Mini Buzul Çağı Türkiye

İngiltere'deki Northumbria Üniversitesi'nde matematik profesörü Valentina Zharkova ve ekibi, gelecekte küresel iklim değişikliklerinin matematiksel olarak tahmin edilmesine olanak tanıyan bir model geliştirdi. Hesaplamalara göre, güneşin manyetik dalgalarının azalmasıyla 2021-2050 yılları arasında hava sıcaklıklarında ciddi bir düşüşün görüleceği, bunun da 1600 ve 1700'lü yıllardaki gibi küçük buzul çağı dönemine benzer bir sürecin yaşanmasına neden olacağı tahmin ediliyor.

Sanayi devriminden sonra hava sıcaklıklarının 2 derece arttı

Dünyada beklendiği değerlendirilen mini buzul çağı, küresel iklim değişikliği ve Türkiye'de yaşanan meteorolojik afetlerle ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Meteoroloji Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Köse, doğayı kirleten sera gazlarının küresel ısınmayı arttırdığını söyledi.

Dünyada 1960 öncesine göre hava sıcaklıklarının 2 derece kadar arttığını, ciddi bir artış olan bu durumun buzulları da erittiğini ifade eden Köse, küresel iklim değişikliğinin sonuçlarının İstanbul başta olmak üzere bu yazın yurt genelinde de yaşandığını, çok şiddetli yağmur, kısa süreli dolu yağışı ve fırtınaların afetleri tetiklediğini, rüzgar hızının artmasıyla çatıların uçtuğunu, ağaçların devrildiğini anlattı.

Köse, dünyada meteorolojik kaynaklı afetlerden yaklaşık her yıl ortalama 410 milyon insanın etkilendiğini, 7 bin 600 civarında insanın yaşamını yitirdiğini, ayrıca doğal kaynaklı afetlerin yüzde 6'sının can kaybına, yüzde 16'sının ise yaralanmalara neden olduğunu aktararak, dünyanın dört bir yanında şiddetli yağışlar sonucu sel ve taşkınlar yaşandığını, tayfunların sık sık görüldüğünü kaydetti.

"Türkiye'nin iklimi değişiyor"

Türkiye'nin iklim kuşağının da değişmeye başladığına işaret eden Köse, tropikal iklime doğru gidişat yaşandığını, İstanbul'da bile hortumların sıklığının arttığına dikkati çekti.

Köse, son yıllarda da meteorolojik afetlerin şiddetindeki artışlar nedeniyle artık Türkiye'nin birçok yerinde özellikle Anamur ve Antalya arasında, Ege ve Karadeniz kıyılarında, İstanbul çevresinde hortum hadiselerinde artış yaşandığını vurguladı. 

Mini buzul çağı

Meteoroloji Mühendisleri Odası Başkanı Köse, bilim insanlarının açıkladığı "mini buzul çağı" söylemlerine ilişkin de 1645 ile 1715 yılları arasında Avrupa'nın büyük bölümünde mini buzul çağı denilen bir dönemin yaşandığını belirtti.

Güneşteki patlamalar sonucu dünyaya ısı ulaştığını aktaran Köse, şu bilgileri verdi:

"1500'lü yıllarda insanoğlu güneş patlamalarını fark ederek, bunu gözlemleyip kayıt altına almaya başlıyor. O yıllardan bugüne tutulan kayıtlara göre, geçtiğimiz günlerde yayınlanan bir makalede, önümüzdeki 2020 ile 2030 yılları arasında, 1645 ile 1715'teki gibi mini buzul çağına benzer güneş lekelerinde azalmanın olduğu tespit ediliyor. Bunun tutarlılığı da yüzde 93. İngiltere'de bir üniversitedeki model çalışması da bunu destekliyor. Bu şekilde devam ederse 2020 ile 2030 yılları arasında dünyanın büyük bir bölümünde yeniden mini bir buzul çağı yaşanabilir. Esasında bu beni sevindiriyor. Bu senaryo gerçekleşirse, mini buzul çağı küresel ısınmayı yavaşlatabilir çünkü küresel ısınmayı insanoğlu olarak durduramıyoruz ancak doğa kendini mini buzul çağıyla dengelemeye çalışacak."

"Kış erken gelip geç bitecek"

Köse, küresel ısınmayla sıcaklığın artı 2 derecede olduğunu, insanların da buna çabuk adapte olduğunu belirterek, mini buzul çağında artı 2 derce olan sıcaklığın eksi 1-2 dereceye düşeceğini anlattı.

Soğuk havalara insanların değil de nesli tükenmekte olan hayvanların, bazı bitki türlerinin uyum sağlayamayacağını ifade eden Köse, şöyle devam etti:

"Küresel ısınmayla ilerleyen süreçte Karadeniz'in büyük bölümünde, İstanbul'da da deniz sezonu 4-5 ay sürecek, hatta narenciye yetişecek belki de. Buzul çağıyla beraber ise bitki örtüsü gerilemeye başlayacak. Konya'da belki buğday yetişemeyecek. Son 15-20 yılda sonbahar ve ilkbaharda 25 güne varan düşüşler görülüyor. Yaz mevsimi geçmiş yıllara göre uzadı. Mini buzul çağında bunun tersini düşünmek gerekir. İstanbul'da kış mevsimi aralık ayında başlıyor, mart sonunda da bitiyor. Mini buzul çağında ise kış mevsimi daha erken, kasımda başlayacak, nisan ortasına sarkacak. İstanbul'un ortalama kar yağışlı gün sayısı 15 iken o dönemde bu sayı 30 güne çıkabilir. Kışla mücadeleye harcanan emek ve zaman, hatta harcanan maddiyat daha da artabilir. Deniz sezonu azalacak. Ancak Doğu Anadolu Bölgesi, Karadeniz'in yüksek kesimlerinde, Toros Dağları'nın yüksek bölgelerinde kar yıl boyunca hiç erimeyebilir."

Dünya dönüyor, iklimler değişiyor. Bu günlerde hızla değişen dünyada yaşayan insanların kafasında yanıt bulamayan büyük bir soru var: Dünya nereye gidiyor? Değişen iklim dengeleri küresel çapta atmosferik sorunlar ortaya çıkartıyor. Aşırı dolu yağışları, yeryüzüne çok kısa süre içerisinde düşen ve sele sebep olan yağmurlar, artan kasırgalar ve küresel ısınma bu sorunlardan yalnızca birkaçı.

Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) 8 Ekim 2018’de yayınladığı “1.5°C Küresel Isınma Özel Raporu”nda da bahsedildiği üzere Dünyanın ortalama sıcaklığı, sanayi öncesi dönemlere göre 1.5°C daha sıcak olursa dünya geri dönülmesi zor belki de imkansız bir noktaya gelecek. Dünya, günümüzde 1°C’lik sıcaklık artışının olumsuz etkilerini yaşıyor. Nüfus artışı ve buna bağlı enerji tüketimi, toprak kullanımı, uluslararası ticaret ve ulaşım gibi insan aktivitelerindeki artış küresel ısınmaya sebep olmaktadır. Kullanılan deodorantlar, sigara dumanları, araba egzozlarından çıkan dumanlar, ormanların yok edilmesi, çevreye bırakılan atıklar ve kimyasallar, buzdolaplarındaki kloroflorokarbonlar (CFC) ozon tabakasının incelmesine neden olmaktadır. Bunun sonucunda güneşten dünyamıza gelen ultraviyole ışıkları yeryüzüne ulaşarak hem kansere hem mutasyona hem de sıcaklık artışına sebep oluyor.

Nedir bu 'Mini Buzul Çağı'?

Küresel ısınmanın yanı sıra bu aralar etrafta dolaşan bir kavram da “Mini Buzul Çağı”. Dünyanın belirli kesimlerindeki ortalama sıcaklığı düşüren ve daha fazla kar yağışlarına sebep olan mini buzul çağının geleceği yönünde iddialar var tabi bizim için iddialardan daha önemli olan husus; iddiaların doğruluğu.

Güneş lekeleri azalıyor. Bir diğer ifadeyle açıklamak gerekirse güneşin yüzeyinde meydana gelen patlamalar gün geçtikçe azalıyor dolayısıyla güneş aktivitesi minimuma iniyor. Güneş aktivitesi 11 yıllık periyotlarla dalgalanır. Bu dalgalanmada aktivite minimum – maksimum şeklinde değişir. Tarihe baktığımızda güneş lekelerinin azaldığı belli dönemlerde mini buzul çağının yaşandığını söylemek mümkün. 1646-1715 yıllarında güneşteki lekeler belirgin derecede azalmış ve bir mini buzul çağı yaşanmıştır. Günümüzde güneşteki patlamalar gelişen teknoloji sayesinde rahatlıkla gözlemlenebiliyor. Geçmiş dönemlerde ise insanlar, isli cam ile güneşe bakarak lekeleri-patlamaları görmüşlerdir. Bu lekelerin azaldığı zamanlarda ise buzul çağı ya da mini buzul çağı geleceğine karar vermişlerdir.

'Buzul çağı' ve 'mini buzul çağı' kavramları aynı şeyi mi ifade ediyor?

Buzul çağı ile mini buzul çağı arasındaki en önemli fark, mini buzul çağının dünya geneline etki etmeyişidir. Buzul çağında ise tüm dünyada rekor derecede soğuklar görülmektedir. Günümüzde bu denli bir buzul çağının yaşanma ihtimali şu an çok düşük. Halihazırda bir mini buzul çağı dahi gezegenimizi etkilemiyor.

Hangisi kazanacak?

Dünya geneli için 3 ihtimal bulunmaktadır.

İhtimal 1: Küresel ısınma, mini buzul çağına baskın gelecek ve dünyanın ortalama sıcaklığı giderek artacaktır. Bunun sonucunda dünya üzerindeki doğal afetler de günden güne çoğalacaktır.

İhtimal 2: Mini buzul çağı, küresel ısınmaya baskın gelecek ve dünyanın ortalama sıcaklığı düşecektir. Bunun sonucunda dünyanın belirli kesimleri (özellikle her iki yarım kürenin orta kuşağı) soğuyacak ve küresel ısınma yavaşlayacak hatta duracaktır.

İhtimal 3: Küresel ısınma ile mini buzul çağı birbirine eşit gelecektir. Bunun sonucunda soğuklar görülmese dahi dünyanın artan ortalama sıcaklığı normallere dönecektir.

Bu ihtimallerden ağır basanı ihtimal 2’dir. Buna göre mini buzul çağı gelecek ve küresel ısınma azalma eğilimine girecektir. Halihazırda güneş lekeleri ciddi manada azaldı ve azalmaya da devam ediyor. Geçtiğimiz günlerde de Ulusal Havacılık Ve Uzay Dairesi de (NASA) güneşin bu zamana kadar çekilmiş en lekesiz fotoğrafını yayınladı. Küresel tahmin endekslerinin de bizlere sunduğu tahmin çıktılarında önümüzdeki iki yıl içerisinde mini buzul çağının başlayabileceğini görmekteyiz. Basında ve halk arasında mini buzul çağının ne zaman başlayacağı hakkında bir tarih karmaşası da yaşanıyor. 2020 -2030-2050. Bilim insanlarının çoğunluğunun düşüncesine göre 2020 yılında mini buzul çağı başlayacak, 2030 yılında mini buzul çağının etkileri en fazla olacak ve 2050 yılında da mini buzul çağın yavaş yavaş etkisini kaybedecek. Makalenin başında da bahsedildiği gibi bir önceki mini buzul çağı yaklaşık70 yıl sürmüştür. Her ne kadar güneş aktivitesi 11 yılda bir minimum-maksimum döngüsünü tekrarlasa da, mini buzul çağı güneş aktivitesinin yani güneş lekelerinin maksimum olduğu dönemlerde bir anda etkisini kaybetmiyor, tıpkı şimdi güneş aktivitesi minimum seviyede olduğu halde bir anda mini buzul çağının başlamaması gibi.