ilk insan neyden yaratılmıştır / ahmet deedat'ın öğrencisi Dr. Zakir Naik kimdir, Видео, Смотреть онлайн

Ilk Insan Neyden Yaratılmıştır

ilk insan neyden yaratılmıştır

Бабаяров Г., Кубатин А. К вопросу о термине «92 узбекских племени» в контексте исторических связей тюркских народов // GLOBAL-Turk, #2/2014. c. 137-147

Günümüzde haber kuruluşlarının artması ve haber kaynaklarının zenginliğine rağmen haber hedef kitlenin araçtan beklediği en önemli unsur olma özelliğinin sürdürmektedir. Bu bağlamda uluslararası haber konuları da bir ya da birkaç yayın organının ilgi alanına girmesiyle dünya kamuoyu gündemine oturmaktadır. Türkiye’nin 24 Kasım 2015’te Suriye sınırında Rus uçağını düşürmesi ve sonrasında Türkiye ve Rusya arasında yaşanan uçak krizi de küresel boyutlu bir olay olarak dünya medyasında yerini almıştır. Uzun süren görüşmeler sonunda 09 Ağustos 2016’da Erdoğan’ın St. Petersburg’da Putin ile yaptığı görüşme ile iki ülke arasındaki ilişkilerin uçak krizi öncesine getirilmesi kararlaştırılmıştır. Görüşmenin gerçekleşmesinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in büyük bir katkısı olmuştur. İki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesine yönelik bu gelişme dünya medyası ile birlikte özellikle iki ülke ve iki ülkeyle ilişkisi bulunan diğer ülkeler medyasında da genişçe yer bulmuştur. Bu çalışma kapsamında Türkiye’den (Hürriyet, Sabah ve Sözcü) ve Kazakistan’dan (Yegemen Kazakistan, Türkistan ve Kazak Ünü) farklı yayın politikasına sahip üçer gazete seçilmiştir. Çalışmada, Cumhurbaşkanları Erdoğan ve Putin arasında yapılan görüşmenin iki ülke medyası tarafından nasıl ele alındığı nitel içerik analizi yöntemi ile ortaya koyulmuştur. Bu çerçevede, yapılan çalışma iki ülke yazılı basınının üç ülkeyle ilgili tutumunu (Türkiye, Rusya, Kazakistan) iki ülke gazetelerinin izledik-leri yayın politikalarını ve kullandıkları dili ortaya koyması açısından önemlidir. Çalışmada 03.08.2016 ve 17.08.2016 tarihleri arasında yazılı basında yapılan haberler incelenmiş ve elde edilen veriler yorumlanmıştır. Today, despite the increase in the number of news organizations and the richness of news sources, the news continues to be the most important element that the target audience expects from media. In this context, international news topics are also on the agenda of the world public opinion by the interest of one or several broadcasting organizations. The fact that Turkey dropped the Russian warplane on the Syrian border on November 24, 2015 and later the aircraft crisis between Turkey and Russia took its place in the world media as a global phenomenon. At the end of the long-running negotiations, at meeting between Presidents Erdoğan and Putin on August 09, 2016 in St. Petersburg, it was decided that the relations between the two countries should be brought before the warplane (aircraft) crisis. The President of Kazakhstan, Nursultan Nazarbayev, was a great contribution to the realization of meeting. This development towards the normalization of the relations between the two countries (Turkey and Russia) has taken place widely in the media of other countries, especially in relation to the two countries together with the world media. Within the scope of this study, three newspapers with different broadcasting policies from Turkey (Hürriyet, Sabah, and Sözcü) and Kazakhstan (Yegemen Kazakistan, Türkistan and Kazak Ünü) were selected. In the study, how the meeting between President Erdoğan and Putin was made news by the media of the two countries was revealed by using qualitative content analysis method. In this context, the study is important in terms of the revealing the attitudes of two countries' press towards the three countries’ attitudes (Turkey, Russia, Kazakhstan), the broad-casting policies of the two countries' newspapers and the language they are using. In the study, news published between August 3rd, 2016 and August Seventeenth, 2016 was reviewed and the data ob-tained were interpreted.

01 марта 2009 года

Posted 05 February 2009 - 11:54 AM

selamun aleykum ve rahmetullahi ve bereketu
1.Sual: Muhammed bin Abdurrahman el-Humeyyis, isimli bir Vehhabi, ŞİRK diye bir kitap yazmış. Adını da, (Hanefi ulemasına göre ŞİRK) koymuş. Vehhabilerden nakil yaparak, Hanefi ulemasının yaptıklarına şirk diyor. Hanefi uleması diye, Şah Muhammed İsmail Dehlevi adında birinin bozuk fikirleri anlatılıyor. Hanefi ulemasından denilen bu zat kimdir?
2.Vehhabilik nedir
3.Sual: Selefiyecilik nedir? Selefiye mezhebi diye bir mezhep var mı?
4.Sual: Tevhidin aslı nedir?
5.Sual: Amel imandan parça mıdır, yani bir farzı yapmayan veya bir haramı işleyen kâfir olur mu?
6.Sual: İman nedir, azalıp çoğalır mı?
7.Sual: Hıristiyanlar da Vehhabiler gibi tanrı gökte diyorlar. Bu inanç İncillerde var mıdır?allah goktedirmi?
8.Sual: Müteşabih âyet ve hadisleri tevil etmek gerekir mi?
9.İbni Teymiyeci âyetleri değiştiriyor Denize düşen, yılana sarılır. İbni Teymiyeci de yalana sarılıyor. Bir âyeti şöyle değiştirmiş: (Allah semadan bütün dünya işlerini idare eder.) [Secde 5] ?
10.İbni Teymiyeci gökteki Allah diyerek şu âyeti de yazmış: (Göktekinin sizi yere geçirmesinden, taş yağmuruna tutmasından emin mi oldunuz?) [Mülk 16,17]?
11.Sual: Kur’anda Allah’ın iki eli tabiri geçmektedir. Bu, Allah’ın bizim gibi iki elinin olduğunu göstermez mi?bu ne demek?
12.Sual: Kur’an-ı kerimde mecazi ifade çok deniyor, mecaz ne demektir?
13.Sual: Şefaatin hak olduğunu kabul etmeyen bir tek Ehl-i sünnet âlimi var mıdır?
14 Sual: kiyamete Büyük zatların haricinde başka şefaat edenler de olacak?
15.Sual: Peygamber hürmetine veya Peygamber hakkı için diye dua etmek caiz midir?
16.Sual: Hacıların Hacer-i esvede el sürmeleri, ondan bir yarar beklemeleri, şefaat ummaları putun şefaati ile aynı değil mi? Şirk değil mi bunlar? Niye o taşı Kâbe’den sökmezler ki?
17Sual: Selefi bir genç, “(Kabrimi bayram yeri yapmayın) hadisi, Resulullahın kabrini ziyaret etmenin caiz olmadığını gösterir” dedi. Doğru mudur?
18.Sual: Kabir ziyareti nasıl olur, kadın da ziyaret edebilir mi?
19.Sual: Türbelerden şifa beklemek, şirk midir?
20.Tasavvuf nedir?
21.Evliyaya evliya denmez mi?
22.Sual: . Evliyaya dil uzatmak caiz midir?
23.Sual: Mutlaka bir tarikata bağlanmak gerekir mi? Din kitaplarından, din öğrenilemez mi?
24.Sual: Selefiyim diyen bir arkadaş, (Ledün ilmi, bâtın ilmi, keramet, evliya diye bir şey yok) diyor. Bu Kur’an-ı kerime ve hadis-i şeriflere aykırı değil mi?
25.Sual: 72 fırkanın hepsi de aynı yere yani Cennete gitmiyor mu? Hepsi birleşse daha iyi olmaz mı?
insallah azerice cevablarsaniz benimcin fark etmez bana sizin cevabiniz lazim qamet?

Cavab:

Va aleykumus salam va rahmatullahi va barakatuhu!
1. Bir şeyə arxayın ol ki, bu böhtan ola bilməz, əgər kitab halında çap edibsə, deməli, araşdırıb yazıb. Təəccüb etmə, insanın əməlində şirk ola bilər, istər alim olsun, istər qeyri-alim. Amma bu adamın kimliyinə baxaram, inşəAllah.
2. Vəhhabilik ortaya atılmış bir termindir, təxminən 300 il əvvəl yaşamış bir adamın adı ilə bağlayırlar. Əslən o adamın adı Məhəmməd olub, sadəcə bunu yayanlar atasının adı ilə yayıblar ki, Məhəmmədilik deəsələr elə bilərlər ki, peyğəmbərdən (s.a.v.) danışılır. Çox da maraqlıdır ki, bu adam dinə heç nə gətirməyib, sadəcə yeganə çağırışı əsil dinlə getmək olub, xürafata uymamaq olub. Ona görə də xürafatla gedənlər bunu qəbul etməyərək, bu adam barədə yalan və böhtanlar yayıblar ki, camaat bunun dəvətinə inanmasınlar. Bu adamın kitabalrın heç öz fikirləri yoxdur, sadəcə özündən əvvəlki alimlərin fikirlərini bir araya toplayıb.
3. Sələfilik məzhəb deyil, bu peyğəmbərin (s.a.v.) yoludur, sadəcə bu yolda olan özünü saleh sələflərə nisbət edir, yəni haq yolda olanalrın yolu, qəsd edilən isə peyğəmbər (s.a.v.) və onun səhabələridir.
4. TəkAllahlıq.
5. Əməl imanın bir parçasıdır, lakin biri əməli tərk etsə, sələfilər onu kafir görməyiblər, çünki sələfilər yalnız bir əməli tərk edəndə ittifaq ediblər ki, kafir olur, o da şəhadətdir. Amma qeyri-əməlləri, əsas namazda ixtilaf ediblər, digər əmllərdə isə ixtilaf yoxdur, kafir görmürlər.
6. İman dillə deyib, qəlblə təsdiqləyib, əməllə göstərməkdir. Bəli, iman artıb azalar.
7. Allahın göydə olmasını Allah özü deyir, “(Ey insanlar!) Göydə olanın (Allahın) yer hərəkətə gəlib çalxalandığı zaman sizi onun dibinə batırmayacağına əminsinizmi?! Yaxud göydə olanın sizin üstünüzə daş yağdıran bir yel göndərməyəcəyinə arxayınsınızmı?! Onda Mənim (sizi əzabla) qorxutmağımın necə olduğunu mütləq biləcəksiniz” (Mulk, 16-17). Hətta, abu Hənifənin (r.) özü “Fiqhul Əkbər”də buna şəkk edəni kafir görür. Sən çalış dini öyrən. Çünki dini savadsızlıq hətta suallardan görünür.
8. Əslində xeyr.
9. Sən ayənin dəyişib-dəyişməməsini bilmək üçün ərəbcəsini oxu. Əksinə kim bu ayəni oxuyub desə ki, Allah göydə deyil, o dəyişmiş olar.
10. Yuxarıdakı kimi.
11. Xeyr, elə başa düşməyin. Çünki Allaın mislində heç kim və heç nə yoxdur. Təsəvvür et ki, məxluqlarda heç iki eyni əl varmı? O qaldı ki, Xalıqdə ola.
12. Quranda məcaz yoxdur, əslən. Məcazın mənası həqiqətə uyğun olmayan deməkdir. Artıq bu söz özü göstərir ki, Quranda həqiqətə uyğun olmayan bir şey yoxdur, hər şey həqiqətdir.
13. Bilmirəm.
14. Bəli.
15. Belə demək olar ki, peyğəmbəri (s.a.v.) sevdiyimizə görə və ya ona tabe olduğumuza görə.
16. Bəli, bu daşdan şəfaəət istəmək şirkdir. Şəritə yalnız bu daşa toxunmağı buyurub, amm afyda ummaq şirkdir. Çünki bu yalnız Allahın əlindədir.
17. Burda qəsd olunan daimi ziyarətdir, amma səfərdən gələndə və ya Həcdə olarkən ziyarət etmək qadağan deyil.
18. Qəbir siyarəti əsasən kişilər üçündür, qadınlar üçün yox. Ədəbi isə ümumən salam verib qəsd etdiyin qəbrin yanına keçirsən. Orda yatana, özünə və bütün müəslmanlara dua edərək axirəti yada salırsan.
19. Əlbəttə, şəfanı Allahdan istəmək lazımdır. Sadəcə səbəb həkim və s. ola bilər, türbələri isə səbəb deyil, əksinə şirkə yoldur.
20. Təsəvvüfdə hazırda sufilik qəsd olunur, əsasən də bidət firqələridir.
21. Sübut olunsa demək olar, bunu əvvəl sübut etmək lazımdır, sonra da sələfilərdən belə deyən olmayıb.
22. Əgər həqiqi övliyadırsa, olmaz. Hətta saxta övliyaya da dil uzatmaq ədəbdən deyil.
23. Xeyr, mütləq deyil, əsas çalışmaq lazımdır ki, düzgün əqidədə və fəhmdə olasınız, bunlarla siz haqqı tapacaqsınız.
24. Batin elminin olmamasını düz deyir, digərlərində isə ola bilər ki, məsələn, hazırkı saxta övliyaların kəramətlərini qəsd edir, hansılar ki, peyğəmbərlərin möcüzələrini ötüb keçiblər.
25. Təbii ki, birləşsələr yaxşı oalr, amma nə üzərində birləşmək – ixtilaf bundadır. Amma hədisdə bildirilir ki, peyğəmbərin (s.a.v.) və səhabələrin yolunda birləşmək lazımdır.
Allah daha yaxşı bilir!
As salamu aleykum va rahmatullahi va barakatuhu!

Журнал “ДА” № 32

ЕЖЕКВАРТАЛЬНЫЙ МЕЖДУНАРОДНЫЙ КУЛЬТУРНО-ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЙ ЖУРНАЛ 3 AYLIK ULUSLARARASI DÜŞÜNCE VE KÜLTÜR DERGİSİ

32 ОСЕНЬ / GÜZ 2010

Гранитный портрет: Внук османского паши Назым Хикмет Granit portre: Bir Osmanlı paşası torunu Nazım Hikmet

TÜRKİYE’DE FİYATI:

7.50 TL.

Русская детская литература XX века 20. yüzyıl Rus çocuk edebiyatı

Опера «Кёроглу» объединила артистов Евразии Köroğlu operası Avrasyalı sanatçıları buluşturdu

Краеугольный камень общества

СемьяAile

ОСЕНЬ / GÜZ 2010

ГЛАВНАЯ ТЕМА DOSYA

32

Toplumun temel taşı

Глаза соловья Bülbülün gözleri

Золотая хохлома Altın hohlama




редактор editör

Опасной напряженности в семье Ailede tehlikeli gerilim

Мы должны больше думать и писать о путях выхода из кризиса, Мы верим, что мир на Земле определяет крепкая семья, связанная узами нежности и любви. Dünya barışının sağlam, sevgi dolu bir aile ve bağlarıyla mümkün olduğunu düşünüyoruz. Bu konuda hepimiz elimizden geleni yapmalıyız.

ассматривая жизнь в мегаполисе, мы сталкиваемся с вопросом: «Сохранятся ли в будущем пары и их дети, живущие под одной крышей?» Точно так же, как в жизни всегда есть место надежде и страхам, в семье, являющейся одним из краеугольных камней общества, неизменно будут существовать тенденции к единению и разделению. В некоторой степени верно и то, что возможности и представления современной жизни разделяют мужчину и женщину. Однако возвращение их к отдельной друг от друга жизни и формирование между ними отношений, основанных лишь на удовольствии и наслаждении, на мой взгляд, не кажется разумным. В настоящее время в Европе более 30% детей рождается вне брака В результате разводов примерно столько же взрослых вынуждены воспитывать детей в одиночку. Согласно статистике, в Америке около 50% детей имеют одного родителя, при этом 50% детей в таких семьях ВИДЯТ своего родителя только несколько часов в день. Изменение социальной роли женщины, обретение женщинами свободы и трансформация взгляда на материнство стали одними из самых серьезных социальных проблем На Западе женщины переспили рожать, это привело к убыли населения. Старение населения Европы порождает опасность, что в 2010 г. большую его часть будут составлять старики в возрасте 80 лет! Национальное государство, взявшее на себя многие истинно семейные функции, вынуждено решать проблему сохранения семьи. И эта проблема актуальна не только для Запада, она касается и России, и стран Востока После исчезновения больших семей были утрачены связи между поколениями, любовь и уважение к старшим. Ослабли родственные связи. Люди стали более одинокими. Даже в Турции, которая известна как общество, которое существует благодаря крепким семейным ценностям, в последние 10-15 лет наб.иодается серьезная деградация семьи. Процесс разрушения семейных ценностей и отношений между членами семьи в последнее время превратился в телевизионный сериал, продолжения которого каждый день с нетерпением ждут МИЛЛИОНЫ зрителей. В результате этого заметен рост детской преступности и наркомании. С каждым днем увеличивается число бездомных детей. Горожане перестали рожать детей. Падает рождаемость, особенно в городе, это и приводит к вышеперечисленным проблемам, Мы перестаєм быть «молодым» обществом. В статье «Социальная проблема развитых стран: Развод» анализируются вопросы увеличения количества разводов в Казахстане и другие связанные с этим проблемы. Люди лишаются корней, разрушаются отношения, связывающие людей, человек остается один. Человек, не укорененный в жизни, не находит себе пристанища, ему не за что ухвалиться. Он блуждает в одиночестве по нашему постоянно меняющемуся миру. Жизнь его теряет смысл. Тема семьи была не случайно выбрана нами в качестве темы досье этого номера Мы надеелкя на ваши отклики и комментарии о том, как поднять значимость и жизнеспособность семьи. Мы должны больше думать и писать о путях выхода из кризиса, Мы верим, что мир на Земле определяет крепкая семья, связанная узами нежности и любви. До встречи в новом номере. Счастья и благополучия вам!

Р

etropol hayatına baktığımızda karşımıza şu soru çıkıyor: Gelecekte hala aynı çatı altında yaşayan çiftler ve onların çocukları olacak mı? Hayatın ümit ve korku arasında yaşanması gibi, en temel toplumsal birim olan ailede de birlikte yaşamaya ya da ayrılmaya yönelik gerilim her daim varlığını sürdürecek. Bu gerilimin geçtiği çizgiyi modern hayatın imkânları ve anlayışları bir ölçüde kadını ve erkeği birbirinden ayıran bir yere doğru yaklaşabilir, ancak bu iki temel varlığın birbirinden yalıtılmış hayatlara dönecekleri, ilişkilerini sadece keyfi ve zevk esaslı bir şekilde kuracakları yaklaşımı bana makul gelmiyor. Bugün Avrupa’da çocukların yüzde 30’dan daha fazlası evlilik dışı doğuyor. Buna yakın bir oranda yetişkin de, çocuklarını boşanma nedeniyle parçalanmış ailelerde yetiştirmek zorunda. Amerika’da yapılan istatistiklerde görünen, çocuklardan yüzde ellisinin tek ebeveynli ailelerde yaşadığını ve bu çocukların yüzde ellisinin de bu tek ebeveyni günde birkaç saatin haricinde görmediğini ortaya koymakta. Kadının rol değişimi yaşaması, özgürleşmesi ve anneliğe bakışın değişmesi temel sorunlar olarak önümüzde duruyor. Batı dünyasında kadınlar doğurmadığı için, eksi demografik büyüme kaygı yaratıyor. Milyonlarca insan yaşlanmakta ve 2010’da Avrupa’da 80 yaş üstü nüfusun kaygı verici olduğu görünmekte. Ailenin fonksiyonlarını azaltarak görevlerini devlet kurumlarına devreden milli devlet anlayışı bugün “aile ne olacak?” sorusuyla karşı karşıya. Sadece Batı’da değil, Rusya dahil doğu yarım kürede de sorun yaşanıyor. Büyük ailenin çöküşü ile kuşaklar arası bilgi aktarımı, sevgi ve saygı da kayboldu. Akrabalık bağları zayıfladı, insanlar yalnızlaştı ve içe kapandı. Türkiye aile temelli bir toplum diye bilinmesine rağmen son 10-15yıl içinde ciddi bir yozlaşma yaşanıyor. Aile değerleri ve bireyler arası ilişkilerde çözülme televizyonlardan izlenebilir filmlere dönüştü. Bunun sonucu çocuk çeteleri, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklar ve organize suçlar arttı. Sokağa atılan çocuk sayısı çoğaldı. Kentliler artık çocuk doğurmuyor. Her şeyden sorumlu tuttuğumuz doğum artış hızımız düştü. Genç bir toplum olmaktan uzaklaşıyoruz. “Gelişmiş ülkelerin büyüyen sorunu: Boşanma” yazısında Kazakistan’da artan boşanma gerçeğinin irdelendiğini ve benzerlikleri görüyoruz, insanlar köklerini yitirmekte, bağlılığı azalmakta ve yapayalnız kalmakta. Bu köksüzlük insanın hiçbir yere tutunamamasını getiriyor. Durmaksızın değişen dünya içinde oradan oraya savruluyor. Anlam kaybı yükseliyor. DA dergisi olarak “aile” konulu dosyamızın tartışma açmasını ve sizlerin bu konuda farklı yorum ve değerlendirmelerinizi bekliyoruz. Daha çok çözüm önerileri üstünde yazmalı ve konuşmalıyız. Dünya barışının sağlam, sevgi dolu bir aile ve bağlarıyla mümkün olduğunu düşünüyoruz. Bu konuda hepimiz elimizden geleni yapmalıyız. Diyalog Avrasya Platformu Avrasya coğrafyasından 500 aydınla 26-29 Kasım 2010’da Antalya’da ailenin önemi konulu konferan düzenleyecektir. Yepyeni bir sayıda buluşmak üzere mutlu ve huzurlu kalın.

M


Платформа Диалог Евразия Diyalog Avrasya Platformu Диалог начинается с «да». Diyalog ‘evet’le başlar.

Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал Üç aylık uluslararası düşünce ve kültür dergisi

Председатель Başkan Нурлан Оразалин Nurlan Orazalin Сопредседатель Eşbaşkan Харун Токак Harun Tokak Генеральный секретарь Genel Sekreter Исмаил Тас İsmail Tas

Осень 2010, 32 номер Güz 2010, Sayı: 32

Редколлегия Yayın Kurulu

Журнал «ДА» – издание Платформы Диалог Евразия DA dergisi bir Diyalog Avrasya Platformu yayınıdır.

Yaygın Süreli Yayın / T. C. Kültür Bakanlığı Sertifika No: 1106-34-002992

Учредители İmtiyaz Sahibi В Турции: от имени АО «Фон Да Ажанс Хизм. Сан. ве Тидж.» Эркам Туфан Айтав. В РФ: НО «Фонд содействия развитию Центра восточной литературы Российской государственной библиотеки» Fon Da Ajans Hizm. San ve Tic. AŞ. Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir, dergiyi bağlamaz.

Координатор журнала в РФ Rusya Federasyonu Koordinatörü: Сельман Гюлен Selman Gülen Координатор журнала в Казахстане Kazakistan Koordinatörü: Салих Акчай Salik Akçay Координатор журнала в Анкаре Ankara Koordinatörü: Фарук Эрбильгин Faruk Erbilgin Управ. информационным отделом İstihbarat ve Haber Bölüm Şefi: Салих Яйладжы Salih Yaylacı Дизайн Görsel Tasarım: Мурат Аджар Murat Acar (VividGraf 0212 549 65 15) Отдел маркетинга Abone, Reklam ve Dağıtım: Сервет Балкач Servet Balkaç ([email protected]) Адрес Yönetim Yeri, İmtiyaz Sahibi ve Sorumlu Müdür Adresi: Tophanelioğlu Cad. Aygün Sok. Altunizade Plaza, No: 4 Altunizade-Üsküdar/İstanbul-Türkiye Тел Tel: +90 (216) 339 90 25 Факс Faks: +90 (216) 339 90 26 Baskı: Beyazdüş Matbaacılık, Avcılar-İstanbul Tel: +90 (212) 690 89 89 Представительства Temsilcilikler: Турция Türkiye +90 (216) 545 14 42 Азербайджан Azerbaycan ([email protected]) +994 (12) 493 46 40 Беларусь Belarus ([email protected]) +375 (17) 2873610 Грузия Gürcistan ([email protected]) +995 (32) 93 43 76 Казахстан Kazakistan ([email protected]) +7 (327) 291 31 60 Кыргызстан Kırgızistan ([email protected]) +996 (312) 59 65 30 Молдова Moldova ([email protected]) +373 (79) 76 70 83 Монголия Moğolistan ([email protected]) +34 29 66 32 54 63 Нахчеван Nahçıvan ([email protected]) +994 502 12 02 17 Российская Федерация Rusya Federasyonu ([email protected]) +7 (495) 514 13 83 Татарстан Tataristan ([email protected]) +7 (843) 238 18 47 Таджикистан Tacikistan ([email protected]) +992 (372) 24 91 83 Туркменистан Türkmenistan ([email protected]) +99 (312) 41 14 05-06-07 Украина Ukrayna ([email protected]) +38 (044) 235 66 53 Türkiye’de fiyatı: 7.50 YTL. KKTC’de fiyatı: 8.50 YTL. Yıllık abone bedeli: 28 YTL. Öğrenciler için: 25 YTL. Avrupa: 30 EURO ABD: 35 USD Abone hesap numaraları: Asya Katılım Bankası A.Ş. Taksim Şubesi, YTL: 100-186593-26 USD: 100-186593-27 EURO: 100-186593-29. Posta çeki no: 1612101 Подписной индекс: 83156 Каталог Пресса России Журнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций Российской Федерации Свидетельство о регистрации: ПИ İ 77-5826 от 07.12. 2000 В России и странах СНГ цена договорная Журнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве культуры, информации и спорта Республики Казахстан. Свидетельство о регистрации: 5878-Ж

www.daplatform.org • [email protected]

Азербайджан Azerbaycan Низами Джафаров Nizami Caferov Иса Хабиббейли İsa Habipbeyli Мустафа Саатчи Mustafa Saatçi Сулейман Окумуш Süleyman Okumuş Беларусь Belarus Ихсан Дилекчи İhsan Dilekçi Сергей Трахимонак Sergey Trahimonak Грузия Gürcistan Гиули Аласания Giuli Alasania Тамаз Гамкрелидзе Tamaz Gamkrelidze Нона Гамбашидзе Nona Gambaşidze Ясин Аслан Yasin Aslan Казахстан Kazakistan Кансеит Абдезули Kanseyit Abdezulı Олжас Сулейменов Olcas Süleymenov Кыргызстан Kırgızistan К. Молдокасымов K.


содержание ГЛАВНАЯ ТЕМА DOSYA

Семья-краеугольный камень общества

10 Природа человека и семья İnsan doğası ve aile Наджи Бостанджы / Naci Bostancı

22 Семья, брак, дети Aile, evlilik, çocuk Галина И. Климантова Galina І. Klimantova

32 Белорусская семья: вчера и сегодня Belarus ailesinin dünü ve bugünü Светлана Бурова Burova Svetlana

38 Семья в современном обществе Çağdaş toplumda aile Н. М. Юнусова / N.M. Yunusova

48 Долг молодца - чтить мать и отца! Evladın vazifesi ana ve babayı onurlandırmaktır! Каныбек Карашев Kanıbek Karaşev

42 Семья: из прошлого в настоящее Geçmişten günümüze aile Кадрие Чичек / Kadriye Çiçek

46 Семейные отношение в Грузии Gürcistan’da aile ilişkileri Шорена Циклаури Şorena Tsiklauri

54 Знаете ли вы свои обязанности? Sorumluluklarınızın farkında mısınız? Ясемин Ялчын Актосун Yasemin Yalçın Aktosun


içindekiler 10-85

86 Глаза соловья Bülbülün gözleri Айшегюль Хатай / Ayşegül Hatay

Toplumun temel taşı: Aile

62 В СОВРЕМЕННОЙ РОССИЙСКОЙ СЕМЬЕ Особенности воспитания ÇAĞDAŞ RUS AİLESİNDE Eğitim prensipleri Наталья И. Шелихова Natalya İ. Şelihova

70 Два плюс пять İki artı beş Борис Клементьев Boris Klementev 76 STOP Насилию! Şiddete STOP! Айжана Кожокулова Ayjana Kojokulova

80

67 В СОВРЕМЕННОЙ ТУРЕЦКОЙ СЕМЬЕ Воспитание ребенка MODERN TÜRK AİLESİNDE Çocuk eğitimi Бейза Акйюз Beyza Akyüz

92 Золотая хохлома Altın hohloma Катерина Фильчакова Katerina Filçakova

96

ВНУК ОСМАНСКОГО ПАШИ НАЗЫМ ХИКМЕТ

Гранитный портрет BİR OSMANLI PAŞASI TORUNU NAZIM HİKMET

Granit portre Мурат Аккая / Murat Akkaya 104 Русская детская литература XX века 20. yüzyıl Rus çocuk edebiyatı Левченкова С. Ольга Olga S. Levçenkova

ПРЕДСЕДАТЕЛЬ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО СОЮЗА СОЦИОЛОГОВ АБУЛЬФАЗ СУЛЕЙМАНОВ:

СМИ разрушают семью AZERBAYCAN SOSYOLOGLAR BİRLİĞİ GENEL SEKRETERİ EBULFEZ SÜLEYMANOV:

Medya aile yapısını bozuyor Беседовал: Мустафа Саатчи Röportaj: Mustafa Saatçi

107 Опера «Кёроглу» объединила артистов Евразии Köroğlu operası Avrasyalı sanatçıları buluşturdu Шабан Гул / Şaban Gül


главная тема Семья-краеугольный камень общества


dosya

Toplumun temel taşı: Aile


главная тема

семья-краеугольный камень общества

Природа человека и семья İnsan doğası ve aile Наджи Бостанджы

Naci Bostancı

Проф. Д-р., Университет Гази, Анкара.

Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, Ankara.

Н

nsanın doğasının ne olduğu üzerine tarih içinde uzun tartışmalar yapıldı. Siyasetten psikolojiye, toplumsal hayattan ekonomiye kadar çok çeşitli sosyal bilim dallarında bunun izini sürmek mümkün. Homo ekonomicus, homo faber, homo sapiens, homo ludens gibi adlandırmalar kadar insanın doğasına yönelik genelleyici ifadeler de buna dâhildir. İnsan çıkarlarını kovalar, insan başka insanlara karşı yardımlaşma ve dayanışma duyguları besler, ya da insan insanın kurdudur türünden genellemeleri ilgili olanlar hatırlayacaklardır. İnsanın doğasına yönelik tartışmaların Avrupa siyasi tarihinde Locke, Hobbes, Ro-

а протяжении веков люди спорили о природе человека. Эти дискуссии можно проследить в различных отраслях общественных наук: от политики до психологии, от обществоведения до экономики. Здесь есть такие обобщающие понятия, связанные с природой человека, как homo oeconomicus (человек экономический), homo faber (человек производящий), homo sapiens (человек разумный), homo ludens (человек играющий). Можно вспомнить и такие обобщения, как «человек преследует свои интересы», «человек испытывает по отношению к

10 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

İ


dosya

toplumun temel taşı: aile другим чувство солидарности и взаимовыручки» или «человек человеку волк». В европейской политической истории дебаты относительно природы человека вели Локк, Гоббс, Руссо. Мыслители нового и новейшего времени продолжили эту традицию. Гоббс умер в 1679 году, Локк считается идейным архитектором революции 1688 года в Англии, и, наконец, Руссо – один из тех, кто подготовил французскую революцию, чьи идеи явились ее предпосылкой. Исторический период, в который жили эти мыслители, стал важным «перекрестком» общественной и политической жизни. Это было время, когда общества отошли от традиционной формы власти, при которой абсолютная власть принадлежит монарху. Благодаря социальной модернизации народ начал вмешиваться в политику, и, соответственно, предметом прений в рамках политических теорий стал не властитель, а человек вообще. Ибо от того, каким видится человек, зависит и форма правления. Если рассматривать человека как существо добродетельное, то правление будет более демократичным и более открытым для участия народа, и народ будет считаться важной стороной общественного договора; если же считать природу человека пагубной, то в этом случае на первый план выйдут тоталитарные тенденции. Тот, кто может удерживать в мире и благополучии враждебно настроенных друг к другу людей, которые постоянно «роют другому яму», становится милостивым диктатором, обладающим всеобъемлющей властью. Это форма режима, которую Платон называл «абсолютной властью самого сведущего (знающего) человека».

Природа человека Показательно, что, сталкиваясь с важными социальными и политическими проблемами, мы вновь возвращаемся к природе человека и на основании наших заключений о ней выставляем свою оценку. Сегодня, обсуждая вопросы существования семьи, ее места в обществе, ее будущего, опять-таки пытаются оценить человека не в совокупности социальных взаимодействий, а с точки зрения его неизменной сущности, его природы. Когда мы говорим о природе человека, на ум сразу же приходят его биологические, психологические и социальные особенности. Человек – это организм, но одновременно он является существом, обладающим психикой, и, кроме того, для продолжения жизни ему требуется социальная среда. Эта среда имеет жизненно важное значение для существования человека, для его личности и взаимоотношений с другими людьми. При этом можно сказать, что эти три особенности стоят между природой человека и

usseaue tarafından yürütüldüklerini biliyoruz. Sonraki düşünürler de bu geleneği bir parça sürdürdüler. Hobbes 1679’da öldü, Locke İngiltere’nin 1688 devriminin fikir mimarlarından sayılır, nihayet Rousseaue Fransız Devrimi’nin hazırlayıcısı, fikri arka planın simalarından birisidir. Bu insanların yaşadıkları tarihi dönem, toplumsal ve politik hayatta önemli bir kavşağa tekabül etmektedir. Bu, geleneksel yönetim biçimi sayılabilecek iktidar sahibinin mutlak iradesinden modernleşmeyle birlikte halkın işin içine karıştığı, dolayısıyla yöneticinin değil de genel manada insanın siyasi teorilerin tartışma konusuna dâhil olduğu bir dönemi işaretler. Çünkü insan nasıl tasavvur edilirse yönetim de ona göre anlam kazanacaktır. Eğer insan iyilik üzre bir varlıksa yönetim demokrasiye, halkın katılımına daha açık hale gelir ve toplumsal sözleşmede halk önemli bir taraf addedilirken, eğer insanın kötücül bir mahiyeti olduğuna karar verilirse bu defa totaliter eğilimler öne çıkacaktır. Birbirine hasım olan, sürekli birbirlerinin kuyusunu kazan insanları barış ve selamet içinde tutabilecek olan, tam yetkili iyicil diktatör olarak belirmektedir. Bu bir bakıma Platon’un en bilgili kişinin mutlak yönetimi olarak adlandırdığı rejim biçimidir.

İnsan doğası Burada bizi ilgilendiren, önemli toplumsal ve politik sorunlarla karşılaştığımızda yeniden insana dönüp bakmamız, onun hakkındaki kanaatler üzerinden bir gelecek yorumu çıkarmamızdır. Bugün de ailenin varlığı, yeri, geleceği konuları tartışılırken bir kez daha insana bakılmakta, onun başka insanlardan, aileden ne beklediği, genel geçer şartlar bakımından değil o değişmez özü, doğası itibariyle değerlendirilmeye çalışılmaktadır. İnsan doğası dediğimizde akla hemen biyolojik, psikolojik ve sosyal nitelikleri itibariyle insan gelmektedir. İnsan bir organizmadır, insan aynı zamanda psikolojisi olan bir varlıktır ve nihayet insan hayatını sürdürebilmek için toplumsal ortam talep etmektedir. Bu ortam onun için varlığı, kimliği, ilişkileri bakımından hayati değer taşımaktadır. Ancak bu üç niteliğin de insanın doğası ile üretilen kültür arasında bir yerde durduğu söylenebilir. Doğadan bir kez kopmuş, araç- alet kullanmış, başkalarıyla ilişkiler kurmuş, dili oluşturmuş, soyutlama yeteneği gelişmiş, dünyaya ilişkin gerçekliği çeşitli dolayımlar üzerinden tekrar tekrar inşa etmiş insanın varlığında geriye dönüp bir doğa durumu aramak, bunu hatırlamak kolay değildir. Ancak yine de cinselliğin, nesebi sürdürme arzusunun, hayatın yükünü ve sevincini paylaşma eğiliminin, toplumsal hayata tek başına değil “birileriyle birlikte katılma” pratiğinin önemli ve kökeni eskilere dayanan bir tutum olduğunu söyleyebiliriz. Esasen in-

Природa человека, на ум сразу же приходят его биологические, психологические и социальные особенности. İnsan doğası dediğimizde akla hemen biyolojik, psikolojik ve sosyal nitelikleri itibariyle insan gelmektedir.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

11


главная тема

семья-краеугольный камень общества Человек – это организм, но одновременно он является существом, обладающим психикой и кроме того, для продолжения жизни ему требуется социальная среда. İnsan bir organizmadır, insan aynı zamanda psikolojisi olan bir varlıktır ve nihayet insan hayatını sürdürebilmek için toplumsal ortam talep etmektedir. Bu ortam onun için varlığı, kimliği, ilişkileri bakımından hayati değer taşımaktadır.

12 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

созданной им культурой. Человеку, который однажды оторвался от своей природы, стал использовать орудия и инструменты, установил отношения с другими, сформировал язык, развил способность абстрагироваться, выстроил воспринимаемую реальность мира на основе различных опосредований, сложно вернуться назад и найти собственную природу, нелегко вспомнить о ней. Однако такие важные человеческие проявления, как половое влечение, желание продолжать род, стремление разделять радости и бремя жизни другого, стремление участвовать в общественной жизни не в одиночку, а вместе с кем-то, имеют глубокие корни, уходящие в далекое прошлое. Собственно говоря, открытая для всех история человечества предлагает большое количество фактов, которые демонстрируют и иное отношение к перечисленным выше явлениям, однако не будет ошибкой сказать, что с древнейших времен семья считалась наиболее фундаментальным, самым глубоко укоренившимся институтом - структурой, которая отвечает основным человеческим особенностям, упомянутым выше.

История семьи Всем известно, что семья – это институт, который сопровождает человечество на протяжении всей его истории. Даже антропологические исследования племен, живших в эпоху собирательства и охоты, свидетельствуют о существовании семьи. Связь семьи с сексуальными отношениями и собственностью, а также присутствие этих двух атрибутов во всех проявлениях общественной жизни, обусловили появление семьи уже в самом начале истории. Несмотря на то, что некоторые люди, известные как святые, вследствие определенных верований и нравственных убеждений держали свое половое влечение в узде, считая его источником греха и зла, и жили без сексуальных отношений, природа человека и его бытие неотъемлемо связаны с половым влечением и сексуальными отношениями. То же касается и собственности: даже когда возможности обогащения невелики, вопрос накопления имущества остается актуальным, пусть в ограниченном масштабе. Люди с давних пор стремились передавать накопленное своим семьям, детям. Если бы человек при всей ограниченности срока жизни не верил в своего рода «бессмертие», обусловленное его родственно-родовыми связями, то отношение человека к имуществу было бы неопределенным, относительным, независимым от этого ощущения «бессмертия», что серьезно мешало бы его стремлению к обладанию имуществом. Акцент на сексуальных отношениях и имуществе обращает нас к табу и вопросам частной

sanlığın aleni ve mahrem tarihi yukarıda kısaca ifade etmeye çalıştığımız tutumların farklı karşılanma biçimlerine ilişkin zengin veriler sunmakla birlikte, eskiden beri tüm toplumsal hayat biçimlerinde görülen aile biriminin en temel, en köklü kurum olarak yukarıda zikrettiğimiz temel insani nitelikleri karşılayan yapı olduğunu ifade etmek yanlış olmayacaktır.

Aile tarihi Şunu biliyoruz: Aile insanoğlunun tarihine eşlik eden bir kurumdur. Kabileler halinde avcılık-toplayıcılık dönemine ilişkin antropolojik araştırmalar dahi bize ailenin varlığını haber verir. Ailenin cinsellikle ve mülkiyetle ilişkisi, bu iki niteliğin ise her tür toplumsal hayatta karşımıza çıkması, aileyi bir kurum olarak tarihin başlangıcına götüren önemli bir unsurdur. Kimi inançların, ruhani tavırların zaman zaman ilgili kutsalın soy temsilcisi olarak öne çıkarttığı kişiler cinselliğe mesafeli dursalar, onu bir tür günah ve kötülük kaynağı olarak görseler ve bu yüzden cinsellik dışı bir hayat sürseler de insanın doğası, varlığında mündemiç bulunan cinsellikle önemli ölçüde bağlantılıdır. Keza mülkiyet, toplama ve biriktirme imkânlarının az olduğu zamanlarda bile sınırlı ölçüde de olsa söz konusudur ve insanlar sahip oldukları bu mülklerin kendi ailelerine ve çocuklarına kalmasını öteden beri talep etmişlerdir. Eğer insanın sınırlı hayatına karşın nesillerin akra-


dosya

toplumun temel taşı: aile

собственности. Понятие семьи, которая контролирует сексуальные отношения, не смогло бы развиться без запретов. Точно так же, если наряду с коллективной собственностью не было бы частной, которая полностью принадлежит исключительно самому человеку, то у него не родилось бы желание оставить ее своим будущим наследникам. Согласно антропологическим данным, сексуальные ограничения, табу присутствовали во всех обществах. Следует задуматься над тем фактом, что независимо друг от друга человеческие сообщества при помощи табу пытались упорядочить сексуальную жизнь и сформировать родственные отношения. Фрейд, который долгое время размышлял над этим вопросом, предложил такое объяснение: вероятно, на начальном этапе отец брал всех женщин под свою опеку. Таким образом, молодым мужчинам в человеческом «стаде» женщин не оставалось. Для того чтобы положить этому конец, и получить контроль над сексуальной жизнью, сыновья объединились и убили своего отца. После того, как обладавший силой глава «стада» исчез, они запретили сексуальные отношения между близкими сородичами, чтобы организовать жизнь в «стаде». Таким образом, убийство отца стало преступлением и превратилось в фактор, побудивший к формированию общества, живущего по

ba ilişkileri üzerinden bir sınırsızlık tahayyülü olmasaydı, mülkiyetle insanın ilişkisi belirsiz, göreceli, mistik bir sonsuzluk duygusundan bağımsız olacak, bu da insanların mülk sahibi olma eğilimlerinin önünde ciddi bir engel oluşturacaktı. Cinsellik ve mülkiyet üzerine vurgu bizi tabu ve özel mülkiyet konularına götürür. Yasaklar olmasaydı cinselliği kayıt altına alan aile anlayışı gelişemezdi. Yine kolektif mülkiyetin yanında, ya da bütünüyle kendi başına özel mülkiyet olmasaydı yine onu kendi nesebi üzerinden geleceğe bırakma arzusu doğmazdı. Cinsel kısıtlama; tabu, antropolojik verilerin de bize söylediği gibi tüm toplumlarda karşılaşılan bir uygulama. Birbirinden habersiz insan topluluklarının tabu marifetiyle cinsel hayata bir düzen getirmesi ve akrabalık ilişkilerini tesis etmesi izah edilmesi gereken bir durumdur. Bu konuyu uzun süre düşünen Freud, şöyle bir açıklama getirdiğini söyler: Muhtemelen başlangıç döneminde baba tüm kadınları kendi uhdesinde topluyordu. Böylelikle insan sürüsü içinde genç erkeklere kadın kalmıyordu. Oğullar bu duruma bir son vermek ve cinsel hayatı kayıt altına almak için işbirliği yaptılar ve babalarını katlettiler. Kudret sahibinin ortadan kaybolması üzerine sürünün hayatına bir düzen getirmek amacıyla da kandaşlar arası cinsel ilişkiyi yasakladılar. Böylelikle baba katli, hem kurallı topluluğun kurucu unsuru bir suç oldu, hem de babaoğul ilişkisinin temel gerilimlerinden birisi olarak her dönem kendini gösterdi. Bu açıklama elbette bir varsayım. Başlangıçta ne olduğunu, tabunun nasıl doğduğunu bilmiyoruz. Spekülasyonlar üzerinden kabul edilebilir bir açıklamaya ulaşmaya çalışıyoruz. Ancak öteden beri insanoğlunun toplumsal hayatı için söz konusu olan güvensizlik ve güven gerilimi, macera arayışı ve emniyet altında olma talebi tabunun toplumsal düzeni, istikrarı, emniyet duygusunu sağlamak, insanların cinsel rollerini güvence altına almak için neredeyse başlangıçtan itibaren var olan bir uygulama olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü böyle bir tabunun olmadığı toplumu, oradaki toplumsal ilişkileri düşünmek imkânsızdır. Tabuların, sınırlamaların olmadığı yerde kimin nasıl davranacağı, hangi saiklerin belirleyici olacağı tahmin edilemez. Oysa toplumu, toplumsal ilişkileri mümkün kılan, tutumların öngörülebilir olmasıdır. Öngörülebilir tutumlar ise içgüdülerin keyfi salınımlarına değil yasaklamalar, kurallar ile bunları aşkın bir düzenliliğin istikrarına bağlı olarak şekillenirler. İnsanlar zihni olarak sonsuz bir özgürlük düşüncesine sahip olabilirler, hatta böyle bir özgürlük düşüncesi için toplumsal ilişkiler alanındaki sınırlamalar, yasaklar, kurallar teşvik edici olabilir, fakat gerçekte her var oluş, her mümkün ilişki ancak sınırlar üzerinden anlam ve kimlik kazanır.

Семья – это институт, который сопровождает человечество на протяжении всей его истории. Даже антропологические исследования племен, живших в эпоху собирательства и охоты, свидетельствуют о существовании семьи. Aile insanoğlunun tarihine eşlik eden bir kurumdur. Kabileler halinde avcılıktoplayıcılık dönemine ilişkin antropolojik araştırmalar dahi bize ailenin varlığını haber verir. GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

13


главная тема

семья-краеугольный камень общества В наше время, с развитием идеи индивидуальности, общественные отношения стали строиться на основе представлений о развитой личности. До этого местом, где формировалось самоидентификация человека, была коллективная «личность» его семьи. Социальный статус индивида определялся его происхождением. Modern zamanlarla birlikte bireylik gelişip toplumsal ilişkiler reşit bireyler üzerinden yürütülmeye başlanmasından önce, kişinin anlamlandırıldığı yer, ilgili olduğu ailenin kolektif kimliğidir. İnsanın sosyal statüsünü tayin eden “kimlerden olduğu”dur. определенным правилам, а также в одну из основных причин напряженных отношений между отцом и сыном, существовавших во все времена. Это объяснение, безусловно, является лишь предположением. Мы не знаем, что было в самом начале, как именно появились табу. Мы пытаемся найти приемлемое объяснение, основанное на умозрительных размышлениях. Тем не менее, можно сказать, человек практически с самого начала использовал табу для обеспечения общественного порядка и стабильности, для решения проблемы безопасности и доверия в общественной жизни, а также для гарантии сохранения сексуальных ролей. Общества, в котором нет табу на определенные социальные отношения, вряд ли существует. Там, где нет табу и ограничений, невозможно представить, кто и как себя поведет и какие мотивы посчитает решающими. Между тем, именно предсказуемость поведения делает возможным существование общества и общественных отношений. Предсказуемое поведение, в свою очередь, формируется не под влиянием инстинктов, а под влиянием стабильности, которая благодаря запретам и правилам подавляет эти инстинкты. В своем воображении люди могут представлять бесконечную свободу, при этом ограничения, запреты и правила общественной жизни способны даже стимулировать эти представления, однако в реальности любые возможные отношения получают смысл и значение только в условиях ограничения. Даже за конкретной идеей о свободе, за жаждой полной неограниченности стоят ограничения и запреты, без которых говорить о свободе было бы вообще невозможно.

Семейные формы Семья, несмотря на то, что ее формы менялись со временем, и в каждый исторический период между обществами имелись важные отличия, всегда была одним из краеугольных камней об-

14 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

Hatta somut, neyle ilgili olduğu belli özgürlük düşüncesinin ötesinde genel bir sınırsızlık özleminin arkasında da yine sınırlar, yasaklamalar vardır ki, zaten onlar olmasa bir özgürlük yaklaşımı ortaya koymak da manasız hale gelecektir.

Aile formları Aile, formları tarihi seyir içinde değişse ve her dönemde topluluklar arasında kimi farklar bulunsa bile, her zaman toplumsal hayatın en temel birimlerinden birisi olmuştur. Ailenin insanlara sunduğu harita, maddi ve moral ilişkilerin niçin, nasıl kurulması gerektiğinde önemli ölçüde pay sahibi olmuştur. Hatta modern zamanlarla birlikte bireylik gelişip toplumsal ilişkiler reşit bireyler üzerinden yürütülmeye başlanmasından önce, kişinin anlamlandırıldığı yer, ilgili olduğu ailenin kolektif kimliğidir. İnsanın sosyal statüsünü tayin eden “kimlerden olduğu”dur. Kendisinin “ayrıca” kimi özelliklere sahip olması bu tanımlama biçimini değiştirecek bir önem taşımaz. Aile esaslı kolektif kimliklere dayalı genellemelerle yürüyen hayatın içinde, kişiye düşen de yine şahsi çabalarıyla aile kimliğini tahkim etmek, onun üzerinden kendi şartlarını değiştirmeye çalışmaktır. Bu durum modernleşmeyle birlikte önemli ölçüde değişmiş olmakla birlikte hala ailelerin, buna dayalı anlamlandırmaların, hayata katılma biçimlerinin egemen olduğunu söyleyebiliriz. Hatta gazetelerdeki cemiyet haberlerine bakacak olursak toplumların krema tabakasını oluşturan elitler bakımından bu aile meselesinin çok daha baskın ve belirleyici olduğunu söyleyebiliriz. Bunun arkasında da önemli ölçüde aile isminin getirdiği statü, onunla tanınma, kişisel hikâyelerin onunla anlamlandırılması vardır. Buradan hareketle aile ile mülkiyet ve iktidar arasındaki derin bağlar düşünülebilir. Ailenin varlığı, ilişki biçimleri her konunun, temanın olduğu gibi tarihe tabidir. Bunun durumun söylediği, zaman içinde ailenin anlamı, ilişkilerin mahiyeti, bağların niteliği hakkında değişmelerin yaşandığıdır. Antropologlara göre ilk topluluklarda kabileler kadınları ve erkekleri ikiye bölüyorlar, sonra onları kendi içinde ve doğrusal olarak akraba, çaprazlar için ise cinsel ilişki kurulabilir olarak tanımlıyorlardı. Eski Yunan, Roma, Orta Asya topluluklarındaki aileleri biliyoruz. Kadının ve erkeğin yeri, üretim ilişkilerindeki konumları, otorite ve iktidar kullanmadaki durumları bakımından birbirlerinden ayrılmaktaydılar. Çok genel manada söyleyecek olursak, Orta Asya topluluklarında bir ölçüde göçebe hayatının da getirdiği bir zorunluluk olarak kadın ve erkek, hayatın tüm zorluklarını birlikte göğüslemenin getirdiği bir eşitlik durumuna daha yakın şeklide aileleri kurarlarken, Roma’da, hukuken de belirtildiği gibi babanın eşsiz bir


dosya

toplumun temel taşı: aile

щественной жизни. Модель отношений, которую семья предлагает людям, показывает, для чего и как следует строить материальные и моральные отношения. В наше время, с развитием идеи индивидуальности, общественные отношения стали строиться на основе представлений о развитой личности. До этого местом, где формировалось самоидентификация человека, была коллективная «личность» его семьи. Социальный статус индивида определялся его происхождением. И то, что он обладал некоторыми «другими» особенностями, не имело особого значения для изменения этого отношения. В жизни, которая полна представлений, связанных с коллективной «личностью» семьи, человек должен был собственными усилиями осознавать понятие семьи, пытаться изменять заданные от рождения условия жизни. Несмотря на то, что со временем ситуация значительно изменилась, мы можем констатировать, что семьи, опирающиеся на прежнее толкование и форму существования, все еще преобладают. Читая газеты, мы видим, что для элиты – «сливок общества» - вопрос происхождения все еще является доминирующим, решающим фактором. Важен статус, который дает семья.

konumu vardır. Ortaçağ Avrupa’sında ve İslam dünyasında da keza aile kurumları birbirlerinden farklılık arz ederler. İslam dünyasında kadın ve erkeğin ilişkileri, toplumsal yerleri önemli ölçüde kutsalın konusu olarak görülmüştür. Ortaçağ Avrupa’sında ise Kilisenin eşsiz kudreti ve denetimi söz konusudur. Hıristiyanlıkta kutsal yolunda ilerleme ile ailenin, evliliğin ima ettiği cinsellik arasında çelişki vardır. İnsanın saf şekilde kutsala yönelmesinde cinsellik önemli bir engeldir. Bu yüzden kendilerini zühd ve riyazat ehli olarak yetiştirmeye çalışan din adamları için evlilik yasaktır. Böyle bir yaklaşımı İslam dünyasında göremeyiz. Aksine insanların haramdan kaçınabilmeleri, gayri meşru cinsel ilişki kurmamaları için evlilik tavsiye edilmekte, evlilik yaşı erkene alınmaktadır. Hem evlilik içi ilişkileri hem de bağların mahiyetini önemli ölçüde tayin eden unsurlardan birisi de toplumsal ve ekonomik şartlar olmuştur. Bunları birer kültür unsuru, insanın doğasıyla bağlantısız sonradan öğrenilmiş kategoriler olarak görebilir miyiz? Bu kolay değildir. İnsan, kültürü üretmeye başladığı andan itibaren doğasından kopmuştur, bu doğru, ancak doğasını büsbütün unutması, kendisini bütünüyle kültürel bir varlık olarak inşa etme-

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

15


главная тема

семья-краеугольный камень общества В последнее время во многих странах мира большая семья стала сдавать свои позиции переходной форме семьи, а та в свою очередь – нуклеарной семье. Теперь различные социальные ниши, общественные отношения, тенденции производства и потребления стали организовывать ся, опираясь на семью, состоящую из отца, матери и детей.

16 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

Между семьей и собственностью, семьей и властью имеется глубокая связь.

Существование семьи Существование семьи и форма семейных отношений, так же, как и любое другое явление, находятся в процессе исторического развития. Со временем понятие семьи, суть отношений, характеристика связей претерпевают изменения. В первобытных обществах племена делились на мужчин и женщин. Те из них, кто был напрямую связан, считались родственниками, а те, кто не имел прямой связи, могли вступать в сексуальные отношения между собой. Мы знаем семьи, которые существовали в древнегреческом, римском и среднеазиатском обществах. Место мужчины и женщины, их положение в воспроизводстве потомства, а также с точки зрения авторитета и власти, различались. В среднеазиатском обществе, где был распространен кочевой образ жизни, в связи с чем мужчина и женщина неизбежно разделяли все бытовые трудности, это привело к образованию семей, в которых отношения были близки к равноправным; а в Риме исключительное (не имеющее себе равных) положение отца было закреплено законодательно. В средневековой Европе и исламском мире институты семьи также отличались друг от друга. В исламском мире отношения между мужчиной и женщиной, их место в обществе свято чтились, в то время как в средневековой Европе речь шла о беспрецедентной власти и контроле церкви. В католичестве между продвижением по пути благочестия и сексуальными отношениями, которые предполагает семья и брак, существует противоречие. Сексуальные отношения являются препятствием на пути человека к чистоте и благочестию. По этой причине для католических священнослужителей, которые стремятся к аскетизму и воздержанию, брак запрещен. В исламском мире подобного отношения нет. Наоборот, для того, чтобы человек мог воздерживаться от греха и не вступал в незаконные половые отношения, ему рекомендуется вступать в официальный брак, а возрастной порог для вступления в брак снижен. Одним из факторов, в значительной степени определяющих суть отношений в браке, являются социальные и экономические условия. Можем ли мы рассматривать их в качестве элементов культуры или категорий, которые являются приобретенными и не имеют отношения к природе человека? С того момента, как человек начал создавать культуру, он оторвался от своей природы, однако полностью забыть свою природу, сотворив из себя существо исключительно культурное, невозможно. Таким образом, наша культура, наши понятия и навыки определенным образом связаны с природой человека; невозможно себе представить, чтобы особенности, понятия и

si imkânsızdır. Bizim kültür dediğimiz anlayışlar, pratikler de bir şekilde insanın doğasıyla bağlantılıdır. Çünkü doğa durumuna ters düşen, onunla uzlaşmaz özellikler taşıyan anlayışların ve pratiklerin insanın hayatına girebilmesi, toplumsal olarak kabul görmesi düşünülemez. Mesela mülkiyet ve çıkar kavramlarını ele alalım. Kolektif mülkiyeti esas alan dünya görüşleri insanın kişisel mülkiyet eğilimini bir kültür unsuru olarak görürler, onu ilga ederek kolektif mülkiyet temelinde yeni bir toplumsal yapının kurulabileceğini ifade ederler. Bu fikirler siyaset pratiğinde doğrulanmadı. Bu yaklaşımla bağlantılı Sovyet deneyimi ekonomik olarak çökerken bunu kolektif mülkiyetle derin bağları olan bir gelişme şeklinde değerlendirenler az değildi. Avcılık toplayıcılık döneminin zorunlu şartları esasında kolektif mülkiyetin uygulanması ile kişisel yaşamlara izin veren modern zamanlarda bunu zorlamanın anlamı birbirinden çok farklıdır. İkincisinde, kolektif mülkiyet herkesin değil hiç kimsenin şeklinde bir anlam taşımakta ve insanlar mülkiyet nesneleriyle bağlar kuramamaktadırlar. Öte yandan kapitalizmin kutsal metinlerinden kabul edilen Adam Smith’in Milletlerin Zenginliği kitabı, tıpkı daha önce T. Hobbes’un siyaset, Comte’un


dosya

toplumun temel taşı: aile

навыки, которые противоречат его природе и не согласуются с ней, могли бы стать частью нашей жизни и быть приняты обществом. Для примера рассмотрим понятия собственности и выгоды. Видение мира, ориентирующееся на коллективную собственность, рассматривало стремление к индивидуальной собственности лишь в качестве культурной особенности человека и утверждало, что можно создать общественную структуру, в основе которой будет лежать коллективная собственность. Однако эта идея не оправдала себя в политической практике. Немало исследователей объясняют экономический крах Советского Союза, построенного на этой модели, тем, что его экономика была построена на коллективной собственности. Представления о коллективной собственности в период, когда люди жили охотой и собирательством, и сегодня, когда люди имеют возможность жить индивидуально, но их принуждают к коллективному владению, различаются. Во втором случае, понятие коллективной собственности означает, что собственность не принадлежит никому, и у людей не формируется связь с объектами собственности.

toplumsallık için yaptığı gibi, ekonominin keyfi ve spekülatif olmayan zorunlu kurallarını aramaktaydı. Kendisi bir ahlak profesörü olan Smith, sonunda bu ahlaki tutumu, ilk bakışta bize tamamen ters gelecek şekilde insanın bencilce kendi çıkarlarını arama duygusunda buldu. Herkesin kendi çıkarının peşine düştüğü bir toplumda ekonomik manada ortak iyinin elde edileceğini söyledi. Bu teorik yaklaşım da sıfır hata ile doğrulanmış değil elbette. Fakat modern zamanların kaotik dünyasında serbest piyasanın düzenleyici gizli eli kudretli bir el haline getirmesi, tüm eleştirilere ve alternatif yaklaşımlara rağmen serbest piyasanın hâkim ekonomik yaklaşım olması bize şunu hatırlatır: Gizli ele hayat veren çıkar yaklaşımı insanın doğasıyla bağlantılı olabilir mi? Şüphesiz böyle bir bağlantı olmasaydı, bütünüyle kültürel ve bundan dolayı da etkilenmeye son derece açık bu kategorinin bu kadar başarılı olması beklenemezdi. Yakın dönemde dünyanın birçok yerinde geniş aile yerini geçiş halindeki aileye o da çekirdek aileye bırakmaya başladı. Artık mekânlar, toplumsal ilişkiler, üretim ve tüketim eğilimleri anne baba ve çocuklardan müteşekkil aileler esas alınarak düzenleniyor. Aile ile insanın doğası arasında bir bağ kurabiliriz fakat herhangi bir aile formuyla insan doğası arasında bağ iddia etmek tarihi inkâr etmek olacaktır. Nitekim ailenin yaşadığı değişim de buna işaret eder. Dolayısıyla her aile biçimine ilişkin yüklü eleştiriler gündeme gelmekte, onun da yerini bir başka aileye bırakabileceğine dair yorumlar yapılmaktadır. Hatta bazen yorumdan öte Kapitalist topluma alternatif toplum biçimlerini tahayyül edenler, 68 gençliğinin yaptığı gibi, çekirdek aileye savaş açmakta ve serbest, iradi ilişki üzerine kadın erkek bağlarının kurulabileceği yolundaki iddialarını kanıtlamak için deneylere girişmektedirler. Konuyla ilgilenenler hemen kır ve şehir komünlerini hatırlayacaklardır. Ancak fikir düzeyinde bağlılarına cazip gelen, serbestliğin özgürleştirici eğilimlerini düşünce olarak benimsemeye hemen hazır olanlar, işin pratiğini de aynı heyecanla karşılamamışlardır. Serbestlik ve özgürlük kavramları unutulmamalıdır ki iki taraflı değerlerdir. Sadece siz değil ötekiler de aynı şekilde özgür olacaklar ve diledikleri gibi ilişkileri tayin edeceklerdir. Kişinin kendi seçebilme kapasitesi kadar bunun aynı zamanda diğeri tarafından seçilme ya da reddedilme kapasitesi olduğunu dikkate alması gerekir. Mesele sadece bundan da ibaret değildir. Özgürlüğe ve serbestliğe devamlı vurgu yapılan bir toplumsal bağlamda ilişkilerin potansiyel tehditler dolayısıyla her an dağılabileceği gibi yıkıcı bir etki altında yaşanması, bizatihi ilişkilerin mahiyetini dönüştürücü bir etki doğurmaktadır. Daha baştan başka türlü de olabileceğine dair beklenti, düşünce, projeksiyon, ilişkilerin kökleş-

Yakın dönemde dünyanın birçok yerinde geniş aile yerini geçiş halindeki aileye o da çekirdek aileye bırakmaya başladı. Artık mekânlar, toplumsal ilişkiler, üretim ve tüketim eğilimleri anne baba ve çocuklardan müteşekkil aileler esas alınarak düzenleniyor. GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

17


главная тема

семья-краеугольный камень общества С другой стороны, в «Исследовании о природе и причинах богатства народов», которая считается одной из священных книг капитализма, Адам Смит, точно так же как ранее Т. Гоббс для политики, а Комте для обществоведения, пытался отыскать дух экономики и ее обязательные правила. Адам Смит, который сам был профессором философии этики, нашел, в конце концов, некую нравственность в эгоистичном поиске человеком собственной выгоды, что на первый взгляд кажется нам неприемлемым. Он указал на то, что общество, в котором каждый преследует свои собственные интересы, с экономической точки зрения обретает общее «благо». Этот теоретический подход, естественно, не мог оказаться абсолютно верным. Однако сегодня в нашем хаотичном мире, где свободный рынок, несмотря на всю критику и альтернативные подходы, превратился в скрытую регулирующую силу, существование экономического подхода, в котором доминирует свободный рынок, напоминает нам о связи этого подхода, основанного на собственной выгоде, с природой человека. Несомненно, если бы этой связи не было, то категория, обусловленная исключительно культурно, а потому открытая любому воздействию, не смогла бы иметь подобный успех. В последнее время во многих странах мира большая семья стала сдавать свои позиции переходной форме семьи, а та в свою очередь – нуклеарной семье. Теперь различные социальные ниши, общественные отношения, тенденции производства и потребления стали организовываться, опираясь на семью, состоящую из отца, матери и детей. Между семьей и природой человека можно установить связь, однако утверждение о существовании связи между одной какой-либо формой семьи и природой человека будет являться отрицанием истории. И изменения, которые пережила семья, действительно, указывают на это. В связи с этим любая форма семьи вызывает критику, а также утверждение, что ее место может быть занято другой формой. Иногда дело не ограничивается словами. Так, молодежь 68-го года, стремясь найти альтернативу капиталистическому обществу, объявила войну нуклеарной семье и попыталась на практике воплотить идеи о том, что между

Рассматривая жизнь в мегаполисе, мы сталкиваемся с вопросом: «Сохранятся ли в будущем пары и их дети, живущие под одной крышей ? Metropol hayatına baktığımızda karşımıza şu soru çıkıyor: Gelecekte hala aynı çatı altında yaşayan çiftler ve onların çocuklar olacak mı?

18 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

mesini, en azından bir ölçüde “başka türlü olamayacağı” şeklindeki düşünceyle tahkim edilmesini önlemektedir.

Modern aile: Zaman ve mekan Modern zamanlarda ailenin varlığı ile metropol hayatının imkanları arasında sanki bir çelişki varmış gibi düşünülmektedir. İddia şudur: Kabile hayatından bu yana kadın ve erkeğin birlikte yaşamasını garanti eden ve onun sürekliliğini sağlayan en temel unsurlardan birisi, hayatı daha katlanılır kılacak ve aynı zamanda verimli yaşanacak şekilde iş bölümüne dayalı düzenleme olmuştur. Kabilelerde kadın sepetle erkek yay ile, sonraki dönemlerde kadın hane içi uğraşlarla erkek dışarıyla, ekonomik kazançla ilişkili olmuşlardır. Sınırları belli ve pek az ihlal ile karşılaşılan bu durum eşleri birbirine muhtaç hale getirmekte adeta iki kişiyi tek bir tekemmül etmiş hayatın unsurları haline getirmektedir. Oysa modern zamanlarla birlikte kadının ekonomik uğraşların içine girmesi, haneden dışarıya çıkması, kamusal hayata katılması, kadın erkek eşitliği tıpkı giyside olduğu gibi toplumsal hayatın alanlarında da uniseks bir durum ortaya çıkarmıştır. Artık erkek her ne yapıyorsa kadın da aynısını yapabilmekte, bilinen şekliyle iş bölümü ortadan kalkmış bulunmaktadır. Öte yandan modern teknoloji sunduğu imkânlar ile hayatın tek başına yaşanmasını mümkün hale getirmiştir. Bir insan hem teknolojik ürünleri kullanarak o bilinen kadın erkek işbölümünü aşar şekilde kendi hayatını sürdürebilir hem de ekonomik örgütlenmelerin, ayrıntılı iş kollarının ortaya çıkmasının bir sonucu olarak bu hizmetleri piyasadan satın alabilir. Bu durumda, iki insanın birlikteliğiyle birlikte, bir yandan duygusal dayanışma, hayatın zorluklarına karşı ortaklık oluşturma gibi kabul edilebilir hususlar ortaya çıksa da diğer yandan gerilimler, çatışmalar, anlaşmazlıklar bedeli ödenmesi gereken insani haller olarak aile fertlerinin karşısına çıkmaktadır. Artık bu bedeli ödemek istemeyen insanların imkânları vardır ve tercihlerini bu istikamette yapabileceklerdir. Nitekim son dönemlerde dünyanın her yerinde boşanmalar artmış, evlilik oranları düşmüş, yalnız yaşayan insanların sayısında bir artış gözlemlenmiştir. New York Manhatten’da en gözde evler, insanların tek başına yaşadıkları stüdyo tipi dairelerdir. Her ne kadar boşanmaların artışında ortalama ömür süresinin uzaması, evliliğin zorunlu şekilde sürdürülmesi gerektiğine dair kutsal seslenmelerin etkisini yitirmesi gibi gerekçeler ortaya konsa da, kimilerine göre temel belirleyen, zeminini bulduğunda tek başına yaşama dürtülerini hayata geçirmek isteyen insanoğlunun doğasıdır. Nitekim bazı feminist yaklaşımlarda ailenin esasta kadın ile çocuklar arasında


dosya

toplumun temel taşı: aile

мужчиной и женщиной могут быть установлены свободные отношения. Те, кто знаком с этой темой, сразу же вспомнят сельские и городские коммуны. Однако молодые люди, которым понравилась эта идея, готовые принять свободные отношения, на практике с тем же энтузиазмом эту идею не поддержали. Не следует забывать, что свобода и независимость распространяются на всех. Не только вы, но и другие будут так же независимы, и будут определять свои отношения по своему желанию. Не только вы выбираете, но и другие люди также имеют право на выбор и отказ. И дело на этом не заканчивается. Общество, где постоянно делается акцент на свободе и независимости отношений, где отношения постоянно находятся под угрозой и каждый миг могут распасться, фактически преобразует сущность отношений. Уже в самом начале установления взаимных отношений мысли о том, что все «может быть и по-другому», не позволяют отношениям пустить корни и хоть немного закрепиться в рамках другой идеи – идеи о том, что «по-другому быть не может».

bir birliktelik olduğu, doğallığın bu olduğu, fakat aile marifetiyle “hep dışarı kaçmak isteyen erkeğin” zapt u rapt altına alındığı söylenir. Öyle anlaşılıyor ki kimi modernistler bu kaçma eğilimini sadece erkekle sınırlandırmıyorlar. Kadını ailenin uzantısı olarak gören anlayışları reddedecek şekilde, E. Badinter’in o kitabının başlığında olduğu gibi “Ben, annen” diyerek oradaki benliğe, kadının kişisel varlığına vurgu yapan yaklaşım, böylelikle ailenin ötesinde bir kadın varlığının altını çizerken, onu kayıtlardan özgürleştiren bir potansiyelin de ipuçlarını ortaya koymakta değil midir? Metropol hayatına baktığımızda karşımıza şu soru çıkıyor: Gelecekte hala aynı çatı altında yaşayan çiftler ve onların çocuklar olacak mı? Hayatın ümit ve korku arasında yaşanması gibi, en temel toplumsal birim olan ailede de birlikte yaşamaya ya da ayrılmaya yönelik gerilim her daim varlığını sürdürecektir. Bu gerilimin geçtiği çizgiyi modern hayatın imkânları ve anlayışları bir ölçüde kadını ve erkeği birbirinden ayıran bir yere doğru yaklaşabilir, ancak bu iki temel varlığın birbirinden yalıtılmış hayatlara dönecekleri, ilişkilerini sadece keyfi ve zevk esaslı bir şekilde kuracakları yaklaşımı bana makul gelmiyor. Böylesine dünyevileşmiş, tüm insani hikayeyi tene indirgeyen, ötesine ilişkin hiçbir derinlik içermeyen yaklaşımın pratiği, anlamın, derinliğin, karışmanın, iç içe geçmenin tarih boyunca peşinde olmuş insanın hikayesiyle uyuşmuyor. Bunu deneyenler olabilir, bu şekilde yaşamayı cazip bulanlar, (başka türlü yaşadıkları halde) bulunabilir ancak kadın ve erkeğin birlikte aynı çatı altında çocuklarıyla birlikte yaşamaları şeklindeki toplumsal form, tüm meydan okumalara, karşı fikirlere rağmen varlığını sürdürecek görünüyor. Çünkü kadın ve erkek arasındaki ilişkiyi sadece çıkara, işbölümüne, karşılıklı maddi rollere dayalı olarak göremeyiz. Böyle görmememiz gerektiğinin en önemli kanıtı, insanlığın kadın erkek ilişkisine dair oluşturduğu çok güçlü ve etkileyici repertuardır. Maddi rollere indirgenmiş bir ilişkinin aşktan, duyarlılıktan, karşılıklı birbirini anlamaktan, birbirine nüfuz etmekten uzak, böyle dertleri olmayan bir ilişki olacağı muhakkaktır. Eğer bir gün insanoğlu tüm tarihini yok sayacak, bambaşka bir insan olarak bundan sonraki hayatına devam edecek tarzda bir devrimin içinde yer alırsa bu türden bir gelişme yaşanabilir. Ancak zikrettiğimiz geçmiş unutmayalım ki sadece kültürel değil aynı zamanda insanın doğasıyla bağlantılı bir geçmiş olarak, insanın bugünden sonraki hayatını da güçlü ve etkileyici bir şekilde takip edecektir. Nitekim kültür devrimi iddiasıyla bambaşka toplumlar kurmak isteyen ütopik fikirler nasıl hayata taşınamadıysa aile meselesinde de tarihi nakzedecek ütopik yaklaşımlar kendisine gerçek bir karşılık bulamayacaktır.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

19


главная тема

семья-краеугольный камень общества Современная семья: Время и место Сейчас говорят, что между существованием семьи и возможностями жизни в мегаполисе есть противоречие. Утверждение заключается в следующем: начиная с жизни в племени и до сегодняшнего дня одним из основных факторов, гарантирующих совместное проживание мужчины и женщины и обуславливающих продолжительность этого проживания, являлось разделение труда между ними, которое позволяло им жить более –менее сносно и одновременно с этим продуктивно. Между мужчиной и женщиной сложились отношения, основанные на экономической выгоде. Так, в период существования племен, женщина занималась собирательством, а мужчина охотился, в последующие исторические периоды женщина выполняла работу по дому, а мужчина занимался делами вне дома. В этой ситуации, границы которой очевидны и которые редко нарушались, супруги нуждались друг в друге и становились двумя элементами, представляющими единое целое. Однако в наше время женщина начала заниматься экономической деятельностью, она «вышла из дома», стала участвовать в общественной жизни. Тенденция к равенству проявилась даже в одежде (унисекс), проявилась она и в различных сферах общественной жизни. Теперь то, что делает мужчина, может делать и женщина, и разделение труда, которое существовало ранее, исчезло. С другой стороны, современные технологии сделали возможным существование в одиночку. Используя технологические достижения, человек больше не нуждается в разделении труда между мужчиной и женщиной, а может жить самостоятельно, приобретая на рынке необходимые ему услуги, предоставляемые современной индустрией. Несмотря на то, что совместная жизнь, с одной стороны, дает людям такие преимущества, как эмоциональная поддержка, совместное противостояние жизненным трудностям, с другой - члены семьи расплачиваются за это напряженностью, конфликтами и разногласиями. Теперь у людей, которые не хотят платить такую цену, есть другие возможности. В последнее время во всех странах мира наблюдается рост числа разводов, снижение количества заключаемых браков, увеличение числа одиноких людей. Самыми популярными домами на Манхэттене в Нью-Йорке стали квартиры-студии, в которых обычно обитают одиночки. Некоторые сегодня считают, что стремление при благоприятных обстоятельствах жить в одиночку лежит в природе человека. Действительно, согласно феминистским воззрениям в основе семьи лежит единство между матерью и детьми, которое является естественным, но в семье можно также дисциплинировать мужчину, кото-

20 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

рый «постоянно стремится убежать». По мнению некоторых модернистов, это стремление «убежать» характерно не только для мужчин. Отрицая представления о женщине, как о приложении к семье, Э. Бадинтер пишет в книге: «Я, твоя мать», делая тем самым акцент на «я», на индивидуальности женщины, подчеркивая, таким образом, существование женщины вне семьи, указывая на потенциал, делающий ее свободной. Рассматривая жизнь в мегаполисе, мы сталкиваемся с вопросом: «Сохранятся ли в будущем пары и их дети, живущие под одной крышей?» Точно так же, как в жизни всегда есть место надежде и страхам, в семье, являющейся одним из краеугольных камней общества, неизменно будут существовать тенденции к единению и разделению. В некоторой степени верно и то, что возможности и представления современной жизни разделяют мужчину и женщину. Однако возвращение их к отдельной друг от друга жизни и формирование между ними отношений, основанных лишь на удовольствии и наслаждении, на мой взгляд, не кажется разумным. Такой подход - абсолютно мирской, сводящий все человеческие отношения к физическим отношениям, не содержащим глубины, связанной с потусторонним миром - не согласуется с историей человечества, которое постоянно стремилось к взаимодействию, сближению, постижению смыслов. Кто-то может попробовать жить таким образом, можно найти и тех, кому такая жизни кажется привлекательной (несмотря на то, что они живут по-другому), однако та форма семьи, в которой мужчина и женщина живут под одной крышей вместе со своими детьми, несмотря на все брошенные ей вызовы и противоположные мнения, останется существовать, потому что отношения между мужчиной и женщиной не основываются только на взаимной выгоде, разделении труда и определенных финансовых ролях. Доказательством этого служит огромное разнообразие во взаимоотношениях между мужчиной и женщиной. Отношения, сведенные лишь к финансовым ролям, далеки от любви, нежности, взаимопонимания и взаимоуважения, а даже от стремления к ним. Если однажды человек полностью откажется от собственной истории и захочет продолжить свою жизнь в качестве абсолютно другого существа, такого рода изменения возможны. Однако прошлое, связанное не только с культурой, но и с природой человека, будет неизменно оказывать сильное влияние и на будущую жизнь. Точно так же, как оказалось невозможным перенести в реальную жизнь утопические идеи, пропагандирующие культурную революцию и создание абсолютно другого общества, так и в отношении семьи утопические подходы, противоречащие истории, не найдут реального отклика.



главная тема

семья-краеугольный камень общества

Семья, брак, дети Aile, evlilik, çocuk 22 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР


dosya

toplumun temel taşı: aile Галина И. Климантова

Galina І. Klimantova

Доктор политических наук, профессор, заведующая кафедрой семейной и гендерной политики, Российского государственного социального университета

Rusya Devlet Sosyoloji Üniversitesi, Aile ve Sosyo-Biyoloji Politikası Kürsüsü Başkam

Г

20.

лобальные преобразования, произошедшие в конце XX века, коснулись не только экономики и политики, государственного устройства и социальной структуры, но и института семьи. В этой сфере мир сталкивается с беспрецедентными по своим масштабам изменениями, произошедшими на протяжении жизни всего лишь одного поколения. Перечислим самые важные тенденции. Во-первых, во всем мире произошло значительное увеличение среднего возраста вступления в брак и, как следствие, мужчины и женщины проводят всё более значительную часть своей жизни одинокими. В большинстве стран увеличилась распространенность разводов. Вместе с тем, расширилось применение методов планирования семьи, что особенно отчетливо проявляется в развивающихся странах. Значительно сократился среднемировой уровень рождаемости, так что в некоторых странах с большим народонаселением в начале XXI был зарегестрирован самый низкий уровень рождаемости за всю документированную историю. Вместе с тем, общемировое снижение рождаемости сопровождалось крупными изменениями в возрасте деторождения. В половине всех развивающихся стран наблюдается снижение среднего возраста матери, в то время как в развитых странах главной тенденцией стало увеличениє среднего возраста матерей из-за откладывания рождения ребёнка. В среднем, возраст женщин при рождении первого ребенка в группе развитых стран составляет 26,4 года, в группе развивающихся стран - 22,1 года. Ещё одна важная тенденция - значительное изменение доли бездетных женщин в возрасте 45^49 лет. Показатели бездетности, в целом, сократились. Хотя высокие уровни бездетности (более 10 процентов) были зарегистрированы в Канаде, Румынии, Франции и некоторых других странах. Необходимо отметить существенные изменения во взглядах и действиях правительств в отношении уровней рождаемости и тенденций в области семьи и брака. По данным доклада ООН о рождаемости в мире к началу XXI века доля стран, правительства которых сообщили, что они не принимали никаких мер для изменения уровня рождаемости, сократилась с 52 до 32 процентов. Существенно изменилось и отношение правительств к уровню рождаемости. К началу нового века 45 процентов стран хотели снизить уровень рождаемости. При этом доля правительств

yüzyılın sonunda ortaya çıkan küresel değişiklik sadece ekonomi ve politikayı değil devlet kurumlarını, sosyal yapıyı ve de aile mü-

essesesini etkilemiştir. Bu değişiklikleri şöyle sıralayabiliriz: Birincisi orta yaş evlilikler tüm dünyada hissedilir şekilde arttı. Yapılan araştırmalara göre, kadın ve erkeklerin hayatlarının büyük bir bölümünü yalnız olarak geçirdikleri ortaya çıktı. Birçok ülkede boşanma oranı yükseldi. Bununla birlikte aile planlaması uygulamaları da arttı. Doğum oranlarında hissedilir derecede düşüşler yaşanmaya başlamış hatta 21. yüzyıl başlarında bazı ülkelerde tarihlerinin en düşük doğum oranları gerçekleşmiştir. Doğum oranlarının düşmesine paralel olarak çocuk doğurma yaşlarında da büyük değişiklikler yaşandı. Gelişmiş ülkelerdeki orta yaş anne sayısında bir artış söz konusu olmuş buna paralel olarak da orta yaş doğum yapan ve çocuk sahibi anne sayısı artmıştır. Gelişmiş ülkeler grubunda ilk defa doğum yapan orta yaş kadınların oranı, yılda % 26,4 gelişmekte olan ülkeler grubunda ise yılda % 22,1 oranındadır. Bir önemli olay da 45 - 49 yaş aralığındaki çocuksuz aileler oranındaki değişimdir. Göstergelere göre dünya genelinde çocuksuzluk oranında ciddi bir azalma söz konusudur. Buna rağmen Kanada, Romanya, Fransa ve diğer bazı ülkelerde çocuksuz aileler oranında % 10’luk bir artış vardır. Dünya genelinde resmi makamların aile müessesine bakışında olumlu yönde değişmeler olduğu gözlenmektedir. BM raporu verilerine göre 21. yüzyılda doğum kontrolü konusunda hiçbir önlem almayan devlet sayısında bir ilerleme kaydedilerek % 52 oranından % 32 oranına varan bir düşüş yaşandı. Doğum kontrolünde ülkelerin resmi kurumlarının yaptıkları çalışmaların büyük katkıları oldu. Doğum oranlarını artırmak isteyen ülke sayısında 2003 yılında % 9’dan % 13 oranında -gelişmiş ülkelerin lehine- bir artış sağlandı.

Rusya’da aile, evlilik ve çocuk kavramları Rus halkının eskiden beri süre gelen tercihi erken evliliktir. Evliliğe adım atan kızların yaş ortalamaları, 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyılda hemen hemen aynı olup, 22 ve 23 civarında seyretmiştir. Rusya da 25 yaşını doldurmuş ve hala evlenmemiş genç kızlar “yaşlı” olarak addedilir. Fakat Batı ülkelerinde evlilik yaş ortalaması sınırı 25’i aşmış ve bu oran 26,1’e kadar yükselmiştir.

Исторически традиционной моделью в России были ранние браки. В России незамужняя женщина старше 25 лет считалась «старой девой». Rus halkının eskiden beri süre gelen tercihi erken evliliktir. Rusya da 25 yaşını doldurmuş ve hala evlenmemiş genç kızlar “yaşlı” olarak addedilir. GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

23


главная тема

семья-краеугольный камень общества

развивающихся стран, желающих снизить уровень рождаемости, еще выше и составляет 58 процентов. С этой целью правительства поддерживали программы планирования семьи. Количество стран, желающих повысить уровень рождаемости, возросла за четверть века с 9 процентов до 13 процентов к 2003 году, и это преимущественно развитые страны.

ЧТО в России? Исторически традиционной моделью в России были ранние браки. Средний возраст девушек при вступлении в брак в 90-х годах прошлого и позапрошлого веков примерно одинаков -22-23 года. В России незамужняя женщина старше 25 лет считалась «старой девой». Однако в западных странах, средний возраст вступления в брак превышает 25-летний рубеж и, в целом, в группе развитых стран этот показатель составляет 26,1 года. Почти не претерпела изменений доля мужчин и женщин в возрасте до 50 лет, которые никогда не состояли в браке, как и сто лет назад, она составляет 4-5%. Этот показатель в мировом масштабе тоже за четверть века оставался ста-

24 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

50 yaşına kadar hiç evlenmemiş kadın ve erkek oranı ise geçen yüzyıl ile aynı oranda seyrederek % 11’de kalmış, bir değişme göstermemiştir. Bu oran, Rusya’da dünya standartlarının altında kalmaktadır. Rusya’da damatlar gelinlerden ortalama iki yaş büyüktürler. Bu oran, 2. Dünya Savaşı sırasında birçok erkeğin cephede ölmesi sonucu değişmiştir. Bu iki yaş farkı şimdilerde de devam etmekte ve istatistikî veriler bunu doğrulamaktadır. Rusya’daki ilk kez doğum yapma oranlarında veriler bunu 18 ve 19 yaş olarak göstermektedir. Doğum oranlarında yaşanan düşüş aynı zamanda evliliklerdeki değişkenliğin de bir göstergesidir. Rusya genelinde evlilik dışı doğan çocukların doğumu üzerine yapılan araştırmalarda bu oran 15 yıl önce % 14 civarındayken şimdi ise % 27 ve % 28’e kadar yükseldiği tespit edilmiştir. Bu oran şimdilerde İskandinav ülkelerinde % 50, Fransa ve İngiltere’de ise % 40 civarında olduğu gözlenmektedir. Millî ve dinî geleneklere bağlı ülkelerde bu sayının önemli derecede az olduğu gözlenmektedir. Yapılan çalışmalar evlilik dışı doğan çocukların sayısının düşürülmesini hedeflemektedir. Buna bağlı olarak da Avrupalı devletlerde eskiye dönüş yaşanmaktadır.


dosya

toplumun temel taşı: aile бильным. Однако он был значительно более высоким, чем в России и составлял около 11%. При этом в России жених в среднем старше невесты на два года. Это соотношение нарушалось лишь в послевоенные годы, когда с фронтов не вернулось много мужчин. И сейчас разница в два года в России по-прежнему является среднестатистической, и практика показала, что она идеальна. Браки между разновозрастными людьми встречаются реже, вероятно, потому, что они разваливаются чаще. Если говорить о статистике первородящих, то сегодня значительное количество родов приходится на матерей в возрасте 18-19 лет. Всего россиянки до 20 лет рожают 13-14% всех детей, а в странах Западной Европы этот показатель составляет 2-8%. Россия, осуществив так называемый демографический переход - снижение уровня рождаемости - переживает “второй демографический переход», или изменение брачного поведения. Различные виды незарегистрированных союзов - это новые, социально-признанные и становящиеся массовыми формы брачного поведения. Сейчас в России из 34 миллионов пар 4 миллиона - в незарегистрированном браке. Поэтому сейчас в стране наблюдается рост доли внебрачных детей. Сейчас она составляет уже порядка 27—28 процентов. Еще 15 лет назад, их было в два раза меньше. В то же время, в скандинавских странах 50 процентов и более детей рождаются вне брака, во Франции и Великобритании — под 40 процентов. Хотя в странах, где еще сильны национальные и религиозные традиции доля внебрачных детей значительно меньше. Однако в мире проявляется тенденция к росту их числа. Видимо, ситуация, когда традиционный брак был единственно допустимой формой совместной жизни, в странах Европы уходит в прошлое.

А что дальше? Можно ли сказать, что это свидетельствует о кризисе семейных отношений? Ответ на этот вопрос, несомненно, требует глубокого анализа. Пока ни социологи, ни демографы не дают однозначного ответа, но ясно одно - налицо падение ценности брака, регистрируемого государством. Налицо и более общая проблема-демографический кризис во многих странах мира, и особенно Европы. В 2005 году Фондом «Наследие» по заказу американской администрации были разработаны следующие принципы, нацеленные на защиту института семьи: государственная политика должна защищать, развивать и поддерживать брак как законный союз одного мужчины и одной женщины, государственная политика долж-

на продолжать поддерживать традиционную полную семью как основную ячейку нашего общества. Кроме того, законы и нормативы, разработанные демократическими институтами для защиты и продвижения ценностной семейной жизни, по мнению американских специалистов, должны основываться на научных данных и социологических исследованиях. Необходимо развивать существующие методы восстановления брака, устранить все имеющиеся препятствия к браку в нормативах по социальному обеспечению семей. Важно также проводить исследования на уровне правительственных исследовательских центров, которые могли бы предоставлять законодателям достоверную информацию для решения важных социальных вопросов. Необходимо помнить, что семья по-прежнему является одной из главных ценностей в жизни, и это понимание необходимо нашим детям.

Необходимо помнить, что семья по-прежнему является одной из главных ценностей в жизни, и это понимание необходимо нашим детям. Aile, önceden olduğu gibi şimdi de hayatımızın çok önemli değerlerindendir ve bu anlayışın kendi çocuklarımıza da aktarılması gerekir. Nasıl bir gelecek? Evlilik dışı doğan çocuklar aile ilişkilerinde bir krizin işareti olabilir mi? Bu soruya cevap şüphesiz derin bir analizi gerektiriyor. Bu soruya şimdilik, sosyolojik ve demografik açıdan kesin bir cevap vermek mümkün görünmemektedir. Devlet tarafından yapılan araştırmalara göre evlilik müessesesinin değerinin düştüğü gözlenmektedir. Amerika tarafından 2005 yılında açılan “Naslediye” vakfınca aile kurumunun korunması amacıyla bazı çalışmalar yapılmıştır. Devlet politikası olarak erkeğin ve kadının tek evliliğini korumak, geliştirmek ve desteklemek; Rus toplumunun temel taşını oluşturan geleneksel aile kurumuna desteğini devam ettirmek bu çalışmaların başında gelmektedir. Tüm bunlardan başka Amerikalı uzmanlara göre, demografik enstitüler tarafından aile hayatı değerlerini geliştirmek amacıyla kanun ve normların oluşturulması, tüm kural ve kanunların tekrar gözden geçirilerek evliliğe engel bütün bürokratik işlemlerin kaldırılması gerektiği tavsiye edilmek zorundadır. Aile, önceden olduğu gibi şimdi de hayatımızın çok önemli değerlerindendir ve bu anlayışın kendi çocuklarımıza da aktarılması gerekir.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

25


главная тема Что такое настоящая любовь? Gerçek aşk nedir? семья-краеугольный камень общества АНКЕТА ANKET

Что вы думаете по поводу создания семьи? Создание семьи – это одно из предназначений человека на Земле. Но создаваться она должна не «для галочки», а тогда, когда человек уверен в том, что нашел «вторую половинку» и хочет прожить с ней до конца жизни. Семья должна строиться, в первую очередь на любви. Потому что брак без любви чреват любовью без брака. Кроме того, на доверии, прощении, поддержке и взаимопонимании. Семья в жизненных приоритетах человека должна занимать первое место, но не все жизненное пространство. Необходимо понимать, что семейная жизнь – это лишь часть жизни мужчины и женщины. Ведь сегодня они оба включены в общественную жизнь, выполняют функции в других социальных институтах. Поэтому, не стоит отгораживаться от всего внешнего мира после того, как двое людей связали себя узами брака. Потому что влюбленным, как птицам, необходимо не только гнездышко, но и небо. Какие критерии вы предъявляете молодому человеку, с которым хотели бы создать семью? Какими представляете своего будущего мужа и будущих свекров? Мужчина должен быть зрелым для брака, так как он должен осознавать, понимать и брать на себя ответственность за семью. Молодого человека, с которым я бы хотела создать семью, я вижу интеллектуально развитым, мужественным и надежным, добрым и щедрым. Хочется чувствовать себя «как за каменной стеной». Но самое важное- это любить меня и будущих детей. Очень важный для меня показатель - верность партнера. Хочется чувствовать его нежность по отношению ко мне, а также доброту и щедрость, но не только ко мне, но и к окружающим. Этот человек должен позитивно смотреть на жизнь и иметь чувство юмора. Слово «мораль» для него должно иметь значительный смысл. Человек должен быть уверен в своих силах, быть трудо-

Настоящая любовь не та, что выдерживает долгие годы разлуки, a та, что выдерживает долгие годы брака. Uzun ayrılık yıllarına katlanan aşk gerçek aşk değildir, evliliğin uzun yıllarına katlanan aşk gerçek aşktır. 26 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

Aile kurma hakkında ne düşünüyorsunuz? Aile kurma- insanın dünyadaki tahsislerden bir tanesidir. Fakat ‘işaret’ için oluşmamalı, insan ‘ikinci yarısını’ bulduğunu ve onunla hayatın sonuna kadar yaşamak istediğinde emin olduğu zaman oluşmalı. Aile ilk önce sevgi üzerinde kurulmalı. Aynı zamanda güven, af, destek ve karşılıklı anlayış üzerine kurulmalı. Çünkü sevgisiz nikah, nikahsız sevgiye gebedir. Aile insanın hayatı önceliklerinde ilk yer almalıdır, fakat bütün alanını kapsamamalıdır. Aile hayatı- sadece erkek ve bayanın bir hayat parçası olduğunu anlamak gerekir. Çünkü bugün onlar ikisi aile bağları ile bağlanan iki insan olarak toplum içine girmektedirler. Çünkü sevgililere kuşlar gibi, sadece yuva değil gökyüzü gerek olduğu için. Aile kurmak istediğiniz genç adama hangi kriterlerin olmasını istiyorsunuz? Gelecek kocanızı, kaynananızı ve kaynatanızı nasıl hayal ediyorsunuz? Erkek evlilik için olgunlaşmalı, çünkü o aile için sorumluluk almalı, anlamalı, bilincine varmalı. Aile kurmak istediğim kişiyi ben entelektüel, gelişmiş, cesur ve güvenli birisi olarak görüyorum. Kendimi ‘taş duvar’ arkasındayım gibi hissetmek istiyorum. Fakat en önemlisi – beni ve gelecek çocuklarımızı sevmeli, iyi kalpli ve cömert olmalı. Benim için en önemli gösterge – partnerin sadakatlılığı. Kendime karşı şefkat, iyi kalplilik ve cömertlik hissetmek istiyorum, fakat sadece bana karşı değil, çevremdeki insanlara da. Bu insan hayata pozitif olarak bakmalı ve mizah duygusunu bulundurmalı. Onun için ‘ahlak kelimesi’ önemli anlam taşımalı. İnsan kendi güçlerinde emin olmalı, çalışkan, enerjik ve kryerinde başarılı olmalı. Önceden kestirmemeliğini alkışlamalı (kelimenin iyi anlamda). İlişkiler samimi, ateşli ve değişik olmalıdırlar. İki eş birbirlerini anlamaya çalışmalıdırlar, desteklemeli ve sabırlı olmalı. Aile ilişkileri daha çok kadına bağlıdır. O bilgili olmalı. Kimin önünde susması, ne zaman sorması gerektiğini, nasıl teklif edildiğini, nerde fazla konuşmaması gerektiğini, nerede duymazdan ve görmezden gelmesi gerektiğini bilmeli. Aile içindeki ilişkiler, sanki kayıkta kürek çekme gibi senkron olmalı. Çünkü bir insan kürek çekerse, o zaman kayık bir yerde dönmektedir. Kayınvalide ve kayınpeder bizi her hayat durumunda desteklemesini, fakat aile ilişkilerine hiçbir zaman karışmasınlar istiyoruz.


dosya

toplumun temel taşı: aile АНКЕТА ANKET любивым, напористым и успешным в карьере. Приветствуется непредсказуемость (в хорошем смысле этого слова). Отношения должны быть искренними, страстными и разнообразными. Оба супруга обязаны стараться понять друг друга, поддержать, уметь уступать и быть терпеливыми. Отношения в семье в большей мере зависят от женщины. Она должна быть мудрой. Нужно знать, перед кем промолчать, когда спросить, как предложить, как не накалять ситуацию, где не сказать лишнего, когда выслушать, а когда чего-то не заметить. Отношения в семье должны быть синхронными - как гребля в лодке. Потому что, если гребет только один человек, то лодка кружится на одном месте. Хотелось бы, чтобы будущие свекры поддерживали нас в любой жизненной ситуации, но никогда не вмешивались в отношения в нашей семье. Сколько детей вы хотели бы иметь? Я хотела б иметь трех детей. Хотели бы вы стать после замужества домохозяйкой, или же предпочли бы продолжать работать? До и после замужества я буду работать. Я уверена, что можно самореализовать себя на работе и при этом уделять должное внимание семье. Женщина, которая все время проводит дома, не развивается. Она начинает жить бытом, телевизором и домашними делами, со временем это приводит к тому, что она становится неинтересна своему супругу. Он будет искать общения «на стороне». Заставлять женщину сидеть дома после замужества – в первую очередь нечестно по отношению к ней. Получая образование, мы хотим применять свои знания и способности. Мы хотим общаться с множеством интересных людей, реализовать свою миссию на Земле. Развиваясь сама, женщина намного больше может дать своему ребенку. Кто в семье должен принимать решения о том, как должна вести себя и одеваться женщина, должна ли она работать или быть домохозяйкой? Мужчине отведена роль главы и лидера семейного союза, а женщине – роль помощника. Все решения должны обсуждаться и приниматься совместно, но последнее слово всегда за мужчиной. Я считаю, что одеваться необходимо так, чтобы девушка не выглядела раздетой. Женщина не должна выглядеть вульгарно. Также при выборе одежды очень важно понимать, куда вы одеваетесь и кто будет присутствовать на данном мероприятии. Женщина не обязана сидеть дома. Если хочет, пусть работает. Многие мужчины считают, что женщина должна сидеть дома, потому что ей следует заниматься только семьей и потому, что ревнуют (хотя сами себе в этом часто не признаются). Во-первых, если мужчине необходим человек, который должен ему готовить, стирать и нянчить детей, то незачем жениться - можно нанять няню и домработницу. Во-вторых, насильно мил не будешь, и держать дома женуэто не выход. Как говорится, любовь как ртуть: ее можно удержать в открытой ладони, но не в сжатой руке.

Мужчине отведена роль главы и лидера семейного союза, а женщине – роль помощника. Все решения должны обсуждаться и приниматься совместно, но последнее слово всегда за мужчиной. Erkek için aile birliği başı ve lider rolü verilmiştir, bayan için ise yardımcısı rolü. Kararlar birlikte tartışmalı ve alınmalı, fakat son söz her zaman erkeğindir Kaç tane çocuk olmasını isterdiniz? Ben üç tane olmasını isterdim. Evlendikten sonra ev hanımı olmayı ister misiniz veya çalışmaya devam etmeyi mi tercih edersiniz? Evlenmeden önce ve sonrası ben çalışacağım. Ben hem kariyer yapıp hem de bunun yanında aileme gereken ilgi ayıracıma eminim. Zamanını evde geçiren kadın, gelişmemektedir. O yaşayışla, televizyon ve ev işleri ile yaşamaya başlamaktadır. Zamanla bunlar kendi eşine ilginç gelmemeye neden olmaktadır. O ‘dışarıda’ başka şeyler arayacaktır. Kadını evlilikten sonra evde oturmaya zorlamak: ilk önce ona karşı dürüst bir davranış değildir. Eğitim alırken biz kendi bilgilerimizi ve yeteneklerimizi kullanmak isteriz. Biz çok ilginç insanlarla görüşmeye ve kendi misyonumuzu dünyada gerçekleştirmeyi isteriz. Kendisini geliştiren kadın çocuğuna daha çok şeyler öğretebilir. Aile içerisinde kim karar vermeli konusunda ne düşünüyorsunuz? Kadın nasıl davranmalı, nasıl giyinmeli? Erkek için aile birliği başı ve lider rolü verilmiştir, bayan için ise – yardımcısı rolü. Kararlar birlikte tartışmalı ve alınmalı, fakat son söz her zaman erkeğindir. Öyle giyinmeli ki, soyunmuş gibi olmamalı. Kadın basit gözükmemeli. Aynı zamanda kendine kıyafet seçiminde nereye gittiğinizi ve yanınızda bu eylemde kimin olacağını anlamalı. Kadın evde oturmaya mecbur değildir. İsterse, çalışabilir. Erkeklerin çoğu kadın evde oturmalı düşüncesinde, çünkü kadın sadece aile ile uğraşmalı diye düşünüyor. Bunun yanında kıskançlıklarından da kaynaklanıyor (fakat kendilerine bu konuyu itiraf edememektedirler) Birinci olarak: Erkekler için Ona yemek hazırlayacak, çamaşırlarını yıkayacak ve çocuklarına bakacak bir kişi gerekiyorsa, o zamana evlenmesine gerek yoktur, bakıcı ve temizlikçi tutabilir. İkinci olarak: Aşk, zorla elde edilemez ve eşini evde tutmak çözüm değildir. Sevgi cıva gibidir: onu açık avuç üstünde fakat sıkıştırmadan el üzerinde tutabilsin.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

27


главная тема

семья-краеугольный камень общества АНКЕТА ANKET Учитель турецкого языка, 26 лет 1) Каковы физические характеристики человека, за которого вы хотели бы выйти замуж? Я хочу, чтобы человек, который станет моим мужем, был высоким, с русыми или светлыми волосами, с голубыми, зелеными или серыми глазами, атлетического телосложения, и я бы хотела, чтобы у него были длинные волосы. 2) Какими чертами характера должен обладать человек, за которого вы хотели бы выйти замуж? Прежде всего, я хочу, чтобы он был положительным, симпатичным и привлекательным. Он должен быть щедрым, терпеливым, понятливым, веселым. Должен быть верующим, должен придавать большое значение семейным ценностям. Он должен проявлять уважение к жене, матери и отцу. Я хотела бы, чтобы он был полон сюрпризов. Для меня очень важно, чтобы наши пристрастия в еде и наша культура совпадали. Я хочу, чтобы мой муж с пониманием относился к женской чувствительной натуре. Он должен быть ревнивым, но не чрезмерно, должен покровительствовать своей жене. Он должен уметь дать женщине почувствовать себя ценной, а также должен быть честным, требовательным, уметь планировать свои дела. Он должен быть веселым и любить прогулки и поездки. Он должен жить в соответствии с тем, во что верит, и применять это на практике. Он должен уметь легко изъясняться, быть инициативным, твердо придерживаться своих взглядов, должен жить в мире с собой и не иметь комплексов. Иногда он должен быть приятелем, иногда давать материнское тепло, иногда – близким другом, которому можно доверить свои тайны, иногда – любовником. Он должен быть здоровым, заниматься спортом и уметь играть на музыкальном инструменте. Он должен уметь сам справляться со своими делами, не нуждаться ни в чьей помощи. Он не должен быть высокомерным, гордым, сначала должен уважать себя, а потом и всех окружающих. Надеюсь, он будет обращать внимание на свою одежду, одеваться со вкусом. 3) Каковы ваши ожидания от брака? Я хочу разделить с ним все, что есть в жизни (радости, горести, волнения и т.д.). Я считаю, что брак необходим для воспитания (как психически, так и физически) здоровых детей ради будущего. Я хочу, чтобы была не я, а мы, чтобы, когда у меня не останется сил, он был рядом со мной и поддерживал меня. Он должен разделять нашу общую ответственность. Во-первых, мы должны быть хорошей парой, а затем хорошими родителями, после рождения детей супруги должны всегда находить время и для себя. Я хочу, чтобы мой муж заботился обо мне и баловал меня. Я должна чувствовать себя спокойно рядом с ним. Он должен способствовать росту количества моих положительных черт и уменьшению числа моих ошибок. 4) Каков идеальный возраст для вступления в брак для мужчин и женщин? Для мужчин 27-28 лет, для женщин 23-24. 5) Как вы думаете, брак должен заключаться по договору или по любви? Я считаю, что в основе брака должен быть договор, что обе стороны должны все обсудить и договориться, и должны взаимно влиять друг на друга. Я думаю, что семьям следует уважать решение молодых людей.

Редактор, 23 года 1) Каковы физические характеристики человека, за которого вы хотели бы выйти замуж? Он должен быть высоким, с густыми волосами, худым, с прямой осанкой, короче говоря, он должен подходить мне. 2) Какими чертами характера должен обладать человек, за которого вы хотели бы выйти замуж? Поскольку дом держится на муже, он должен быть сильным,

28 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР


dosya

toplumun temel taşı: aile АНКЕТА ANKET Türkçe Öğretmeni, 26 yaşında 1) Evlenmek istediğiniz kişinin fiziksel özellikleri nelerdir? Evlenmek istediğim kişinin uzun boylu, kumral ya da sarışın, renkli gözlü, yapılı, atletik, uzun saçlı olmasını isterim. 2) Evlenmek istediğiniz kişinin karakteristik özellikleri nelerdir? Her şeyden önce pozitif, sempatik ve kendini sevdiren bir kişi olmasını isterim. Cömert, sabırlı, anlayışlı, eğlenceli olmalı. İnançlı olmalı, aile değerlerine önem vermeli. Eşine annesine babasına gereken saygıyı gösterebilmeli. Sürprizlerle dolu olmasını isterim. Damak tadı ve kültürümüzün uyuşması benim için çok önemlidir. Kadınlardaki hassasiyeti anlayabilen bir eş olmasını isterim. Aşırı olmamak kaydıyla kıskanç olmalı, eşine sahip çıkabilmeli. Kadına değerli olduğunu hissettirmeli, doğru, dürüst, titiz, planlı ve programlı olmalı. Eğlenceli gezmeyi seven biri olmalı. İnandığını yaşayabilmeli ve hayatında uygulayabilmeli. Kendini rahat ifade edebilen, girişimci, inandığı değerler adına dik durabilen bir kişi olmalı, kendisiyle barışık olmalı, kompleksli olmamalı. Bazen bir dost olmalı, bazen anne sıcaklığı vermeli, bazen bir sırdaş, bazen bir sevgili olabilmeli. Sağlıklı olmalı, spor yapmalı ve bir enstrüman çalabilmeli. Kendi işini kendi yapabilmeli, kimseye muhtaç olmamalı. Gururlu kibirli olmamalı, önce kendisine sonra çevresine saygı göstermeli. Kılık kıyafetine dikkat etmeli, uyumlu giyinmeli. 3) Evlilikten beklentileriniz nelerdir? Nitelikli bir paylaşım isterim, hayata dair her şeyin her daim paylaşılabilmesi ( sevinç üzüntü heyecan vb.) Gelecek adına sağlıklı ( hem ruhen hem bedenen) nesiller yetiştirebilmek için evliliğin gerekli olduğuna inanıyorum. Ben değil biz olup güçsüz kaldığımda benim yanımda olup, ayakta tutabilmesini isterim. Sorumluluklar paylaşılabilmeli. Önce iyi bir çift, sonra iyi bir anne baba olmalıyız, çocuklar olduktan sonra da eşler her daim kendilerine zaman ayırabilmelidir. Eşimden ilgi görmek ve şımartılmak isterim. Yanında olmaktan huzur duymalıyım. İyiliklerimin artmasına yanlışlarımın azalmasına vesile olabilmeli. 4) Kadın ve erkek için ideal evlilik yaşı nedir? Erkek 27-28, kadın 23-24 5) Sizce evlilik görücü usulüne göre mi yoksa günümüz tabiriyle flört ederek mi olmalı? Bence görücü usulü ile olmalı ancak iki taraf ortak paydada buluşabilmeli, karşılıklı görüşüp anlaşmalı ve birbirlerini etkilemeli. Ailelerinde gençlerin verdiği karara saygı duymaları gerektiğini düşünüyorum.

Editör, 23 yaşında 1) Evlenmek istediğiniz kişinin fiziksel özellikleri nelerdir? Uzun boylu, gür saçlı, zayıf, omuzları dik ve kısacası bana yakışacak biri olmalı. 2) Evlenmek istediğiniz kişinin karakteristik özellikleri nelerdir? Erkek evin direği olduğu için güçlü, dirayetli olmalı, hayatın zorlukları karşısında yıkılmamalı, ayakları yere sağlam basmalı. Kültür seviyesi yüksek entelektüel olmalı, çok okumalı, boş zamanlarda değil hayatın bir parçası olarak okumayı sevmeli. İnançlı olmalı, manevi değerlere sahip çıkabilmeli. Kendinden farklı olan insanlara karşı hoşgörülü ve geniş fikirli olmalı. Evine bağlı olmalı, zor durumlarda kalsa dahi kesinlikle yalan söylememeli. Girişken ve cesur olmalı pısırık olmamalı. Bir bayan sessiz sakin olabilir ama bu erkeğe yakışmayan bir özelliktir. Ümit var olmalı çabuk pes etmemeli. Eşine ve çocuklarına her zaman ümit vermeli, onları iyi yönde teşvik etmeli. Hayatta her zaman bir problem olabilir, bu problemlere karşı mücadele edebilmeli. Hayatı pozitif görebilmeli. Toplum içerisinde liderlik vasfı olmalı, kendisine danışılan, itibarlı, karizmatik biri olmalı. Yardımsever olmalı.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

29


главная тема

семья-краеугольный камень общества АНКЕТА ANKET смышленым, не «ломаться» трудностями жизни, твердо стоять на своих ногах. Он должен иметь высокий культурный и интеллектуальный уровень, много читать, причем не просто читать в свободное время, а любить чтение и считать его неотъемлемой частью своей жизни. Он должен иметь веру и моральные ценности. Должен быть терпимым к людям, которые отличаются от него, и иметь широкий кругозор. Он должен быть привязан к дому и даже в трудных ситуациях ни в коем случае не лгать. Должен быть инициативным, смелым, не должен быть трусом. Женщина может быть тихой, спокойной, но мужчину это качество не украшает. Он должен в любой ситуации сохранять надежду, не должен быстро сдаваться. Всегда должен вселять надежду в свою жену и детей, поощрять их к позитиву. В жизни всегда могут возникнуть проблемы, он должен уметь решать их. Он должен уметь видеть светлую сторону жизни. Он должен обладать лидерскими качествами, быть харизматическим, уважаемым человеком, человеком, с которым советуются. Должен любить помогать людям. 3) Каковы ваши ожидания от брака? Я хочу чувствовать себя дополненной. Мы должны объединиться как две разные реки, и так пойти по земле, чтобы зазеленели поля, мы должны быть такой семьей, которая будет полезна окружающим нас людям. Мы вместе должны преодолевать жизненные трудности. Сталкиваясь с проблемой, я должна получать от него силы и иметь возможность посоветоваться с ним. Одиночество приводит людей к депрессии, мы должны испытывать душевное спокойствие от возможности разделить что-то. Я хочу делать вместе то, что не могу сделать в одиночку. 4) Какой идеальный возраст для вступления в брак для мужчин и женщин? Для мужчин 27-28 лет, для женщин - 25. 5) Как вы думаете, брак должен заключаться по договору или по любви? Оба варианта возможны. Однако в случае договорного брака люди должны провести некоторое время вместе, узнать друг друга. Не следует спешить с решением, всегда нужно быть осторожными. Даже незначительная деталь может много о чем рассказать. Небольшие проблемы в будущем могут стать серьезными. Нужно проверить, подходит ли этот человек вам, человек не следует быть слишком застенчивым в этом вопросе. Согласие родителей также очень важно. Я думаю, что брак не будет здоровым, если родители против него возражают. Брак может быть и по любви, но молодые люди должны соблюдать необходимую дистанцию до брака.

Инженер-эколог, магистр, 24 года 1) Каковы физические характеристики человека, за которого вы хотели бы выйти замуж? Я хочу, чтобы человек, за которого я выйду замуж, был худым, брюнетом или шатеном, с узкими кистями. 2) Какими чертами характера должен обладать человек, за которого вы хотели бы выйти замуж? Я хочу, чтобы его научный, информационный и культурный уровень был выше, чем у меня. Он должен быть уверенным в себе, должен иметь широкий кругозор. Определенно, он не должен лгать. Должен быть человеком, которому я могу поплакать в жилетку, с которым я могу пококетничать. Он не должен быть скупым. Должен быть вежливым. Не должен много говорить. Он не должен быть излишне прямолинейным, живущим в соответствии с лозунгами. Не должен подчиняться другим, должен следовать своим убеждениям. Его трудно даже описать, а найти еще тяжелее. Должен быть милосердным. 3) Каковы ваши ожидания от брака? Я - человек, который любит внимание, я хочу любить и быть любимой. Когда у меня плохое настроение, рядом должен быть человек, который может сделать меня счастливой. Я думаю, что женщины нуждаются в защите и нежности, я хочу мужа, с которым обрету спокойствие. У меня нет цели выйти замуж ради замужества, я хочу быть счастливой.

30 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

3) Evlilikten beklentileriniz nelerdir? Kendimi tamamlanmış hissetmek isterim. İki ayrı nehir gibi birleştiğimizde çoğalıp geçtiğimiz yerleri yeşertmeli, çevremizdeki insanlara faydalı bir aile olabilmeliyiz. Birlikte hayatın zorluklarının üstesinden gelebilmeliyiz. Bir sorun ile karşılaştığımda ondan güç almalı ve ona danışabilmeliyim. Yalnızlık insanı depresyona sokar, bir şeyleri paylaşmanın huzurunu duyabilmeliyiz. Yalnızken yapamayacağım şeyleri birlikte yapmak isterim. 4) Kadın ve erkek için ideal evlilik yaşı nedir? Erkek 27-28, kadın 25 5) Sizce evlilik görücü usulüne göre mi yoksa günümüz tabiriyle flört ederek mi olmalı? İkisi de olabilir. Ancak görücü usulünde insanlar birbirleriyle biraz vakit geçirip, birbirlerini tanımalıdırlar. Karar vermekte acele etmemek, sürekli temkinli olmak gerekir. Küçük bir hareket bile insana büyük bir ipucu verebilir. Küçük sıkıntılar ileride büyük sorunlara dönüşebilir. Karşındakinin sana uygun olup olmadığı iyi test edilmeli, insan bu konuda mütevazı olmamalıdır. Anne baba rızası da çok önemlidir. Onların karşı çıktığı bir evliliğin pek de sağlıklı olmayacağını düşünüyorum. Seviyeli bir ilişki ile severek evlenme de olabilir.

Çevre Müh. Master Öğrencisi, 24 yaşında 1) Evlenmek istediğiniz kişinin fiziksel özellikleri nelerdir? Evlenmek istediğim kişinin zayıf, esmer ya da kumral ve ellerinin ince olmasını isterim. 2) Evlenmek istediğiniz kişinin karakteristik özellikleri nelerdir? İlminin, bilgisinin, kültürünün benden fazla olmasını isterim. Kendine güvenen, ufku geniş biri olmalı. Kesinlikle yalan söylememeli. Omzunda ağlayabileceğim, naz yapabileceğim biri olmalı. Asla cimri olmamalı. Kibar olmalı. Çok konuşmamalı. Düz mantık, sloganik bir insan olmamalı. Biat etmeyen, kendi doğruları olan biri olmalı. Anlatırken bile zorlanıyorum, bulmasını siz düşünün. Merhametli olmalı. 3) Evlilikten beklentileriniz nelerdir? İlgiyi seven bir insanım, birini sevmek ve sevilmek isterim. Moralim bozulduğunda beni mutlu edebilecek biri olmalı. Kadınların şefkate ve korunmaya ihtiyacı olduğunu düşünüyorum, yanında sükûnet bulacağım bir eş isterim. Evlenmiş olmak için evlenmek istemem mutlu olmak isterim. 4) Kadın ve erkek için ideal evlilik yaşı nedir? Erkek 25, kadın 23 5) Sizce evlilik görücü usulüne göre mi yoksa günümüz tabiriyle flört ederek mi olmalı? Ben tanıyarak evlenmek isterim, görücü usulüne de karşı değilim.

İşletme Master öğrencisi, 25 yaşında 1) Evlenmek istediğiniz kişinin fiziksel özellikleri nelerdir? Uzun boylu, kumral, siyah gözlü eli ve ayağı düzgün olmasını isterim. 2) Evlenmek istediğiniz kişinin karakteristik özellikleri nelerdir? Beni sevmeli, dürüst olmalı ve bana güven vermeli. Anlayış benim için çok önemlidir. Olgun olmalı nerde ne söyleyeceğini bilmeli. Hassas, merhametli bir insan olmalı. Akıllı, zeki, çalışkan, azimli, kararlı olmalı. İlişkide mükemmeliyetçi olmamalı, işinde olabilir. Hayatın müşterek olduğunun farkında olup bana yardımcı olmalı, çocuklarına önem vermeli. Cahil olmamalı bilinçli olmalı, okumalı. Ufku geniş olmalı milliyetçi olmamalı. Güler yüzlü eğlenceli olmalı, gezmeyi ve seyahat etmeyi sevmelidir. 3) Evlilikten beklentileriniz nelerdir? Evlilikte sevgi ve saygı olması gerektiğini düşünüyorum. Ailede sev-


dosya

toplumun temel taşı: aile АНКЕТА ANKET 4) Какой идеальный возраст для вступления в брак для мужчин и женщин? Для мужчин – 25 лет, для женщин - 23. 5) Как вы думаете, брак должен заключаться по договору или по любви? Я хотела бы, чтобы брак был по знакомству, но я не против договорного брака.

gi ve saygı olmadan çocuklar sağlıklı bir şekilde yetiştirilemez. Bir sıkıntım olduğunda anne ve babamdan önce eşimle konuşabilmeliyim. Problemlerimizi kendi içimizde çözebilmeyiz, sırrımızın dört duvar arsından çıkmamasını isterim. Hayırlı evlat yetiştirmek arzu ediyorum. İyi bir anne-baba olmanın yanında iyi birer eş olabilmeliyiz. Çocuklarımıza iyi bir anne baba modeli sunabilmeliyiz. Her anını en güzel şekilde değerlendirebileceğim bir evlilik hayatı istiyorum. Birbirimize destek olmalı sıkıntı ve sevinçlerimizi paylaşabilmeliyiz.

Менеджер, магистр, 25 лет

4) Kadın ve erkek için ideal evlilik yaşı nedir?

1) Каковы физические характеристики человека, за которого вы хотели бы выйти замуж? Я хочу, чтобы он был высоким, шатеном, черноглазым, с пропорциональным телосложением. 2) Какими чертами характера должен обладать человек, за которого вы хотели бы выйти замуж? Он должен любить меня, быть честным и вселять в меня уверенность. Для меня очень важно понимание. Он должен быть взрослым, должен знать, где и что сказать. Он должен быть чувствительным, сострадательным человеком, а также умным, смышленым, трудолюбивым, старательным, решительным. Он не должен быть перфекционистом в отношениях (хотя может быть таким в бизнесе). Он должен осознавать, что жизнь - это совместное дело, должен помогать мне, уделять внимание детям. Он не должен быть невежественным, должен быть сознательным и начитанным, иметь широкий кругозор, не быть националистом. Должен быть дружелюбным, веселым, любить прогулки и путешествия. 3) Каковы ваши ожидания от брака? Я думаю, что брак должен быть основан на любви и уважении. Без любви и уважения в семье дети не могут воспитываться в здоровой атмосфере. Когда возникнут проблемы, прежде чем обратиться к матери и отцу, я должна иметь возможность поговорить с мужем. Мы должны решать наши проблемы внутри семьи, я хочу, чтобы наши тайны оставались в четырех стенах. Я хочу воспитать ребенка, который будет совершать добрые дела. Помимо того, что мы должны быть хорошими родителями, мы также должны быть хорошими супругами. Мы должны стать хорошим примером родителей для наших детей. Мне нужна такая семейная жизнь, где есть возможность с пользой проводить каждую минуту. Мы должны поддерживать друг друга и разделять наши радости и горести. 4) Какой идеальный возраст для вступления в брак для мужчин и женщин? Для мужчин 28-30 лет, для женщин 23-25 5) Как вы думаете, брак должен заключаться по договору или по любви? Я не против договорного брака, но я считаю, что супруги должны жениться, зная друг друга.

Физик, магистр, 25 1) Каковы физические характеристики человека, за которого вы хотели бы выйти замуж? Для меня физические особенности не очень важны. 2) Каковы характеристики человека, за которого вы хотите выйти замуж? Интеллектуальный, культурный, практичный, умный, романтичный и знающий себе цену. Я не хочу, чтобы он был эгоистом, скупым. Он должен делать все в свое время. У нас должны быть равные условия; он не должен требовать от меня готовки, мытья посуды и т.д., в случае необходимости мы должны делать это вместе. 3) Каковы ваши ожидания от брака? Я хочу мира, доверия и счастья. Я не хочу быть одинокой, я хочу разделять все. Мы должны дополнять друг друга, скрывать наши недостатки. Когда два человека объединяются, они более устойчивы к трудностям, вместе мы должны справляться со всем.

Erkek 28-30, kadın 23-25 5) Sizce evlilik görücü usulüne göre mi yoksa günümüz tabiriyle flört ederek mi olmalı? Görücü usulüne karşı değilim ancak eşlerin birbirini tanıyarak evlenmesi gerektiğini düşünüyorum.

Fizik Master Öğrencisi, 25 yaşında 1) Evlenmek istediğiniz kişinin fiziksel özellikleri nelerdir? Benim için fiziksel özellik çok önemli değildir. 2) Evlenmek istediğiniz kişinin karakteristik özellikleri nelerdir? Entelektüel, kültürlü, pratik, zeki, romantik ve değer bilen biri olmalı. Bencil, cimri olmasını istemem. Her şeyi yerli yerinde yapabilmeli. Eşit şartlarımız olmalı; benden yemek, bulaşık vs. istememeli, gerektiğinde bunları birlikte yapmalıyız. 3) Evlilikten beklentileriniz nelerdir? Huzur, güven ve mutluluk istiyorum. Yalnız olmamak, her şeyi paylaşmak isterim. Birbirimizi tamamlamalı, eksiklerimizi kapatmalıyız. İki insan bir araya gelerek problemlere karşı daha güçlü olur, birlikte her şeyin üstesinden gelebilmeliyiz. Aşkın sevgiye ve saygıya dönüşeceğine inanıyorum, düşüncelerimiz uyuşmalı ve karşımdaki ruh ikizim olmalı. Dokularımız uyuşmalı çünkü bir insanda istediğim özelliklerin hepsi olabilir ancak o insana bir sıcaklık hissetmeyebilirim, böyle bir evliliğin çok da sağlıklı olmayacağını düşünüyorum. Eşimin maddi durumu iyi olmalı ve isteklerimi yerine getirebilmeli. Bütün özgürlüğümü elimden almamalı, bazı kısıtlamalar getirebilir. Eşlerin karşılıklı birbirlerinin düşüncelerine saygı duymaları gerektiğini düşünüyorum. 4) Kadın ve erkek için ideal evlilik yaşı nedir? Her insana göre değişir. (kültür, eğitim, çevresel koşullar vs.) 5) Sizce evlilik görücü usulüne göre mi yoksa günümüz tabiriyle flört ederek mi olmalı? Bence her ikisi de olabilir.

Я считаю, что любовь со временем превратится в привязанность и уважение. Наши мысли должны быть схожими, а его душа должна быть двойником моей души. Между нами должно быть притяжение, потому что у человека могут быть все характеристики, которые я ищу, однако, если я не буду испытывать к нему тяги, то такой брак вряд ли будет крепким. Финансовое положение моего супруга должно быть хорошим, и он должен исполнять мои желания. Он не должен отнимать у меня всю мою свободу, хотя может ввести некоторые ограничения. Думаю, что супруги должны проявлять взаимное уважение к мнению друг друга. 4) Какой идеальный возраст для вступления в брак для мужчин и женщин? Это зависит от каждого человека в отдельности (его культуры, образования, условий окружающей среды и т.д.) 5) Как вы думаете, брак должен заключаться по договору или по любви? Думаю, оба варианта возможны.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

31


главная тема Белорусская семья: вчера и сегодня Belarus ailesinin dünü ve bugünü семья-краеугольный камень общества Семья в современном мире

Для меня большая честь представить материалы о белорусской семье турецкому читателю. В силу разницы культур, религий, истории и менталитета народов семья и брак в Турции и Беларуси очень отличаются. Об этом говорилось и на международной конференции «Семья в современном мире», которая прошла в Минске в апреле 2010 года. Я хочу поприветствовать турецкого читателя ипредставить краткий историкосоциологический обзор развития института семьи в нашей стране. Надеюсь, знакомство с этими материалами поможет вам лучше узнать и понять нас и нашу страну.

Modern dünyada aile Türkiye ve Belarus halkları arasında aile ve evlilik başta olmak üzere kültür, din, tarih konularında insanların bakışları çok faklıdır. Nisan 2010 tarihinde Minsk’te yapılan ‘Modern Dünyada Aile’ adlı uluslararası konferansta bu konu konuşuldu. Türk okuyucularına Belarus’ta aile kurumunun gelişimi hakkında, tarihsel ve sosyolojik olarak kısa bir bakış açısı sunmak istiyorum. Umarım ülkemizin tanıtımına katkısı olur.

32 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

Светлана Бурова

Burova Svetlana

Кандидат юридических наук, доцент кафедры социологии Белгосуниверситета.

Doç. Dr., Belarus Devlet Üniversitesi, Sosyoloji Fakültesi

еларусь (Белая Русь)1 – это одна из пятнадцати бывших советских республик, которые входили в состав СССР до его распада в декабре 1991 года. Традиционная семья белорусского народа отличается большой устойчивостью стиля жизни, структуры и этнических особенностей, христианской культурой. При этом каждый социально-исторический этап влиял на функции семьи, внутрисемейные отношения и связь семьи с обществом. В эпоху феодализма (XIV-XVIII вв.) в семье были сильны традиции сельской общины и патриархата. В восточной части Беларуси общинный образ жизни существовал вплоть до XIX века. В середине XIX столетия для белорусов были характерны две формы семьи: большая неразделенная, характерная для сельской местности, и малая, проживавшая преимущественно в городе. Большие расширенные семьи включали широкий круг родственников, а малые нуклеарные семьи нередко состояли из супружеской пары и их детей. В обычной сельской неразделенной семье, по некоторым данным, было 7-8 детей. Большинство же городских супружеских пар имели 2-3-х детей. В конце XIX столетия в Беларуси в силу социально-экономических причин (развития промышленности и роста городов) уже значительно преобладали малые семьи. Многие молодые люди, вступившие в брак, не хотели долго жить с родителями и старались отделиться от них. Шло сокращение поколенческого, численного и родственного состава, прежде всего, среди бедных семей. Зажиточные семьи старались не разделяться. Есть данные о том, что бедные семьи состояли в среднем из пяти человек, а богатые – из десяти и более.

elarus (Beyaz Rus) 1 – Aralık 1991 Sovyetler Birliği dağılmadan önce kurulmuş olan 15 eski Sovyet Cumhuriyetleri’nden birisidir. Belarus halkı geleneksel aile yapısı, yaşam tarzı, mimarisi, etnik özellikleri ve Hıristiyan kültürü olarak büyük bir farklılık gösterir. Ayrıca aile içi ilişki ve toplum ile aile arasındaki bağ her evrede ailenin fonksiyonlarını etkiledi. Feodalizm döneminde (XIV-XVIII) “kırsal aile” topluluklarında güçlü gelenekler ve ataerkillik söz konusuydu. Bu ortak yaşam kültürü Belarus’un doğu bölgelerinde, XIX. yüzyıla kadar vardı. Belarus’ta XIX. yüzyılın ortalarına kadar iki türlü aile tipi vardı: Kırsal alanda yaşayan bölünmemiş aileler ve ağırlıklı olarak şehirde yaşayan küçük tipli aileler. Büyük aile, akrabalar dâhil edilerek genişletilmiş olan aile; küçük aile ise kadın ve erkekten oluşan çift ve onların çocuklarıdır. Tipik kırsal bir ailede genel olarak 7-8 çocuk olurdu. Kentte yaşayan çiftlerde ise çoğunlukla 2-3 çocuk olurdu. Belarus’ta XIX. yüzyılın sonuna doğru önemli ölçüde sosyo-ekonomik nedenlerle, sanayi ve kentsel büyümenin gelişmesi küçük aile tipinin daha fazla egemen olmasına sebep olmuştur. Aile yapısının değişim süreci çok zor ve uzun bir zamanda gerçekleşti. Hatta XIX. yüzyıl sonları, ХХ. yüzyıl başlarında çocuklu aile sayısı çok olmasına rağmen çok çocuklu aileler arasında fark yoktu. Aslında o zaman açlık veya yetersiz beslenme, tıbbi bakım yetersizliği, çeşitli salgın hastalıklar ve bu hastalıkların açmış olduğu sebepler nedeniyle çok sayıda bebek ölümleri olurdu. Arşivlere bakıldığında bazı ailelerde 19 çocuk sahibi olduğu görülür. Ancak sağ kalan çocukların sayısı ancak 3-4 kadardır.

Б

B


dosya

toplumun temel taşı: aile

Структура семьи менялась в сторону сокращения и уменьшения, и этот процесс был сложным и длительным. Хотя в семьях в конце XIX и начале ХХ века детей рождалось довольно много, но семьи не отличались многодетностью. Дело в том, что в то время была очень большая детская смертность в силу голода или плохого питания, отсутствия медицинской помощи, разных эпидемий и болезней. Документы свидетельствуют, что в некоторых семьях рождалось по девятнадцать детей, но в живых оставалось только трое или четверо.

Семья белорусского крестьянина в начале ХХ века В 1917 году в Российской империи, куда входила и Беларусь, произошла Октябрьская революция, в результате которой к власти пришли большевики.2 Произошедшие послереволюционные события советского периода (1917 – 1991 гг.) показали, что большевики и коммунисты проводили серьезные эксперименты и в идеологии, и в практической деятельности, пытаясь лишить брачно-семейные отношения ре-

20. yüzyılın başlarında Belarus’ ta köy aileleri 1917 yılında Belarus’un da içinde bulunduğu Rusya imparatorluğunda yaşanan “Ekim Devrimi”nin gerçekleşmesiyle Bolşevikler iktidarı ele geçirdiler.2 Sovyet döneminde (1917 - 1991) yılları arasında post-devrimciler yani Bolşevikler ve Komünistler ciddi ideolojik deneyler yaptılar. Evlilik, aile ilişkileri ve dinî düşüncelerle alakalı yeni düzenlemelere giderek bu kavramlarla alakalı ahlaki prensipleri inkara kalkıştılar. Yıkım, ülkenin kırsal nüfusunun yoğun olduğu ataerkil yerlerde, kadınların kişisel özgürlüğü için mücadelelere başlamasıyla tam bir savaşa dönüştü. Aileler sosyal gruplardan oluşan küçük aile tiplerine ve yakın arkadaşlıklara dönüştü. Nitekim Sovyet Hükümeti de devrimden hemen sonra dünyadaki gibi kadınların özgürleşmesi adına yenilikler yapamadı. Ama aile üzerinde trajik olaylar gerçekleşti. Bolşevikler erkek ve kadın arasındaki ilişkiler hakkında ve aile yapısını zayıflatan konular üzerinde çok konuştular. Devrimden hemen sonra kadınlar üzerindeki bütün kısıtlamalarda, çocuklara karşı mülkiyet ve boşanmalarda düzenlemeye gidildi.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

33


главная тема

семья-краеугольный камень общества В конце XIX столетия в Беларуси в силу социальноэкономических причин (развития промышленности и роста городов) уже значительно преобладали малые семьи. Belarus’ta XIX. yüzyılın sonuna doğru önemli ölçüde sosyoekonomik nedenlerle, sanayi ve kentsel büyümenin gelişmesi küçük aile tipinin daha fazla egemen olmasına sebep olmuştur.

34 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

лигиозного смысла и по-новому их регулировать. Разрушение старых патриархальных основ жизненного уклада преимущественно сельского населения страны, борьба за личную свободу женщин обернулись в целом войной с семьей как социальным институтом и малой группой близких людей. Действительно, ни одна страна мира за многие десятилетия не сделала для раскрепощения женщин столько, сколько сделала советская власть за несколько лет после революции. Но с семьей происходили трагические вещи. Большевики много говорили об отмирании семьи и преобразовании отношений между мужчиной и женщиной. Практически через месяц после революции с женщин были сняты все ограничения в отношении детей и владения имуществом в случае развода. Женщины получили право свободно выбирать профессию, место жительства, получать образование; они приобрели право на получение равной оплаты за равный труд с мужчинами. Таким образом, произошел коренной перелом устоев патриархальной семьи во главе с мужчиной, которые существовали веками. В СССР шел бурный процесс индустриализации; он сопровождался массовой миграцией населения и быстрым ростом городов. Происходили коллективизация и раскулачивание крестьянства3, массовые переселения людей из европейской части в среднеазиатские районы, Сибирь и на Дальний Восток. Множество людей, с корнем вырванные из родной почвы, были перенацелены на новые и незнакомые ранее виды деятельности. Люди оказались в совершенно новых жизненных условиях и вынуждены были «ускоренно» приспосабливаться к революционной идеологии и реальности во всех сферах жизни. Для многих сотен тысяч людей такая адаптация оборачивалась личными драмами и трагедиями. Ведь общественное и государственное провозглашалось главным, а личное, семейное – вторичным и не заслуживающим внимания. В гражданской войне (1917 – 1923 гг.) близкие родственники, отцы и дети нередко становились врагами по классовым соображениям. Неограниченная свобода женщины, в том числе и сексуальная, провозглашенная женскими лидерами революционного движения, зачастую приводила к сексуальной распущенности и безответственности. Свобода разводов, обобществление быта наряду с социалистической идеологией об отмирании семьи и преимуществе общественного воспитания детей способствовали распространению легкомысленного отношения к институтам брака и семьи. Происходил стремительный рост разводов, росла беспризорность детей. Распространялась проституция и венерические заболевания. Рост

Kadınlar eğitim alma, ikamet yeri, serbest meslek seçiminde, erkekle eşit işte eşit ücret alma gibi konularında haklar elde ettiler. Kısaca yüzyıllar boyu sadece erkeğin yönetimiyle devam eden ataerkillikte radikal bir takım değişiklikler oldu. Sovyetler Birliği fırtınalı bir sanayileşme sürecine girdi. Bu sürece kitlesel göçler ve şehirlerin hızla büyümesi eşlik etti. Bu kolektifleşme sürecinde, köylülükten hızla çıkmak için; Uzak Doğu’dan, Sibirya’dan, Orta Asya ve Avrupa’dan insanlar evlerinden tecrit edildi. Birçok insanı topraklarından çıkarıp hiç bilmedikleri yeni yerlere yerleştirdiler. İnsanlar bu yeni hayat koşullarına ve hızlandırılmış devrimci ideolojinin hayatlarına koymuş olduğu gerçeklere ayak uydurmak zorunda bırakıldılar. Böyle bir adaptasyon, binlerce insan için kişisel dramlara ve trajediye döndü. Sonuçta bir devlet başkanının kararından dolayı ne şahıslar ve aileler ne de başkaları bu olayları hak etmiyordu. 1917 – 1923 yılları arasında ki “sivil savaş”ta akrabalar, babalar ve çocuklar birbirlerine düşman hale gelmişlerdi. Devrim’in önde giden seksi kadın liderleri, genel anlamda toplumda karışıklığa ve sorumsuzluğa yol açmıştır. Sosyalist ideolojinin etkisi ve özgürlüklerin artmasıyla ailelerde boşanmalar arttı. Bu ideolojik akımlar çocuk yetiştirme, evlilik ve aile ku-


dosya

toplumun temel taşı: aile

внебрачных половых связей сопровождался увеличением абортов, тем более что они были официально разрешены большевистским правительством в период с 1920 до 1936 года. Резко ухудшалось состояние полового здоровья молодых людей. Вскоре власть поняла, что необходимо принимать меры по укреплению семьи и брака. С середины 1930-х годов сфера интимой жизни в СССР стала предельно политизированной. Теория отмирания семьи и беспорядочного полового сожительства была названа ошибочной, а ее представители – контрреволюционерами. Семья и брак стали объектами довольно жесткого внешнего управления: идеологического, морального, юридического. Если в первые десятилетия после революции для достижения своих целей государство заставляло близких людей ненавидеть и предавать друг друга (особенно в период сталинского режима и массовых репрессий), не заниматься своими детьми, а отдавать их в детские коллективы, объединяться только по признаку классовых интересов, то позже оно стало призывать граждан укреплять браки, увеличивать рождаемость, заниматься семейным воспитанием детей. После распада СССР белорусские семьи оказались в весьма сложных экономических и со-

rumuna karşı anlamsız tutumların hızla yayılmasına sebep oldu. Boşanmaların artmasıyla sokakta yaşayan ve büyüyen çocukların sayısında artış oldu. Fuhuşun artmasıyla beraber zührevi hastalıklar yayılmaya başladı. 1926-1936 yılları arasında Bolşeviklerin yapmış olduğu yasal değişiklikler ile, evlilik dışı ilişkilerin artmasına paralel olarak kürtajda büyük bir artış yaşandı. Gençlerin durumu kötüleşti. Yetkililer, evlilik ve aile kurumunun güçlendirilmesi için yeni tedbirlerin alınması gerektiğini anladı. 1930’lu yılların ortalarından itibaren özel hayat SSCB’de aşırı şekilde politize edildi. Devrimden uzak aileler, gelişi güzel cinsel yaşam öngörenler tarafından, “karşı devrimci”ler diye adlandırıldılar. Aile ve evlilik, dışarıdan oldukça sıkı bir şekilde kontrol edilen nesneler haline gelmişti. Devrimden sonraki ilk yıllarda, emellerine ulaşmak isteyenler, (özellikle Stalin rejiminde), çocuklarla ilgilenmek yerine onlar arasında kollektif gruplar kurarak birbirlerinden nefret eder hale getirerek büyük baskı kurdular. Ama sonraları yapılan telkinlerle vatandaşlar arasında evlilik, doğurganlık artışı ve ailelerin çocuk yetiştirmelerine yönelik çağrılar yapıldı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Belarus aileleri, sosyo-ekonomik zorluklarla karşı karşıya kaldılar. Belarus’ta 1990’dan sonra yaşam standartlarında ciddi bir düşüş gerçekleşti. Makro ekonomide ki değişiklikler ve yeni ekonomik koşullara uyum süreci, insanları bir yaşam mücadelesine zorladı. Sovyet rejiminin yıkılması ve komünist doktrininin çökmesi yani eski değerlerle mücadelenin sona ermesi, yeni kurulan hükümetin ideolojik normlar aramasına yol açmıştır. Ailelerin çocuklarına nitelikli eğitim aldırılabilmesi için biraz zaman geçmesi gerekmiştir. Genç kuşaklar üzerinde suç işleme, şiddet, zulüm ve bu manzaraların gerçekleşmesinde medyanın etkisi gözlenmiştir. Buna ek olarak Belarus, cinsiyetler arasında yapılan radikal değişiklerin ve devrimlerin neredeyse merkez üstü haline gelmiştir. Belarus ailesi, 20. yüzyılda maruz kaldığı sosyal ve ekonomik problemlere rağmen, kendisini geliştirmiştir. Sosyolojik çalışmalar ailenin birçok problemi olsa da, ülkede yaşayan insanların çoğunluğu tarafından yaşamın en temel öğesi olarak kabul edildiğini göstermiştir. Ülkede yaşayanların çoğunluğu aşk evliliği yapıyorlar. Bazıları anlaşmalı evlilikler de yapıyorlar. Belarus’ta post modern aile “çekirdek aile” tipidir. Bu, bir çift eş ve bir veya iki çocuktan oluşur. Bu tür ailelerde erkekler kadınlardan bir iki yaş daha büyük olur ancak kadınlar kocalarına nazaran daha eğitimlidir. Oldukça yüksek olan boşanma oranlarında çocuklar genellikle anneleriyle yaşamaktadırlar. Bu tip ailelere genel olarak “annenin ailesi” denmektedir.3 Eğer genel anlamda sadece anne veya sadece baba ile yaşayan aile yapısını ele alırsak, sadece anne

Традиционный – это такой, где главой семьи является мужчина, основной обязанностью которого является зарабатывание денег, и где ведением домашнего хозяйства и воспитанием детей занимается преимущественно жена. Современная семья построена на началах равенства мужей и жен, взрослых и детей. Geleneksel aile”de babanın hüküm sürdüğü, bu ailede babanın önceliği para kazanmaktır geriye kalan meşguliyetler ev işleri ve çocuk yetiştirme annenin sorumluluğundadır. “Modern aile”de ise, kadın ve erkek çocuk yetiştirmede eşit seviyededir.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

35


главная тема

семья-краеугольный камень общества Если для современных белорусских женщин актуальным является самореализация в профессиональной сфере, то для мужчин – большая включенность в жизнь семьи, воспитание детей Eğer modern Belarus kadını ve erkeği, profesyonel anlamda kendilerini yetiştirirlerse, aileye ve çocuk eğitimine büyük bir katkıda bulunmuş olacaklardır.

36 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

циальных условиях. Произошло резкое снижение уровня жизни населения в 1990-годы. Коренные изменения в макроэкономике вынудили рядовых граждан буквально бороться за выживание и приспосабливаться к новым экономическим условиям. Ломка старой нормативноценностной структуры, вызванная распадом советской системы и отказом от официальной коммунистической доктрины, обусловила поиск государством новых идеологических норм. А родители на некоторое время потерли ориентиры в воспитании определенных качеств у детей. В средствах массовой информации наблюдалось засилье криминальных сюжетов, сцен насилия и жестокости, что негативным образом сказалось на подрастающем поколении, которое оказалось беззащитным перед этим. Кроме этого, Беларусь оказалась почти в эпицентре продолжающейся сексуальной революции, которая коренным образом перестраивает отношения между полами. Несмотря на большие социальные и экономические испытания, которым подвергалась белорусская семья в ХХ веке, она существует и развивается. Социологические исследования показывают, что семья является главной жизненной ценностью для подавляющего большинства жителей страны. Хотя у семьи много проблем. Большинство жителей страны вступают в брак по любви и сами выбирают себе брачных партнеров. Типичная семья в современной постсоветской Беларуси – это нуклеарная семья, в которой есть супружеская пара и один (реже два) несовершеннолетних ребенка. В таких семьях мужья, как правило, старше жены на два-три года, но менее образованы, чем их супруги4. Оба супруга работают, причем заработная плата мужей в 60% случаев больше, чем у жен. Каждая четвертая семья – неполная, т.е. такая, где есть только один родитель. Как правило, неполная семья – это материнская семья. Если соотносить все неполные материнские и отцовские семьи, в которых есть дети школьного возраста, то в количественном выражении это будет соответствовать 9:1, т.е. семей, где есть только мать, в девять раз больше, чем тех, где есть только отец. Половина неполных семей – это семьи, которые образовались в результате развода. Количество разводов в Беларуси велико. В целом за 1990-2007 годы наиболее часто разводы были зарегистрированы в первые пять лет после заключения брака (более 30%). Большое количество разведенных мужчин вступают в повторный брак. Женщины делают это реже, потому что дети после развода, как правило, остаются проживать с матерями, что затрудняет поиск нового брачного партнера. Каждый четвертый-пятый ребенок в совре-

ile yaşayanlar % 90, sadece baba ile yaşayanlar % 10 oranındadır. Tek ebeveynli ailelerin yarıdan fazlası boşanma sonucu ortaya çıkmıştır. Belarus’ta boşanma oranları çok yüksektir. 1990-2007 yılları arasında boşanma oranlarının ilk 5 yılda çok olduğu kaydedilmiştir (yani % 30). İlk beş yılda boşanmış erkeklerin çoğunluğu tekrar evlenmişlerdir. Boşanmadan sonra, çocukların genellikle annelerinde kalması, kadınların tekrar evlenmesinde, kendine eş bulmasında zorlandıklarını göstermektedir. Bugün Belarus’ta doğan her 4-5 çocuktan biri evlilik dışı ilişkinin sonucudur. Belarus’ta aile içi ilişkiler bugün çok farklılık arzetmektedir. Aileleri modern aile ve geleneksel aile olarak ayırırsak; “Geleneksel aile”de babanın hüküm sürdüğü, bu ailede babanın önceliği para kazanmaktır geriye kalan meşguliyetler ev işleri ve çocuk yetiştirme annenin sorumluluğundadır. “Modern aile”de ise, kadın ve erkek çocuk yetiştirmede eşit seviyededir.

Genç Belarus aileleri Bu modern aile tipi, erkek ve kadın farklı işlerde çalışması ve profosyenel kariyer yapması ve aile içindeki sorumluluklarını eşit şekilde paylaşmasından oluşmaktadır. Belarus hükümeti, 1995 yılında kadın erkek haklarının sağlanması anlamına gelen cinsiyet eşitliği politikasını uygulamaya koymuştur. Bu hakların gerçekleşmesi onlar için büyük fırsatlar sağlamaktadır. Eğer modern Belarus kadını ve erkeği, profesyonel anlamda kendilerini yetiştirirlerse, aileye ve çocuk eğitimine büyük bir katkıda bulunmuş olacaklardır. Devlet bu sorunu çözmek için yöntemler geliştirmektedir. Mesela bu yeniliklerden biri de; daha önce annelere verilen çocuk bakım izninin, şimdi isterse babanın da alabilmesidir. Aile -öyle ya da böyle- toplumda ne oluyorsa onu yansıtır. Belarus halkı için de aile hayatın vazgeçilmezlerindedir. Ailenin önemi; insanların birbirleriyle yakın iletişimini sağlaması, genç ve çocukların acil ihtiyaçlarının giderilerek memnun edilmesidir. Zamanın getirmiş olduğu zorluk ve yenilikler aile ve evlilik yaşamında değişlik yapmıştır. Aile insanoğlunun çok önemli gereksinimi olduğu için hiçbir zaman kaybolmayacak ve asla yok olmayacaktır. 1 “Beyaz Rus” kelimesinin kök olarak ne anlama geldiği hala belli değildir. Bu kelime ilk olarak XIII. yüzyılda söylenmeye başlanmıştır. O dönemde söylenenlere göre ışığın geldiği yerin renginin tespitidir. Beyaz o zaman kuzey anlamına geliyordu. 2 Bolşevikler : Sol devrimin üyeleri. Yazarların çoğuna göre, aşırı sol

kanat RSDİP (Rusya Sosyalist Demoktatik İsçi Partisi). Aslında Lenin taraftarlarının partide çoğunlukta olması “Bolşevik” kelimesi olarak yansıtılır. 3Belarusta kadınların eğitim seviyeleri yüksektir. 20 ve 49 yaş arasındaki kadınlarda orta ve yüksek eğitimin son yıllarda sürekli erkeklerden daha yüksek çıktığını göstermiştir.


dosya

toplumun temel taşı: aile

менной Беларуси рождается вне юридического брака. Внутрисемейные отношения в белорусских семьях сегодня складываются по-разному. Можно выделить множество семейных типов, среди которых самыми распространенными являются традиционный и современный. Традиционный – это такой, где главой семьи является мужчина, основной обязанностью которого является зарабатывание денег, и где ведением домашнего хозяйства и воспитанием детей занимается преимущественно жена. Современная семья построена на началах равенства мужей и жен, взрослых и детей.

Молодая белорусская семья, 2010 год В современном типе семьи и муж, и жена зарабатывают деньги вне дома, делают профессиональную карьеру, но и семейные обязанности распределяются между ними равномерно. С 1995 года правительство Республики Беларусь проводит политику гендерного равенства, что означает не только обеспечение равных прав мужчин и женщин, но и создание равных возможностей для реализации этих прав для обоих полов. Если для современных белорусских женщин актуальным является самореализация в профессиональной сфере, то для мужчин – большая включенность в жизнь семьи, воспи-

тание детей. Государство создает условия для того, чтобы решать эту задачу. Одной из инноваций является правовая норма, согласно которой отец может взять отпуск по уходу за ребенком, который раньше предоставлялся только матери. Семья, так или иначе, отражает все то, что происходит в обществе. Для жителей Беларуси семья сегодня является необходимой формой жизни, той сообщностью близких людей, где удовлетворяются самые насущные потребности мужчин и женщин, взрослых и детей. Формы семейной и брачной жизни меняются под воздействием новых вызовов времени, но семья не исчезает и исчезнуть не может, так как является одной из глубинных потребностей человека. 1 Происхождение названия «Белая Русь» до сих пор неясно. Пер-

вое упоминание названия «Белая Русь» относится к XIII веку. По одной из версий в эти времена части света определялись цветами. Белый значит северный. http://ru.wikipedia.org/wiki/История_Белоруссии - дата доступа 15.06.2010 2 Большевики – члены левого революционного, по данным мно-

гих авторов, левоэкстремистского крыла РСДРП (Российской социал-демократической рабочей партии). Слово «большевик» отражает тот факт, что после раскола партии сторонники Ленина оказались в большинстве. 3 Кулаки – в России до Октябрьской революции 1917 г. зажи-

точные крестьяне, которые пользовались наёмным трудом (крестьяне-работодатели). 4 Беларусь отличается высоким уровнем образования женщин.

В возрастных группах от 20 до 49 лет число женщин с высшим и средним специальным образованием уже несколько лет стабильно выше, чем число мужчин.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

37


главная тема Семья в современном обществе Çağdaş toplumda aile семья-краеугольный камень общества

«Семейная система – это группа людей, связанных общим местом проживания, совместным хозяйством, а главное взаимоотношениями». Aile sistemi, ortak yaşam alanıyla, ortak haneyle, en önemlisi karşılıklı ilişkilerle bağlı insanlar grubudur.”

38 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

Н. М. Юнусова

N.M. Yunusova

Кандидат педагогических наук, заведующая кафедрой психологии Таджикского национального университета

Pedagoji Doktoru, Tacikistan Milli Üniversitesi Psikoloji Kürsü Başkanı

С

емья является исторически-конкретной системой взаимоотношений между супругами, родителями и детьми. Это малая группа, члены которой связаны между собой брачными и родственными отношениями, общностью быта и взаимной моральной ответственностью. Совместное проживание в семье, связанное с общностью быта, накладывает определенные обязательства или функции, к которым относятся: поддержка биологической непрерывности (рождение детей); обеспечение биологического существования (пища, одежда, жилище); создание культурной непрерывности (передача новым поколениям общественного и культурного наследия); материальное состояние; создание эмоционального комфорта и безопасности в семье. Семья с позиции психологии взаимоотношений является сугубо личным феноменом и не терпит постороннего вмешательства. Однако общество и государство небезразличны к судьбе семьи и постоянно способствуют ее становлению. Как система открытая, семья пребывает в постоянном взаимообмене с окружающей средой. Кроме того, семья - это явление культурноисторическое и социально-психологическое, в силу чего существует множество ее определений. Известный специалист по семейной психотерапии А.Я. Варга дает такое определение семьи: «Семейная система – это группа людей, связанных общим местом проживания, совместным хозяйством, а главное - взаимоотношениями». Существуют различные формы и модели семьи, специфика которых зависит от этапа развития общества, характера национальных и религиозных традиций и т. д. Условно все формы

A

ilede eşler, ebeveynler, çocuklar, arasında ilişkilere dayalı somut tarihsel bir sistemdir. Aile üyeleri küçük gruptur ve bu grup üyeleri kendi aralarında evlilik ve akrabalık ilişkileriyle, ortak yaşamla ve karşılıklı moral ilişkileriyle birbirilerine bağlıdırlar. Ailedeki ortak yaşamla ilgili bir arada yaşama, kendine özgü yükümlülükler veya işlev oluşturur. Bunlar; biyolojik devamlılığın sağlanması (çocuk doğurma), biyolojik varoluşun sağlanması (gıda, giysi, konut), kültürel devamlılığın oluşturulması (toplumsal ve kültürel mirasın yeni kuşağa iletilmesi), maddi durum, ailede duygusal konfor ve güvenliğin oluşturulmasıdır. Aile, psikolojik olarak son derece özel ilişkilerdir ve başkalarının müdahalesine tahammül edemez. Fakat toplum ve devlet ailenin kaderine kayıtsız değildir ve onun oluşumuna yardım eder. Bir açık sistem olarak aile çevreyle devamlı karşılıklı mübadele içindedir. Bunun dışında aile; kültürel-tarihsel ve sosyalpsikolojik durumdur, bu sayede onun birçok tanımı vardır. A.Y.Varga aileyle ilgili şöyle bir tanımlamada bulunur: “Aile sistemi, ortak yaşam alanıyla, ortak haneyle, en önemlisi karşılıklı ilişkilerle bağlı insanlar grubudur.” Günümüzde değişik aile biçim ve modelleri bilinmektedir. Bunların özellikleri toplumun gelişim düzeyine, milli ve dini geleneklere vs. bağlıdır. Tüm aile biçimleri geleneksel ve çağdaş (modern) modellere ayrılır. Geleneksel aileler, birkaç bin yıllar boyunca mevcut olmuş ve günümüzde sanayi öncesi dönemdeki toplumlarda da vardır. Modernize aile türüne geçme süresi yeteri kadar uzun ve tutarsız olmuştur. Bu yüzden çağdaş aile türlerinin bazılarında geleneksellik unsurları bulunmaktadır. Geleneksel aile için aşağıdaki özellikler söz konusudur: Faaliyetin basmakalıp türleriyle ilgili sosyalcinsel rollerin ve işlevlerin sert segregasyonu


dosya

toplumun temel taşı: aile

семьи можно поделить на традиционные и современные (модернизированные) модели. Традиционная семья существовала на протяжении нескольких тысяч лет и существует в настоящее время во многих обществах, находящихся на допромышленном этапе развития. Переход к модернизированному типу может происходить довольно долго и непоследовательно, поэтому в ряде моделей современных семей присутствуют традиционные элементы. Для традиционной семьи характерны такие признаки: жесткая сегрегация социально-половых ролей и функций, связанных со стереотипными видами деятельности; патриархальная (реже – матриархальная) иерархия с закреплением власти домохозяина над имуществом, деятельностью, а иногда и жизнью домочадцев, с подчиненным положением зависимых членов семьи; сложная структура семьи с совместным проживанием в одном домохозяйстве супружеских пар нескольких поколений с их детьми; сосредоточение в семье всех жизненных функций (производительной, экономической, воспитательной, репродуктивной, бытовой и

Aile reisinin mülkiyet ve faaliyet üzerindeki, bazen de bağımlı aile üyeleriyle birlikte hane üzerindeki iktidarının baskın olduğu ataerkil (bazen anaerkil) hiyerarşi Bir hane içinde birkaç kuşağa mensup eşlerin çocuklarla birlikte yaşadıkları karmaşık aile yapısı Ailede yaşamsal işlevlerin (üretim, ekonomik, eğitici, üreme, yaşamsal vs.) bir araya getirilmesi, tüm hane halkının bunların uygulanmasında yer alması, kadınların özellikle ev işlerine çekilmesi. Esasen üreme davranışlarının sınırlandırılmaması özelliği, doğal doğurganlık düzeyinde doğurma, çocuk doğurmayı sınırlamaya yönelik tüm önlemleri yargılamak ve bazen onları cezalandırmak. Modern ailede aile modeli aşağıdaki gibi belirlenir: Sosyal ve cinsel roller arasındaki sınırların kaldırılması, tam olmayan veya deformasyonla (dede, nene ve torunlardan ibaret, orta kuşağın bulunmadığı tek velinin ailesi) ilgili işlevler dâhil aile işlevlerini yapmada değişkenlik Tek çiftten ve biraz yaşlı çocuktan ibaret çekirdek aile, Simetrik model; aile kaynaklarının kullanılmasında, çocukların eğitiminde ve diğer konularda kadın ve erkek eşit haklara sahiptir.

Традиционная семья существовала на протяжении нескольких тысяч лет и существует в настоящее время во многих обществах, находящихся на допромышленном этапе развития. Geleneksel aileler, birkaç bin yıllar boyunca mevcut olmuş ve günümüzde sanayi öncesi dönemdeki toplumlarda da vardır. GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

39


главная тема

семья-краеугольный камень общества Детоцентрическая семья – в ней главной задачей родителей считается обеспечение благополучного будущего детей. В целом семья существует только для ребенка. Воздействие осуществляется, как правило, снизу вверх (от детей к родителям). В результате у детей формируется высокая самооценка, ощущение собственной значимости, но увеличивается вероятность конфликтов с социальным окружением за пределами семьи.

40 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

т.д.), участие всех домочадцев в их выполнении, вовлеченность женщин исключительно в домашнюю занятость; не лимитируемый в основном характер репродуктивного поведения, рождаемость на уровне естественной фертильности, осуждение любых мер по ограничению деторождения и порой даже наказание за них. Модель модернизированной семьи можно определить таким образом: стирание границ между социально-половыми ролями, вариабельность исполнения семейных функций, в том числе связанная со структурной неполнотой или деформацией семьи (семья одного родителя, семья, состоящая из прародителей и внуков, без среднего поколения и т.д.); преимущественно нуклеарный тип семьи, состоящий из одной пары родителей и их несовершеннолетних детей; симметричная модель семьи, в которой мужчина и женщина равноправны в распоряжении семейными средствами, воспитании детей, в решении всех других вопросов; профессиональная занятость всех взрослых трудоспособных членов семьи, постоянная работа женщин вне дома, мотивированная не только необходимостью дополнительного дохода, но также стремлением к самореализации, успеху, признанию; функциональная дифференциация жизнедеятельности семьи в обществе, разделение функций между семьей и другими социальными институтами; регулируемый характер репродуктивного поведения, снижение рождаемости. Планирование семьи становится общепризнанным типом репродуктивного поведения, неотъемлемой принадлежностью социально ответственной прокреативной этики; социально-психологическая потребность в детях у современных супружеских пар часто реализуется в одном ребенке. Кроме того, появляется категория сознательно бездетных семей. Ученые выделяют три психологических типа семьи, оценивая возможности адаптации детей из этих семей в обществе: 1. Традиционная семья – в ней воспитывается уважение к авторитету старших; педагогическое воздействие осуществляется сверху вниз. Дети в них легко усваивают традиционные нормы семейных взаимоотношений, но испытывают трудности в формировании семей собственных. 2. Детоцентрическая семья – в ней главной задачей родителей считается обеспечение благополучного будущего детей. В целом семья су-

Ailenin çalışma yaşına gelmiş tüm üyelerinin çalışması, kadının ev dışında devamlı çalışması, bunun sadece ihtiyaç olmasından değil, aynı zamanda kadınların kendi ayakları üzerinde durabilmeleri, başarısı, tanınması için yapılması Ailenin toplumda işlevsel farklılaşması, işlevlerin aile üyeleri ve çok sayıda diğer kurumlar arasında bölünmesi Üreme davranışlarının kontrolü özelliği, doğumların azaltılması. Aile planlanması, üreme davranışlarının genel kabul görmüş türüne, çocuk doğmaya yönelik etiğin sosyal sorumluluğunun ayrılmaz bir parçasını oluşturur Eşlerde, çocuklarla ilgili sosyal ve psikolojik gereksin, bir çocuk üzerinde odaklanır. Bunun dışında bilinçli olarak çocuksuz aileler kategorisi ortaya çıkar. Bilim adamları üç tür psikolojik aile tipini belirtmekteler ve bu ailelerden çocukların topluma adaptasyon olanaklarını incelemektedirler. 1. Geleneksel aile: Bu aile türünde çocuklar, büyüklerin otoritesine saygılı bir şekilde eğitilir; pedagojik etki yukarıdan aşağıya doğru iner. Bu aile-


dosya

toplumun temel taşı: aile

ществует только для ребенка. Воздействие осуществляется, как правило, снизу вверх (от детей к родителям). В результате у детей формируется высокая самооценка, ощущение собственной значимости, но увеличивается вероятность конфликтов с социальным окружением за пределами семьи. 3. Супружеская семья – здесь главной целью является взаимное доверие, принятие и автономность ее членов. Воспитательное воздействие – горизонтальное, на равных: родители и дети. Как правило, у детей, воспитанных в таких семьях, отсутствуют навыки подчинения социальным требованиям. Они плохо адаптируются в среде, построенной по вертикальному принципу (т.е. практически ко всем социальным институтам). Таким образом, нужно отметить, что именно социализация и воспитание детей сохраняются в качестве основной функции семьи на протяжении всей истории ее существования, а также в качестве кристаллизующего, объединяющего момента семейной системы.

den gelen çocuklar kolayca geleneksel normları benimserler, fakat kendi ailesini oluşturmakta zorlanırlar. 2. Çocuk merkezli aile: Bu ailede ebeveynlerin başlıca görevi çocukların istikbalini iyi bir şekilde hazırlamaktır. Burada aile çocuk için var olur. Etki genellikle aşağıdan yukarıya (çocuktan ebeveynlere doğru) gider. Sonuçta çocuklarda yüksek düzeyde kendine değer verme, kendi önemini hissetme gibi özellikler oluşur, fakat aile dışında sosyal çevreyle çatışma ihtimali yükselir. 3. Eş merkezli aile: Burada başlıca amaç karşılıklı güvendir. Eğitme etkisi; ebeveynler ve çocuklar arasında, eşitlilik. Genellikle bu tür ailelerde eğitilmiş sosyal taleplere tabi olma alışkanlığı yoktur. Onlar dikey şekilde inşa edilmiş ortama kötü adapte olurlar(yani neredeyse tüm sosyal enstitüler). Böylece vurgulamak gerekir ki; çocukların sosyalleşmesi ve eğitimi var olduğu sürece ailenin temel işlevi olarak, ayrıca aile sisteminde kristalize edici ve birleştirici kabul edilir.

Çocuk merkezli aile: Bu ailede ebeveynlerin başlıca görevi çocukların istikbalini iyi bir şekilde hazırlamaktır. Burada aile çocuk için var olur. Etki genellikle aşağıdan yukarıya (çocuktan ebeveynlere doğru) gider. Sonuçta çocuklarda yüksek düzeyde kendine değer verme, kendi önemini hissetme gibi özellikler oluşur, fakat aile dışında sosyal çevreyle çatışma ihtimali yükselir. GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

41


главная тема

семья-краеугольный камень общества

Семья: из прошлого в настоящее Geçmişten günümüze aile Самое большое богатство человека – это счастливая и мирная семья. Mutlu ve huzurlu aile insanın sahip olabileceği en büyük servettir.

42 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

Кадрие Чичек

Kadriye Çiçek

Журналист.

Gazeteci.

С

utlu ve huzurlu aile insanın sahip olabileceği en büyük servettir. Aile bir insan gibidir. Vücudun uzuvları gibi ayrılmaz parçalardan oluşur ve bir bütünü temsil eder. Birinde herhangi bir rahatsızlık olduğunda diğerleri de bunu hissedecek kadar hassasiyet sahibi bir kurumdur. Onun da, bebeklik, erişkinlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemleri vardır. Aile, zaman zaman rahatsızlanır ve tedaviye ihtiyaç duyar… Zamanında müdahale edilemeyenler, yaşlılık dönemine erişemeden ömrü biter. Aileyi besleyen sevgi, saygı ve şefkattir. Kişinin ruh ve beden sağlığı aile içinde ki ilişkilere bağlıdır. Bu duygusal mektep ancak, sevgiyle kurulur; paylaşım ve sabırla özgülenirse ömür boyu devam eder… Yapılan araştırmalar, evli olan bireylerin bekâr olanlara oranla daha az depresyona girdiği saptanmıştır. Aileye mensup olmanın, kişinin kendini daha güvende hissetmesine sebep olduğu ve kişiyi psikolojik olarak koruduğu görülmektedir. Aile, damlaların deryalara uzanan bir yolculuğudur. Ailede öğrenilen herhangi bir bilgi, davranış kişinin hayatını güzelleştirdiği gibi, yanlış verilen bir terbiye de hayatını karartabilir ve bireyden topluma sirayet edebilir. Nasıl ki, bir gölete küçük bir taş atıldığında su halka halka çevresine yayılıyorsa, ailede yaşanan herhangi bir olumlu ya da olumsuz gelişmeler de aynı oran da toplumun her alanına genişleyerek yayılır... Geleneksel aile yapısından çekirdek aile yapısına geçtiğimiz günümüzde, iletişim araçlarının evlerimize, dahası odalarımıza girmesi, bazı faydaları olsa bile, geniş aile kültürüne sahip toplumumuzu menfi tesir meydana getirmektedir. Anne, baba ve çocuklardan oluşan bu narin yapının üzerinde

амое большое богатство человека – это счастливая и мирная семья. Семья подобна человеку - как тело человека состоит из органов, так и семья состоит из неотделимых друг от друга элементов, которые представляют собой единое целое. Если один из элементов этого целого испытывает недомогание, то остальные элементы чувствуют это. У семьи тоже есть периоды младенчества, совершеннолетия, зрелости и старости. Семья периодически болеет и нуждается в лечении… И если вовремя не вмешаться, то некоторые семьи умирают, так и не достигнув старости. Семью питает любовь, уважение и нежность. Физическое и душевное здоровье человека зависят от взаимоотношений внутри семьи. Это школа чувств, которую можно основать лишь на любви, и, если в ней будет существовать разделение и терпение, то она простоит до конца жизни… Последние исследования выявили, что люди, состоящие в браке, реже впадают в депрессию, чем те, кто в браке не состоит. Принадлежность к семье позволяет человеку чувствовать себя в большей безопасности и защищает его психологически. Семья – это путь от капли к морю. Любые знания или поступки, приобретенное в семье, могут сделать жизнь человека лучше или, наоборот, испортить ее, после чего распространиться с конкретного индивида на все общество. Также как от брошенного в пруд маленького камешка идут по воде круги, так и любые проблемы или, наоборот, позитивные события в семье распространяются на все сферы общества, влияют на него. В наши дни, когда место традиционной большой семьи занимает нуклеарная семья, когда средства массовой информации не просто пере-

M


ступили порог нашего дома, а прочно закрепились в нем, они, несмотря на полезность в некоторых вопросах, оказывают негативное воздействие на наше общество, для которого характерна культура создания больших семей. Воздействие на эту тонкую структуру (семью), состоящую из отца, матери и детей, растет с каждым днем… Выход личных интересов и выгод на первый план становится причиной воспитания несчастного поколения, которое потеряло надежду и получает радость лишь от материальных благ. Индивидуализм и прагматизм изменили роли мужчины и женщины и стали причиной того, что они вступили в экономическое соревнование. В результате наше общество стало жить в состоянии стресса. Появились семьи, которые не умеют радоваться малому, которые постоянно неудовлетворены, семьи, которые не знают себе цену и строятся на брачных договорах. В последнее время в результате браков, в которых никто никому не уступает и не чувствует никаких обязанностей, стали появляться семьи с одним родителем, и число таких семей растет. В результате ребенок живет с одним из родителей – с матерью или отцом. Раньше мы были обществом с патриархальной семьей. Там, где не успевали родители, по-

etkisini günden güne sürdürüp, onu sağa-sola savurmaktadır... Menfaatlerin öne çıkması mutsuz, umutsuz ve sevinci maddeyle sınırlı gelecek nesiller yetişmesine sebep oluyor… Bireyselleşme aynı zaman da materyalleşmenin yayılmasına, kadın ve erkeğin rollerinin değişmesine ve her ikisinin de ekonomik bir yarış haline gelmesine sebep oldu. Bunun neticesinde stresli bir toplum haline geldik. Küçük şeylerden mutlu olmayan, memnuniyetsiz, kadir kıymet bilmeyen, anlaşmalar üzerine kurulan bir aile meydana çıktı. Kimsenin kimseye boyun eğmediği, mecbur hissetmediği bir beraberlik neticesinde, yaygınlaşmaya başlayan tek ebeveynli aileler türemeye, çoğalmaya başladı. Buda çocukların ya annesiyle, ya da babasıyla hayatlarını sürdürmesine sebep oluyor. Daha önceleri ataerkil aile yapısına sahip bir toplumduk… Anne babanın yetmediği, yetişemediği yerde büyükler devreye girerlerdi. Çocuklar saygı ve sevgiyi kreşte değil, evde aile içinde görerek öğrenirlerdi. Çünkü büyüklere nasıl davranıldığını, anne ve babasının büyüklerine davranışından, yine küçüklere karşı sevgiyi, anlayışı, şefkati de nine ve dedelerinden görerek algılarlardı. Her davranış doğal

Раньше мы были обществом с патриархальной семьей. Daha önceleri ataerkil aile yapısına sahip bir toplumduk.

GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

43


главная тема

семья-краеугольный камень общества Когда работающие женщины ради карьеры, а домохозяйки ради общественной жизни участвуют во многих мероприятиях, им стоит еще раз задуматься и не приносить в жертву поколения, которым мы передаем будущее. Разве нашей целью являемся только мы сами?

44 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

могали старшие (бабушки и дедушки). Дети учились любви и уважению, а также многим другим качествам не в детском саду, а дома в кругу семьи. То, как нужно относиться к старшим, они понимали, видя, как их родители относятся к бабушке и дедушке, а любовь и нежность к младшим узнавали от своих бабушек и дедушек. Поступкам и отношениям детей учили в естественной атмосфере и на уровне подсознания закладывали в них уверенность в себе перед лицом трудностей, которые могут возникнуть в будущем. Советы, которые дают на так называемых «семейных семинарах» психологи и специалисты в данной области, я нахожу важными, но при этом несколько абстрактными, потому что есть определенная культура, являющаяся частью нашей семьи, дошедшей до нас из прошлого… Давайте взглянем на прошлое: как проходили вечера два поколения назад? Взгляд на это позволит нам, пусть даже немного, улучшить положение ослабевшей в наши дни семьи. Когда наступал вечер, члены семьи собирались на кухне, где не только насыщали свои желудки, но и питали свои души. У обеденного стола стоял диван. Пришедшие сначала мыли лицо и руки, затем, пока готовилась еда, отдыхали и общались. Накрывали на стол сообща, и пока все не собрались за столом, к еде не приступали. У стола словно собирался свой маленький мирок. Это единство помогало членам семьи многим делиться друг с другом. Каждый рассказывал о том, что происходит на работе, об услышанных новостях и возникших трудностях. Те, кто испытывал сложности, мог рассказать о них в семейном кругу. Все проблемы решались сообща. Умение говорить, слушать, молчать, терпеть, не перебивать, коротко говоря, правила поведения в обществе, прививались в рамках семьи. Во времена, когда телевизоры и компьютеры еще не вошли в нашу жизнь, люди часто собирались за чашечкой чая и общались. Сидели вместе, при свечах…. В разговор взрослых дети ни в коем случае не вмешивались, только слушали. Даже когда просто читали вслух листок календаря, это чтение слушали, словно очень важную новость. В атмосфере, где все было на виду, членов семьи учили действовать сознательно, закладывали в них уверенность в себе перед лицом возможных будущих трудностей. Никто не мог лечь спать, пока не легли старшие. В свою очередь новое поколение, понимающее, что не сможет действовать в одиночку, постоянно обращалось к старшим за советом и видело себя частью единого целого. И шло навстречу своему будущему… Как говорили наши отцы: «Знать, что рядом с тобой всегда кто-то есть, дарует чувство покоя и счастья». Для того, чтобы во время землетрясения зда-

ortamda verilirdi. İleride yaşanabilecek sıkıntılara karşı çocukların bilinçaltı beslenirdi. Şimdilerde psikologların ve uzmanların “aile toplantıları” olarak dillendirdikleri önerilerini önemli bulmakla birlikte, aynı zamanda biraz soyut bulmaktayım. Çünkü bu, bizim geçmişten bu yana devam eden aile yapımızda var olan bir kültürdür… Geçmişe bir bakalım: Bir iki nesil önce akşamlarımız nasıldı? Bunu bile dikkate almamız bizim yıpranan ailemizi bir nebze olsun onaracaktır. Akşam olduğunda tüm aile bireyleri midelerin yanında gönüllerin de doyduğu sofrada toplanırdı. Yemek masasının yanında divan olurdu. Önce gelen elini yüzünü yıkar, yemek hazırlanana kadar hem soluklanır, hem de bir iki laf ederdi. Sofranın hazırlanışına yardım edilir, herkes gelmeden kesinlikle yemeğe başlanmazdı. Sofranın çevresinde sanki küçük bir dünya toplanırdı. Bu beraberlik bile aile fertlerinin birçok şeyi paylaşmalarına kâfi gelirdi. Her biri işindeki sorunu, duyduğu müjdeli bir haberi, yaşadığı problemi anlatır, sıkıntısı olan da kendini ifade etme fırsatı bulurdu. Tek yürek halinde çözümler bulunurdu, başkaları duymadan. Söz söyleme, söz dinleme, susma, sabretme, konuşurken sözü kesmeme; kısaca, adabı muaşeret aile içinde yaşanarak öğrenilirdi. Yine televizyon ya da bilgisayarların hayatımıza girmeden önceki zamanlarda çayla beraber muhabbetler de koyu olurdu. Aynı ortamda oturulur, aynı ışıkla aydınlanılırdı. Büyüklerin sözlerine karışılmaz, kulak verilirdi. Takvim yaprağındaki küçük bir bilgi okunurken bile çok önemli bir haber gibi dinlenirdi. Borçların, alacakların kayıt altına alındığı ortamda aile bireyleri bilinçle hareket etmeye teşvik edilirdi. İlerde yaşanabilecek sıkıntılara karşı çocuklar beslenirdi. Aile büyükleri yatmadan kimse yatmaya yeltenemezdi. Tek başına hareket edilmeyeceğini anlayan yeni nesil de bütünün bir parçası olarak görürdü kendini. Geleceğe yönelik öyle atardı adımlarını… Atalarımızın dediği gibi: “Her zaman birinin huzurunda olduğunu bilmek, insanı huzura, mutluluğa sevk ediyordu”. Depremlerde binalar çatırdıyor diye birçok önlem alındı ve her gün yeni bir önlem alınması hakkında bilgiler aktarılıyor… Evlerimizin içi her gün, her an çatırdarken neler yapabiliriz… Günümüzde çeşitli sebeplerle bozulan yeni kuşakları kötü gidişattan kurtarmak ve bu yapıyı onarmak için, asli görevinden uzaklaşan aile yapısını düzeltmek gerekir… Daha evlenmeye karar vermeden, bu kurumun ciddiyeti kavratılmalı, eş seçiminin önemi ve tarafların evliliğe nasıl bir anlam yükleyeceği konuşulmalı. Aile içinde ölçülü espriler, latifeler, hoş görülü olma, birlikte iyi vakit geçirme iletişimi güçlendirir. Aile içindeki duygusal ortam, birey için çok önem-


dosya

toplumun temel taşı: aile lidir. Bu bazen bakışlarla hissedilir, bazen de bir dokunuşla. Sevgi dili kişiden kişiye değişir. Unutmayalım ki, kişi sevgi ve ilgiyi ne şekilde görürse o şekilde algılar ve öyle yansıtır. Gerektiğinde gösterilmeyen ilgi, verilmeyen bir alışkanlık dolayısıyla fert yine sevginin eksikliğini hep içinde hisseder. Kişinin günlük sıkıntılarla baş edebilmesi yaşı kaç olursa olsun aile içindeki gördüğü sevgiyle doğru orantılıdır. Bilinçli bir ailede, zamanın her dilimi dolu dolu yaşanıp, çocuklarımızın keyifli, iyi vakitler geçirebilmesi için birçok şey yapabiliriz… Çünkü huzurlu bir toplumun oluşması için yine huzurlu ve mutlu aile bireyleri gerekmektedir. Unutmayalım ki, “huzur ve mutluluk, her hangi bir şeye sahip olmakta değil, bu uğurda verilen mücadele”dedir. Eğer sahip olmakta olsaydı günümüz toplumunda büyük çoğunluğun mutlu olması gerekirdi. Sahip olmaya çalışırken mutlu olmayı ve sabretmeyi öğrenebiliriz, sonra da bunları başkalarına öğretebiliriz. İşte bunu da kendi içinde dirlik sahibi, gönül rahatlığına ermiş, bilinçli anne ve babalar sağlayabilir. Çalışan anneler kariyer yapma adına, ev hanımları sosyalleşme adına çeşitli faaliyetlere katılırken, geleceğimizi emanet edeceğimiz nesilleri feda etmeden bir defa daha düşünmeliyiz! Gaye, sadece ken-di-miz-mi-yiz?!! ния не трещали и не рушились, уже принято много мер, и каждый день поступает информация о том, что нужно принимать все новые и новые меры…А что мы можем сделать, если то, что находится внутри нашего дома, тоже трещит по швам..? В наши дни, чтобы спасти новые поколения, которые под влиянием разных причин меняются и трансформируются в худшую сторону, помочь им избавиться от неправильного поведения, сначала следует исправить структуру семьи, которая отдалилась от своей основной обязанности… Уже на стадии принятия решения о вступлении в брак, нужно понимать всю серьезность института брака, говорить о важности выбора супруга/супруги и о том, какое значение обе стороны придают браку. Шутливые высказывания и терпеливое отношение друг к другу в семье позволяют хорошо проводить время друг с другом и делают внутрисемейные связи сильнее. Эмоциональная атмосфера внутри семьи очень важна для всех ее членов. Ее иногда можно почувствовать во взглядах, в прикосновениях - язык любви у разных людей разный. Давайте не будем забывать: ту любовь и внимание, которые чувствует к себе человек, формирует его восприятие и отношение к другим людям. Если не уделять человеку внимание, когда он в нем нуждается, то он будет вос-

принимать это как недостаток любви. Насколько человек может справиться с ежедневными проблемами - безотносительно его возраста - зависит от той любви, которую он видит в семье. В осознающей это семье можно многое сделать для того, чтобы старательно заполнить каждую свободную минуту наших детей и подарить им возможность весело и с пользой проводить время… А для создания спокойного общества нужны спокойные и счастливые личности. Давайте не будем забывать, что «спокойствие и счастье – это не обладание чем-то, а стремление к их (спокойствию и счастью) обретению». Если бы спокойствие и счастье заключались в обладании чем-то, то большая часть современного общества была бы счастлива. Стремясь же к счастью, мы учимся быть счастливыми и учимся терпению, а затем можем передать знания другим. И этого достигают сознательные отцы и матери, которые смогли обрести мир в душе и достигнуть душевного равновесия. Когда работающие женщины ради карьеры, а домохозяйки ради общественной жизни участвуют во многих мероприятиях, им стоит еще раз задуматься и не приносить в жертву поколения, которым мы передаем будущее. Разве нашей целью являемся только мы сами?

Çalışan anneler kariyer yapma adına, ev hanımları sosyalleşme adına çeşitli faaliyetlere katılırken, geleceğimizi emanet edeceğimiz nesilleri feda etmeden bir defa daha düşünmeliyiz! Gaye, sadece kendi-miz-mi-yiz?!! GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

45


главная тема Семейные отношение в Грузии Gürcistan’da aile ilişkileri семья-краеугольный камень общества

Шорена Циклаури

Şorena Tsiklauri

Журналист.

Gazeteci.

правление по делам населения Грузии провело исследование на тему: «Некоторые стороны семейных отношений и взаимоотношений между поколениями». Данное исследование является частью международной программы «Generations Gender Programme» (GGP). Координирует этот проект Европейская экономическая комиссия Организации Объединенных Наций (UNECE). В проекте участвует более 20 стран, среди которых США, Япония и Австралия. Во всех областях Грузии было опрошено 10.000 человек в возрасте от 18-ти до 79-ти лет. В опросе участвовало 4 405 мужчин и 5 595 женщин. По результатам данного опроса можно проанализировать структуру семей, проживающих в Грузии, а также провести сравнение с похожими исследованиями, проведенными во Франции и Рос-

ürcistan’da nüfus idaresi tarafından Aile İlişkileri ve Kuşaklar Arasındaki İlişkilerin Değişik Yönleri konusunda inceleme yapıldı. Söz konusu incelenme uluslararası bir program olan “Generations Gender Programme” (GGP)’nin bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu projenin koordinatörlüğü Birleşmiş Milletler Teşkilatı Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) tarafından yapılmaktadır. Projeye 20’den fazla ülke katılmaktadır. Bunlar arasında ABD, Japonya ve Avustralya gibi ülkeler de bulunmaktadır. Gürcistan’ın tüm bölgelerinde 18 ila 79 yaş arası 10.000 kişiyle bir anket yapıldı. Bunlardan 4.405’i erkek, 5.595’ise bayan katılımcıydı. Bu anket sonuçlarından Gürcistan’da yaşayan ailelerin yapısını tahlil edebiliriz. Ayrıca Fransa ve Rusya’nın yaptığı benzer çalışmaların verileri ile de karşılaştıra-

У

G

Классификация по типам семей Ailelerin tiplerine göre sınıflandırılması Грузия Gürcistan

Франция Fransa

Россия Rusya

Количество семей, состоящих Количество семей, состоящих Количество семей, состоящих Количество семей в Количество семей в Количество семей в из представителей нескольиз представителей из представителей процентном соотношении процентном соотношении процентном соотношении ких поколений Birkaç kuşaktan нескольких поколений Birkaç нескольких поколений Birkaç Aile oranı (%) Aile oranı (%) Aile oranı (%) oluşan aile oranı (%) kuşaktan oluşan aile oranı (%) kuşaktan oluşan aile oranı (%) Семья из одного человека Tek kişide oluşan aile

6.1

-

26.3

-

17.1

-

10.3

28.9

29.4

1.6

19.4

10.5

53.9

51.9

31.0

2.2

38.8

22.9

8.7

63.2

5.6

5.3

13.9

45.8

1.4

73.6

1.0

5.8

2.2

75.8

Другие Diğerleri

19.6

-

6.7

-

8.6

-

Всего Toplam

100.0

50.4

100.0

5.1

100.0

22.7

Семья без детей (проживающая с родителями или без) Çocuksuz eşler (anne baba beraber veya kimsesiz) Семья с детьми (проживающая с родителями или без) Çocuklu eşler (anne baba beraber veya kimsesiz) Мать с ребенком (проживающая с родителями или без) Tek çocuklu anne (anne baba beraber veya kimsesiz) Отец с ребенком (проживающий с родителями или без) Tek baba (anne baba beraber veya kimsesiz)

46 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР


dosya

toplumun temel taşı: aile Согласно грузинским традициям, самый младший сын остается с родителями, чтобы ухаживать и присматривать за ними, а дочери после замужества уходят в семью мужа. сии. В анкете приведены различные типы семей в Грузии, Франции и России. Согласно исследованию семейных отношений и взаимоотношений между поколениями, практически половина семей в Грузии представлена семьями, состоящими из представителей разных поколений, в то время как во Франции количество таких семей невелико (5,1%), а в России не превышает 23%. Если мы взглянем на семьи, состоящие всего из одного человека, то увидим значительные различия между странами. Если в Грузии количество таких семей равно 6,1%, то во Франции и России это число составляет 26,3% и 17,2% соответственно и указывает на большое количество грузинских семей, состоящих из представителей разных поколений. В последние годы в большинстве европейских стран наблюдаются глубокие изменения как в культурной, так и в социальной жизни. Во взаимоотношениях между поколениями прослеживаются две общие тенденции: количество простых (нуклеарных) семей и семей, состоящих из одного человека, растет, а количество семей, состоящих из представителей двух или более поколений, уменьшается. Причина этого заключается в том, что в развитых европейских странах дети, достигнув половой зрелости, предпочитают жить отдельно от родителей. В Грузии же дети даже после вступления в брак остаются жить вместе с родителями. Между родителями и детьми строятся традиционные отношения, которые и определяют структуру семьи в Грузии. Положение мужчин и женщин отличается. Причина заключается в культурных обычаях грузинских семей. Согласно грузинским традициям, самый младший сын остается с родителями, чтобы ухаживать и присматривать за ними, а дочери после замужества уходят в семью мужа. Согласно упомянутому выше исследованию, чем старше женщина, тем чаще она живет с родителями. Дочери после замужества переходят жить в семью мужа, но женщины старше 55 лет очень часто живут со своими родителями, потому что обязанность ухаживать за престарелыми родителями ложится на плечи дочерей. Более половины мужчин, которым еще нет 40 лет, живут со своими родителями, в то время как с возрастом количество мужчин, проживающих с родителями, уменьшается. В итоге в Грузии две трети мужчин проживает с родителями.

biliriz. Ankette Gürcistan, Fransa ve Rusya’daki ailelerin yapı tipi veriliyor: “Aile İlişkileri ve Kuşaklar Arasındaki İlişkiler”de yapılan incelemeye göre Gürcistan’da yaşayan ailelerin hemen hemen yarısı birkaç kuşaktan oluşan ailelerdir. Fransa’da birkaç kuşaktan oluşan ailelerin oranı çok az (% 5.1), Rusya’da ise % 23’ü aşmıyor. Tek kişilik aileye gelince üç ülke arasında çok farklı veriler görülüyor: Gürcistan’da tek kişili ailelerin oranı % 6.1 iken Fransa ve Rusya’da % 26.3 ve % 17.1. Bu da Gürcistan’da farklı kuşaklarda oluşan aile oranının fazla olduğunu gösteriyor. Son yıllarda Avrupa ülkelerinin çoğunda gerek kültür gerekse sosyal yaşam tarzında derin değişiklikler gözlenmektedir. Kuşaklar arası ilişkilerde iki genel yöntem belirginleşmiştir: Çekirdek aile, basit aile ve tek kişilik aile sayısı artarken iki veya daha fazla kuşaktan oluşan ailelerin sayısı azalmıştır. Bunun nedeni ise; Avrupa’nın gelişmiş ülkelerinde çocuklar ergenlik dönemine gelince anne-babalarından ayrı yaşamayı tercih etmektedir. Gürcistan’da ise çocuklar evlendikten sonra bile anne-babaları ile birlikte yaşamaya devam etmektedirler. Ebeveynler ve çocuklar arasında kurulan geleneksel ilişkiler Gürcistan’daki ailelerin yapısını belirlemektedir. Bayan ve erkeklerin durumları farklıdır. Bunun nedeni Gürcü ailelerde çocuklara karşı kurulan kültürel geleneklerdir. Gürcü geleneklerine göre anne ve babasına bakmak için en küçük erkek çocuk anne-babası ile birlikte kalır. Kız çocukları ise evlendikten sonra eşinin ailesi ile birlikte yaşamaya devam ederler. Yukarıda ki incelemeye göre; bayanların yaşı arttıkça ebeveynlerle birlikte kalmaya devam eden bayanların sayısı artmaktadır. Kız çocukları evlendikten sonra eşlerinin evlerine gidiyorlar, ama 55 yaşını aşmış olan bayanlar çoğu zaman ebeveynleri ile birlikte kalıyorlar. Çünkü yaşlı ebeveynlere bakma görevi kızlara düşüyor. 40 yaşını doldurmamış erkeklerin yarısından fazlası ebeveynlerin yanında oturuyor. Erkeklerin yaşı artınca ebeveynlerin yanında kalmayan erkeklerin sayısı da artıyor. Gürcistan’da erkeklerin üçte ikisi ebeveynler ile birlikte yaşıyorlar.

Gürcü geleneklerine göre anne ve babasına bakmak için en küçük erkek çocuk annebabası ile birlikte kalır. Kız çocukları ise evlendikten sonra eşinin ailesi ile birlikte yaşamaya devam ederler. GÜZ 2010 • SAYI 32 DA

47


главная тема Долг молодца - чтить мать и отца! Evladın vazifesi ana ve babayı onurlandırmaktır! семья-краеугольный камень общества

«Один за всех и все за одного» таков завет предков. И это наследие кыргызы чтят до сих пор. ‘Birimiz hepimiz için hepimiz birimiz için’ Ecdadın vasiyeti bu idi. Kırgızlar bu mirasa bugün de saygılıdırlar.

48 ДА ОСЕНЬ 2010 • 32 НОМЕР

Каныбек Карашев

Kanıbek Karaşev

Журналист.

Gazeteci.

С

ırgız toplumunda aile ezelden beri büyük öneme sahip olmuştur. Aile tüm halkın temeli ve dayanak noktasıdır. Dehşetli deprem 1992 yılında Toluk kasabasını yeryüzünden sildi. Deprem sonucunda 53 insan hayatını kaybetti. En ilginç olan şey, burada hiçbir yetim çocuk kalmadı. Ana ve babasını kaybetmiş çocukları derhal evlat edindiler. Onlar geleneklerine saygılılardı. Aşiret birliğinde hiç kimse bakımsız kalmamalıydı; kan, deste, her şeye güvence verildi. Benzeri bir destek Sogot köyündeki kayma zamanı, Nur köyündeki felaket zamanı ve diğer alanlarda da yaşandı. ‘Birimiz hepimiz için hepimiz birimiz için’ Ecdadın vasiyeti bu idi. Kırgızlar bu mirasa bugün de saygılıdırlar.

емья в кыргызском обществе традиционно была приоритетом, основой основ и точкой опоры для народа. 1992 год. Страшная трагедия постигла поселок Толук, который был стерт с лица земли разрушительной стихией. В результате землетрясения погибло 53 человека. Гибли мужчины и женщины, но ни один ребенок не остался беспризорным. Как это оказалось возможным? Всех детей, в одночасье лишившихся отцов и матерей, тут же приютили сородичи, взяв под надежную опеку. Они свято чтили старое правило - в дружном родовом альянсе никто не должен оставаться без присмотра, всем гарантирован кров и поддержка в случае любой беды... Подобная взаимовыручка проявилась и после схода оползня в айыле Согот, природного катаклизма в селе Нура, после бедствий в других местностях республики. «Один за всех и все за одного» - таков завет предков. И это наследие кыргызы чтят до сих пор. В союзе прочном Мужа и жены Должны быть равны Обе стороны. Джалаледдин Руми

Кыргызский этнос, сформировавшийся из пришедших орхоно-енисейских и алтайских групп, а также местных тянь-шаньских племен, в своем развитии создал собственную культуру, впитавшую множество традиций соседствующих народов. В итоге, кроме других национальных особенностей, выкристаллизовался самобытный институт брака и семьи, воспитания детей, укрепления внутриплеменных контактов.

K

Koca ve karının, Sağlam birlikteliğinde, Her iki taraf eşit olmalı. Celalettin Rumi Kırgız etnik kimliği, eski Orhun-Yenisey, Altay gruplarından ve yerli Tyan Şan aşiretlerinden gelmiş, gelişimi boyunca kendine özgü kültürünü güçlendirmiş ve komşu halkların geleneklerini benimsemiştir. Sonuçta sağlam olmanın dışında, aile, nikâh, çocukların eğitilmesi, aşiret içi ilişkilerin güçlenmesi gibi müesseseler kristalize olmuştur. Kırgız devletiyle ilgili bin yıllık yazıda her şey hatırlanmaktadır: İnişler ve yükselişler, zaferler ve yenilgiler, askeri seferler ve ağaların ve beylerin işkenceleri, kağanların hakimiyeti ve yoksulların ayaklanmaları… Doğal olarak zamanla toplumdaki ortak yaşam ve aile yaşamı normları da değişmiştir. 20. yüzyılın başında Ala-too ülkesinin içlerinde patriarkal toplumlarla karşılaşılmıştır. Bu toplumlarda bir


dosya

toplumun temel taşı: aile

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir