Volkanik Set Gölü,Aktif olan volkanik dağlardan çıkan lavların setlerin veya çukurlukların önünü kapatarak su birikintisi oluşturmasıyla meydana gelen göllere volkanik set gölüadı verilir. İlk önce tektonik olaylar sonucu oluşan bu birikintiler, aktif olan volkanik dağların içerisinde bulunan lav vb, materyaller ile yeni bir su birikintisi halini alır. Ülkemizde bunun en iyi örneği Van Gölü'dür. Van Gölü yer kabuğundaki sertleşme ve volkanik sertleşme sonucunda yeni bir hal almış ve volkanik bir set gölü haline gelmiştir. Ayrıca Van Gölü'nün hiçbir denizle bağlantısı bulunmadığı için tek kaynaklarını da yağmur suları oluşturmaktadır. Volkanik set gölleri, ülkemizde sıkça Doğu Anadolu Bölgesinde yer almaktadır. Volkanik Set Gölleri Örnekleri
Son Güncelleme : 25.06.2023 05:42:00 Volkanik Set Gölü ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. |
0 Yorum Yapılmış "Volkanik Set Gölü" Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin |
Sirk Gölü |
Sirk Gölü, buzul aşındırmasından ve birikiminden meydana gelen su birikintisi olan göldür. Kenarları sarp yarım daire şeklindeki çanaklar sirk anlamına gelir. Vadi buzullarının erimesi sonucu sirk gölleri oluşmuştur. Sel kabul havzasında birikip üst ... |
Büyükçekmece Gölü |
Büyük çekmece gölü, deyince aklımıza ilk gelen şey Küçük Çekmece Gölünden daha büyük olduğudur kesin. Halbuki Büyük Çekmece Gölü sanıldığı gibi Küçük Çekmece Gölünden daha büyük değildir. Sadece bulunduğu ova daha büyük olduğu için bu ismi almıştır.B... |
Sapanca Gölü |
Sapanca gölü, tektonik bir tatlı su gölüdür. Marmara bölgesinde bulunan göl Sakarya ilimizin 12 km batısında, Kocaeli ilimizin 27 km doğusundadır. Gölün doğusu Sakarya ili sınırlarında, batısı da Kocaeli ili sınırlarındadır. Göl güneyde Samalı d... |
Krater Gölü |
Krater gölü; Astronomi biliminde gök cisimlerine başka bir gök cisminin çarpması ile oluşan çukurlara için kullanılan isimdir. Günlük hayatta yanardağın ağzı için kullanılır. Dışarıdan daire şeklinde görülür. İç kısımlara doğru daralır. Genel görünüm... |
Muğla Bafa Gölü |
Muğla Bafa gölü, bir diğer adıyla çam içi gölü olarak da bilinmektedir. Geçtiğimiz yıllarda Vafi denizi Ege Bölgesinin en büyük gölü olarak bilinmektedir. Arkeolojik değerler ve tarihi değerler açısından Türkiye'nin en zengin coğrafi bölgesi olarak b... |
Ankara Eymir Gölü |
Ankara Eymir Gölü, Ankara ilinde bulunan bir göldür. Bulunduğu arazi Orta Doğu Teknik Üniversitesine aittir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi öğrenciler eymir gölünde çalışmaktadır. Spor Kulübü Kürek takımı çalışma yeridir. Gölün kenarında Orta Doğu Te... |
Ankara Mavi Göl |
Ankara Mavi Göl, insanların faydalanabileceği 2 milyon 121 metrekarelik geniş bir kullanım alanıyla Kayaş yakınlarında bulunmaktadır. Bayındır Barajı'nın rehabilite edilmesi ile herkese piknik alanı ve eğlence merkezi olarak açılmıştır. Mavi Göl, şeh... |
Baraj Gölleri |
Baraj Gölleri, baraj önüne çekilen setin ardında suların birikmesiyle oluşan yapay göle verilen addır. Bu yapay göller, akarsu vadisinin sular altında kalmasına yol açar. Bu göllerin kapladığı alan, barajın yapılış amacına göre değişiklik göstermekte... |
Kaldera Gölü |
Kaldera Gölü, volkanik hareketler sonucunda toprağın derine çökmesiyle oluşan volkanik kökenli yer şekli olup zamanla çanaklar içerisine yeraltı ve yer üstü sularının birikmesiyle oluşan göl çeşididir. Kazan şeklinde derince bir çukur alan kar, yağmu... |
Suğla Gölü |
Suğla Gölü, Konya ili Seydişehir ilçesi sınırlarında bulunan Suğla Gölü Konya halkının pek bilmediği ve ziyaret edilmeyen göl, çoğunlukla çevre köylülerin sulama kaynağı olan küçük bir göldür. Meşhur Tınaz tepe Mağaralarının bulunduğu yöre yani Seydi... |
Erçek Gölü |
Erçek Gölü, Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan ve Van Gölü'nün doğusunda olan bir göldür. Lavların yığılması ile oluşmuş bir volkanik set gölüdür. Son yapılan araştırmalarda göl çevresinde volkan setine rastlanmadığından gölün havzasının D-B yönlü fayla... |
Obruk Gölü |
Obruk gölü, Türkiyenin doğal güzelliklerinden biri olan Aksaray yolu üzerinde Kızören beldesinde ve Konyadan 75 km uzaklıkta olan Obruk gölüdür. Bulunduğu bölge itibarıyla Kızören Obruğu da denilmektedir. Bölge içerisinde geniş bir yeri kaplaya... |
Sirk Gölü |
Büyükçekmece Gölü |
Sapanca Gölü |
Krater Gölü |
Muğla Bafa Gölü |
Ankara Eymir Gölü |
Ankara Mavi Göl |
Baraj Gölleri |
Kaldera Gölü |
Suğla Gölü |
Erçek Gölü |
Obruk Gölü |
Çamiçi Gölü |
Kestel Gölü |
Bursa İznik Gölü |
Kazak Gölü |
Karagöl |
Limni Gölü |
Gölbaşı Gölü |
Titreyengöl |
Dünyanın En Büyük Gölü |
Michigan Gölü |
Seben Gölü |
Aynalı Göl |
Otlukbeli Gölü |
Sivas Balıklı Göl |
Hillier Gölü |
Tanganika Gölü |
Göl |
Konya Gölleri |
Popüler İçerik |
Çamiçi Gölü Çamiçi Gölü, Aydın ve Muğla il topraklarında yer alan Çamiçi gölü, daha çok Bafa Gölü olarak bilinmektedir. Ege Bölgesinin en büyük gölüdür. (eskid... |
Kestel Gölü Kestel Gölü: ülkemizin gezip görmeye değer özel yerlerinden biri de Kestel gölüdür. Kestel gölünün çevresi İlk çağlara kadar uzanan oldukça eski bir ... |
Bursa İznik Gölü Bursa İznik Gölü, tatil yada dinlenme amaçlı yada iş seyahati nedeni ile yolunuz Bursa'ya düşerse mutlaka gezilip görülmesi gereken yerlerden biridir,... |
Kazak Gölü Kazak Gölü, Tekirdağ'ın Kapaklı ilçe merkezine 2 km mesafede yer alır. İlçe merkezinden itibaren gölü gösteren tabelalar vardır. Yolu düz, araba ve bi... |
Karagöl Karagöl, Ankara'nın Çubuk ilçesine bağlı, 10 hektarlık bir alana ev sahipliği yapan, ziyaretçileri mest eden bir doğa güzelliğidir. Tamamen bir doğa g... |
Kıyı set gölü, adından da anlaşılacağı üzere kıyı kesimlerde oluşan bir yapıdadır. Sarıkum Gölü, Büyük Çekmece Gölü, Küçük Çekmece Gölü, Durusu Gölü ve Akyatan Gölü; ülkemizdeki kıyı set göllerine verilebilecek başlıca örneklerdir.
Kıyı Set Gölleri Nasıl Oluşur?
Set gölü; dalga, akarsu ve akıntıların desteğiyle oluşmuş doğal güzelliklerdir. Buna göre set gölleri; kıyı set gölü, alüvyon set gölü ve volkanik set gölü olmak üzere üç alt başlığa ayrılmaktadır. Lagün olarak da bilinen kıyı set gölleri dalga ve akıntıların taşımış olduğu kum ve benzeri malzemelerden meydana gelir. Bu malzemeler zaman içerisinde birikip, setlenir ve lagünlerin oluşumuna temel sağlar.
Kıyı set gölleri yapı itibariyle karma yapılı göller arasına da dahil edilebilir. Karma yapılı göller; iç ve dış faktörlerin etkisiyle bir çanak oluşturur ve bu çanak bir başka güçle birlikte genişleyip, derinleşir. Kıyı set göllerinin dışında kalan set gölleri de yine karma yapılı olarak tarif edilmektedir.
Kıyı Set Göllerinin Başlıca Özellikleri Nelerdir?
Set göllerinin genel özelliği herhangi bir dış faktörün yardımıyla çukurların ön kısmında doğal bir set oluşturmak ve buranın kapanmasını sağlamaktır. Kıyı set göllerinin oluşumuna etki eden dış faktörler genellikle dalga ve akıntılardır. Bunların yardımıyla koyların önlerinde veya deniz kıyılarında setler oluşur. Kıyı set gölleri, ülkemizde sık rastlanılan türdedir. Buna göre, kıyı set gölleri için lagün ya da deniz kulağı denildiği de bilinmektedir.
Doğal Göller | ||
---|---|---|
Tuz Gölü | Salda Gölü | Volkanik Set Gölleri |
Sapanca Gölü | Kestel Gölü | Erçek Gölü |
İznik Gölü | Karagöl | Nazik Gölü |
Manyas Gölü | Kızören Gölü | Haçlı Gölü |
Doğal Göller | ||
---|---|---|
Tektonik Göller | Karstik Göller | Set Gölleri |
Tuz Gölü | Salda Gölü | Heyalan Set Gölleri |
Sapanca Gölü | Kestel Gölü | Tortum Gölü |
İznik Gölü | Karagöl | Sera Gölü |
Karalar üzerindeki çukur yerleri veya çanakları dolduran su kütlelerine göl adı verilir. Göllerin genel olarak deniz ve okyanuslarla doğrudan bağlantısı yoktur. Yeryüzündeki tatlı yüzey sularının %87’sini oluşturan göller, karaların da %2’sini kaplamaktadır. Bu su kütleleri; yüz ölçümleri, sularının kimyasal özellikleri, havzalarının büyüklüğü, derinlikleri ve yükseltileri gibi özellikler bakımından farklılık gösterir.
Asya Kıtası’nda yer alan Hazar Gölü, 436 400 km²lik alanıyla dünyanın en büyük gölü olma unvanına sahiptir (Görsel 1.70). Gölü besleyen kaynakların azlığı, şiddetli buharlaşma vb. yollarla yaşanan su kayıpları bazı göllerin yüz ölçümlerinin mevsimlik değişimler göstermesine neden olur. Örneğin Büyük Sahra Çölü’nün güney sınırına yakın olan Çad Gölü’nün yüz ölçümü, yıl içerisinde 10 000-26 000 km²ler arasında değişmektedir.
Yer altı ve yer üstü suları ile yağışlar tarafından beslenen göller; sahip olduğu su özellikleri bakımından tatlı, tuzlu, acı ve sodalı olabilir. Göl sularının farklı özellikte olmasını bulunduğu yerin iklim koşulları, göl çanağının kayaç yapısı, gölü besleyen su kaynaklarının su özelliği, gölün büyüklüğü ve derinliği ile gideğenin olup olmaması etkiler. Göller, beslenme kaynaklarından çanaklarına kapasiteyi aşan miktarda su geldiğinde oluşan fazlalığı gideğenleri (göl ayağı) vasıtasıyla boşaltır (Görsel 1.71). Gideğeni olan göllerin suları tatlıdır. Göllerin sınıflandırılmasında
daha çok yer aldığı çanakların oluşum şekilleri dikkate alınır. Göller, oluşum şekillerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır (Şema 1.4).
Tektonik göller, tektonik hareketlerle oluşan çukurların sularla dolması sonucu meydana gelmiştir.
Dünyanın en büyük gölleri genelde tektonik kökenlidir. Afrika Kıtası’ndaki Tanganika, Malawi (Nyassa), Çad ve Victoria ile Asya Kıtası’nda yer alan Hazar, Baykal, Aral ve Lut gölleri tektonik göllere örnek verilebilir (Görsel 1.72).
Karstik göller; kalker, kaya tuzu ve jips gibi suda kolay çözünebilen kayaçların bulunduğu sahalarda
ayrışma ve çökmeye bağlı olarak oluşan çukurların sularla dolması sonucu meydana gelir. Prespa ve İşkodra gölleri karstik kökenli göllere örnek verilebilir (Görsel 1.73). Bu göllerin oluşumunda tektonik hareketler gibi farklı süreçler de etkili olabilir.
Volkanik göller, volkanik faaliyetlere bağlı olarak oluşan krater, kaldera ve maar gibi çukurların sularla dolması sonucu meydana gelir. Türkiye, Endonezya, ABD, İzlanda, İtalya ve Japonya gibi ülkelerde volkanik göllerin tipik örneklerine rastlanır. Volkanik dağların ağızlarında yer alan çukurların sularla dolması sonucu da krater gölleri oluşmuştur. Bu göllere ABD’de yer alan Crater (Krater) Gölü tipik bir örnektir (Görsel 1.74).
Kaldera gölü, bazı volkanlara ait kraterlerin patlama ve çökmelerle genişlemesi sonucu oluşan çanaklarda suların birikmesiyle meydana gelir. Toba (Endonezya) ve Nemrut (Türkiye) düyadaki en büyük kaldera gölleri arasında yer alır. Volkanik patlamalarla oluşan çanakların sularla dolması sonucu da maar gölleri oluşur. Maar göllerine Tikitapu (Yeni Zelanda) ve Viti (İzlanda) gölleri örnek verilebilir (Görsel 1.75).
Buzul gölleri, buzul aşındırmasıyla meydana gelen çanakların (sirk) sularla dolması sonucu oluşur.
Bu göller daha çok kutuplara yakın alanlarda ve dağların yüksek kesimlerinde bulunur. Kanada, Norveç, İsveç, Finlandiya ve İsviçre buzul göllerinin fazla olduğu ülkelerdir (Görsel 1.76).
Doğal set gölleri; çevresine göre alçakta olan vadi, tektonik çukur veya koy gibi yerlerin önlerinin
doğal setlerle kapanması sonucu oluşur.
Volkanik set gölleri; volkanizma sonucu yeryüzüne püsküren lavlar ile katı malzemelerin bir akarsu
vadisi, çanak veya havzanın önünü kapamasıyla oluşur (Görsel 1.77).
Moren set gölleri, buzullar tarafından taşınan morenlerin meydana getirdiği setlerin gerisinde suların toplanması ile oluşur. Günümüzde buzulların olmadığı ama geçmiş dönemlerde buzullar altında kalmış bölgelerde moren set göllerine rastlanmaktadır (Görsel 1.78).
Alüvyal set gölleri; akarsuların taşıdığı alüvyonlarla akarsu yatağı, koy veya körfezin önünün kapanması sonucu oluşur. Bu göllerin oluşumu üç şekilde gerçekleşmektedir. Birincisi, akarsuların yan kollarının taşıdığı alüvyonların ana akarsuyun önünü kapamasıyla oluşur. İkincisi, bir koy veya körfezin ağız kısmının akarsu alüvyonlarıyla tıkanması sonucu oluşur. Ülkemizde yer alan Çamiçi Gölü bu ikinci oluşuma örnek verilebilir (Görsel 1.79). Üçüncüsü de taban seviyesi ve delta ovalarından kopmuş mendereslere ait iki ucun alüvyonlarla kapanması sonucu oluşur.
Heyelan set gölleri, heyelan sonucu dağların yamacından kopup gelen kütlelerin özellikle derin vadilerin önünü kapaması sonucu oluşur (Görsel 1.80).
Kıyı set gölleri, dalga ve akıntıların sığ kıyılara getirdiği malzemelerin koy veya körfezlerin önünü
kapaması sonucu oluşur (Görsel 1.81). Bu göllere lagün veya deniz kulağı gölleri de denir.
Karma yapılı göller, birden fazla faktörün etkisiyle oluşmuştur. Örneğin Arnavutluk-Makedonya
sınırında bulunan Ohri Gölü, hem tektonik hem de karstik kökenli bir göldür (Görsel 1.82).
Yapay göller, insanlar tarafından akarsu yatakları üzerine yapılan setlerin gerisinde suların birikmesi sonucu oluşur (Görsel 1.83). Baraj ve gölet gibi isimler verilen bu göllerden içme ve kullanma suyu temini, elektrik üretimi, tarımda sulama gibi ihtiyaçların karşılanması bakımından yararlanılır.
KAYNAKÇA:COĞRAFYA – 10 Ders Kitabı ( Kenan TÜRKEZ – Mutlu KARAKOÇ – Nurullah BALŞEN – Tolga PEKTAŞ – İsmail ÖZDOĞAN) ISBN 978-975-11-4530-7 |