Eskişehir Cezaevi Görüş Günleri

Eskişehir H Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nun çocuk koğuşunda tutulan 17 yaşındaki Veli Ersoy, kuruma alındığı günden iki gün sonra kendisini astığı iddiasıyla yoğun bakıma alınmış ve bundan iki gün sonra Haziran tarihinde- hayatını kaybetmiştir.

Konu hakkında yürütülen adli ve idari sürecin gerçeği ortaya koymak adına titizlikle takip edilmesi ve bundan önce hapishanelerde gerçekleşen çocuk mahpus ölümlerinde olduğu gibi cezasızlıkla sonuçlanmaması için sürecin önemini kamuoyunun bilgisine sunma ve görevlilere sorumluluklarını hatırlatma ihtiyacı doğmuştur.

Özgürlüğünden yoksun bırakılarak hapishanelere kapatılan tüm çocukların hakları ve esenlikleri üzerinde devletin ve görevlendirdiği tüm personelin sorumluluğu inkar edilemez. Ne var ki hapishanelerdeki çocuk ölümlerinde bir cezasızlık tablosu çizilmektedir. Bu ölümlerden gündeme taşınan son ikisinde; senesinde Maltepe Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda hayatını kaybeden 15 yaşındaki Onur Önal’ın yargılama dosyasında hapishane idaresinin sorumluluğuna gidilmemiş, senesinde Trabzon E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda hayatını kaybeden 14 yaşındaki Emirhan Nas’ın ölümü hakkında ise savcılık tarafından takipsizlik kararı verilmiştir. Son olarak Anayasa Mahkemesi’nin tarihli kararıyla tutuklama kararı verilirken bireyin çocuk olduğunun dikkate alınması, çocuklar için alternatif tedbirlerin değerlendirilmesi ve tutuklamanın son çare olması gerektiği hatırlatılarak Emirhan Nas’ın tutuklanmasında kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.

Hapishanedeki ölümler ve ölümlerin devamında alınan cezasızlık sonuçları göstermektedir ki gündelik yaşamlarından, temel ve psikososyal ihtiyaçlarından uzakta devletin kontrolü altındaki hapishanelerde tutulan çocukların ölümleri dahi kamu idarelerinin sorumluluğunu harekete geçirmemekte, bağımsız ve sivil denetime kapalı bu kurumlarda şiddet ve hak ihlalleri birer karanlık sayı olarak kalmaktadır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, devletlere kasıtlı ve hukuka aykırı öldürmeden sakınmanın yanı sıra kendi yetki alanında bulunan kişilerin yaşamlarının korunmasına ilişkin uygun tedbirleri alma yükümlülüğü de getirmektedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin çeşitli kararlarında da bu maddeye bağlı olarak mahpusların yaşama hakkının hapishane görevlilerince korunması gerektiği vurgusu yer almaktadır. AİHM, -benzer içerikle önüne gelen- hapishanede ölen çocuk mahpus Bilal Çoşelav davasında Türkiye’yi sözleşmeden kaynaklanan yaşama hakkını korumadığı için senesinde tazminata mahkum etmiştir (Başvuru No: /07).

Veli Ersoy’un ölümüne dair yürütülecek adli ve idari süreçte ölüm sebeplerinin ve yaşama hakkının ihlaline dayanan sorumluluğun tarafsız ve titiz bir şekilde araştırılması gerekmektedir. Gösterilecek bu dikkat, sorumluların tespit edilmesinin yanı sıra yeni ihlallerin gerçeklememesi için alınacak önlemlere de işaret edecektir. Veli Ersoy’un;

&#; Kendisine zarar vermek için girdiği eylemlerin nasıl engellenemediği,

&#; O gün niçin tek başına tutulduğu,

&#; Çocuk koğuşundayken yaşadığı tartışma iddiasının varlığı ve akıbeti,

&#; Koğuşa verilmeden önce psikososyal servis tarafından yapılan görüşmelerin ayrıntıları,

&#; Ölümüne dair ihmaller ve ihlallerin neler olduğu

Açıklığa kavuşmalıdır.

Adalet Bakanlığı’nı, baroları, sivil toplum örgütlerini ve ilgili tüm platformları bu cevapların alınmasında ve yargılama esnasında elde edilecek yeni bulguların incelenmesinde gösterilecek sorumluluğu takip etmeye davet ediyoruz.

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği

Çocuk Hakları Derneği

Çocuk Vakfı

Demokrasi İçin Birlik

Diyalog Grubu

Doğu ve Güneydoğu Dernekleri Platformu

Eksi25 Derneği

Fikir ve Sanat Atölyesi Derneği Çocuk Hakları Merkezi

Genç Umutlar Derneği

İnsan Hakları Derneği

İnsan Hakları Gündemi Derneği

Özgürlük İçin Hukukçular Derneği

Rengarenk Umutlar Derneği

Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği

Türk Psikologlar Derneği

Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı

Türkiye İnsan Hakları Vakfı

Yaşam Bellek Özgürlük Derneği

Yurttaş Girişimi

Adalet Bakanı Sadullah Ergin imzasıyla Cumhuriyet Başsavcılıklarına gönderilen genelgeye göre, Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik gereğince, kapalı ceza infaz kurumlarında yılbaşı dolayısıyla belirtilen günlerde açık görüş yaptırılacak.

Genelgeye göre, her hükümlü bir kez yararlandırılmak üzere Adana E Tipi, Alanya L Tipi, Ankara 1 ve 2 numaralı L Tipi, Antalya E ve L Tipi, Balıkesir L Tipi, Bursa E Tipi, Çorum L Tipi, Denizli D Tipi, Diyarbakır E Tipi, Eskişehir H Tipi, Gaziantep E Tipi, İzmir-Buca Kapalı, Maltepe 1, 2 ve 3 numaralı L Tipi, Mersin E Tipi, Osmaniye T Tipi, Silivri 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8 numaralı L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında kalan hükümlü ve tutuklulara Ocak tarihlerinde olmak üzere 5 gün açık görüşten yararlanacak.

Diğer bütün ağır ceza merkezi ve müdürlük teşkilatı bulunan bağlı kapalı ceza infaz kurumlarında kalan hükümlü ve tutuklulara Ocak tarihlerinde olmak üzere 3 gün, müdürlük teşkilatı bulunmayan bağlı kapalı ceza infaz kurumlarında kalan hükümlü ve tutuklulara Ocak tarihleri tarihleri arasında ve Cumhuriyet Başsavcılıklarının görüşü alınarak kurum tarafından belirlenecek bir günde yapılmak suretiyle 2 gün süre ile açık görüş yaptırılacak.

Sayıları ve konumları değerlendirilmek suretiyle, adli suçlardan hükümlü ve tutuklular ile örgütlü suçlardan hükümlü ve tutuklular için ayrı gruplar oluşturulup, her grubun görüş günleri ve saatleri Cumhuriyet Başsavcılıkları ile kurum idareleri tarafından tespit edilecek. Bu grupların, aynı zamanda ve aynı görüş mahallinde birlikte bulundurulmaması sağlanacak.

İnfaz edilmekte olan ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma veya hücreye koyma disiplin cezası olması durumunda hükümlü ve tutuklular açık görüşten yararlandırılmayacak.
Hükümlü ve tutuklular, belgelendirilmek suretiyle sadece anne, baba, eş, çocuk, torun, büyükanne, büyükbaba ve kardeşleriyle görüştürülecek.

Hükümlü ve tutuklular ile görüşmek isteyen kişilerin, akrabalık durumlarını nüfus idarelerinden veya ilgili konsolosluklardan verilen resmi belgeler ile ispatlamaları gerekecek.

Ancak anne, baba, eş, çocuk, torun, büyükanne, büyükbaba ve kardeşi olmayan hükümlü ve tutukluların, üçüncü dereceye kadar olan akrabalarından en çok üç kişiyle, önceden haber verilmesi ve belgelendirilmesi kaydıyla görüşme yapmaları sağlanacak. Ancak bu fıkra hükmü, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükümlüler hakkında uygulanmayacak.

Hükümlü ve tutuklu sayısının, verilen açık görüş günü sayısına bölünmesi suretiyle görüş gününe kadar gruplar oluşturulacak. Her grubun görüş günü ve saatleri, ailelerine bildirilmek üzere hükümlü ve tutuklulara tebliğ edilecek; hazırlanan program, ayrıca koğuşlara ve ziyaretçilerin görebileceği uygun yerlere asılmak suretiyle her ziyaretçinin, ziyaret gününde ceza infaz kurumuna gelmesi sağlanarak, izdiham önlenecek.
Her grubun açık görüşü bittikten sonra, görüş yerinde bulunan hükümlü ve tutuklular, görevliler nezaretinde dikkatli bir şekilde arandıktan sonra koğuş ve odalarına götürülerek burada sayılacak; kimlikleri fotoğraflı belgelerle kontrol edildikten ve grup mevcudunun tam olduğunun anlaşılmasından sonra, ziyaretçilerin kurum dışına çıkmasına izin verilecek.

İzdihamı, firar ve karışıklıkları önlemek, disiplin ve düzeni sağlamak için Cumhuriyet Başsavcılığı ve kurum yönetimi, zabıta ile işbirliği yaparak gerekli her türlü önlemi alacak; görüş mahallinde yeteri kadar dış güvenlik görevlisi gözlemci olarak bulundurulacak.
Açık görüşler, ceza infaz kurumunun oda ve eklentileri dışında, bu iş için ayrılmış özel bölümünde, bulunmadığı takdirde, ceza infaz kurumu müdürünün uygun göreceği yerde yaptırılacak.

Açık görüşler, görüş süresi yarım saatten az ve bir saatten fazla olmamak kaydıyla, saatleri arasında yaptırılacak. Ziyaret süresi, görüşmenin fiilen başladığı andan itibaren işleyecek.

Bu ziyaretin, aynı haftada yapılması gereken ve önceden belirlenen kapalı görüş veya aylık açık görüş günü ile çakışması halinde, hükümlü ve tutukluların yazılı talebine göre kapalı görüş, aylık açık görüş veya Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik uyarınca Yılbaşı münasebetiyle verilen açık görüş yaptırılacak.

Belirtilen gün ve saatler dışında görüş yaptırılmayacak; bir defa görüş yapan hükümlü ve tutuklular ile ziyaretçilere, herhangi bir nedenle ikinci defa izin verilmeyecek.