Sperm Düşüklüğüne Ne Iyi Gelir

Yeterli sayıda sağlıklı spermlerin bulunması, sağlıklı bir hamileliği sağlamanın önemli bir parçasıdır. Kısırlık vakalarının yaklaşık %40’ı erkeklerde bulunan problemler sonucunda meydana gelmektedir ve bu oranın yüksek bir kısmı sperm azlığı nedenleri ile oluşmaktadır.

Düşük sperm sayısı, birçok erkeği etkileyen bir durumdur. Rutin olarak test edilmediğinden ve tipik belirtiler bulunmadığından, bu sorundan etkilenen erkekler sperm azlığının farkında değildir. Çoğu erkek, yalnızca bebek sahibi olmakta zorluk çekerken sperm sayısı hakkında fikir sahibi olur. Sperm sayısı düşük olan birçok erkek birtakım tıbbi destek neticesinde çocuk sahibi olabilirken, bazı durumlarda bu problem üreme sistemi ile ilişkili daha büyük bir sorunun işareti olabilmektedir.

Sperm azlığı nedir?

Bir erkekte, mili-litrede ortalama 15 milyon veya üzeri sperm hücresi bulunmalıdır. Toplamda menide en az 30 milyon sperm bulunmalıdır. Bu miktardan yalnızca birkaç yüz tanesi döllenmek için fallop tüplerine girmektedir. Bir erkeğin sperm sayısının düşük olması için, bu sayının mili-litrede 15 milyon sperm hücresinin altına düşmesi gerekir. Sperm azlığı, günümüzde hızla artmakta olan tıbbi bir problemdir. Sadece sayı değil sperm hareketliliği ve şekili de gebelik için önemlidir. 15 milyondan daha az spermin bulunması oligospermi, spermin hiç olmaması ise azospermi (azoospermia) olarak adlandırılmaktadır.

Öğrenelim: Sperm analizi nedir, yapılması için nasıl örnek verilmelidir?

Sperm sayısı azlığı belirtileri nelerdir?

• Sperm azlığını işaret eden belirtiler çok net değildir ve sperm kalitesinde veya miktarında olası bir sorun olduğunu gösteren ilk etken gebe kalmada zorluktur. Bununla birlikte, bazı erkekler cinsel dürtü, cinsel işlev veya ereksiyon sürdürme yetenekleri ile ilgili sorunlarla da karşılaşabilir.
• Hormonal problemlere dayalı olarak meydana gelen sperm azlığında, beyindeki hipofiz bezi etkilenir ve yorgunluk, cinsel istek azlığı gibi belirtiler oluşabilir. Bu belirtiler, hekimlerin hormonal testleri yapmaya yani sperm sayısında azalmaya yol açan erkeklik hormonu ve diğer hormon seviyelerini ölçmeye yönlendirebilir.
• Ereksiyon (sertleşme) veya boşalma problemleri, düşük cinsel dürtü, testislerde ağrı, testislerde ele gelen sertlik, rahatsızlık veya şişlik gibi sorunlar mevcutsa; kontrol amacıyla mutlaka bir Üroloji/Androloji uzmanına başvurulmalıdır.

Sperm sayısı azlığı nedenleri nelerdir?

Sperm üretimi, vücuttaki çeşitli organların çalışma biçimlerinde de sorunlar yaratabilen yaşam tarzı seçimleri, sistemik hastalıklar ve çevresel faktörlerden etkilenebilen karmaşık bir süreçtir.

Sperm sayısını azaltabilen riskli etkenler şöyledir:

• Obezite: Hızla yaygınlaşan obezite, vücut kitle indeksinin ve vücut yağının yüksek değerlerde olmasıyla ilişkili, aşırı kilolu olma halidir. Obezite, sperm üretiminde görevli olan erkeklik hormonu seviyelerini düşürerek sperm sağlığına zarar verir.
• Sigara içmek: Sigara alışkanlığının erkeklerde doğurganlığı azalttığı kanıtlanmıştır. Sperm hacmini, sperm sayısını ve sperm hareketliliğini, yüzme kabiliyetini etkileyebilmektedir. Sigara, tüp bebek gibi yardımcı üreme tekniklerini de daha az başarılı hale getirir.
• Alkol: Kronik alkol tüketimi, kısırlık ile ilişkilendirilmiştir. Alkol, iktidarsızlığa ve sperm kalitesinde düşüşe neden olmaktadır.
• Sıcaklık: Bir erkeğin testislerinin yeteri miktarda ve sağlıklı sperm üretmesi için, vücudunun diğer organlarından daha serin kalması gerekir. Testis torbası olarak bilinen skrotum, bu nedenle vücut bütünlüğünden uzaktadır. Jakuzi, sauna, hamam, termal kıyafetler, dar pantolonlar gibi etkenler; testislerdeki sıcaklığı arttırarak sperm sayısını azaltabilir.
• Çevresel toksinler: Kimyasal maddeler, kozmetik ürünleri, hava kirliliği gibi birçok faktör; kişinin maruz kaldığı toksin miktarını arttırmaktır. Vücutta biriken toksinler, başta sperm sağlığı olmak üzere birçok tıbbi probleme neden olabilmektedir.

İlginizi çekebilir: Sperm Sayısı Kaç Olmalı?

Hangi hastalıklar nedeniyle sperm kalitesi düşebilir?

• Varikosel: Erkek kısırlığının en yaygın nedenlerinden biri varikoseldir. Birincil erkek cinsiyet hormonu olan erkeklik hormonu düzeyleri, varikoseli olan erkeklerde daha düşük olma eğilimindedir. Erkeklik hormonunun düşmesi sadece libidoyu ve ereksiyonu sürdürme yeteneğini olumsuz yönde etkilemekle kalmaz, aynı zamanda normal sperm üretimini de azaltabilmektedir.
• Yapısal problemler: Önemli yapısal problemler arasında inmemiş testisler, sperm kanalı problemleri ve spermi taşıyan tüplerde tıkanmalar bulunur.
• Enfeksiyonlar: Özellikle epididimit veya orşitin neden olduğu iltihaplanma gibi enfeksiyonlar, sperm üretimini ve sayısını etkileyebilmektedir.
• Otoimmün hastalıklar: Bazı durumlarda, vücudun bağışıklık sistemi vücuda saldırır. Spermi, yabancı bir madde olarak yanlış tanımlayabilir ve sperm sayısını azaltarak vücuttan atma yönelimine geçer.
• Çölyak hastalığı: Glütene karşı geliştirilen hassasiyet olarak tanımlanan çölyak hastalığı, bazı durumlarda düşük bir sperm sayısı riski ile karşılaşma riskini arttırmaktadır.
• Kanser: Testisleri veya erkek üreme sisteminin diğer kısımlarını etkileyen tümörlerin, kısırlık üzerinde doğrudan bir etkisi olabilir. Ayrıca, kanser tedavilerinde kullanılan kemoterapi ve radyasyon tedavisi sperm kanallarında tıkanmalara, yara izlerine yol açabilir.
• Hormonal dengesizlikler: Hormonlar sperm üretimini tetikler. Vücutta herhangi bir hormonda gerçekleşen dengesizlikler; beyin, hipofiz ve testisler arasındaki hormonal sinyalleri durdurabilir.

Sperm sayısı nasıl arttırılır?

Sperm azlığı nedenlerine bağlı olarak, sperm sayısının arttırılması için birkaç uygulama vardır. Kanser, enfeksiyon veya testis tıkanığı gibi komplikasyonlar mevcutsa öncelikle hastalığı iyileştirmeye yönelik tedaviler gerçekleştirilmeli; daha sonra sperm sayısını arttırmak için müdahalelerde bulunulmalıdır.

Tıbbi durumların yanı sıra düşük bir sperm sayısına karşı en iyi tedavi, yaşam tarzını iyileştirmektir. Bebek sahibi olmaya çalışan erkekler kişisel sağlıklarını dengeli bir diyetle, düzenli egzersizle yönetmeli ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmalıdır. Ayrıca sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesi, sperm azlığına yol açan hormon dengesizlikleri üzerinde de olumlu etkilere sahiptir.

Erkek faktörü kısırlığının en yaygın nedeni düşük sperm sayısı olsa da bazı erkeklerde infertilite (kısırlık), sperm hareket azlığı sebebiyle oluşmaktadır. Spermlerin, bir yumurtayı dölleyebilmesi için yumurtaya ilerlemesi gerekmektedir. Bu nedenle, normal sperm hareketliliği erkeklerin üreme sağlığında oldukça büyük bir rol oynamaktadır. Sperm hareket edemediğinde doğal gebelik gerçekleşemez.

Sperm hareketliliği nedir?

Sperm hareketliliği, spermin kadının üreme sistemi boyunca kadının yumurtasına ulaşması ve döllenmesi için uygun şekilde hareket etme kabiliyetini ifade eden kavramdır. Sperm motilitesi olarak da adlandırılır. Gebeliğin ortaya çıkması için tüm spermlerin hareket etmesi gerekli değildir. Ancak, Dünya Sağlık Örgütü’nün yılında belirlediği kriterlere göre, bir semen analiz testinde verilen numunedeki spermlerin toplam hareketliliği en az %40 olmalıdır. Toplam hareketlilik; hareket eden tüm spermleri, ileriye doğru ilerleyenleri, daireler içinde hareket edenleri veya sadece kuyruklarını hareket ettirenleri kapsamaktadır.

Bununla birlikte, döllenme için hızlı ve ileri hareket edebilen spermlere ihtiyaç vardır. Sadece kuyruklarını hareket ettirebilen veya dairesel rota çizen spermler yeterli değildir. Birçok spermin hareketleri aynı nokta ile sınırlandırılmıştır. Düz bir çizgide hızla ileri doğru giden spermler, ilerleyen hareketliliğe sahip spermler olarak kategorize edilir. Doğal bir gebelik için (WHO ) spermlerin %32’sinin ilerici hareket kabiliyetine sahip olması gerekmektedir.

İlginizi çekebilir: Sperm Analizi Nedir, Nasıl Yapılır?

Hareket türlerine bağlı olarak spermler üç farklı dereceye ayrılır:

1. İlerleyici hareket kabiliyetine sahip spermlerdir. Spermlerin oldukça güçlü oldukları, düz bir çizgi veya büyük daireler içinde hızlı yüzdükleri anlamına gelir.
2. Bu spermler ilerleyici olmayan bir hareketliliğe sahiptir, eğri bir hareketle hareket etme eğilimindedirler.
3. Hareketsiz spermlerdir. Sadece kuyrukları hareket edebilir ya da hiç hareket edemezler.

Sperm hareket azlığı nedir?

Hareket azlığı olan spermlerin yumurtaya zamanında ulaşma ve onu dölleyebilme şansı oldukça azdır. Teknik olarak astenospermi veya astenozoospermi olarak bilinen düşük sperm hareketliliği (motilitesi), etkin bir şekilde hareket edebilen spermlerin %32 oranından daha az olduğu durumlarda teşhis edilir. Spermlerin sınırlı hareket kabiliyetinden dolayı, yumurtaya doğru hareket etmekte zorlandığı anlamına gelir.

Düşük sperm sayısı (oligospermi) olan birçok erkeğin sperm hareketliliği de düşüktür ve bu duruma oligoastenospermi denir. Bazı erkeklerde sperm sayısı normal olsa da hareket azlığı görülebilir.  Sperm hareketliliği bozukluğu olan bireylerde, sperm DNA kırığı seviyesinin daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Bu içeriğimize göz attınız mı: Sperm Sayısı Kaç Olmalı?

Sperm hareket azlığı neden oluşur?

Sperm hareketliliğini etkileyebilecek çeşitli faktörler vardır ve bu faktörler düşük sperm sayısının nedenleriyle oldukça benzerdir. Yeterince sperm üretemeyen vücut sisteminin, düzgün hareket kabiliyetine sahip olan sperm üretme şansı da düşük olacaktır.

Bir erkeğin sperm kalitesini, şeklini, sayısını ve hareketini etkileyen bazı tıbbi ve çevresel sebepler vardır:

• Fiziksel veya psikolojik stres, sperm üretimini etkileyerek doğurganlık sorunlarına neden olabilir.
• Diyabet, hipotiroidizm, obezite, varikosel, testis kanseri, enfeksiyon gibi bazı sağlık koşulları genel sperm kalitesini etkileyebilir.
• Vitamin C ve Vitamin B12 eksiklikleri doğurganlık sorunlarına yol açabilir.
• Cinsel organların etrafındaki aşırı ısı, sperm üretimini olumsuz yönde etkiler.
• Bazı ilaçlar erkek kısırlığına yol açabilir bu nedenle kullanılacak olan her ilaç, hekimler tarafından reçete edilmelidir.
• Aşırı alkol tüketimi ve tütün kullanımı birçok sağlık sorununun nedenidir. Zayıf sperm sayısı ve hareket azlığına da neden olabilir.
• Spermin yapısal problemleri da hareket kabiliyetinde bozukluklara neden olur. Bu durumların yeni bulunan genlerin değişime uğramasından kaynaklandığı anlaşılmıştır. Sperm hareket kabiliyetini sağlayan orta parçada bulunan mitokondri adı verilen enerji sağlayan organellerde bozukluklar olabilir. Sperm kuyruğunda hareketi sağlayan mekanizmalarda bozukluklar spermlerin hareketsiz kalmasına neden olur. Solunum yollarında da bulunan titrek tüylerin hareketi de bozuk olduğundan bu erkekler sık tekrarlayan akciğer enfeksiyonu ve kronik bronşit hastalığına maruz kalırlar. Bu duruma Kartagener Sendromu adı verilir, hastaların organları ters tarafta bulunur örneğin kalp sağ tarafta karaciğer sol tarafta bulunur. Bazı erkeklerde nedeni henüz açıklanamayan sebepten kuyruk yapısı kısadır (tail-stump) bu spermler hareket edemezler.

Kullanıcılar bu içeriği de çok beğendi: Sperm Azlığı Nedir, Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?

Sperm hareket azlığı tedavi edilebilir mi?

Düşük sperm hareketliliği sorunuyla karşı karşıya kalan bir birey, Üroloji/Androloji uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Bazı hormonal bozukluklardan veya yaşam tarzı değişikliklerinden dolayı sperm hareket azlığı tespit edilirse tedavi mümkündür. Ancak genetik bir nedeniyle oluşan problemlerde, yardımcı üreme teknikleri önerilebilir.

İntrauterin tohumlama (IUI) olarak bilinen aşılama tekniği, sağlıklı ve aktif spermlerin doğrudan rahime enjekte edildiği bir prosedürdür. Bu prosedür, spermin rahim ağzından fallop tüpüne kadar ulaşmasını kolaylaştırır. Toplam sperm hareketliliği 5 milyon ve üzeri olan erkekler için aşılama tekniği uygulanabilir.

Aşılamanın yetersiz kaldığı, sperm motilite oranının %30’dan daha düşük olduğunda durumlarda tüp bebek tedavisi (IVF) veya mikroenjeksiyon (ICSI) önerilir. Bu süreçte, kadından alınan yumurta doğrudan sperm ile döllenir. Döllenmiş embriyo, başarılı bir hamilelik sağlamak için rahime aktarılır.

İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) ise şiddetli hareketlilik sorunları olan erkeklerde, hareketli sperm sayısının oldukça az olduğu durumlarda tavsiye edilir. Ejakülatta normal hareketli sperm bulunduğu sürece yapılabilir. Eğer hiç sperm hareketliliği yok ise testis dokusundan elde edilen spermler kullanılarak ICSI yapılır.

Sperm kalitesini artırmak için neler yapılabilir?

Bazı yaşam tarzı değişiklikleri, daha sağlıklı sperm üretmeye yardımcı olabilmektedir.

• Sağlıklı bir kilo aralığında olmak,
• Stres seviyesini düşük tutmak,
• Düzenli egzersiz yapmak,
• Sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturmak,
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kaçınmak,
• Sigarayı bırakmak ve alkolü sınırlamak,
• Pestisit, kurşun ve diğer toksik kimyasallara maruz kalmamak,
• Cinsel organların aşırı ısınmasından kaçınmak sperm sağlığını iyileştirebilir.