Sezen Aksu Avci Siiri

Sezen Aksu’nun “Avcı” adlı şiiri ellinin üzerinde dile çevrilmiş durumda. Üçüncü gününde bu sayıya ulaşan şiirin dünyanın bütün dillerine çevrileceğini rahatlıkla öngörebiliriz. Şarkı sözü olarak kaleme alındığı açık olan şiirde Aksu kendini “av”, Recep Tayyip Erdoğan’ı da “avcı” olarak adlandırıyor. Bu durum, temsiliyette yoruma yer bırakmayacak denli açıktır ve olay zaten kamuoyunun önünde cereyan etmiştir.

CAFER YILDIRIM

Sezen Aksu’nun “Avcı” adlı şiiri ellinin üzerinde dile çevrilmiş durumda. Üçüncü gününde bu sayıya ulaşan şiirin dünyanın bütün dillerine çevrileceğini rahatlıkla öngörebiliriz.

Şarkı sözü olarak kaleme alındığı açık olan şiirde Aksu kendini “av”, Recep Tayyip Erdoğan’ı da “avcı” olarak adlandırıyor. Bu durum, temsiliyette yoruma yer bırakmayacak denli açıktır ve olay zaten kamuoyunun önünde cereyan etmiştir.

AKP Genel Başkanı Erdoğan,  Büyük Çamlıca Camisi’nde mikrofonu imamın elinden alarak Sezen Aksu’nun beş yıl önce yapmış olduğu “Şahane Bir Şey Yaşamak” şarkısındaki “Selam söyleyin o cahil Havva ile Adem’e” sözü nedeniyle şöyle bir konuşma yaptı:  “Hz. Adem efendimize kimsenin dili uzanamaz. O uzanan dilleri yeri geldiğinde koparmak bizim görevimizdir. Havva validemize kimsenin dili uzanamaz. Onlara da had bildirmek bizim görevimizdir.” (21 Ocak )

Konu kamuoyunun gündemine girdi ve yazılı olsun, görsel olsun bütün basında yoğun bir tartışmanın sebebi haline geldi. Tartışmaların ardından Sezen Aksu bir açıklama yaptı ve açıklamasında konuya binaen yazdığı “Avcı” şiirini de kamuoyuyla paylaştı.

Şiire ait güçlü unsurlar

Şiirle şarkı sözü arasında belirgin farklılıklar vardır. Şiirler tabii ki bestelenerek şarkı haline getirilebilir. Nitekim birçok şairimizin şiiri bestelenerek şarkı, türkü formunda dinleyicilerin beğenisine sunulmuştur. Fakat bestelenen bütün bu şiirler yine de şiirdir, bunları şarkı ya da türkü olarak adlandıramayız. Şiir metninin akışı ve kurgusu şarkıya göre daha özgürdür. Şiir metinleri şarkı sözlerine göre daha derin anlamlar içerir ve bu metinlerde dil, günlük dilden oldukça farklı katmanlarda kullanılır.

Şarkı sözü yazarlarının temel amaçlarından biri, şarkının kısa sürede geniş kitleler tarafından benimsenmesidir. Bu nedenle de tok, güçlü uyaklar kullanılır şarkı sözlerinde. Şarkı sözleri, ezbere kolay alınacak bir sözdizimine sahiptir. Şarkı sözlerinin bölümleri arasındaki içeriksel geçişler, uyaklar üzerinden kolayca yapılır. Duygu ve düşünceler reklam dili mantığıyla ifade edilir.

Şiir metinlerinin şarkı sözleriyle kesişen tarafları bulunmakla birlikte şiir, şarkı sözünden farklılıklar içeren bir sanattır. Şairler de eserlerinin en geniş okuyucu kitlesine ulaşmasını isterler kuşkusuz. Fakat bu nedenle yazdıkları metnin bünyesine bir ilavede bulunmazlar, metnin anlatımında bir kısıtlama ya da artistiğe başvurmazlar. Metnin doğasına okur kitlesinin sınırlarını genişletmek amacı ya da her ne nedenle olursa olsun bir müdahalede bulunmazlar.

Sezen Aksu’nun “Avcı” başlıklı metni ağırlıklı olarak şarkı sözü özelliklerine sahip olmakla birlikte şiire ait güçlü unsurlar da içermektedir.

Yükselen ses tonu

Metnin ilk bölümünde “av” ve “avcı” imgeleri üzerinden etkileyici bir tablo oluşturuluyor:

“Sen beni üzemezsin
Zaten çok üzgünüm
Nereye baksam acı
Nereye baksam acı
Ben av, sen avcı
Vur bakalım”

Avcı, sağa sola sürekli ateş etmiş ve etrafında bir dehşet manzarası yaratmıştır. Av konumundaki şair-özne ise bu dehşet tablosunu görmektedir ve kendine doğrultulmuş kıyım tehdidi karşısında sinmediğini, korkmadığını dillendirmektedir:

“Sen beni üzemezsin
Zaten çok üzgünüm”

Metnin ikinci bölümündeki “hancı” ve “yolcu” imgeleri de bir önceki bölümün imgeleri kadar halk kültüründe köklü bir yeri olan kavramlar üzerinden üretilmiştir:

“Sen beni sezemezsin
Dilimi ezemezsin
Nereye baksam acı
Nereye baksam acı
Kim yolcu kim hancı
Dur bakalım”

İlk bölümde kendini av olarak tanımlayan şiir kişisinin bu bölümde ses tonunun yükseldiğini görüyoruz. Muhatabına açık olarak diyor ki: Senin düşünce dünyan, senin duygu dünyan benden o kadar uzak ki! Senin beni anlaman mümkün değildir. Ve ekliyor: Üstelik dilimi filan da kesemezsin:

“Kim yolcu, kim hancı
Dur bakalım”

Av ve avcı figürleriyle ilgili halk kültüründe birçok hikâye vardır ve halk kültürü bu bakımdan zengin bir birikime sahiptir. Bütün hikâyelerde de toplu vicdan avdan yanadır. Avcının zalimliği; ceylanların, cerenlerin, gövel ördeklerin zarifliği, naifliği ve masumiyeti üzerinden lanetlenir.

“Hancı” ve “yolcu” kavramlarının anlamın odağına alındığı atasözü edası taşıyan “Kim yolcu kim hancı/Dur bakalım” sözü ; aceleci olma, kendine fazla güvenme, hiç belli olmaz, dur bakalım, kim kalıcıdır kim geçici, kim gelir kim gider ifadelerinin bütününü kapsamaktadır.

Güçlü imgeler

“Hancı” ve “yolcu” imgeleriyle siyaset ve sanat gerçekliğine yapılan işaret, gerçekte herkesin zihninde nice güç ve iktidar sahibi siyasetçinin tarihsel hafızanın çukurları içindeki kayıp görüntülerini bir taraftan zihinde canlandırırken öbür taraftan da kıyılmış, öldürülmüş, zindanlarda çürütülmüş nice sanatçının üzerine serpilmiş ölüm toprağından silkinerek yeniden hatta yüzyıllar sonra bile halkın yaşantısına karıştığını, vicdanlarda ve kalplerde yer edindiğini anımsatmaktadır. Metindeki bütün imgeler zihinde resim ve çağrışım oluşturmaları bakımından oldukça güçlüdür. Metin; sıkı anlam dokusu, sağlam kompozisyonu, etkileyici söylem ve çağrışım gücüyle en etkili edebiyat metinlerinin temel özelliklerine sahiptir. Oldukça sade anlatımıyla oligarşik İslami dönemin toplumsal tablosunu kapsamlı ve derinlikli bir biçimde ortaya koyan “Avcı”, bu özellikleriyle “sehli mümteni”nin[1] güzel bir örneğidir.

İslami oligarşinin metaforu

Metnin ikinci bölümünü okuduğumuzda birinci bölümün bir giriş, konuyu sergileme, ortaya koyma bölümü olduğu iyice belirginleşmektedir. İki bölümün içeriksel bakımdan birbirine sımsıkı bağlı kompozisyonunda yer alan birinci bölüme ait “Sen beni üzemezsin” dizesinin ikinci bölümdeki başkaldıran protest dile zemin oluşturması da metnin sağlam kurgusundaki dikkat çekici bir özelliktir:

Sen beni üzemezsin
*
Sen beni sezemezsin
*
Dilimi ezemezsin

Altın vuruşun bütün argümanları ve unsurları kuşkusuz son bölümde yer alıyor. Aksu, “Sesim, sözüm/Sazım var benim var benim” diyerek kendi gerçekliğini ortaya kayarken ardından gelen son dizeyle de kendisini bütün bir toplumla bütünleştiriyor: “Ben derken ben herkesim”

Bu aşamadan sonra “av” artık bütün bir halkın, “avcı” ise İslami oligarşinin metaforudur. Avcıyı ister bir şiir isterse şarkı sözü olarak görün, bu durum hiç değişmeyecektir. Avcı metni kamuoyuyla paylaşıldığı andan itibaren yirmi yıllık AKP döneminin sembollerinden biri haline gelmiş, tarihsel bir özellik kazanmıştır.

[1] Sehli Mümteni: Söylenmesi kolay ve basit gibi görünen ancak benzerinin bulunup söylenmesi zor olan söz.

PAYLAŞMAK İÇİN

Sezen Aksu'nun "Şahane Bir Şey Yaşamak" isimli şarkısı yılında müzikseverlerin beğenisine sunulmuştu. Şarkı, yazıldıktan 5 yıl sonra bazı sosyal medya hesaplarındaki paylaşımların ardından tartışma konusu oldu. Söz konusu paylaşımlarda, "Selam söyleyin o cahil Havva ile Adem'e" sözlerinin dini değerlere hakaret içerdiği öne sürüldü.

"KONU BEN DEĞİLİM, KONU MEMLEKET"

Sezen Aksu, hakkındaki tartışmaların ardından ilk açıklamasını kendi internet sitesinden ve sosyal medya hesaplarından paylaştı. "Konu ben değilim, konu memleket" vurgusu yapan sanatçı, yılında kaleme aldığı "Hop Dedik" şarkısının sözleri ile yeni kaleme aldığı "Avcı" isimli şiirinin sözlerini paylaştı.

FAZIL SAY, "AVCI"YI BESTELEYECEK

Dünyaca ünlü piyanist Fazıl Say da Aksu’nun eleştirilere yanıt olarak yazdığı ve bir günde 70'ten fazla dile çevrilen "Avcı" adlı şiiri besteleyeceğini duyurdu. Konuyla alakalı Twitter hesabından açıklama yapan Say, "Hepinize güzel bir gün dilerim. Sessiz bir odadayım. Önümde, 'Avcı' adındaki şiir 'Nasıl bestelerim?' diye düşünüyorum. Merak etmeyin; şairinden izin aldım. Kendisi bestelemeyecekmiş, yapmak isterim bu durumda. Elimden gelenin en iyisini yapmaya çalışırım layık olmak için." ifadelerini kullandı.

"SEZEN AKSU'NUN EN ANLAMLI ŞİİRİ"

yılına yetiştireceği "Kadın Şairler" projesinde Aksu'ya da "Avcı" ile yer vereceğini belirten Fazıl Say, sözlerini, "Projede Gülten Akın, Birhan Keskin, Nilgün Marmara, Gonca Özmen, Lale Müldür ve daha pek çok şair, genç şairler de var. yüzyıldan Zeynep Hatun da var. Elbette ki Sezen Aksu da var ve bence en anlamlı şiiri Çalışmaya" şeklinde noktaladı.

"KENDİMİ BİLDİM BİLELİ ÇEŞİTLİ İNSANLIK HALLERİNİ GÖZLEMLİYORUM"

Öte yandan Sezen Aksu'nun açıklaması şu şekildeydi:

Merhaba, öncelikle bireysel veya kurumsal olarak, ayrıca TV kanallarındaki açık oturumlarda, sağduyulu açıklamalarıyla farklı açılardan ele alıp konunun anlaşılmasına çalışan, destek mesajları veren, arayan soran, tanıdığım tanımadığım tüm dostlarıma teşekkür ederim.

Malumunuz olduğu üzere konu ben değilim, konu memleket.

Kendimi bildim bileli çeşitli insanlık hallerini gözlemliyor ve söze döküyorum biliyorsunuz.

Mesela ’da şu şarkıyı yazmışım:

"HOP DEDİK"

O ne dedi? Bu ne dedi?

Kim ne dedi?

Harcanan hayatlar bunlar

Vermişler ateşe yedi düveli

Hababam kaynıyo' kazanlar

Hadi buyurun, biz gönüllüyüz

İple çekiyoruz vaktimizi

Kim en günahsızsa gelsin

Gelsin ilk o vursun bizi

Dizilmişler bi' de dizi dizi

Hiçbirinde yok tek bi' yara izi

Ateşe de yürürüz evelallah

Aşk yaksın yakacaksa bizi

Hadi siz düşünün, top bizde

Mangal gibi yürek çok bizde

Alevere dalavere yok bizde

"Yok" dedik, "Yok" dedik

Kırılıp dökülüyoruz lakin

Direniyoruz sakin sakin

E siz de dilinize biraz hâkim

"Hop" dedik, "Hop" dedik

Ya seyirci ya yanansın

Ortası yok, sınanansın

Ya emniyet şeridinde

Ya uçurtmaya uyansın

Aşağıdakini de dün gece (21 Ocak ) yazdım.

"AVCI"

Sen beni üzemezsin

Zaten çok üzgünüm

Nereye baksam acı

Nereye baksam acı

Ben avım sen avcı

Vur bakalım….

Sen beni sezemezsin

Dilimi ezemezsin

Nereye baksam acı

Nereye baksam acı

Kim yolcu kim hancı

Dur bakalım…

Beni öldüremezsin

Sesim, sazım, sözüm var benim

Ben derken ben herkesim

Sonuç olarak 47 yıldır yazıyorum….

Yazmaya da devam edeceğim.

Sezen”

DUVAR- Faz&#;l Say, Sezen Aksu’nun Erdo&#;an’a yan&#;t olarak yazd&#;&#;&#; ve bir günde 70’ten fazla dile çevrilen ‘Avc&#;’ adl&#; &#;iiri besteleyece&#;ini duyurdu. Sosyal medya hesab&#;ndan aç&#;klama yapan Say, "Önümde 'Avc&#;' ad&#;ndaki &#;iir. Nas&#;l bestelerim diye dü&#;ünüyorum. Merak etmeyin, &#;airinden izin ald&#;m. Kendisi bestelemeyecekmi&#;, yapmak isterim bu durumda. Elimden gelenin en iyisini yapmaya çal&#;&#;&#;r&#;m lay&#;k olmak için" dedi. 

Say, "Sezen Aksu'nun en anlaml&#; &#;iiri" dedi&#;i sözlere yapaca&#;&#; besteye için haz&#;rlad&#;&#;&#; 'Kad&#;n &#;airler' adl&#; projesinde yer verece&#;ini de belirtti: "Bir 'kad&#;n &#;airler' projemden bahsetmi&#;tim. ’e yeti&#;tirece&#;im. Gülten Ak&#;n, Birhan Keskin, Nilgün Marmara, Gonca Özmen, Lale Müldür ve daha pek çok &#;air, genç &#;airler de var, yüzy&#;ldan Zeynep Hatun da var. Elbette ki Sezen Aksu da var. Ve bence en anlaml&#; &#;iiri.. Çal&#;&#;maya." (KÜLTÜR SANAT SERV&#;S&#;)

Sezen Aksu'nun kendisini hedef alanlara yönelik verdiği yanıtta paylaştığı 'Avcı' isimli şiiri Fazıl Say tarafından bestelenecek.

Say, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Hepinize güzel bir gün dilerim. Sessiz bir odadayım. Önümde “Avcı” adındaki şiir. Nasıl bestelerim diye düşünüyorum. Merak etmeyin, Şairinden izin aldım. Kendisi bestelemeyecekmiş, yapmak isterim bu durumda,Elimden gelenin en iyisini yapmaya çalışırım layık olmak için" ifadelerini kullandı.

Say, şöyle devam etti: "Bir “kadın şairler” projemden bahsetmiştim. ’e yetiştireceğim. Gülten Akın, Birhan Keskin, Nilgün Marmara, Gonca Özmen, Lale Müldür ve daha pek çok şair, genç şairler de var, Yüzyıldan Zeynep Hatun da var. Elbetteki Sezen Aksu da var. Ve bence en anlamlı şiiri.. Çalışmaya."

NE OLMUŞTU?

Sezen Aksu, ’de yaptığı bir şarkıda geçen "Binmişiz bir alâmate. Gidiyoruz kıyamete. Selam söyleyin o cahil Havva ile Adem’e" sözleri nedeniyle iktidar ve yandaşlar tarafından hedef gösterilmişti.

Büyük Çamlıca Camisi'nde Erdoğan, namazın ardından, "Binmişiz bir alâmate. Gidiyoruz kıyamete. Selam söyleyin o cahil Havva ile Adem’e" sözleri nedeniyle Aksu'yu hedef almış ve "Hakaretlerin bini bir para. Bütün bunların karşısında dimdik duracak olanlar sizlersiniz. Hz. Adem efendimize kimsenin dili uzanamaz. O uzanan dilleri yer geldiğinde koparmak bizim görevimizdir. Havva validemize kimsenin dili uzanamaz. Onlara da had bildirmek bizim görevimizdir" demişti.

Sezen Aksu, yaptığı açıklamada, "Malumunuz olduğu üzere konu ben değilim, konu memleket. Kendimi bildim bileli çeşitli insanlık hallerini gözlemliyor ve söze döküyorum biliyorsunuz" demişti.

Aksu açıklamasında 21 Ocak'ta yazdığı 'Avcı' isimli şarkısının sözlerini de paylaşmıştı.

Erdoğan, 26 Ocak'ta katıldığı NTV canlı yayınında, "Çok açık ve net bir gerçeği ortaya koymakta fayda var. Benim ordaki ithamımın muhatabı Sezen Aksu değildir. Sezen Aksu Türk müziğinin önemli bir ismidir. Ben ülkenin cumhurbaşkanı olarak, insanımızın hangi inançtan olursa olsun dini değerlerine laf edilmesine müsaade etmem. Burada Meryem validemize de aynı şekilde, burada hakaret var. Dilini koparma ifadesini bir kişinin şahsına değil, kutsallarına karşı hakarete dönük bir tavır olarak ifade ettim" ifadelerini kullanmıştı.

Aksu'nun 'Avcı' isimli şiiri şöyle:

AVCI

Sen beni üzemezsin
Zaten çok üzgünüm
Nereye baksam acı
Nereye baksam acı
Ben avım sen avcı
Vur bakalım….

Sen beni sezemezsin
Dilimi ezemezsin
Nereye baksam acı
Nereye baksam acı
Kim yolcu kim hancı
Dur bakalım…

Beni öldüremezsin
Sesim, sazım, sözüm var benim
Ben derken ben herkesim