Spss Veri Girme
Bir çalışmanın verilerini SPSS paket programına girmeden önce Excell programını kullanmak her zaman işimizi kolaylaştıracaktır. Çünkü hem SPSS ağır bir program olduğu için çoğu zaman donma, kasma ve kendi kendine kapatma sorunları ile karşılaşabiliriz. Excell programını kullanarak girdiğimiz verilerin kaybolmamasını güvence altına alabiliriz. Bu yüzden öncelikle Excell programına verilerin nasıl girileceğinden bahsedebiliriz.
1. Adım: Kullanacağımız etiketler için satır ve sütunları belirlemek.
Genellikle çalışmaya katılan katılımcıları etiketlemek için A sütunu ve çalışmamızdaki değişkenlerin etiketlerini 1. Satıra yazıyoruz. Aşağıdaki resimde bu satır ve sütun sarı renge boyanmıştır.
2. Adım: Verilerimizde doğru etiket kullanmak.
Aşağıdaki resim incelendiğinde çalışmaya katılan katılımcılar sırasıyla ID1, ID2, ID3… ID15 şeklinde A sütununda etiketlenmiştir. Buradan da çalışmaya 15 kişinin katıldığını öğrenmekteyiz. Birinci satırda ise değişkenler etiketlenmiştir. Cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi ve medeni durum katılımcılara uyguladığımız sosyodemografik formdan elde ettiğimiz bilgilerdir.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta etiketler eğer birden fazla kelimeden oluşuyorsa bu kelimelerin arasına alt tire (_) konarak bitişik yazılması gerektiğidir. Aksi takdirde SPSS programına aktardığımızda SPSS hata verecektir. Gördüğünüz gibi “Medeni Durum” yerine “Medeni_Durum” şeklinde yazılmıştır. Sosyodemografik bilgileri bu şekilde sırayla yazdıktan sonra çalışmada kullandığımız ölçeğin etiketlenmesine sıra gelmektedir. Kolaylık olsun diye ölçeklerin isimlerinin ilk harflerini kullanabiliriz.
Aşağıdaki resimde kullandığımız ölçek Beck Depresyon Envanteridir ve etiketlemek için ölçek isminin baş harfleri olan “BDE” harfleri kullanılmıştır. Beck Depresyon Envanterinde toplam 21 madde olduğu için ölçek maddeleri BDE1, BDE2… BDE21 şeklinde etiketlenmiştir.
3. Adım: Ölçeklerden elde edilen verilerin girişi
Verilen girişi 2 adımda yapılmalıdır. Birinci adım sosyodemografik verilerin girişidir. Burada kolaylık olsun diye önceden belirlediğimiz bir etiketleme sistemi kullanabiliriz. Önemli olan burada kullandığımız etiketleme sistemini unutmamak için bir yere kaydetmek. Örneğin Cinsiyetin yazılan sütuna erkekler için “Erkek”, kadınlar için “Kadın” yazmak yerine Erkekler için 1, kadınlar için 2 yazabiliriz. Ancak önceden belirtildiği gibi hangi gruba hangi sayı verildiği bir yere not edilmelidir.
Benzer şekilde eğitim düzeyi için ilkokul için 1, ortaokul için 2, lise için 3 ve üniversite için 4 kullanılabilir. Yaş sürekli bir değişken olduğu için aynı şekilde yazılmalıdır. Örneğin sosyodemografik bilgi formunda katılımcı yaşını 28 olarak belirtmişse, biz de burada yaş sütuna 28’i aynen yazıyoruz. Yine Medeni durum için de bekar için 1, evli için 2’yi kullanabiliriz. İkinci adım ise ölçekteki verilerin girişidir. Burada ise ölçeği baz alarak etiketlememiz gerekir.
Ölçekte 1. Sorunun cevap şıkları 1, 2,3,4 şeklinde gidiyorsa ve katılımcı 1’i işaretlemişse biz de Excell programına 1 yazıyoruz. Aşağıdaki resimde Beck Depresyon envanterinin maddelerdeki şıkların 0’dan başlayıp 3’e kadar gittiğini görüyoruz. Bu yüzden katılımcı şıklardan hangisini işaretlemişse biz de Excell programına o sayıyı giriyoruz. Bir sonraki resimde örnek veri girişini görebilirsiniz. Bunu yaptığımız zaman artık Excel programı ile işimiz bitiyor ve isimlendirip kaydediyoruz.
Not: Veriler kesinlikle değiştirilmeyip girilmelidir. Özellikle ters puanlanan maddeleri önce ters puanlayıp sonra Excel’e girmek hata payını artıracaktır. Veriler ham şekilde değiştirilmeden Excel’e girildikten sonra SPSS programında hızlıca ve zaman kaybedilmeden ters puanlanıp, toplam puanlar elde edilecektir.
Verilerimizi örneğin “Ali_Tez_hamveriler” şeklinde isimlendirip birkaç yedeğini almak ve farklı yerlerde kaydetmek faydalı olacaktır.
4. Adım: Verileri Excel’den SPSS’e aktarmak
Öncelikle SPSS paket programını açtığımızda karşımıza aşağıdaki resimdeki gibi iki pencere gelecektir.
Burada üstteki pençeyi kapatabiliriz. Onunla bir işimiz olmayacaktır. Alttaki pencere ise aşağıdaki resimde görüldüğü gibi Excell dosyasına benzeyen bir sayfadır. Burada da aslında iki pencere bulunmaktadır. Yuvarlak içine alınmış ve şeklinde işaretlenmiştir. Bu iki kutucuğa tıklayarak pencereler arasında geçiş yapılabilir. İki pencereyi de kullanmamız gerekecektir. Öncelikle birinci pencerede neler yapabileceğimizi görelim.
Burada öncelikle yukarıda bulunan kutuculardan “File” yazan yere tıkladığımızda “Read Text Data” seçeneği çıkacaktır. Oraya tıkladığımızda ise aşağıdaki resimdekine benzer bir sayfa açılacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken iki husus bulunmaktadır. Birincisi açılır pencere “File of Type” yazan yerde “Excel” işaretlenmeli, ikincisi ise “Look in” yazan yerde Excel dosyanızı kaydettiğiniz yeri seçmelisiniz.
Ben masa üstüne kaydettiğim için masa üstünü seçtim. Resimde görüldüğü gibi kaydettiğim dosyayı seçip aşağıda “Open” diyorum. Daha sonra çıkan açılır pencerede ise “OK” diyorum. Artık verilerim SPSS’e aktarılmış oluyor. Burada yapacağım birkaç değişiklikten sonra verilerim hazır hale gelecektir.
5. Adım: SPSS’e aktarılan verileri düzenlemek
Yukarıda SPSS programının iki ana pencereden oluştuğunu söylemiştik (Data View ve Variable View) ve bunları resimde şeklinde işaretleyip yazmıştık. SPSS’de verileri düzenlerken 2. Pencereyi açıyoruz. Variable View penceresi aşağıdaki resimdeki gibidir. Burada çalışmamızda kullandığımız değişkenlerimizi düzenleyeceğiz.
Burada bizim için önemli olan yerler aşağıdaki resimde 1’den 4’e kadar işaretlenmiştir. Burada yapacağımız değişiklikleri “SPSS’de veri ve değişken görünümü ve özellikleri” konulu yazımızda detaylı olarak inceleyebilirsiniz.
Bir çalışmanın verilerini SPSS paket programına girmeden önce Excell programına verileri girmek her zaman işimizi kolaylaştıracaktır.
SPSS'e GİRİŞ - SPSS'te Database Oluşturulması-
SPSS'e manuel ya da otomatik Veri Girişi Yapılması
Bu derste temel olarak, SPSS program panelinin nasıl olduğunu göreceğiz. SPSS'e veri girişinin nasıl yapılacağı, data base oluşturmayı, nasıl değişken tanımlanacağını ve SPSS'e toplu veri aktarımının nasıl yapılacağını aşama aşama ekran görüntüleriyle açıklanmaktadır.
SPSS istatistik programını bilgisayarınıza kurduğunuzda ve çalıştırdığınızda aşağıdaki şekilde bir panelle karşılaşacaksınız.
Panelde sol altta Data view ve Variable view kısımları bulunmaktadır. Variable view kısmında değişkenleri tanımlarken, data view kısmında SPSS'e veri girişini yapıyoruz. Data view sayfasında sütunlar değişkenleri ifade etmektedir. Variable view sayfasında ise data base oluşturulmaktadır. Bu sayfada ise değişkenler satırlarda gösterilmektedir. Sütunlarda ise değişkenlerle ilgili özellikler yer almaktadır.
Dolayısıyla SPSS'e veri girişi yapmaya başlamadan önce verilerin tanımlanması için variable view sayfası açılarak değişkenler tek tek tanımlanmaktadır. Burada bir örnek üzerinden giderek durumun anlaşılmasını kolaylaştıracağız.
Data view sayfasından veri girişi yapılırken, veriler üzerinde bir değişiklik yapılması gerektiğinde ilgili verinin üzerine çift tıklanarak veri düzeltilebilir, silinebilir. Sonradan bir veri eklemesi yapılması gerektiği durumlarda da yeni satır ya da sütun eklenmesi mümkündür. Bunlar için komutlarımız ilgili satır ya da sütunun üzerine gelip sağ tıklayıp insert cases ya da insert variables seçilerek yapılmaktadır. İnsert variables yeni bir değişken eklenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bir değişkeni bulmak istediğinizde go to variable kısmı açılarak değişken bulunmaktadır. Bir kişiyi bulmak için de benzer şekilde go to cases seçilmektedir. Aradığınız bir veriyi bulmak için menüdeki dürbün işaretini yani find'ı kullanarak da istediğiniz veriyi bulabilirsiniz.
SPSS'te Veri Tabanı (Data Base) Oluşturma İşlemi
SPSS'te bir analiz yapılmaya başlandığında ilk iş veri tabanı oluşturulması işlemidir. SPSS'te veri tabanının oluşturulması Variable view kısmından yapılmaktadır. Bu sayfa açılınca satırlara değişkenlerimiz yazılır. Sütunlara ise bu değişkenlerimizin özellikleri girilmektedir. Bir değişkenimizi girdiğimizde onunla ilgili olarak 11 adet özellik girmemiz mümkündür. Şimdi bu özellikleri inceleyelim:
1. Name
Bu kısma değişkenlerin ismi girilmelidir. Mümkün oldukça kısa olmasını ve Türkçe karakter kullanılmamasını tavsiye ediyoruz.
2. Type
Type kısmına verinin tipi girilmektedir. Programda bu kısım otomatik olarak "numeric" şeklinde işaretlidir. Çünkü numeric tipi verilerin çok büyük bir kısmını kapsayabilmektedir. Numeric işaretlemesini değiştirmeden bıraktığınızda bu sayısal değerleri kapsayan ve genişliği de 8 karakter olarak tanımlanmıştır. Tabi bununla ilgili değişiklikleri de yapmanız mümkündür. Buradaki diğer veri tipleri ise;
comma, dot, scientific notation, date, dollar, custom currency, string, restricted numeric'tir. Kısaca comma binlik gösterimleri virgülle ayırmaktadır. dot ise yüzelik ayırmayı virgülle, bindelik ayırmayı ise nokta kullanarak yapmaktadır. scientific notayion üslü ifade kullanımlarında işe yaramaktadır. date tarih kullanıldığında seçilir. dollar para birimi girişi yapılacağı zaman, custom currency ise özel para birimi girişi yapılacağı zaman seçilmektedir. string ise analizde sayısal bir veri olarak kullanılmayacak şekilde olan örneğin harf içeren veriler için seçilmektedir. restricted numeric ise bilimsel veriler için kullanılmaktadır. Gelen değerin önüne sıfır koymaktadır.
3. Width
Genişliktir. Otomatik olarak 8 karakter tanımlanmıştır. Girilecek verinin sayı büyüklüğüne göre arttırılıp azaltılması mümkündür.
4. Decimals
Virgülden sonra kaç basamak olmasıyla ilgilidir. Eğer virgülden sonraki kısım ihmal edilebilirse tam sayı olarak yani virgülden sonraki kısmın 0 (sıfır) şeklinde belirtilmesi tercih sebebidir.
5. Label:
Değişkene dair detaylı açıklama yazabileceğiniz kısımdır. Değişken isimleri kısa yazılmaya çalışıldığı için bu kısımdaki etiketler değişkene dair bilginin hatırlanmasına katkı sağlayabilmektedir.
6. Values:
Data views bölümündeki isimlere sayısal değerler atanması yapılmaktadır. Örnek vermek gerekirse 1:kadın 2:erkek olarak tanımlanabilmektedir.
7. Missing:
Anket doldurma sırasında katılımvılar tarafından boş bırakılan sorular için kullanılmaktadır. Herhangi bir şey işaretlemezseniz bu kutucukta varsayılan olarak no missing values işaretli olarak kalmaktadır.
8. Allign:
Girmiş olduğumuz değerlerin data views kısmında sağa yaslı, ortalı ya da sola yaslı olarak görülme seçeneklerini seçebiliyoruz.
9. Measure:
Girilen verinin ölçüsü yani ölçü tipi seçilmektedir. Aşağıdaki seçenekler bulunmaktadır. Bunların anlamı da şu şekildedir:
Scale: yaş, ağırlık gibi eşit oranlı verilerdir.
Ordinal: Ölçekler sonucunda elde edilen verilerdir. Tutum, tatmin vb.
Nominal: Kategorik ya da sınıflama olarak adlandırılan verilerdir. Eğitim seviyesi, gelir düzeyi vb.
Role:
Bu kısım input olarak bırakılır çoğunlukla. inputlar bağımsız değişkenler iken, "target" lar bağımlı değişkenlerdir. "both" ise hem bağımlı hem bağımsız değişkenleri göstermektedir. "none"ın bağımlı ya da bağımsız değişken rolü bulunmamaktadır.
SPSS panelinin data view ve variable view kısımlarının ve linklerinin ne işe yaradığını öğrendikten sonra şimdi bir örnek üzerinde bu bilgilerimizi kullanalım.
Örnek: Banka çalışanları üzerinde yapılan bir araştırmada bu kişilerle ilgili olarak 4 farklı değişken için veri toplanmaktadır. Bu veriler sırasıyla:
1. İsimleri
2. Görev yaptıkları süreler
3. Çalıştıkları kademe (memur, orta düzey yönetici, üst düzey yönetici)
4. Mesleki tatmin'dir.
Verilerimizin tanımlanmasını variable view kısmına şekilde görüldüğü gibi giriyoruz. name kısmına mümkün oldukça kısa ve türkçe karakter kullanmadan giriş yapıyoruz. Bu verinin açıklamasını da label kısmına uzun bir şekilde yapabiliyoruz. Örneğin, seafoodplus.infoğişken tatmin olarak girilirken bunun label kısmındaki açıklaması çalışanların tatmin düzeyleri olarak girilmiştir. Değişkenin isim olması sebebiyle harf gireceğimiz için veri tipi yani type kısmını numericten string'e çeviriyoruz. Diğer değişkenlerin tamamı numeric olarak kalıyor.
Bankacıların memur, orta düzey yönetici ve üst düzey yönetici olmalarına göre de values kısmında değer ataması yapıyoruz. 3 numara= memur, 2 numara= orta düzey yönetici ve 1=üst düzey yönetici olarak tanımlanıyor. Benzer şekilde çalışanların mesleki tatminleri de 5li Likert ölçeğiyle ölçüleceği için onlar için de tanımlama yaptık. 1=hiç katılımıyorum, 2=katılmıyorum, 3=kararsızım, 4=katılıyorum ve 5=kesinlikle katılıyorum şeklinde values kımında tanımlama yaptık.
Bir diğer önemli kısım ise verilerin measure kısımlarının seçilmesidir. seafoodplus.infoğişken tatmin düzeyi sıralı bir değişken olduğu için "ordinal" seçilir. seafoodplus.infoğişken görev yaptıkları süre sürekli bir değişken olduğu için "scale" seçilmektedir. 3. değişkenimiz ise kategorik bir değişken olduğu için "nominal" olarak seçilmekte, 1. değişken isimler olduğu için onu da varsayılan şekilde nominal olarak bırakabiliyoruz.
VERİ TABANINI OLUŞTURDUK ŞİMDİ SONRAKİ AŞAMAYA GEÇİYORUZ:
Topladığımız verilerin SPSS'e girişini ya da otomatik aktarımını yapmak. SPSS'te veri girişi data views sayfasından yapıldığı için öncelikle bu sayfayı açıyoruz. Ve aşağıdaki şekilde verilerimizin isimlerinin otomatik olarak sütunların başlarına yazıldığını görüyoruz.
Ve bu değişkenlerin hangi tür değişkenler olduğu isimlerinin yanındaki şekillerde gösterilmektedir. Nominal, scale vb. olması gibi. Bu sayfaya yani SPSS'e manuel veri girişi yapabilmek için satırlara bilgileri yazmamız yeterlidir. Banka çalışanının ismi, görev yaptığı süre, hangi kademede göre aldığı ve son olarak mesleki tatmin düzeylerinin ne olduğu tek tek girilmektedir. Ya da verilerinizi excel formatında hazırladıysanız SPSS'e doğrudan exceli de yüklemeniz mümkündür.
SPSS'e excelle veri yükleme
Exceldeki verilerimizi SPSS'e direkt aktarabiliyoruz. Hatta bu yöntem, yani önce excele verileri girip sonra SPSS'e aktarmak direkt SPSS'e veri girişi yapmaktan daha kolay bir yoldur. Çünkü SPSS'e veri girişi yapılırken program hatası alma olasılığınız olabilmektedir. Exceldeki verileri SPSS'e sorunsuz olarak aktarabilmek için satır ve sütunların tıpkı SPSS'te olduğu gibi düzenlenmesi gerekmektedir. Excelimiz hazır olduğunda boş bir SPSS sayfası açarız. Bu sayfadan sol üstten file seçilir, sonra read text data seçilir. Ve buradan file yani excel dosyamızı seçip yükleyebiliriz. SPSS 26 sürümünde bu yükleme file sçeneğinden sonra import data kısmından excel seçeneğinin seçilmesiyle kolay bir şekilde yapılmaktadır.
Etiketler: SPSS nasıl kullanılır , SPSS'e veri girişi , SPSS'e excelden veri aktarımı , SPSS analizi , SPSS kullanımı, SPSS indir , SPSS analizi nedir , SPSS analizi yapan yerler