Plc Nedir Ne Işe Yarar Nerelerde Kullanılır

PLC (Programlanabilir Mantıksal Denetleyici), fabrikalardaki üretim bölümlerinde veya makinelerin kontrolü gibi işlemlerin denetiminde kullanılan otomasyon cihazıdır. Normal bilgisayarların aksine PLC'nin birçok giriş ve çıkışı (I/O) vardır. En büyük artıları ise elektriksel gürültülere, sıcaklık farklarına ve mekanik darbelere karşı dayanıklı tasarlanırlar. Farklı markanın PLC'leri kendilerine göre bir işletim sistemi yüklerler. Bu denetleyici sistem, giriş bilgilerini gözle görülmeyecek hızlarla tarayarak buna uygun çıkış bilgilerini gerçek zamana yakın, cevap verecek şekilde çalışır. PLC, kısa sürede daha çok ve kaliteli ürün üretme, çok düşük hata oranlarına sahip üretim yapma gibi unsurların ön plana çıkmasında büyük rol oynar.

PLC'ler 4 ana bölümden oluşmaktadır.

CPU, PLC'nin çalışmasını düzenleyen, bütün aritmetik ve mantıksal işlemleri gerçekleyen, zamanlama, sayma gibi görevleri üstlenen en önemli birimdir. PLC'ye zeka veren kısım CPU ile bellektir. İki ayrı PLC aynı mikroişlemciyi kullanabilir, fakat işletim sistemlerinin farklı olması nedeni ile PLC'lerin işlevleri de farklı olabilir.

Bellek birimi; Giriş görüntü, veri, program belleği gibi kısımlara ayrılmıştır. Her bellek alanının farklı işlevleri vardır. PLC'lerde genelde EPROM ( Eresable programmable Read only Memory ), bellek elemanı olarak kullanılmaktadır. Bu bellek alanı adından da anlaşılacağı üzere, silinebilir, tekrar yazılabilir, programlanabilir, salt okunur hafıza anlamına gelmektedir.  Her PLC'nin kendine özgü programı vardır ve bu programlar PLC'nin hafızasında saklanır. Hafızadan da merkezi işlem birimine gönderilir. Ayrıca bellek elemanlarını da sayarsak; RAM, ROM PROM, EPROM veya EEPROM olarak nitelendirebiliriz.

Giriş birimi, kumanda edilen sistemle ilgili algılama elemanlarından gelen analog işaretleri PLC ‘nin anlayacağı lojik gerilim seviyelerine dönüştüren birimdir. Kontrol edilen sistemdeki sensör çeşidine göre, basınç, seviye, sıcaklık, kumanda, yakınlık gibi elemanlardan gelen binary değerler (1 veya 0) giriş birimi üzerinden alınır. Giriş birimi voltaj değerleri 24V, 48V, 100V-120V, 200V ve 240V doğru veya alternatif akım olabilir. PLC’nin giriş elemanları olarak limit anahtarları, düzey anahtarları, motor kontaktör veya röle kontakları, seçici anahtarlar, fotoelektrik gözler v.b. olarak gösterebiliriz.
 

►İlginizi Çekebilir : Elektrik Pano Bakımı Nasıl Yapılır?

 

Çıkış birimi, PLC'de hesaplanan çıkış noktalarına ilişkin lojik gerilim voltajını, kontrol edilen sistemdeki kontaktör, röle, selenoid gibi kumanda elemanlarını sürmeye uygun elektriksel işaretlere dönüştüren birimdir. Çıkış birimi röle, triyak ya da transistörlü devrelerden oluşabilir. PLC'ler de genellikle röleli çıkış birimleri kullanılır. Fakat, yüksek hızlı açma ve kapama gerektiren durumlarda  transistörlü ya da triyaklı çıkış birimleri kullanılır. Ayrık I/O arabirim ile denetlenebilecek çıkış elemanları için ise alarmlar, denetim röleleri, selenoidler, motor starterleri, fanlar, v.b. olarak gösterebiliriz.

Bir kumanda sistemi için PLC seçiminde göz önüne alınması gereken özellikler şu şekilde sıralanabilir;

 

►İlginizi Çekebilir : Rölenin İç Yapısı


 

Programmable Logic Controller (PLC), Türkçesi, Programlanabilen Mantıksal Denetleyici olan bu alet işimizi kolaylaştırmada ve insan gücünden tasarruf sağlamada bize çok geniş olanaklar sağlamaktadır.

Plc dendiğinde akla ilk gelen tanımı; programlanabilen otomatik iş yaptırma kabiliyeti olan cihazdır.Genel tanımı ise; girişleri lojik, veri işleme, sayma, karşılaştırma, aritmetik gibi bir veya birkaç işlem yaptıktan sonra çıkışa atayan, programlama desteği olan entegre bir cihazdır. Örneğin; bir trafik lambasında sırasıyla yeşil sarı ve kırmızı yanması, bunu Plc dilinde söylemek istersek şu şekilde yapabiliriz; yeşil yan, 30 saniye bekle, yeşil sön, sarı yan, 5 saniye bekle, sarı sön, kırmızı yan, 20 saniye bekle, kırmızı sön. Programı baştan başlat. Elektriği kesene kadar programı sürdür.

Plc’ lerin tavsiye edilme nedenlerinden bazıları şunlardır:

* Hazırlanmış fonksiyonları direk olarak kullanılabiliriz.

* Kolaydılar. Az yer tutarlar, daha az kablo bağlantısı vardır.

* Dayanıklıdır, çevre koşullarından kolay etkilenmezler.

* Giriş ve çıkışların durumlarını izleyebiliriz.

* Az arıza yapalar, güvenilirdir, bakımları kolaydır.

Plc’ ler sayısal prensiplere göre yazılmışlardır. Bir sistemi (giriş çıkışına göre); aritmetik işlem, hafızaya alma, sayma, zamanlama, denetleme yapabilirler. Endüstriler tarafından çok fazla ihtiyaç duyulduğundan, güvenilir ve ucuz olduğundan endüstrilerin bir numaralı elemanıdır ayrıca uzaktan kontrol edilebilirler( bilgisayar bağlantısıyla).

Plc’lerin genel kullanım alanları:

1) Sıra Kontrol: Plc’ nin en çok kullanılan özelliğidir. Bu özellik paketlemeden başlayarak asansör endüstrilerinde bile kullanılmaktadır.

2) Hareket Kontrol: Adımları takip eden sonsuz makinelerde örneğin; kauçuk, film ve kartezyen robot endüstrilerinde kullanılır.

3) Süreç Denetimi: Makineler çalışır durumda olduğunda makinelerin hız ayarlarını, ağırlıklarını, debini, basıncını, sıcaklığını kontrol eder.

4) Veri Yönetimi: Burada çoğu Plc’ ler zaman v.b kavramlarla değil algılama (sensör) kavramıyla çalışır. Örneğin; aydınlatma, havandırma ( klima), çimento, tekstil, robot vb. sanayilerde kullanılır.

Plc’ lerin beş ana parçası vardır:

1) Merkezi İşlem Birimi (CPU) (Central Prosessing Unit)

Burası cihazımızın beynidir, burada işlemci ve bellek arasındaki haberleşme sağlanır. Programın derlenmesi için gereklidir.

2) Hafıza (Memory)

Burası programlarımızı veya işlemlerimizi ( 1200 paketleme, 1100 gönderim yapıldı) kayıt altında tuttuğumuz yerdir.

3)Programlama Makinesi (Operatör Paneli)

Burası elde tutulabilen dokunmatik bir ekranıdır. Verdiğimiz komutları Plc yerine getirir.

4) Güç Katı

Bağlı olduğu şebekeden istendiği gerilimi (220 VAC veya 24 VDC) temin eder.

5) Giriş/Çıkış Bölümleri

Plc nin duyu organlarıdır. Örneğin; Sensörlü bir lambada sensör giriş bölümünde Plc’nin lambayı yakmasını sağlayan gözüdür.

Kaynakça:
Endüstriyel Kontrol Sistemleri 1 Kitabı 1. Modülü

Yazar:Emre ÖRSEL