Nieman Pick Sendromu

Genel Bilgi
Niemann-Pick hastalığı birçok vücut sistemini etkileyen kalıtımsal metabolik bir hastalıktır. Yağ ve proteinler genellikle vücuda enerji sağlamak amacıyla daha küçük bileşenlere ayrılır. Lipid adı verilen yağ maddeleri zararlı miktarda dalak , karaciğer, akciğer, kemik iliği ve beyinde toplanır. Kas faaliyetlerinde eksiklik, beyin dejenerasyonu, öğrenme bozukluğu, kas tonusu kaybı, temasa karşı artan hassasiyet, spastisite (belirli kasların aşırı aktif hale gelerek, adale katılığına, sertliğine ya da spazmlarına neden olması durumu) beslenme ve yutma güçlüğü, konuşma bozukluğu, dalak ve karaiğer büyümesi semptomlar arasındadır. Hastalık otozomal çekinik olarak taşınır. Niemann-Pick hastalığı kalıtılan gen, belirti ve semptomların çeşitlerine göre 4 farklı temel türde görülür: tip A, tip B, tip C1 ve tip C2.

Belirti ve Semptomlar
Hepatosplenomegali Tip A, en şiddetli türdür, erken çocukluk döneminde başlar ve genellikle Yahudi ailelerde görülür. Zayıflık, normalden büyük boyutta karaciğer ve dalak, şişkin lenf düğümleri, derin beyin hasarı gözlemlenen semptomlardır. Aynı zamanda hastalığa sahip çocuklar göz muayenesiyle tespit edilebilen ‘Japon bayrağı görünümü (cherry red spot)’ adı verilen göz anormalliğine sahip olurlar. Tip A Nieckmann hastalığına sahip çocuklar nadiren 18 aydan fazla yaşarlar.
Tip B ergenlik öncesi dönemde kas koordinasyon bozukluğu ve periferik nöropati (motor, duyusal ve otonomik periferik sinirlerin disfonksiyonu) semptomlarıyla birlikte ortaya çıkar. Dalak ve karaciğer büyümesi (hepatosplenomegalİ), kısa boyluluk, tekrarlayan karaciğer enfeksiyonları ve kanda düşük seviyeli trombosit (trombositopeni) semptomlar arasındadır. Niemann Pick Tip B hastalığı SMPD1 genindeki değişikliklerden kaynaklanır. Otosomal çekinik genle aktarılır. Hastalığa sahip bireyler yetişkinlik dönemine kadar yaşarlar. Tip A ve B türünde sfingomiyelinaz enzimi aktivitesindeki yetersizlik sonucunda zehirli miktarda sfingomiyelin (her bir vücut hücresinde bulunan yağlı bir madde) oluşumu gözlemlenir.
Tip C1 ve C2 türünde gözlemlenen semptomlar çok benzerdir; yalnızca genetik sebeplerle birbirinden ayrılrlar. Niemann Pick Tip C1 ve C2 hastalığı genellikle çocukluk döneminde görülmeye başlar ancak herhangi yaam döneminde belirti ve semptomları ortaya çıkabilir. NPC1 ve NPC2 proteinlerinin eksikliği sonucu ortaya çıkar. Hastalığa sahip bireylerde genellikle kas koordinasyonu bozukluğu (ataksi), gözleri düşey olarak hareket ettirememe (VSGP), zayıf kas tonusu (distoni), şiddetli karaciğer hastalığı, interstisyel akciğer hastalığı gözlemlenir. Zamanla kötüleşen yutma ve yürüme güçlüğü yaşarlar. Hastalık sahibi bireyler yetişkinlik dönemine kadar yaşayabilirler.

Genetik Görülme Sıklığı
Niemann Pick Tip A ve B hastaığı tahminen her bireyden birini etkiler. Tip A, Eskenazi (doğu ve orta Avrupa) Yahudilerinde genel nüfusa göre daha sıklıkla görülür. Eskenazi nüfusunda görülme sıklığı yaklaşık 40 kişide birdir.
Niemann Pick Tip C1 ve C2 hastalığı kişiden birini etkiler; ancak tip C1 çok daha yaygındır. Hastalık daha sıklıkla Nova Scotia’ya yerleşmiş Fransız-Akadyan asıllı bireylerde meydana gelir.

Kalıtım Paterni/ Deseni
Hastalık otosomal çekinik yapılanmayla aktarılır. Bunun anlamı her bir hücredeki her genin iki kopyasının mutasyona sahip olduğudur. Otozomal çekinik gen sahibi her bireyin ebeveynleri mutasyona uğramış genin bir kopyasını taşır ancak genellikle durumun belirti ve semptomlarını göstermezler.

Teşhis Yöntemleri ve Tedaviler
Hastalığın halihazırda bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Tedaviler destekleyici niteliktedir. Çocuklar genellikle enjeksiyon ve ilerleyici nörolojik kayıp sebebiyle ölür. Tip A hastalığına sahip bireyler için de tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Tip B hastalığına sahip bireylerin tedavisi için kemik iliği nakli uygulanmaktadır. Enzim replasmanı ve gen terapisinin gelişimi de tip B için yardımcı olabilir. Bireyin beslenme düzenini kısıtlamak doku ve hücrelerdeki yağ oluşumunu engellemez.

Hastalıkla İlişkili Genler
Niemann Pick tip A ve tip B hastalığı SMPD1 geninde meydana gelen mutasyolar sebebiyle ortaya çıkar. Bu gen asit sfingomiyelinaz enziminin üretimini tetikler. Bu enzim hücre içinde farklı türdeki moleküllerin bozunma ve geri dönüşümünün gerçekleştiği lizozomda seafoodplus.info sfingomiyelinaz, sfingomiyelin adı verilen lipidin (yağ) ceramide adı verilen diğer bir lipid türüne dönüşmesinden sorumludur. SMPD1 geninde meydana gelen mutasyonlar sfingomiyelin lipidinin bozunmasında azalmaya sebep olan acid sfingomiyelinaz enziminin eksikliğine yol açar. Bu da hücrede sfingomiyelin kümeleşmesine sebep olur. Bu lipid hücrede işlevsel bozukluğa ve neticede ölümüne sebep olur. Hücre kaybı, doku ve organların işlevini bozar. Bunlar Niemann Pick tip A ve tip B hastalığına sahip bireylerde bulunan beyin,dalak, karaciğer ve akciğeri kapsar.
NPC1 veya NPC2 genlerinin her ikisinde de meydana gelen mutasyonlar Niemann Pick tip C hastalığına sebep olur. Bu genlerden üretilen proteinler yağların hücre içi hareketini sağlar. Genlerde meydana gelen mutasyonlar, kolestrol ve diğer lipidlerin hareketini engelleyen proteinlerin işlev kaybına dolayısıyla proteinlrin hücre içinde kümeleşmesine yol açar. Çünkü bu lipidler uygun hücrede konumlarında değildir, lipidlere ihtiyacı olan birçok hücre fonksiyonu hasar görmüştür. Niemann Pick tip C1 ve tip C2 hastalığın sahip bireylerde yağların birikimi doku ve organ hasarına , hücrede işlevsel bozukluğa yol açmasının yanı sıra hücre ölümüne sebep olur.

Hastalığın Diğer İsimleri

• Lipid histiyositoz
• Nöronal kolestrol lipidoz
• Nöronal lipidosis
• NPH
• Sfingomiyelin lipidosis
• Sfingomiyelin/ kolestrol lipidosis
• Sfingomiyelinaz eksikliği

Kaynakça
seafoodplus.info
seafoodplus.info
seafoodplus.info#synonyms
seafoodplus.info#disorders-r2
seafoodplus.info?search=niemann%20pick%20disease&#;highlight=%22niemann%20pick%20disease%22%20disease%20niemann%20pick#clinicalFeatures

Niemann-Pick Hastalığı Nedir?

Niemann-Pick hastalığı, lipid metabolizmasını etkileyen yağlar, lipidler ve kolesterolün vücudunuzda depolandığı  kalıtsal bir hastalıktır.

Bu hastalık, ülkemizde Tv8`in reyting rekorları kıran dizisi &#;Kızım&#;`da Buğra Gülsoy tarafından canlandırılan Demir Göktürk karakterinin kızı olan Beren Gökyıldız tarafından canlandırılan  Öykü Göktürk karakterinin hastalığının Niemann-Pick olması ile gündemimize taşındı.

Niemann-Pick hastalığı olan kişiler çeşitli organlarda zararlı miktarda lipit birikmesine neden olan anormal bir lipid metabolizmasına sahiptir. Hastalık öncelikle aşağıdaki organları etkiler:

• karaciğer
• dalak
• beyin
• kemik iliği

Hastalık A, B, C ve E tiplerine ayrılır. Başlangıçta bir D tipi vardı, ancak araştırmalar bunun C tipi bir varyant olduğunu buldu.

A ve B Tipleri , Tip 1 olarak adlandırılır. Tip C, Tip 2 olarak adlandırılır. Tip E, yetişkinlikte gelişen Niemann-Pick&#;in daha az yaygın bir versiyonudur.

Etkilenen organlar, semptomlar ve tedaviler, belirli tipte Niemann-Pick hastalığına göre değişir. Bununla birlikte, her tip şiddetlidir ve bir kişinin yaşam beklentisini kısaltabilir.

Niemann-Pick Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

A tipi

Tip A tipi Niemann-Pick hastalığının belirtileri ve semptomları yaşamın ilk birkaç ayında gözlenir. Bu belirtiler genellikle;

• Karın şişmesi genellikle aylıkken ortaya çıkan karaciğer ve dalağın büyümesinden
• şişmiş lenf düğümleri
• göz içindeki kiraz-kırmızı nokta
• besleme zorluğu
• temel motor becerilerini gerçekleştirmede zorluk
• zayıf kas tonusu
• refleks kaybı gibi diğer nörolojik problemlerle birlikte beyin hasarı
• akciğer hastalığı
• sık solunum yolu enfeksiyonları

B tipi

Niemann-Pick hastalığının B tipi formunun semptomları genellikle geç çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkmaya başlar. B tipi, A tipinde yaygın olarak bulunan motor zorluğunu içermez. B tipi belirtiler ve semptomlar genellikle;

• Genellikle erken çocukluk döneminde başlayan karaciğerin ve dalağın genişlemesinden karın şişmesi
• solunum yolu enfeksiyonları
• düşük kan trombositleri
• Zayıf Koordinasyon
• zeka geriliği
• psikolojik bozukluklar
• periferik sinir problemleri
• akciğer problemleri
• kandaki yüksek lipitler
• gecikmiş büyüme veya normal boyda gelişememe, kısa boy ve göz anormalliklerine neden olur

C Tipi

Niemann-Pick hastalığının C tipi formunun belirtileri genellikle 5 yaş civarında çocuklarda görülmeye başlar. Bununla birlikte, C tipi, bir insanın hayatında, doğumdan yetişkinliğe kadar her zaman görünebilir.

C tipi belirtiler ve belirtiler genellikle şunlardır;

• hareketli bacaklarda zorluk
• genişlemiş dalak veya karaciğer
• sarılık ya da doğumdan sonra cildin sararması
• öğrenme zorluğu
• akılda bir düşüş
• bunaklık
• nöbetler
• konuşma ve yutma güçlüğü
• kas fonksiyon kaybı
• titreme
• özellikle yukarı-aşağı yönde gözlerinizi hareket ettirme zorluğu
• kararsızlık
• yürüme zorluğu
• sakarlık
• görme veya işitme kaybı
• beyin hasarı

E Tipi

Erişkinlerde Niemann-Pick hastalığının tip E formunun semptomları vardır. Bu tip oldukça nadirdir ve durumla ilgili araştırmalar sınırlıdır, ancak belirtiler ve semptomlar dalağın veya beynin şişmesi ve sinir sistemi içinde şişme gibi nörolojik problemleri içerir.

Niemann-Pick Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

A ve B Tipleri

Asit sfingomiyelinaz (ASM), beyaz kan hücrelerinde düzgün bir şekilde üretilmediğinde, A ve B Tipleri ortaya çıkar. ASM, vücudunuzun tüm hücrelerindeki yağları gidermeye yardımcı olan bir enzimdir.

ASM&#;nin düzgün bir şekilde parçalanmadığı durumlarda ASM&#;nin kaldırdığı yağ olan sfingomiyelin hücrelerinizde birikebilir. Sfingomiyelin kurulduğunda, hücreler ölmeye başlar ve organlar düzgün çalışmayı bırakır.

C Tipi

C tipi öncelikle vücudun fazla kolesterol ve diğer lipitleri etkili bir şekilde yok edememesi ile ilgilidir. Uygun bozulma olmadan, kolesterol dalakta ve karaciğerde birikir ve beynin içinde fazla miktarda başka yağ birikir.

Daha önce adlandırılan “tip D”, vücut kolesterolü beynin hücreleri arasında düzgün bir şekilde hareket ettiremediğinde ortaya çıkar. Bu şimdi C tipi bir varyant olduğuna inanılıyor.

E Tipi

Tip E, erişkinlerde görülen nadir bir Niemann-Pick hastalığı türüdür. Bunun hakkında çok az şey biliniyor.

Niemann-Pick Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

A ve B Tipleri

Doktorunuz, ya da çocuğunuzun kan ya da kemik iliğini, beyaz kan hücrelerindeki ASM miktarını ölçmek için, Niemann-Pick hastalığının A ve B tiplerini teşhis etmek için test edecektir. Bu tür bir test sizin veya çocuğunuzun Niemann-Pick hastalığı olup olmadığını belirlemelerine yardımcı olabilir. DNA testi de hastalığın taşıyıcısı olup olmadığını belirleyebilir.

C Tipi

Tip C genellikle özel bir leke ile boyanmış bir cilt biyopsisi ile teşhis edilir. Bir örnek alındıktan sonra, laboratuvar bilimcileri cilt hücrelerinizin nasıl büyüdüğünü ve kolesterolü nasıl taşıdıklarını ve depoladıklarını analiz edeceklerdir. Doktorunuz ayrıca C tipine neden olan genleri aramak için DNA testi de kullanabilir.

Niemann-Pick Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

A tipi

Şu anda A tipi için bilinen bir tedavi yoktur. Destekleyici bakım, her türlü Niemann-Pick hastalığı için faydalıdır.

B tipi

Kemik iliği transplantları, enzim replasman tedavisi ve gen tedavisi dahil olmak üzere birçok tedavi seçeneği kullanılmıştır. Bu tedavilerin etkinliğini belirlemek için araştırmalar devam etmektedir.

C Tipi

Fizik tedavi hareketlilik ile yardımcı olur. Miglustat olarak adlandırılan bir ilaç şu anda C tipi tedavide kullanılmaktadır. Miglustat bir enzim inhibitörüdür. Vücudunuzun yağ bileşenlerini üretmesini engelleyerek çalışır, böylece vücudunuzda daha az birikecektir. Bu durumda, yağlı madde kolesteroldür.

Niemann-Pick Hastalığının Uzun Vadeli  Durumu Nasıl Olur?

A tipi

A tipi Niemann-Pick türü olan bazı çocuklar 4 yaşına kadar yaşamaktadır. Ancak, bu türdeki çocukların çoğu bebeklik döneminde ölmektedir.

B tipi

Niemann-Pick tip B&#;ye sahip olanlar geç çocukluk veya erken yetişkinlik dönemlerinde yaşayabilirler, ancak sıklıkla solunum yetmezliği veya genişlemiş bir karaciğer veya dalağa bağlı komplikasyonlar gibi sağlık problemleri vardır.

C Tipi

Niemann-Pick C tipi her zaman ölümcül. Bununla birlikte, yaşam beklentisi semptomların ne zaman başladığına bağlıdır. Semptomlar bebeklik döneminde ortaya çıkarsa, çocuğunuzun 5 yaşını geçmemesi muhtemeldir. Beş yaşından sonra semptomlar ortaya çıkarsa, çocuğunuz yaklaşık 20 yaşına kadar yaşayabilir. Her bir kişi semptomlarına ve hastalığın şiddetine bağlı olarak biraz farklı görünebilir.

Çocuğunuzun veya çocuğunuzun sahip olabileceği Niemann-Pick hastalığı hangisi olursa olsun, ne kadar erken tanınır ve teşhis edilirse o kadar iyidir. Hastalık araştırması devam ediyor ve bilim adamları hastalığın daha etkin yönetimi ve tedavisine yönelik çalışıyorlar.

HealthLine, Niemann-Pick Disease,

Referanslar

Genetik, ilerleyici, geri dönüşümü olmayan, sinir sistemini ve diğer organları tutan bir lizozomal lipid depo hastalığıdır.

Hastalı anne ve babadan genetik olarak geçiş göstermektedir.

Kendine özgü bir fizik muayene, laboratuvar veya MR belirteci olmaması hastalığın tanısının konulmasında zorlaştırmaktadır.

Erken tanı konulması durumunda nörolojik bulguların başında miglustat tedavisi başlanma şansı yakalanabilir. Erken tedavi bulguların önüne geçilmesinde en önemli etkendir.

Hücre içi lipid metabolitlerinin taşınmasından sorumlu (NPC1 NPC2) yapılarda sorun mevcuttur.

Son derece geniş klinik yelpazede karşımıza çıkabilir. Hastalığa özgü olmayan farklı nörolojik ve sistemik bulgular mevcut. Farklı yaşlarda ortaya çıkan semptomlar mevcuttur.

Doğum öncesinden erişkin döneme kadar her dönemde bulgu verebilir

Bulguların şiddeti çok değişkendir. Kardeşlerde bile tablolar çok farklı olabilir. Bu nedenlerle NPC tanısı konulması sıklıkla gecikir.

Tedavinin hangi aşamada başladığı hastalığın klinik şiddeti için çok önemlidir. Mümkün olan en erken dönemde tedaviye başlanmalıdır.

KLİNİK BULGULAR

Uzamış yenidoğan sarılığı, dalak, karaciğer büyümesi, akciğer hastalıkları görülebilir. Kanamayı durduran kan pulcukları (trombosit) sayısında düşüş (trombositopeni) saptanabilir.

Nörolojik bulgular:

• Yukarı bakış kısıtlılığı önemli bulgulardan biridir.

• Ani kas kuvvetinde kayıplara bağlı düşmeler
• Denge sorunları
• Yutma güçlükleri
• Sinir sistemi gelişiminde gerilik
• Epilepsi (nöbet)
• İşitme kaybı
• Psikiyatrik bulgular görülmektedir.

TANI

Kesin tanı genetik analiz ile konulmaktadır.

NPC1(hastaların %95’i) (18qq12) (> farklı mutasyon var)

NPC2 (hastaların %4’ü) (14q) (18 farklı mutasyon var)               

TEDAVİ

Miglustat:

NPC’nin tek etkili tedavi yöntemi substrat redüksiyon tedavisidir

Bu amaçla çocuklarda ve erişkinlerde miglustat (N-butyldeoxynojirimycin) kullanılır.

Nörolojik bulguların başında başlanması tedavi yanıtlılığı için önemlidir.

Hiç nörolojik bulgusu olmayanlarda uzun süre semptom görülmeyebilir

Yaşam süresi nörolojik bulguların şiddeti ve başlama zamanı ile ilişkili

Yutma güçlüğü ve buna bağlı besinlerin akciğere kaçması: En önemli ölüm nedenidir

Miglustat başlamak hasta yaşam süresini anlamlı olarak arttırmaktadır.

Ancak nörolojik bulguları erken başlayanlarda tedavinin etkinlik daha azdır.

Niemann Pick Tip C tanı, tedavi ve takibi için merkezimize başvurabilirsiniz. Merkez bilgilerimiz için tıklayınız.

Bu konu hakkında bize soru sorabilirisiniz.