Norveççede Atatürk gibi düşünmek, çaresiz kaldığında Atatürk gibi düşün ya da eğer zorda kalırsan, içinden çıkılamaz bir durumdaysan, Atatürk gibi düşün şeklinde paylaşılan bir deyimin bulunduğu iddiası bir şehir efsanesi. “Atatürk gibi düşün” ifadesinin karşılığını oluşturan “å være som Ataturk ya da nårdufølerdeghåpløstenke som Atatürk deyimlerinin Norveççe kaynaklarda bir izine rastlanamamaktadır.
Bir sosyal medya efsanesi: Norveççede Atatürk gibi düşün diye bir deyim varmış (sözüm ona)
Bu deyimin bir şehir efsanesi olduğu ve gerçeği yansıtmadığını aktaralım:
1. Atatürk gibi düşünmek deyimi bazen farklılaşıp atasözü halini aldığı da görülüyor. Çaresiz kaldığında Atatürk gibi düşün ya da Eğer zorda kalırsan, İçinden çıkılamaz bir durumdaysan, Atatürk gibi düşün şeklinde atasözü olarak da paylaşılmakta.
2. Bazen de Norveç sınırlarını aşıp İsveç ya da Finlandiyaya da atfedildiği olmuyor değil.
3. “If you are in trouble, if it is inextricable, think like Ataturk” ve When you feel hopeless think like Atatürk şeklinde Türkçeden İngilizceye çevrilerek paylaşıldığı gözlemlenebiliyor. yılı öncesine dair bir Googleda İngilizce karşılığı ya da Türkçe türevleri için arama yaptığınızda bir sonuçla karşılaşamıyoruz.
4. Atatürk gibi düşünmek deyiminin Norveççe karşılığı olan “å være som Ataturk Googleda taratıldığında karşımıza, Norveççe içerikli siteler yerine bu deyimin varlığına inanmak için çırpınan ya da başkalarını bu konuda iknaya çalışan kişilerin sitelerini, metinlerini çıkarmaktadır. Aynı işlem çaresiz kaldığında Atatürk gibi düşün ifadesinin Norveççe çevirisi olan når du føler deg håpløs tenke som Atatürk yapıldığında yine aynı sonuçla karşılaşıyoruz.
5. Bu deyimin internetteki izini sürdüğümüzde gayet tutarsız iddialarla karşılaşıyoruz.
İnternette ilk izine yılına ait bir Ekşisözlük metninde rastlanıyor. Nausean mahlaslı kullanıcı şu satırları yazmış:
"herhangi bir problem karsisinda, çözümü imkânsiz oldugu düsüncesiyle hemen kestirmeden teslim olma egiliminde olan, ne yapip edip bir çözüm üretmek için yaraticiligini zorlama zahmetine katlanmak istemeyen ruh ve zihin tembeli kisilere söylenen, norveç diline yerleşmiş eski bir deyim."
Atatürk Gibi Düşünmek Deyiminin Norveç Deyişi Olduğunu İddia Eden Bir Görsel
Ardından Atatürk Araştırmacısı olarak kendini tanıtan İlknur Güntürkün Kalıpçı’nın yılında yaşadığını iddia ettiği bir anısında karşımıza çıkar bu efsane. Kalıpçı, şu şekilde aktarır bu deyim ile nasıl denk geldiğini:
" de bir konferans veriyorum birden bir hanımefendi ayağa fırladı. Dediki “Ben Norveçliyim ve şu anda Norveç’te çok sık kullandığımız bir deyim var, bu deyimin anlamını anladım” dedi. Hanımefendi “nedir o deyim” dedim. “Norveççe’de “ATATÜRK gibi düşünmek” deyimi var. Çok sık kullanırız bu deyimi” ”nerelerde kullanırsınız” dediğimde “Hani bir problem veririz çöz diye o da tembellik eder çözmez. Deriz ki ona bu problemin mutlaka çözümü var. Birde ATATÜRK gibi düşün”. O gün otelime geldim televizyonu açtım o kadar çok kişiye bir de ATATÜRK gibi düşün dediğimi hatırlıyorumki galiba Norveççe’den çok bizim dilimizin bu deyime fazlasıyla ihtiyacı var diye düşünmeden de edemedim."
İlknur Kalıpçı bu şekilde anısını paylaşmış ama sonra bir bakıyorsunuz Nasuh Mahruki 20 yaşındayken (yani yılında) benzer bir vaka yaşamış ve bu deyimle ilk defa karşılaşmış. yılı öncesinde bu anısı hakkında tek kelime kaleme almayan Nasuh Mahruki bu anısını Sözcü Gazetesinde Atatürk gibi düşünmek başlıklı 24 Temmuz tarihli yazısında şu şekilde aktarmış:
"20 yaşında, gönüllü olarak Norveç'te zihinsel engellilerin bakıldığı bir çalışma kampına katılmıştım. Norveççe'de Atatürk'ün üstün nitelikleri ve olağanüstü başarıları bir deyime dönüşmüş ve halkın diline yerleşmiş. Çözümü çok zor hatta imkânsız gibi görünen olaylar ve büyük problemler karşısında, çözümün imkânsız olduğu düşüncesiyle hemen kestirmeden teslim olma eğilimde olan, ne yapıp edip bir çözüm üretmek için yaratıcılığını, enerjisini, sınırlarını zorlama zahmetine katlanmak istemeyenlere söylenen bir söz olmuş. Norveç'te böyle insanlara; "Hayır yanılıyorsun, bu problemin mutlaka bir çözümü olmalı; biraz da Mustafa Kemal gibi düşün" diyorlar"
Ümit Zileli ise Utku Oğuz isimli bir işadamının İtalyada aynı hikayeyi yılında yaşadığını aktarmış. Ümit Zilelinin kaleminden aynı hikaye Mustafa Kemal Gibi Düşünmek başlığıyla 3 farklı gazetede 3 farklı tarihte (Cumhuriyet 10 Kasım , Aydınlık 13 Temmuz , Sözcü 11 Kasım ) şu şekilde aktarılmış:
"Ama Utku Oğuz için o 18 Mayıs gecesini asla unutulmayacak kılan yorum, orada konuk olarak bulunan yaşlı bir Norveçliden geldi: -Norveç dilinde "Mustafa Kemal gibi düşünmek" diye bir deyim vardır Herhangi bir problem karşısında, çözümü imkansız olduğu düşüncesiyle hemen kestirmeden teslim olma eğiliminde olan, ne yapıp edip bir çözüm üretmek için yaratıcılığını zorlama zahmetine katlanmak istemeyen ruh ve zihin tembeli kişilere söylenir bu söz Bu tip insanlara derhal, "hayır, yanılıyorsun bu problemin mutlaka bir çözümü olmalı; biraz da Mustafa Kemal gibi düşün" deriz Ancak sizin bu geceki sunuşunuzdan sonra bu sözün arkasındaki anlamı çok daha derin bir şekilde kavramış durumdayım, Size bunun için minnettarım"
Evet, fark edileceği üzere gayet garip bir durum. yılı öncesinde internette izine rastlanmayan bir deyim bir anda zuhur ediyor ve sonrasında farklı kişiler tarafından oldukça benzer bir anı şeklinde anlatılıyor. Herhangi bir yazılı kaynak sunan yok. Ulaşılıp teyit edilebilecek bir Norveçliyi kaynak olarak gösteren yok.
6. Bu iddiayı doğrulayabilecek yegane kaynak olanNorveçlilere sorulduğunda ise hayatlarında daha önce böyle bir deyim duymadıklarını belirtiyorlar. Norveççede Türk gibi sinirli (sint som en Tyrk / angry as a Turk ) deyiminin olduğunu; lâkin Atatürk gibi düşün tarzı bir deyimin ya da atasözünün olmadığını aktarıyorlar.
Özetle, iddia edilenin aksine Norveççede Atatürk gibi düşün diye bir deyim bulunmamaktadır. Hurafelerle hakikati yüceltemeyeceğini idrak edemeyenlerin türettiği ve yaydığı bir diğer şehir efsanesi daha
Nasuh Mahruki ve Ümit Zileli dışında bu şehir efsanesine inanan diğer köşe yazarları şu şekilde:
Mevlüt Uluğtekin Yılmaz, Yeniçağ Gazetesindeki 23 Şubat tarihli Siz kimsiniz; Atatürk kim? başlıklı yazısında farklı bir deyiş ile bu hataya düşmüş:
"Norveç'te "Atatürk gibi olmak" diye bir deyimin bulunduğunu"
Yeni Mesaj Gazetesinden Yusuf Karaca da 9 Eylül tarihinde Atatürk kitaplardan silinse kalplerde yaşar başlıklı yazısında bu konuda malumatfuruşluk yaparken yakalanmış:
"Norveççe`de “Atatürk gibi olmak” diye bir deyim olduğunu, biliyormuyduk."
Kocatepe Gazetesinden Sezer Küçükkurt da 10 Kasım tarihli Atatürkün ardından başlıklı yazısında bu hataya düşenlerden olmuş.
* İstifade edilen Atatürk gibi düşün norveç atasözü deyimi yok! başlıklı araştırma notu için Benan Çetine teşekkürler ederiz.
Vikisöz, özgür söz dizini
Gezinti kısmına atlaArama kısmına atla