Artıran Mı Arttıran Mı
Artırmak ile Arttırmak Kelimeleri Arasında Ne Fark Var?
Artırmak ile Arttırmak arasında herhangi bir fark yoktur. Şöyle ki: Söz konusu kelimelerin kökü 'art-' fiilidir. Türkçede öteden bu yana kullanılan faktitif (ettirgenlik / oldurganlık) ekleri ise şunlardır: '-r , -t , -dır'
Türkçe; gerek çok uzun zaman öncelere dayanan tarihi, gerekse yayıldığı geniş coğrafya ile ses (fonem) ve yapı (morfem) açısından hayli çeşitlilik gösteren bir dildir.
Ve aynı manaya gelen 2 kelimenin ortaya çıkmasını da bu biçimde açıklamak icap eder. Geçmiş dönemlerde Türkçe'nin yayıldığı geniş coğrafyadaki kimi boylar faktitif eki olarak '-r' yi tercih etmişken, kimi boylar ise '-dır' ekini tercih etmiştir. Bu yüzden de 'artır-' ve 'arttır-' türemiş fiilleri meydana çıkmıştır.
Dolayısıyla, her 2 fiili de gönül rahatlığı ile kullanabilirsiniz.
Fakat işin ilginç olan yönü ise, bu iki fiilin Türkiye Türkçesi içerisinde bir arada bulunması, içlerinden birinin kullanımdan düşmemiş olmasıdır.
Peki konuyla ilgili olarak TDK ne diyor?
'Artırmak' sözcüğüne TDK tarafından verilen anlamlar:
1. -i artmasını sağlamak, çoğaltmak.
2. Bir malı başka alıcıların verdiği fiyattan daha yüksek bir fiyatla almak istemek.
3. Tutumlu davranıp biriktirmek, tasarruf etmek.
4. Herhangi bir davranışta ileri gitmek.
'Arttırmak' sözcüğüne TDK tarafından verilen anlamlar:
1. -i artırma işi yapılmak.
2. Yükseltmek.
Özetle: Türk Dil Kurumu'na göre her 2 kelime de 'çoğaltmak' manasına geliyor. Sadece, 'artırmak' kelimesinin ilaveten 'biriktirme' anlamı da mevcut.
artırmak ile arttırmak arasındaki fark
"attırmak" bu ikisinden de çok faklıdır.
"artırmak" hem "artmasına neden olmak" ("arttırmak"tan ses değişimi yoluyla) hem de "tasarruf etmek" anlamında kullanılabilir.
"arttırmak" sadece "artmasına neden olmak" anlamında kullanılır. "zor" bir kelime olduğu için "artırmak"a evrilmesi normaldir.
(bkz: t)
aradaki fark devasadır.
artırmak var olan bir şeyin üzerine o şeyin daha fazlasını eklemek iken..
(mesela; 12 vidam vardı, 12 tane daha aldım vida sayısını çoğalttım(artırdım))
arttırmak var olan şeyin miktarını artırmadan o şeyi kullanırken tutumlu olmak, o şeyin hepsini kullanmamak.. (mesela tv tamir ederken vida arttırmak gibi. oysa vidanın çoğaldığı filan yok vida sayısı aynı)
çok gerildim. (külliyen yanlış olabilir olmayabilir de)
aşağıdaki gibidir:
artırmak elde bulunan bir kaynağın tümünü kullanmayıp, belli bir miktar tasarruf sağlamaktır.
örnek:
yılbaşı kutlama partimde servis edeceğim kanepeleri hazırlamak için aldığım malzemelerin büyük kısmını artırdım. 2 gün sonraki günümde kullanırım. (kitabi örnek oluşturdum ki aristokrat kökenlerim belli olsun.)
arttırmak ise bir sonucun değerinin bir faktöre bağlı olarak yükselmesidir.
örnek:
iç piyasalardaki güvensizlik fed'in dolar salımındaki düşüşle birleşip tl/dolar paritesini arttırdı.
suyu artırdı
ile
suyu arttırdı
arasındaki farkı kişi ile açıklamaya çalışan cahiller tarafından açıklanmaya çalışılan fark
para artırdı -> o
para arttırdı -> o
cahiller
artırmak artmak fiilinin geçişli halidir. düşmek ve düşürmek gibi. arttırmak da artmak fiilinin geçişli halidir. bi de artırtmak var. o ise ettirgen. türkçede böyle şeyler oluyor çok kafayı takmamak lazım.
olmayan farktır.
şöyle ki söz konusu sözcüklerin kökü "art-" fiilidir. türkçede eskiden beri kullanılan faktitif (ettirgenlik / oldurganlık) ekleri ise şunlardır : "-r , -t , -dır"
türkçe gerek çok uzun zaman öncelere uzanan tarihi gerekse yayıldığı geniş coğrafya ile ses (fonem) ve yapı (morfem) bakımından epeyce çeşitlilik gösteren bir dildir.
aynı anlama gelen iki sözcüğün ortaya çıkmasını bu şekilde açıklamak gerekir. geçmiş dönemlerde türkçenin yayıldığı geniş coğrafyadaki bazı boylar faktitif eki olarak "-r" yi tercih etmişken diğer bazı boylar ise "-dır" ekini tercih etmiştir. bunun sonucunda "artır-" ve "arttır-" türemiş fiilleri ortaya çıkmıştır.
iki fiil de aynı anlama gelir ve kullanımında bir hata yoktur. ilginç olan kısım ise türkiye türkçesi içerisinde bu iki fiilin bir arada bulunması, içlerinden birinin kullanımdan düşmemiş olmasıdır.
not: türkçe hakkında yorum yapmadan önce türkçenin tarihi ve yayıldığı geniş coğrafya hakkında ve dahası tarihi türk şiveleri hakkında biraz bilgi sahibi olmak gerekiyor, diye düşünüyorum. hele ki türkçenin yalnızca yüzyılda ortaya çıkan türkiye türkçesinden ibaret olduğunu düşünüyorsanız bu konulara hiç girmeyin. naçizane tavsiyemdir.
olmayan farktır. arttırmak'taki ikinci t ettirgenliği artırmaz, ikisini de aynı şekilde anlarız. ettirgenliği artırmak için artırtmak dememiz gerekirdi. diğer iddia, yani anlam farkı da yok, çünkü biz art- fiil kökünü hep çoğalma hem de biriktirme anlamında kullanıyoruz. biri -ar, biri art değil.
bitmek > bitirmek > bitirtmek gibi düşünün.
fikir ayrılıklarıyla dolu bu meseleye son noktayı koyuyorum:
boğazından artırmak: yiyeceğinden kısıp parasını artırmak
buyrun tdk
bunu mu demek istediniz?
ricalar.
arttırmak
(bkz: çoğaltmak)
(bkz: artırmak)
"artırmak" kelimesinin yanlış yazılmış hali. sözlükte bolca vardır.
çoğalmak (artırmak) ile arta kalan (arttırmak) arasındaki farkı bilmeyenlerin tdk'da da olduğuna şaşırdık mı? hayır. isterseniz gelin kaynak diye gösterilen tdk'nın bize söylediğine bir bakalım:
arttırmak:
1 . artırma işi yapılmak.
artırma işi yapılmak??? ben var anlamamak?
o yüzden boş verin tdk falan, en iyisi gidin adam yayınları'nın yazım kılavuzunu bulun, bu kaynaktan da şaşmayın. dil değişir, tamam da, farklı anlamlara gelen farklı kökenlere sahip iki kelimeyi aynı zannetmek dil değişimi değil, cahilliktir.
tanım: artırmak yerine kullanıldığında yanlış olan kelime.
artırmak, bir şeyi -herhangi bir ihtiyaca bağlı olmaksızın- çoğaltmak; arttırmak ise bir şeyin ihtiyaçtan fazlasına karşılık gelen kısmını bir kenara koymak gibi geliyor bana. şüphelerim var tabii. tdk buna bir şey yapması lazım.
artırma ile arasındaki, ancak gelin görün ki tdk'nın bilmediği fark şudur.
örneğin minibüs parasına zam gelmiştir. baba da çocuğa verdiği harçlığı 10 liradan 15 liraya çıkarır, yani baba çocuğunun harçlığını 5 lira artırır.
ertesi gün çocuk yeni harçlığı olan 15 liranın 11 lirasını harcar ancak 4 lirasını harcamaz ve çocuk bu sayede harçlığından 4 lira arttırır.
tdk'da şu şekilde geçmekte olan fiil:
arttırmak
-i
1. -i artırma işi yapılmak
2. yükseltmek
kaynak: seafoodplus.info
(bkz: artırmak ile arttırmak arasındaki fark)
yan yana gelen iki t sesi nedeniyle oluşan ses uyumsuzluğunun (kakofoni/tenafür) kulağı -ve hatta gözü- tırmaladığı sözcüktür. artırmak la arasında bir fark bulunmadığından arttırmak yerine her zaman artırmak duymayı -ve yazmayı- yeğlerim.