2021 Malulen Emekli Maaşı Ne Kadar

Çalışma hayatına başladıktan sonra genel olarak herkesin amacı normal emeklilik şartlarını tamamlayarak emekli hayatına adım atmaktır. Ne var ki iş kazaları veya meslek hastalıkları sonucu ya da bir şekilde ağır bir hastalığa yakalanarak çalışma hayatı erken yaşlarda kesintiye uğrayabilmektedir. Sosyal güvenlik sistemi bu durumlara karşı sigortalılara sosyal koruma sağlamaktadır. Bu kişilerin çalışmalarına engel sorunların ortaya çıkması durumunda malulen emekli olma hakları doğmaktadır. Bu haftaki yazımızda malullük sigortasını inceleyeceğiz.

1-Malulen Emeklilik Nedir?

Çalışanın çalışma hayatına başladıktan sonra sağlık problemleri yaşaması, iş kazası veya meslek hastalığına yakalanması iş gücü kaybı yaşamasına neden olabilmektedir. İş gücü kaybına uğrayan çalışanın yeniden iş bulması veya mevcut işinde çalışması zor olabileceğinden veya imkânsız hale gelebileceğinden çalışanın kaybı sonucu oluşan mağduriyetini telafi etmek adına uygulanan bir emeklilik sistemidir. Malullük şartını sağlayan çalışanların emekli maaşı ve birtakım başka sosyal haklar elde edebilmesi mümkün olabilecektir.

Ancak bazı durumlarda malulen emeklilik ile engelli emekliliği karıştırılmaktadır. Malulen emeklilikte, malul sayılmak için maluliyetin sigortalı olarak işe başladıktan sonra ortaya çıkması gerekmektedir. Engelli emekliliğinde ise kişinin işe başlamadan önce engelli durumda olması veya doğuştan bir engeli bulunması gerekmektedir.

2-Kimler Malulen Emekli Olabilir?

sayılı Kanunun maddesine istinaden sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca düzenlenen sağlık raporları neticesinde, 4-a ve 4-b kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün ve iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını, 4- c kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az %60’ını kaybettiği veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen kişiler malulen emekliliğe hak kazanabilmektedir. Kamu görevlileri bakımından malullük derecesi %60’ın altında olsa bile malul sayılma hali mümkün olabilmektedir.

3-Malulen Emekli Olma Şartları Nelerdir?

Malulen emeklilik sadece iş kazası ve meslek hastalıklarını kapsamamaktadır. Günümüzde sıkça görülen çeşitli hastalıklar da kişiye malulen emekli olabilme hakkını doğurabilmektedir.

Bu hastalıkların en başında kanserden bahsedebiliriz. (Karaciğer, akciğer, cilt, lösemi, vb.). Ayrıca epilepsi/sara, parkinson sendromu, serebral palsi, demans, beyin tümörleri, Multiple Skleroz (Ms), anemi, karaciğer sirozu, denge bozukluğundan kaynaklı tek başına ayakta duramama haliyle birlikte yaşanan işitme kaybı, görme azlığı, retina kanamaları, uzuv kayıpları, organ nakilleri, Behçet hastalığı, gastrointestinal kanamalar, tüberküloz, AIDS, zeka gerilikleri (IQ 50 ve altı), şizofreni ve bipolar bozukluklar malulen emeklilik şartlarını kapsayan hastalıklara örnektir.

5-Malulen Emekli Olma Başvurusu Nereye ve Nasıl Yapılmaktadır?

Maluliyete sevk talebinde bulunacak sigortalının son defa çalışmasının geçtiği ildeki SGK ünitesine başvurması gerekmektedir. Sevk ve aylık bağlanma işlemi de bu birim tarafından yapılacaktır. Sigortalının maluliyetinin tespitini isteyebilmesi için gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekmektedir. Ancak prim gün sayısı eksik olanlar hizmet borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayabilirler. Hizmet borçlanma bedellerini ödemeden sevk edilen sigortalılar maluliyetlerinin tespitine ilişkin masraflarını kendileri öder. Sevk işlemi için sigortalının gün sigortası olması yeterlidir. Bu aşamada 10 yıl sigortalılık süresi olup olmadığına bakılmamaktadır.

Başvuru işlemleri ise sırasıyla:

• İlgili SGK müdürlüğüne dilekçe ile başvuruda bulunulması,
• Malullük oranının tespiti için Kurumun sevk ettiği sağlık kuruluşuna gidilmesi,
• İş gücü kaybı yaşayan kişinin sağlık kuruluşunun oluşturduğu kurula gitmesi,
• Sevk edilen sağlık kuruluşunun vermiş olduğu raporun incelenmesi,
• İlgili kurumun malullük durumunu onaylaması gerekmektedir.

Aylık bağlanması için gereken şartları taşıyanlar Kurum tarafından ikamet ettikleri ildeki SB’lığına bağlı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri ve Devlet Üniversitesi Hastanelerine, bunlar yok ise devlet hastanesine sevk edilirler. Çalışanların malullük başvurusunun olumsuz sonuçlanması neticesinde, sağlık kurulu kararının kendisine tebliğinden itibaren süre şartı aranmaksızın (önceden 6 ay idi) Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna itiraz hakkı bulunmaktadır.

Başvurusu reddedilenler, hastalıklarında artma veya yeni bir hastalığın ilave olduğunu yeni bir sağlık raporu ile belgelendirerek başvuru süreçlerini yeniden başlatabilirler. Bu şekilde başvuruda bir bekleme süresi bulunmamaktadır.

Maluliyet tespiti için çalışıyor olmak veya işten ayrılmak şart değil

Sevk işlemi yapılacak sigortalının sevk tarihinde sigortalılığını sonlandırması şartı aranmamaktadır. Sigortalılık devam ederken de sevk talebinde bulunulabilecektir. İşten ayrılma, işyerini kapatma veya devretme sevk aşamasında değil emeklilik talep aşamasında aranacaktır.

Tüm bu aşamalar gerçekleştikten sonra ve kişinin malulen emekli olma şartlarını sağlaması halinde kişi malulen emekli olmaya hak kazanabilecektir.

6-Malulen Emekli Maaşı Ne Kadardır? Aylık Başlangıcı Nedir?

Malulen emekli maaşları, prim ödeme gün sayısına, ödenen prime esas kazanca ve malullük oranına göre belirlenmektedir. Bu sebeple malulen emekli olunduğunda herkesin eşit veya aynı maaşı alması mümkün olamamaktadır.

Aylığın başlangıcı,

Sigortalının malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi, malullük aylığının bağlanması için yazılı başvurunun yapıldığı tarihinden önce ise yazılı istek yapılan tarihini, malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi, malullük aylığının bağlanması için yazılı olarak başvurulan tarihten sonra ise rapor tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar.

Sigortalı aylığın başlangıç tarihinde geçici iş göremezlik geliri alıyor ise malullük aylığı geçici iş göremezlik gelirinin sona erdiği tarihi takip eden aybaşında başlar.

7-Malulen Emeklilik Aylığı Hangi Durumlarda Kesilir?

Malulen emeklilik aylığı bağlanan sigortalıların malullük durumları, herhangi bir suiistimal durumunun yaşanmaması adına devlet tarafından belirli aralıklarla kontrol edilmektedir.

Buna göre sigortalının Türkiye’de veya yabancı bir ülke mevzuatına tabii olarak çalışması, kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması aylığın kesilmesine sebep olmaktadır.

Maluliyet aylığı alırken çalışmaya başlayan kişinin kesilen aylığı, kişi işten ayrıldıktan sonra yeniden başvurması halinde ve maluliyet durumun devam etmesi durumunda yeniden bağlanmaktadır.

8-Kontrol Muayenesi Nedir?

Kişinin maluliyet derecesinin değişebileceği göz önüne alınarak Kurum Sağlık Kurulunca, Kurulun kararına istinaden kişinin veya yakınlarının itirazları neticesinde, kişinin maluliyeti hakkında üçüncü şahısların itiraz, şikayet ve ihbarları üzerine ve kişinin maluliyet durumu ile ilgili olarak Kurumun yeniden yapmış olduğu muayeneler kontrol muayenesi olarak adlandırılmaktadır.

Yapılan kontrol muayeneleri sonucunda;

• Kişinin maluliyet durumu devam ediyor ise kişi aylık almaya devam etmektedir.
• Maluliyet durumu değişti ise maluliyet aylığı yeniden hesaplanacaktır.
• Maluliyet durumunun ortadan kalktı ise ( iş gücü kayıp oranı %60’ın altında ise) rapor tarihini takip eden ay başından itibaren malullük aylığı kesilmektedir.

Bununla birlikte kontrol muayenesi sonucunda malul durumda olmadığı halde malullük aylığı bağlandığı tespit edilen kişilerin aylıkları, aylığın bağlandığı tarihten itibaren kesilir ve ödenen aylıklar faizi ile geri alınır ve bu kişiler hakkında yasal işlem başlatılır.

Türkiye’de yaklaşık 13 milyon emekli var. Emekli maaşlarının geçinmek için yeterli olup olmadığı tartışılırken en düşük emekli maaşı ise tam bir bilmece. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre ( zammından önce) en düşük emekli maaşı 2 bin TL iken Türkiye Emekliler Derneği (TUED) bu miktarın bin TL olduğunu açıkladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise en düşük emekli maaşını bin TL’ye çıkarıldığını her fırsatta hatırlatıyor. 

**En düşük emekli maaşı, asgari ücret karşısında erimeye devam ediyor. Peki, son 20 senede emekli maaşları ne kadar arttı? En düşük emekli maaşı asgari ücret karşısında nasıl değişti?
**

Türkiye ’ye elektrik, doğal gaz ve akaryakıt fiyatlarına gelen zamlarla girerken milyonlarca emeklinin gözü maaş artışlarında. Sendika ve dernekler en düşük emekli maaşının geçinmek için yetersiz olduğunu ve emekli maaşlarında iyileştirme yapılması gerektiğini savunuyor. Ancak mevcut en düşük emekli maaşı konusunda bile bir karmaşıklık yaşanıyor.

SGK verilerine göre;

• 4-a en düşük emekli aylığı Ocak ’de 2 bin TL iken Temmuz’da 2 bin liraya çıktı. 
• 4-b en düşük emekli maaşı Ocak ’de 2 bin 84 TL iken Temmuz’da 2 bin TL’ye yükseldi. 
• 4-c en düşük emekli maaşı Ocak ’de 2 bin lira iken Temmuz’da 3 bin TL’ye çıktı.

Erdoğan, bakanlık ve cumhurbaşkanlığı verileri SGK’dan farklı

SGK en düşük emekli maaşlarını nasıl hesapladığı konusunda ayrıntı vermiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın açıkladığı veriler ise SGK ile çelişiyor. 

Erdoğan ve ÇSGB, en düşük emekli maaşının bin liraya yükseldiğini büyük bir gelişme olarak anlatıyor. Erdoğan Kasım ’de TRT özel yayınında en düşük emekli aylığını önce bin liraya, 'de yaptıkları düzenlemeyle dosya bazında liraya çıkardıklarını anlattı. Dönemin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk da Nisan ödeme döneminden itibaren emekli, malul ve ölüm aylıkları için dosya bazında yapılan ödemelerde alt sınırın TL’ye yükseltildiğini bildirdi. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 31 Aralık verilerine göre ise en düşük emekli maaşı bin TL ile Bağ-Kur Tarım emeklilerine ait.

SGK verilerine göre 4-a en düşük emekli maaşı Ocak ’de 2 bin 30 TL iken Temmuz ’de 2 bin lira oldu. 4-b en düşük emekli maaşı ise Ocak ’de bin lira; Temmuz’da ise bin TL oldu.

TUED verileri de Erdoğan’ın açıklamalarıyla örtüşüyor. Derneğe göre ve yılının Ocak aylarında en düşük emekli maaşı bin TL iken yılında bin lira oldu. SGK verileri ile TUED verileri önceki yıllarda örtüşürken özellikle son 3 yılda farklılaşıyor.

Emekli maaşları ne kadar arttı?

SGK verilerini esas alarak emekli maaşlarının son 20 senede ne kadar arttığına bakalım. Emekli maaşları Ocak ve Temmuz’da zamlandığından biz yıllık ortalama maaş üzerinden değişimi baz aldık. 

4-a en düşük emekli maaşı ’de TL iken ’te ; ’da ; ’te bin 65; ’de 2 bin 89 ve ’de 2 bin TL’ye yükseldi.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verileri farklı türde emekli maaşlarının nominal ve reel olarak ila arasında ne kadar arttığını detaylı gösteriyor. Buna göre En Düşük SSK Emekli Aylığı Aralık ’de TL iken Temmuz ’de 2 bin liraya yükseldi.

Bu dönemde emekli aylığı nominal olarak yüzde ; reel olarak ise yüzde 51,4 arttı.

En düşük emekli maaşı asgari ücret karşısında eriyor

Aynı verilere göre net asgari ücret bu dönemde liradan 2 bin liraya yükseldi. Net asgari ücrette artış oranı nominal olarak yüzde bin artarken reel artış ise yüzde oldu. En düşük emekli maaşın net asgari ücrete oranına baktığımızda büyük bir değişim ortaya çıkıyor.

SGK verilerine göre 4-a yıllık ortalama maaş üzerinden hesapladığımızda en düşük emekli maaşın net asgari ücrete oranı yüzde idi. Bu oran zaman son 20 senede kademeli olarak düşerek yılında yüzde 86’ya kadar geriledi. Eğer en düşük emekli maaşı Erdoğan’ın açıkladığı gibi bin olarak alınırsa bu oran yılında yüzde 53’e kadar düştü.

Yani, en düşük emekli maaşı yılında 1,43 asgari ücret ederken yılında ancak asgari ücretin yarısı ediyor.