilerimiz bulunmaktadır.
• İçerisinde canlıya ait olan bilgiler nükleotidlerle şifrelenmiştir.
• DNA&#;nın yapısı ile ilgili olarak ilk modeli oluşturan kişiler James Watson ve Francis Crick&#;tir.

Kalıtsal yapıların küçükten büyüğe doğru sıralanışı aşağıdaki gibidir;

Organik Baz → Nükleotid → Gen → DNA → Kromozom → Çekirdek

DNA&#;nın Özellikleri

• DNA&#;nın yapı taşına nükleotid adı verilir..
• DNA&#;nın yapısında dört farklı nükleotid bulunmaktadır ve her canlıda bu nükleotid sayısı, sırası ve dizilişi farklıdır. DNA&#;nın yapısındaki bu değişmeler, canlıların birbirine akraba olup olmadıkları hakkında bilgi vermektedir. Nükleotidlerin dizilimindeki benzerlik ne kadar fazla ise o canlıların akraba olma olasılığı o kadar fazladır.
• DNA&#;nın yapısında dört farklı organik baz bulunmaktadır. Bunlar; Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (S/C)&#;dir.
• DNA üzerinde genetik bilgileri taşıyan genler bulunur. Genler, DNA&#;nın canlıya özgü tüm kalıtsal özelliklerinin şifrelendiği ve bu özelliklerin taşındığı bölümdür. Kısaca gen DNA&#;nın görev birimidir. Genler de nükleotid adı verilen yapıların birleşmesiyle meydana gelir.
• DNA molekülünü oluşturan zincirler arasında zayıf hidrojen bağı bulmaktadır.
• DNA; bakteri gibi gelişmemiş canlılarda sitoplazma içerisinde, diğer gelişmiş canlılar da ise çekirdek, mitokondri ve kloroplast içerisinde bulunur.
• DNA, adını yapısındaki deoksiriboz şekerinden alır.

DNA&#;nın Kendini Onarması

• DNA üzerinde yer alan nükleotidlerden biri kaybolduğunda DNA kendini onarabilir.
• Karşılıklı iki nükleotid kaybolduğunda ise DNA kendini onaramaz. Çünkü buraya hangi nükleotidin geleceği belli değildir.

Nükleotid

• Nükleotidler hücre çekirdeği içerisinde yer alır.
• DNA&#;nın yapı birimine nükleotid denir.
• Nükleotidler; fosfat, şeker ve organik bazlardan oluşmaktadır. Fosfat ve şeker, tüm nükleotidlerin ortak yapısında ortak olarak bulunurken organik bazlar farklılık göstermektedir. Nükleotidlerin birbirinden farklı olmasını sağlayan yapılar, içeriğindeki bu organik bazlardır.

Nükleotidlerin Oluşması

• Fosfat + Deoksiriboz şekeri + Adenin organik bazı = Adenin Nükleotid
• Fosfat + Deoksiriboz şekeri + Timin organik bazı = Timin Nükleotid
• Fosfat + Deoksiriboz şekeri + Guanin organik bazı  = Guanin Nükleotid
• Fosfat + Deoksiriboz şekeri + Sitozin organik bazı  =  Sitozin Nükleotid

Nükleotid&#;in Özellikleri

• Bir nükleotidin ismi organik baza göre belirlenir.
• DNA üzerinde dört farklı çeşit nükleotid bulunmaktadır.
• DNA&#;yı oluşturan nükleotidler, belirli bir düzene göre karşılıklı olarak yer almaktadır. DNA&#;da Adenin Nükleotidi&#;nin karşısında Timin, Guanin Nükleotidi&#;nin karşısında ise Sitozin Nükleotidi yer alır.
• Fosfat ve şeker, tüm nükleotidlerin ortak yapısında ortak olarak bulunurken organik bazlar farklılık göstermektedir. Nükleotidlerin birbirinden farklı olmasını sağlayan yapılar, içeriğindeki bu organik bazlardır.
• Nükleotidlerin dizilimi DNA&#;nın genetik şifresini meydana getirir.
• Nükleotid sayısı ve diziliminde meydana gelen farklılık genetik çeşitliliği sağlar.
• Adenin ile Timin arasında ikili (A=T), Guanin ile Sitozin arasında üçlü (G ≡ C) bağ yer alır.
• Bir DNA zincirinde Adenin Nükleotidi sayısı Timin Nükleotidi sayısına, Guanin Nükleotidi sayısı Sitozin Nükleotidi sayısına eşittir. A=T, G=C   (A/T =1)  (G/C = 1)
• Bir DNA zincirinde; Şeker Sayısı = Fosfat Sayısı = Nükleotid Sayısı = Organik bazların toplamı (A+T+G+C)
• Nükleotidler arasında A + G / T + C =1 eşitliği bulunur.

Gen

• Genler, DNA&#;nın canlıya özgü tüm kalıtsal özelliklerinin şifrelendiği ve bu özelliklerin taşındığı bölümdür. Kısaca gen DNA&#;nın görev birimidir.
• Genler belirli özelliklerin meydana gelmesini sağlar. (Saç rengi, göz rengi, kan gurubu vb.)
• Genler üzerinde bazı hastalıklar da taşınmaktadır. (Örnek: şeker hastalığı)
• DNA üzerinde çok sayıda  gen yer almaktadır.

Kromozom

• DNA bölünme sürecinde kısalıp kalınlaşır ve etrafına bazı özel proteinler eklenerek kromatinlere, kromatinler de yoğunlaşıp, kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşür.
• Kromozomlar sadece çekirdek bölünmesi sırasında görülür.
• Kromozom DNA&#;nın eşlenmiş halidir. (Kromozom > DNA)
• Her türün kendine ait kromozom sayısı bulunmaktadır. (Aynı tür canlılarda kromozom sayısı değişmez.)
• İnsanlarda kromozom sayısı 2n=46&#;dır. Bu kromozomların n=23 tanesi anneden, n=23 tanesi ise babadan gelir.

Kromozom = DNA + Özel Protein

Bazı Canlıların Kromozom Sayısı

Kromozom sayısının fazla olması bir canlının gelişmişliğini ifade etmez. Eğrelti otunun kromozomu olması insanlardan gelişmiş olduğu anlamına gelmez.

Kromozom sayısının vücut büyüklüğü ile ilişkisi bulunmamaktadır. Filin kromozom sayısı 56,  eğrelti otunun kromozom sayısı &#;dür.

Kromozom sayısının aynı olması canlılar arasında akrabalık olduğu anlamına gelmez.

İnsan ve moli balığının kromozom sayısı 46&#;dır. Fakat aralarında bir benzerlik yoktur.

DNA&#;nın Kendini Eşlemesi

• Bazı canlılar büyüyüp gelişirken hücre sayıları artar. Hücre sayısı artmasına rağmen kalıtsal bilgiler korunur. Bu olay DNA&#;nın kendini eşlemesiyle gerçekleşir. Hücre bölünmeye başlamadan önce kendini eşler. Bu sayede DNA iki katına çıkmış olur.
• Ana hücrede yer alan kalıtsal bilgilerin yeni hücrelere aktarılması için DNA&#;nın kendini eşlemesi lazımdır.
• DNA&#;nın çift zincirli yapısı enzimler yardımıyla karşılıklı nükleotidler arasındaki bağlar ortadan ikiye ayrılır. (Fermuar gibi açılır.)
• Sitoplazmada bulunan serbest nükleotidler çekirdeğe girer.
• Ayrılan zincirlerin karşısına serbest halde bulunan nükleotidler uygun olacak şekilde yerleşir.
• Eşler tamamlandıktan sonra başlangıçtaki DNA ile nükleotid dizilimi aynı olan iki yeni DNA molekülü meydana gelir.
• DNA&#;nın kendini eşlemesi esnasında ortadan ikiye ayrılan zincirler yeni DNA oluşumunda kalıp olarak kullanılır.
• Oluşan DNA zincirinin her birinde biri eski diğeri yeni olmak üzere iki zincir bulunur.
• DNA&#;nın eşlenmesi her zaman sağlıklı bir şekilde gerçekleşmeyebilir. DNA&#;nın zincirinde hatalar oluşabilir. Bu hatalar tek bir zincirde gerçekleşmiş ise düzeltilebilir ancak karşılıklı zincirin aynı bölgesindeki hatalar düzeltilemez. Düzeltilemeyen hatalar genetik yapının değişmesine hatta genetik hastalıkların oluşmasına sebep olabilir.

Dünyadaki bütün insanların DNA&#;ları % 99,5 aynıdır. Geriye kalan fark ise insanların farklı özellikte olmasını sağlar.

Canlıların birbirinden farklı olmasının nedeni DNA molekülündeki nükleotid sayısı ve dizilişinin farklı olmasındandır.

Nükleotid çeşidi canlıların birbirinden farklı olmasına neden olmaz. Çünkü bütün canlılarda nükleotid çeşidi aynıdır.

Böylelikle DNA ve genetik kod konumuzun sonuna geldik. DNA ve genetik kod konusu ile ilgili soru ve görüşlerinizi yorumlar kısmına yazabilirsiniz.

Şimdi bir sonraki konumuz olan kalıtım konusuna geçebiliriz. 🙂