Kan Uyuşmazlığı Test

Kan, kaynağı insan olan ve her insanda kendine özgü özellikleri barındıran yaşamsal bir sıvıdır. İnsanların tümünde belirli miktarlarda bulunan kanın yapısı insanların sağlık durumu hakkında pek çok fikir verir.

Kaynağı insan olduğu için acil durumlarda yalnızca başka bir insandan alınan kan ihtiyaç sahibine verilebilir.

Ancak her kanın kendine özgü birtakım özellikleri olduğundan herkes arasında kan transferi gerçekleştirilemez. Kan transferinin gerçekleştirilebilmesi için bireylerin kan grubuna bakılır.

Kan grubu uygun olan insanlar arasında ihtiyaç halinde kan transferi, kan bağışı yapılabilir. Kan grupları A, B ve 0 olarak ayrılır, pozitif veya negatif olarak da bir RH faktörüne sahiptir.

AB-0 ve RH uyuşmazlığı, anne ile yeni doğacak bebeğin kan gurubunun farklı olması durumunda ortaya çıkar. Böyle durumlarda tüm hamilelik boyunca ve doğumda bebeğin yaşam riski var demektir. Peki kan uyuşmazlığı nedir?

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Hamilelik süresince annenin kanı ile bebeğin kanının birbirine karışması gibi durumlar ortaya çıkabilir. Özellikle doğum esnasında bebekten gelen kan annenin kanına karışabilir.

Bu şekilde anne ve bebeğin kanı karıştığında; annenin kanının RH negatif olması, bebeğin kanının ise RH pozitif olması durumunda annenin vücudu bebeğin vücuduna yabancı bir madde olarak tepki verir. Bu nedenle annenin vücudu bebeğin RH pozitif kanına karşı antikorlar yani proteinler oluşturur.

İlk hamilelikte uyuşmazlık olması halinde antikorlar oluşup bebeğin vücuduna etki etmeden doğum gerçekleştir. Ancak oluşan bu antikorlar anne vücudunda kalacaktır.

Bu nedenle ikinci veya sonraki doğumlarda sorunlara neden olma olasılığı ilk doğuma göre oldukça yüksektir. Anne vücudunda oluşan antikorlar plasentaya geçebilir ve bebeğin kırmızı kan hücrelerine saldırabilir. Bu da bebekte hemolitik anemiye yol açabilmektedir.

Bu anemi halinde bebeğin vücudu yeteri kadar kırmızı kan hücresi üretemeden daha fazla kan hücresi yok olur. Kırmızı kan hücreleri vücutta oksijen transferini sağlar.

Yeteri kadar kırmızı kan hücresi olmaması halinde ise bebek oksijensiz kalacak ve bu ciddi sorunlara yol açacaktır. İleri düzey hemolitik anemi bebeğin ölümüne yol açabilir. Kan uyuşmazlığı bu şekilde ölümcül etkilere sahip olabileceğinden, hamilelik durumlarında birçok test yapılmaktadır.

İndirekt Coombs Testi (ICT) Nedir? Neden Yapılır?

İndirekt coombs testi nedir sorusuna yanıt vermekle başlamak gerekirse ICT, kan uyuşmazlığı testi olarak bilinir. Anne veya babanın kan uyuşmazlığı olması durumunda, gebe olan anneden kan alınarak kan uyumu testi yapılır. Diğer rutin kan testleri gibi annenin kolundan bir miktar kan alınarak ICT testi yapılır.

Bu testin amacı çiftler arasındaki kan uyuşmazlığını saptamak değil, hamile anne ile bebek arasında herhangi bir kan etkileşimi durumu olup olmadığını saptamaktır.

Bu test çiftler arasındaki uyuşmazlığı tespit etmek için değildir; annenin kan gurubunun RH negatif, babanın kan grubunun ise RH pozitif olması durumunda zaten bir uyuşmazlık söz konusudur.

Bunun için ayrıca bir test yapılmasına gerek yoktur. Anne baba arasında uyumsuzluk olması durumunda gebeliğin başlangıcında ICT testi yapılır. İndirekt coombs testi negatif çıkanlar tekrardan ayda bir teste tabi tutulurlar.

Bu testin sonuçlarına göre anne sürekli kontrol altında tutulur ve sağlık bir doğum gerçekleştirilmesi amaçlanır. İndirekt coombs testi pozitif çıkanlar ise hekim tarafından önerilecek tedavi planı doğrultusunda tedavi ve takip altına alınmalıdır.

Tüp bebek yaptıran hastalarımızın hikayelerini izlemek içintıklayın.

Kan Uyuşmazlığı Testi Sonuçları

Kan uyuşmazlığı sonuçları hayati önem taşır. İndirekt coombs testinin negatif olması annenin kanında bebeğin kanına karşı herhangi bir antikorun üretilmediği anlamına gelir.

Böylece istenilen bir durum ortaya çıkmış olur. Bebek ile anne arasında kan uyuşmazlığı olsa da anne kanında antikor olmaması, bebeğin kanının annenin kanına karışmamış ve herhangi bir etkileşim meydana gelmemiş olduğu anlamına gelir.

Her ne kadar ICT testi negatif de çıksa, doğuma kadar anneye RH uyuşmazlığı, yani kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

İndirekt coombs testi pozitif çıkanlar risk grubundadırlar. Testin pozitif olması annenin kanında bebeğin kanına karşı antikor bulunduğu anlamına gelir.

Hamilelikte bu kesinlikle istenen bir durum değildir. İndirekt coombs testi pozitif ise annenin kanı bebeğin kanına karışırsa, bebeğin kırmızı kan hücrelerini yabancı bir madde olarak görecek demektir.

Bu durumda annenin antikorları bebeğin kanının yapısını bozar ve bebeğin oksijensiz kalmasına neden olur. Bu sorun hayati riskler taşıdığı için gerekli tedaviler bir an önce yapılmalıdır. Aksi halde anemi, sarılık, kalp yetmezliği ve beyin hasarı ortaya çıkabilir.

Kan Uyuşmazlığı Testi Aç Karnına mı Yapılır?

Tıpta neredeyse bütün kan testleri, kanın saf halini görebilmek amacıyla aç karnına yapılır. Kan uyuşmazlığı testi aç karnına mı yapılır sorusunun cevabı ise bunlardan farklıdır.

Kan uyuşmazlığı sonuçları yalnızca annenin kanında bulunan antikorları değerlendirmek açısından önemlidir. Bu durumun açlık veya toklukla alakası yoktur.

Ayrıca ICT kan uyuşmazlık testi yaptırmaya gelmeden önce anne adayının herhangi bir hazırlık yapmasına da gerek yoktur. Diğer kan testlerinde olduğu gibi koldaki herhangi bir damardan belirli bir miktarda kan alınması yeterlidir.

Bazı anne adaylarında kan verme halinde tansiyon düşmesi gibi durumlarla karşılaşılabildiğinden, bu bireylerin tok gelmesi daha faydalıdır.

Ayrıca evlilikte kan uyumu testi yaptıracak çiftlerin de kan vermeye aç gelmesine gerek yoktur. Yine aynı şekilde koldan, uygun bir damardan kan alınarak gerekli testler yapılır.

Daha önce çiftler kan grubunu bilse dahi eşler arasında kan uyuşmazlığı testi mutlaka yapılır. Bu test yapılarak çiftler gelecekte oluşabilecek konular hakkında bilgilendirilirler.

İndirekt Coombs Testi (ICT) Fiyatı

İndirekt coombs testi fiyatı bütün çiftlerin kafasında bir soru işareti oluşturur. ICT testi sonucu negatif çıkanlar gebeliğin yirminci haftasından itibaren ayda bir kere test yaptırmak durumundadırlar. Test sonuçlarına göre 28. haftadan itibaren RH immünglobulin, yani kan uyuşmazlığı iğnesi yapılması gerekir.

Bu testler anne adayının her zaman sağlık kontrolüne gittiği sağlık kuruluşunda yapılabilir. Aile kurumu ülkemizde önemli olduğundan aile hekimliklerinde, toplum sağlığı merkezlerinde, hastanelerde bu testler ücretsiz olarak yapılabilmektedir. Ancak bazı özel hastaneler fiyat politikaları gereğince ücret talep edebilirler.

Anne adayının ICT testi yaptırdığı yerde, anne adayı ile ilgilenen sağlık ekibi gerekli yönlendirmeyi yaparak sağlıklı bir doğum gerçekleşebilmesi için her şeyi yapacaktır.

Kan Uyuşmazlığı Tedavisi

Kan uyuşmazlığının en önemli tedavisi anne adayına önerilen Rh immünglobulin adı verilen ilaçtır. Hemolitik anemisi olan bir bebeğin durumuna göre tedavi yolu izlenir. Tedavinin amacı bebeğin sağlıklı olmasını sağlamak ve annenin başarılı bir doğum yapmasını gerçekleştirebilmektir.

Ayrıca annenin sonraki doğumlarında oluşabilecek uyumsuzlukların da önüne geçilmesi hedeflenir. Anne ile bebeğin kanının birbirine karışması halinde bazı durumlarda herhangi bir tedavi uygulanmadan beklenebilir.

Bebeğin vücudu zamanla kendisini iyileştirecektir. Tedaviye ihtiyaç duyulması halinde ise bebeğe eritroprotein veya demir takviyesi yapılabilir. Bu ilaçların bebeğe verilmesinin temel amacı bebeğin vücudunun kırmızı kan hücresi üretmesini sağlamaktır.

Hemolitik anemi ileri düzey ise ve bebekte ileri düzey sarılık oluşmuş ise bebeğin göbek kordonundan kan nakli yapılması gerekir. Anemi durumunun şiddetine göre kadın doğum uzmanı erken doğum isteyebilir.

Erken doğum yaptırmanın amacı tedaviye bir an önce başlamaktır. Ayrıca yeni doğan bebeklerin kanlarındaki bilirubin miktarını azaltmak için özel ışıklar kullanılabilir. Bilirubin seviyesini azaltmak önemlidir çünkü gereğinden fazla artması bebeğin beynine zarar verebilir.

Eğer sizin de eşinizle aranızda kan uyuşmazlığı var ise ve gebeyseniz, kan uyuşmazlığı nedir sorusuna yanıt arıyorsanız, en yakın kadın doğum uzmanından muayene randevusu almanızda fayda vardır.

Randevu talepleriniz ve gebelik sürecinize ilişkin aklınıza takılan soruların yanıtlarını almak için 444 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Tüm gebeliklerin %5-10’unda çiftler arasında Rh antijen uyumsuzluğu mevcuttur ki bu durum hastalarımız arasında kan uyuşmazlığı olarak bilinir. Şimdi kan uyuşmazlığına ve gebelikte ne gibi etkileri olduğuna yakından bakalım.

Kan uyuşmazlığı ya da Rh uyumsuzluğu nedir?

Eğer kadın Rh negatif, eşi Rh pozitif ise bu durumda Rh uygunsuzluğu (kan uyuşmazlığı) söz konusudur.

Rh antijeni nedir?

Rh antijeni kırmızı kan hücreleri (eritrositler) üzerinde yer alan bir proteindir. Çoğu insan bu antijeni taşır, bunlar Rh pozitif kişilerdir. Kan hücrelerinde Rh antijeni taşımayanlar ise Rh negatif olur, ki kadınların %15’i Rh negatiftir. Rh pozitif ya da Rh negatif olduğunuz kan grubu kartlarınızda yazar.

Çiftler arasında Rh uyumsuzluğu varsa gebelikte zararı var mıdır?

Anne Rh negatif, baba Rh pozitif ise bu durumda uyumsuzluk var demiştik. Anne gebe kaldığında karnındaki bebeği %50 oranında Rh pozitif olur. Eğer bebek Rh pozitif ise, gebelik ilerlerken bebekten anneye geçen kan hücreleri, taşıdıkları Rh antijeni nedeniyle annenin bağışıklık sistemini uyarır ve antikor oluşumuna neden olur. Ve anne bir kez daha gebe kaldığında, bebeği yine Rh pozitif ise, bu durumda önceki hamilelik sırasında oluşan antikorlar, bu yeni gebelikte plasentadan bebeğe geçer. Bebeğin kan hücrelerini parçalar ve bebekte kansızlık (anemi) oluşmasına neden olur. Bir süre sonra bebeğin vücudunda su birikmeye başlar, tıp dilinde bu duruma ’hidrops’ diyoruz. Olay devam ederse kan uyuşmazlığına bağlı antikorlar bebeğin anne karnında ölmesine neden olur.

Öyleyse kan uyuşmazlığı olan çiftlerde ilk gebelikte sorun oluşturmaz diyebilir miyiz?

Evet. Genellikle ilk gebelikte sorun oluşmaz. Kan uyuşmazlığı takip eden gebeliklerde sorun oluşturma riski olan bir durumdur.

Kan uyuşmazlığının sonraki gebelikleri riske atmaması için neler yapılmalıdır?

Eğer anne Rh negatif, baba Rh pozitifse, yani kan uyuşmazlığı varsa, kadın gebe kaldığında alınacak bazı önlemlerle kan uyuşmazlığının sonraki gebelikleri riske atması engellenir. Nedir bu önlemler?:

1- Gebeliğin 28. Haftasında annede indirek coombs testi bakıldıktan sonra, sonuç negatifse, anneye kan uyuşmazlık iğnesi yapılır. Bu kalçadan yapılan ve tek doz yapılması yeterli olan bir iğnedir.

2- Doğumdan sonra bebeğin kan grubu tayin edilir. Eğer bebek babası gibi Rh pozitif ise, bu durumda anneye bir kez daha kan uyuşmazlık iğnesi yapılır. Yok bebek Rh negatif ise, bu durumda iğneye gerek yoktur.

3- Anne gebe iken kanaması olduğu her durumda anneye kan uyuşmazlık iğnesi yapılır. Ayrıca eşi Rh pozitif, kendisi Rh negatif kadınlara hamileyken amniyosentez gibi girişimler yapıldıysa yine kan uyuşmazlık iğnesi yapılması gerekir.

İndirek coombs testi nedir?

İndirek coombs testi, annenin kanında rh antijenine karşı antikor olup olmadığını saptayan bir testtir. Sonuç negatifse, annede antikor yok demektir, bu iyi bir şey. Sonuç pozitifse annede antikor var demektir, bu antikorlar plasentadan geçip bebeğin kan hücrelerini parçalayabilir. Bu nedenle indirek coombs testi pozitif olduğunda 4 haftada bir test tekrarlanarak antikor düzeyini saptarız. Bebekte de kansızlık gelişip gelişmediğini ultrasonla takip ederiz.

Kendisi Rh negatif; eşi Rh pozitif olan gebelere 28. Haftada kan uyuşmazlık iğnesi yapılmadan önce indirek coombs testi bakarız. Test negatifse, anne duyarlanmamış demektir, beklentimiz de bu yöndedir. Bu durumda anneye koruyucu amaçlı kan uyuşmazlık iğnesi yaparız. Eğer test pozitif gelirse, yani anne duyarlanmış ve antikor oluşturmuşsa bu durumda kan uyuşmazlık iğnesi yapmanın anlamı olmaz ve yapmayız.

Prof. Dr. Yavuz Şimşek

Anne adayı ve bebeğinin kanı arasında meydana gelen uyuşmazlık kan uyuşmazlığı olarak adlandırılır. Kan uyuşmazlığı iki türlü nedenden oluşabilmektedir. İlki anne ve bebeğin kanındaki RH proteini değişikliğinden oluşmaktadır. Anne kanının RH negatif, bebeğin kanının RH pozitif olması halinde meydana gelir. Bir diğer uyuşmazlık türüyse AB0 kan grupları değişikliği nedeniyle meydana gelen kan uyuşmazlığıdır. Bazı hallerde bebeğin kanı anne kanı ile temas etmesi halinde AB0 kan grubu değişikliğinden kaynaklanan kan uyuşmazlığı meydana gelir. Kan uyuşmazlığı nedir, kan uyuşmazlığı iğnesi nedir ve evlilikte kan uyuşmazlığı gibi önemli soruların yanıtları oldukça önemlidir.

Kanda meydana gelen RH faktörü kırmızı kan hücrelerinin haricinde veya yüzey kısmında olan bir proteindir. Kırmızı kan hücrelerinin esnek kalmasına ve şeklinin korumaya katkı sağlar. RH etkeni kişiye anne ve babadan kalıtımsal olarak aktarılmaktadır. 

Kanın yapısında RH etkeni bulunuyorsa birey RH pozitiftir ancak bulunmuyorsa RH negatif olarak değerlendirilir. Anne kanı RH negatif ve bebeğin RH pozitif olması halinde kan uyuşmazlığı meydana gelir. 

Annenin kanı bu RH proteinini yabancı şekilde algılar ve annenin bağışıklık sistemi RH pozitif etkenine karşı antikor üretip savunma oluşturur. Bu durum bebeğin genel sağlığı bakımından önemli problemlere yol açar. Bu bağışıklık savunmasının meydana gelmesi oldukça yavaş gelişim gösterir ve ilk hamilelikte ender sağlık problemi görülür. Kan uyuşmazlığı başka oluşacak olan hamileliklerdeyse önemli problemlere yol açabilir.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

Kan uyuşmazlığının meydana gelmesi iki türlü biçimde gerçekleşir, RH faktörü ve AB0 kan grubu uyuşmazlığı şeklinde belirtilmektedir. Annenin kanı RH negatif ve babanın kanı RH pozitif olduğunda bebeğin kanı RH pozitif olur ise, RH etkeninden kaynaklanan kan uyuşmazlığı meydana gelir. Hamilelik evresinde anne ve bebeğin kanı birbiri ile temas halinde olmaz ancak bazı durumlardan sonra annenin bedeni RH pozitif etkenine karşı duyarlıdırlar. 

Bedende antikor oluşmasının ardından annenin kanı bebeğe geçtiği zaman, meydana gelen antikorlar kırmızı kan hücrelerini parçalar ve öldürür. Bu durumun ardından bebeğin kalbi durabilir veya farklı yıpranmalar meydana gelebilir. Genellikle ilk bebekte problem olmasa bile daha sonra doğan çocuklarda önemli sağlık problemlerine yol açabilir. Anne bedeninin duyarlı olduğu durumlar şu şekildedir;

• Kan nakli uygulaması
• Önceden düşük olma durumu
• Dış gebelik oluşumu
• Daha önce doğum yapılması
• Hamilelik esnasında kanama ile alakalı komplikasyonlar gerçekleşmiş olması

Bebeğin kanı parçalandığında bilirubin meydana gelir. Bilirubin oranının fazla olması sarılığa yol açar. Yenidoğan bebeklerde kan uyuşmazlığından sonra sarılık hızlı bir şekilde oluşur ve zamanında tanı konulan bebekler uygulanan tedavi ile çok fazla problem yaşamaz.

Kan Uyuşmazlığı Testi

Annenin RH negatif babanınsa RH pozitif kana sahip olması halinde anneye 'indirekt coombs' testi yapılmaktadır. Bu testin sonucunun pozitif olması riskli bir durumdur. Bu noktada pozitif olma durumunun miktarıyla bebeğe olan etkinin oranı doğru orantılıdır. Bundan dolayı takibin yapılması önemlidir.  Bu test negatifse anneye koruma amaçlı hamileliğin 3. trimestrende ve doğumun sonrasında kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı yaşandığı hallerde kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi ilk çocuk için ciddi bir tehlike bulunmamaktadır. Fakat daha sonra gerçekleşen doğumlarda tehlike meydana gelmesin diye hamileliğin 28’inci haftasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır. Bebek doğduğu zaman bebeğin RH değerinin kontrolü sağlanır. Negatifse anneye ikinci bir kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanmaz. Anneye ikinci kan uyuşmazlığı iğnesi, bebeğin kan grubu RH pozitif ise doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde uygulanır. 

Bu konu ile alakalı en önemli nokta ise, annenin kan grubu RH negatif, babanın kan gurubu RH pozitifse anne düşük, kürtaj, hamilelik evresinde kanama ya da belirtilen girişimleri gerçekleştirecekse bu operasyonlardan evvel kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanmalıdır. Bir diğer önemli noktaysa RH uygun olmayan her hamileliğin 28. haftasında bu iğnenin yaptırılmasıdır.