Aniden Kalkınca Başım Dönüyor Gözüm Kararıyor

Ayağa kalkıldığında gözlerin kararması problemi herkesin sıklıkla karşılaştığı sorunlardan biridir. Hatta birçok kişi için bu sorun sürekli gerçekleşen bir hal almıştır. Sürekli bir sorun haline gelmişse, bu sorunun kaynağının tespit edilip uygun tedavinin uygulanması lazımdır. Peki nedir bu göz kararmasının ve baş dönmesinin nedeni? İşte cevabı

Birden ayağa kalkarken yaşanan göz kararması rahatsızlığının en yaygın sebebinin kan basıncının ani olduğu biliniyor. Bu durum oturur pozisyondayken ayağa kalkıldığında kan basıncının hızlı bir şekilde düşmesi olarak tanımlanır. Tıp literatüründe ise postüral hipotansiyon olarak da adlandırılır. Yetişkinlerde görülme sıklığı çocuklara nazaran daha fazladır. Hem erkeklerde hem de kadınlarda rastlanması mümkün olan bu rahatsızlığı kadınlar, erkeklere göre daha fazla yaşayabilirler.

Etkisi uzun sürmez

Ani bir şekilde ayağa kalkma sonucu ortaya çıkan titreme, baş dönmesi, geçici görme kaybı ve göz kararması sorunları fazla uzun sürmez. Saniyeler sürer ve hemen son bulur. Bu esnada herhangi bir problem olmadığı düşünülse de sorunun kaynağı araştırılmalıdır. Kan basıncının hızlı bir şekilde düşmesi ve kişinin bayılacakmış hissine kapıldığı bu süreçte, düşmeyi önlemek amacıyla buna engel olabilecek herhangi bir nesneden destek almak gerekebilir.

Ayağa kalkınca göz kararmasının sebepleri nelerdir?

Ani bir şekilde yağa kalkıldığı zaman birden bire gözlerin kararması ve bu durumla beraber ortaya çıkan titreme, baş dönmesi, geçici görme kaybı gibi sorunların kaynağını tahmin edebilmek için genellikle aşağıdaki durumlardan söz edilebilir:

- Atardamalarda yaşanan tıkanıklık

- Damarların sertleşmiş olması

- Şeker hastalığı

- İç kulakta bulunan keseciklerde mevcut olan bir problem

- Bir çeşit sinir hastalığı olan çoklu sistem atrofisi

- Yeme hastalığı olarak tanımlanan anoreksiya nevroza

- Kalpteki ritim bozuklukları

- Kan hacminin gereğinden düşük olması

- Postural tansiyon düşüklüğü

- Aşırı derecede stresli ortamlara ve olaylara maruz kalmak

- B12 vitaminin eksikliği

- Kullanılan bazı ilaçların yan etkileri

- Demir eksikliğine bağlı olarak meydana gelen anemi (kansızlık)

Ayağa kalkarken göz kararması için hangi doktora gidilir?

Birden bire ayağa kalktığında göz kararması ve baş dönmesi gibi problemler yaşayan kişilerin gitmeleri gereken hastane servisi ilk olarak göz hastalıklarıdır. Göz hastalıkları uzmanı bu duruma kaynaklık eden faktörün tespit edilebilmesi için birtakım tetkiklerin yapılmasını talep edebilir. Tespit edilen durum sonucunda size uygun bir tedavi programı oluşturulur. Örneğin; bu problem tansiyonun kronik bir şekilde zaman zaman düşmesinden kaynaklanıyorsa tansiyon değerlerinin kontrol altına alınması ve çabucak tedavi edilmesi adına, uygun tedavi yönteminin kalp –damar hastalıkları uzmanıyla birlikte oluşturulması gerekir.

İHA'nın haberine göre, Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı. Dr. Merih Özbayburtlu, sıklıkla baş dönmesi veya göz kararması gibi şikayetleri olan tansiyon ve diyabet hastalarına, bu belirtilerinin şah damarları tıkanıklığı ile ilgili olabileceği konusunda uyarılarda bulundu.
Baş dönmesi, göz kararması ve hafif denge kayıpları gibi şikayetler pek çok sağlık sorununun belirtileri arasında yer alıyor. Ancak şah damar tıkanıklığının da bu belirtilere neden olduğunun unutulmaması gerekiyor.

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı. Dr. Merih Özbayburtlu, konuyla ilgili olarak damar tıkanıklıklarının fark edilmediği takdirde inme veya felç gibi ağır tablolara yol açabileceğini söyledi. Dr. Özbayburtlu, "Boynun her iki yanında yer alan ve halk arasında şah damarları olarak bilinen karotisarterleri, beynimize oksijence zengin kanı ulaştırmak gibi önemli bir görevden sorumlu. Vücut için hayati öneme sahip beyin dolaşım sisteminin bir parçası olarak çalışan bu damarlar, yüz, boyun ve saçlı derinin arteriyel dolaşımını da sağlıyor. Damar iç duvarında yıllar içinde biriken ateromplaklarına bağlı oluşan şah damar tıkanıklığının özellikle yatan veya oturan kişinin aniden ayağa kalkması ile oluşan sendeleme, göz kararması, baş dönmesi ve hatta bayılma gibi günlük hayatta çok da üzerinde durulmayan ancak yaşam konforunu ciddi şekilde etkileyen belirtileri bulunuyor. Tansiyon veya diyabet sorunu olan kişiler de bu şikayetlerin ilaç doz değişimleriyle kaybolabileceğini düşünerek doktora başvuruyor. Ancak çoğu insanın aklına gelmeyen bu şikayetlere sahip kişilerde kesinlikle ihmal edilmemesi gereken bir diğer neden, boyun damarlarının daralmış veya tıkanmış olması" diye konuştu.

"Felç geçirme riski var"

En korkulan sonucun felç olma riskinin olması olduğunu ifade eden Dr. Merih Özbayburtlu, "Beyin, normal fonksiyonlarını yerine getirebilmek için vücutta dolaşan kanın yüzde 20'sinden faydalanıyor. Beynin dakikada yaklaşık 1 litre ihtiyaç duyduğu kanın geçişinin büyük çoğunluğunu şah damarları üstleniyor. Boyun damarlarında oluşabilecek bir daralma veya tıkanma beyne ihtiyacı olan kanı sağlayamayacağından, bu kişilerde birtakım şikayetler başlıyor. Şikayetler en hafifinden göz kararması, unutkanlık, baş dönmesi, kısa süreli konuşma veya görme bozuklukları olurken,daha ileri daralmalar da bayılmalar ile sonuçlanabiliyor. Bu rahatsızlıkta en korkulan sonucu felç, inme gelmesi. Kan akımı azaldıkça, beynin bazı bölgelerine kan gitmiyor. Bazen de daralan şah damarları içinde kan pıhtıları birikebiliyor ve beyne yerleştikleri takdirde ani ölüme veya kalıcı felçlere neden olabiliyor. Bu açıdan şah damarları tıkanıklığı, en az kalp damar tıkanıklığı kadar önemsenmesi gereken bir sağlık problemi. Ancak ne yazık ki, pek çok kişi kalıcı felçler oluştuktan sonra doktora gidiyor ve tedaviye başlıyor. Tüm damarlarda olduğu gibi bahsedilen boyun damarlarında da yaş, sigara, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, ailede damar hastalığı bulunması gibi durumların daralma veya tıkanmada etkili olabiliyor. Bahsi geçen şikayetleri bulunanların veya sayılan risk faktörleri bulunan bireylerin yılda bir kez şah damarı doppler ultrasonu ile incelenmeli. Zahmetsiz ve ağrısız bu yöntem sayesinde rahatsızlığın kalıcı kötü sonuçları engellenebiliyor" dedi.

"Yarım saatlik operasyon ile uyanık ameliyat ediliyor"

Son olarak tedavinin mümkün olduğunu aktaran Dr. Merih Özbayburtlu, şunları söyledi:
"Tedavisi mümkün. Kritik şah damarı daralması tespit edilmesi durumunda, bu darlığın bir şekilde açılması gerekiyor. Hafif derecedeki darlıklarda ilaçla koruma ve takip yapılırken, ileri darlıklarda damarın durumuna bakılıyor ve stent veya açık ameliyat yöntemi seçilebiliyor. Uzun ve düzensiz yapıda daralmaları olan kişiler ise, narkoz verilmeden yarım saatlik bir operasyon ile uyanık ameliyat edilebiliyor ve çoğunlukla ertesi gün sağlıklı bir şekilde taburcu olabiliyor."

Besin zehirlenmesi, açlık, stres, sıcak ortam, ishal ve bir ilacın yan etkisi gibi tehlikeli olmayan nedenlerle herkes, hayatında birkaç defa göz kararmasından şikayet etmiştir.

Her zaman önemli bir rahatsızlığın habercisi olmayabilir ancak sık yaşanmaya başlandığında, mutlaka bir doktora görünmek gerekir.

Altında yatan nedenin belirlenmesi için, ortaya çıkan şikayetlerin hep birlikte değerlendirilmesi önemlidir. Mevcut duruma; mide bulantısı, halsizlik, çarpıntı, baş ağrısı ve dönmesi eşlik edebilir. Göz kararması, çoğu kez bu belirtilerden biri veya birkaçıyla gerçekleşir. Nedenine dair bir fikriniz yoksa ve tekrarlıyorsa, iç hastalıkları uzmanına danışılması tavsiye edilir. Bu hekim, gerekli gördüğü takdirde hastayı göz hastalıkları, KBB ve nöroloji gibi farklı bir bölüme yönlendirebilir.

Göz kararmasına, en çok tansiyondaki oynamalar yol açar. Yaşanan yoğun stres ya da uzun saatler aç kalmak, tansiyonu etkileyebilir. Bu şikayetin başlıca sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz:

- Tansiyonun düşmesi ve yükselmesi

- Şekerin düşmesi ve yükselmesi

- Tiroit sorunları

- Su kaybı

- Kansızlık

- Gözde problemler

- Boyun damarlarında daralmalar

- Bazı ilaçlar.

Genel olarak göz kararmasına eşlik eden diğer belirtiler ve bunların nedenleriyse şöyle:

Ayağa kalkınca göz kararması: Oturduğunuz yerden kalktığınızda, gözleriniz kararıyor ve buna eşlik eden baş dönmesi gibi ek sorunlar da yaşıyorsanız, bu duruma tıpta ortostatik hipotansiyon denir. Kişi ayağa kalktığında, tansiyonu birden düşer. Beyne yeterince kan gitmez ve göz kararmasının yanı sıra baş dönmesi, çarpıntı, bayılacak gibi olma ve rengin solması gibi başka durumlar da görülebilir. Ayağa kalkınca tansiyonun neden aniden düştüğü bilinirse, özellikle yaşlı hastalarda tehlikeli olabilecek bu durumun önüne geçilebilir. Ortostatik hipotansiyon, ilaç kullanımı, vücudun su kaybetmesi ya da kansızlık gibi basit sebeplerle ortaya çıkabileceği gibi, bazen de diyabet, kalp ya da beyin hastalıklarının habercisi olabilir. Tansiyon düşüklüğüne yol açabilecek sebeplerden kaçınmalıdır.

Göz kararmasıyla birlikte baş dönmesi de varsa, aşağıdaki nedenlerden şüphelenilebilir.

- Migren

- Gerilim tipi baş ağrıları

- Vertigo

- Bazı beyin hastalıkları veya beyin tümörleri

- Kalp ve damar hastalıkları

Göz kararmasına mide bulantısı eşlik ediyorsa: Bu durumda, ülser benzeri rahatsızlıklardan şüphelenmek mümkün. Öte yandan migren tipi baş ağrısında da göz kararması dışında mide bulantısı görülebilir. Dolayısıyla mide bulantısının eşlik ettiği her göz kararması mide rahatsızlığıdır diye düşünmek doğru değildir. Mide sorunlarında, ağrı ve şişkinlik de vardır.

Önlemek için yapılacaklar

- Susuz kalmayın. Günde en az 2 litre su için.

- Su kaybına sebep olacağından alkolü bırakın.

- Kesinlikle uzun süre aç kalmayın.

- Ayağa kalkarken, yavaş hareket edin.

- Yatağınızın baş kısmını hafif yükseltin.

- Çok uzun süre ayakta durmaktan kaçının.

- Eğer uzun süre ayakta duracaksanız, varis çorabı kullanın.

- İzometrik egzersizler denilen duvarı itme ya da masayı kaldırma gibi hareketleri yapın.

- Eğer kalp ya da yüksek tansiyon hastalığınız yoksa, tuz, düşük tansiyonun engellenmesinde etkilidir.

- Her gün 30 dakikalık yürüyüş yapın.

- Yeterli düzeyde uyku almaya dikkat edin.

- Stres, üzüntü, ruhsal gerginlik ve takıntı gibi olumsuz duygu durumlarından kaçının.