ziraat bankasi evde bakim maasina kredi / Автор последних обновлений - Анастасия Горохова (Assyat, на seafoodplus.info - Ajse) | PDF

Ziraat Bankasi Evde Bakim Maasina Kredi

ziraat bankasi evde bakim maasina kredi

Автор последних обновлений - Анастасия Горохова (Assyat, на seafoodplus.info - Ajse)

ru
и является интеллектуальной собственностью данного ресурса
Редактор – Алейна Чакыр (Aleyna)

Версия: Следите за обновлениями!

Автор последних обновлений - Анастасия Горохова (Assyat, на seafoodplus.info - Ajse)


ВСЕ АВТОРСКИЕ ПРАВА ЗАЩИЩЕНЫ!
ALL RIGHTS RESERVED
HER HAKKI SAKLIDIR
© seafoodplus.info
1
A
aa! выражает удивление
aba войлок; бурка; войлочный
abajur абажур
abanmak опираться, облокачиваться
abanoz черное дерево, эбеновое дерево
abartı гипербола, преувеличение
abartmak преувеличивать
Abaza абхазец
abdal бродячий дервиш
abdest aptes ритуальное омовение перед молитвой
abdestsiz не совершивший ритуальное омовение
abece азбука
abi старший брат; обращение к старшему по возрасту
abide памятник, монумент
abiye вечернее платье
abla старшая сестра, обращение к девушке, женщине старшей по возрасту
abluka осада, блокада, iktisadi ~ экономическая блокада
abone абонент, подписчик
abraşılık (-ğı) (мед.) проказа
abur cubur вздор, галиматья; мешанина (о пище)
acaba (в вопросительных предложениях выражает удивление, сомнение, нерешительность) интересно;
разве; неужели; ли; а; ~ kim geldi? интересно, кто пришел?
acar сильный, энергичный, смелый, отважный
acayip удивительный, странный, ~ bir hava странная погода; удивительно,странно
acele спешка, поспешность, торопливость; срочный, спешный; ~ telefon konuşması срочный телефонный
разговор
aceleci торопливый, суетливый, нетерпеливый
acemi неопытный, новобранец; новичок
acente агентство; агент; vapur ~si; sigorta ~si страховой агент
acı I 1. 1) горький, 2) перен. пронзительный, пронизывающий; 2. (в разн. знач.) горечь
acı II 1) боль, dış ~ sı зубная боль; 2) страдание; 3) горе
acıbadem – 1. горький миндаль; 2. (арго) хитрый, пронырливый
acıklı 1)печальный, горестный, скорбный; 2) досадный; 3)носящий траур, в трауре
acılı печальный, скорбный, горестный, грустный, ~ gözler печальные глаза
acıkmak проголодаться, acıktınız mı? вы проголодались?, karnım acıktı я проголодался
2
acıma жалость, сострадание, ~ duygusu чувство жалости
acımak 1) болеть (например, о руке, голове); 2) жалеть, сочувствовать, сожалеть;3) прогоркнуть
acımaz безжалостный
acımsı горьковатый
acırga хрен
acısız безболезненный; ~ olarak безболезненно, без боли
acil срочный, спешный, экстренный, ~ çıkış запасный выход; ~ ihtiyaç крайняя необходимость
аcilen срочно, быстро
âcir (ар.) арендодатель; лицо, сдающее в аренду
aciz (aczi) 1) бессилие, немощность, слабость, вялость, 2) неплатёжеспособность
aç I голодный, ~ kalmak голодать, ~ ~ına на голодный желудок; ~ karnına на голодный желудок; ~ bırakmak –
морить голодом
aç II (в разн. знач.) жадный
açacak (-ğı) прибор для открывания бутылок, консервов и т.д.
açar I ключ
açar II аперитив
аçgözlü алчный, жадный, ненасытный
açı угол; аспект, точка зрения
açıcı открывающий, раскрывающий, вскрывающий; iştah ~ возбуждающий аппетит
açık 1) открытый, ~ pencere открытое окно, 2) просторный, широкий, ~meydan широкая площадь, 3)
непокрытый; 4) ясный, ~ hava ясная погода,5) светлый (о цвете) ~ mavi светло-голубой, 6) вакантный; 7)
включенный 2. откровенно, прямо ~ konuşmak говорить откровенно, прямо
açıkça прямо, откровенно
açıkgöz ловкий. расторопный, хитрый; ловкач, пройдоха, плут
açıklama разъяснение, пояснение; заявление, сообщение; дикторский текст к фильму
açıklamak разъяснять, объяснять
açıklık (ğı) 1. простор, 2) открытое место, лужайка 3) астр. азимут 4)отверстие, 5)промежуток, интервал 6)
светлый оттенок (тон) 7)ясная (безоблачная) погода 8)ясность, четкость 9) откровенность, прямота 10)
оголенность, обнаженность, неприкрытость
açıksaçık непристойный, неприличный; полуобнаженный, слишком открытый
açıksaçıklık (-ğı) неприличие, непристойность
açıktan 1) издалека 2) без труда, легко; ~ para kazanmak легко зарабатывать деньги
açılış открытие
açılmak (açılır) 1)открываться (напр. о магазинах, зрелищных мероприятиях) 2) вести, выходить, (напр., о
дверях, окнах) kapı balkona açılır дверь выходит на балкон
açıortay биссектриса

3
açlık (ğı) голод, ~grevi голодовка
açmak 1) открывать; 2) включать, radyoyu aç включи радио; 3) доверять (напр., тайну); 4) рыть; 5) сверлить
açmaz 1. замкнутый, скрытный 2. 1) трудное положение, 2) махинация, плутовство
ad 1) имя, adınız ne(dir)? как вас зовут? как ваше имя?; ~ koymak давать имя, называть; 2. наименование,
название; 3. репутация, слава
ada остров
adacık (-ğı) островок
adaçayı (-nı) шалфей
adale мышца, мускул
adalet (-ti) справедливость; 2) юстиция, правосудие; ~ sarayı дворец правосудия
adaletli справедливый, беспристрастный
adaletsiz неправильный, несправедливый
adam 1) человек, devlet ~ı государственный деятель, iş ~ları деловые люди, бизнесмены, 2) мужчина
adamak I + Д.п., В.п. обещать; давать обет; давать слово
adamak II + Дп. посвящать кому-л., чему-л. (напр. книгу)
adamca 1) численно; 2) по-человечески, по-людски
âdap (-bı) мн. от edep обычаи, традиции; правила, порядки
adaş тёзка
adatavşanı (-nı) кролик
aday кандидат
adçekmek (adçeker) тянуть жребий
adem (ар.) yokluk отсутствие; ~ mesuliyet безответственность; отсутствие ответственности
adenit (-ti) (мед.) аденит, лимфоденит
adet (-ti) 1) число, количество 2) штука
âdet (-ti) 1) обычай, ~olduğu gibi как водится, 2) привычка, 3) менструация
âdeta прямо, прямо-таки, просто
adım шаг
adi простой, обычный, заурядный; низменный, вульгарный
âdil справедливый
adlamak + В.п. называть, давать имя кому-л.
adlı имеющий какое-л. имя, по имени; знаменитый
adli судебный, юридический
adliye юстиция
adliyeci юрист, работник юстиции
adres адрес
adsız без имени / названия

4
af (affı) 1) прощение, извинение, ~ınızı dilerim прошу извинения (прощения); 2) помилование, амнистия
afaroz отлучение (от церкви)
afet (-ti) 1. катастрофа, бедствие 2. красавица
affedebilme возможность прощения
affetmek 1)извинять, прощать, affedersiniz извините, простите; 2) миловать, амнистировать
Afgan афганский
Afganlı афганец, житель Афганистана
afiş афиша, объявление
afiyet здоровье, ~olsun! на здоровье! приятного аппетита
afyon опиум
ağ сеть, сетка
ağa господин
ağabey старший брат
ağaç (-cı) дерево; деревянный; elma ~ı яблоня
ağaçkakan дятел
ağaçlı обсаженный деревьями, с деревьями; ~ arazi лесистая местность
ağır тяжёлый, трудный; медленный; тяжело; неторопливо; ~ ~ медленно, потихоньку, важно; ~ bir iş трудная
(тяжёлая) работа; ~ bir yük тяжёлая ноша, груз
ağırayak (-ğı) беременная, на сносях
ağırlaştırıcı отягчающий; ~ sebepler отягчающие (вину) обстоятельства
ağırlık (-ğı) тяжесть, серьёзность
ağız (ağzı) I рот
ağız (ağzı) II острие, лезвие
ağız (ağzı) III устье, горлышко, горло; ~ı dar şişe бутылка с узким горлом
ağız (ağzı) IV говор, диалект, наречие; ~ çabukluğu скороговорка; satıcı ~ağzı жаргон лавочников
ağızbirliği (-ni) единодушие, согласованность, сговор, ~ etmek договориться, сговориться
ağızlık (-ğı) 1) мундштук, 2) намордник
ağlamak плакать
ağlatmak + В.п. заставлять плакать кого-л.
ağrı боль; ~ durdumu bir ilaç болеутоляющее средство; baş ~sı головная боль; ~ vermek + Д.п. причинять боль
кому-л.
ağrılı 1) болезненный, причиняющий боль (страдания), больной, ~ dişi больной зуб; 2) печальный, скорбный,
страдающий.
ağrımak болеть
ağrısız 1) безболезненный; 2) не знающий печали (забот), неунывающий; ◊ ~baş беззаботный человек.
ağtabaka ретина, сетчатая оболочка, сетчатка

5
ağustos август
ah (выражает сожаление, раздражение, тоску, радость) ах!, ох!, ой!; ~lar çekmek охать, вздыхать
ahali жители, население
ahbap (-bı) друг, приятель
ahdetmek (ahdeder) обязываться, брать на себя обязательства
ahdi договорный, обусловленный договором
ahır конюшня, стойло; хлев
ahiret (-ti) ар. потусторонний (загробный) мир
ahlâk (-kı) мораль, нравственность
ahlâkçı моралист, блюститель нравственности
ahlâkdışı (человек) не признающий этических норм; аморальный, неэтичный
ahlâklı нравственный, благовоспитанный
ahlâksız безнравственный, аморальный; непристойный
ahlat (-tı) дикая груша
ahmâk (-ğı) (арго) дурак
ahmâkça глупо, по-дурацки
ahmâklaşmak глупеть, становиться глупым
ahşap деревянный; ~ ev деревянный дом
ahtapot (-tu) 1) спрут, осьминог; 2) полип, опухоль; 3) приживальщик, нахлебник
ahu дикая коза; антилопа
ahududu (-nu) малина
ahval (-li) - мн. от hal состояние, положение; ~i umumiye общее положение, состояние чего-л.; dünya ~i
международное положение
aile семья, семейство; ~ durumu семейное положение; ~ hukuku семейное законодательство; ~ reisi глава
семьи; ~ sahibi семейный человек
ailece всей семьей
ait 1) касающийся, относящийся; size ~ bir mesele вопрос, касающийся вас; 2) принадлежащий; ona ~ toprak
принадлежащая ему земля; olmak а) касаться, относиться; b) принадлежать
ajans агентство; ticaret ~ı торговое агентство
ajurlu ажурный; ~ çorap ажурные чулки
ak белый (чаще в переносном значении)
akaç (-cı) сток; дренажная труба; дрена; водосток
akademi академия
akademisyen академик
akademisyenlik (-ği) звание академика
akamet (-ti) бесплодие

6
akarsu 1) река, речка, ручей, арык; 2) нитка алмазов или жемчуга
akaryakıt жидкое топливо, горючее
akasya акация
akbaba 1) седовласый старец, глубокий старик; 2) чёрный гриф, бородач
akçe (ар.) деньги
akciğer (анат.) лёгкое; ~zarı плевра; ~zarı kovuğu плевральная полость
akdetmek заключать (напр., мир, договор)
akı течение, поток
akıcı 1) текучий, жидкий; 2) плавный, гладкий; 3) ровный (о почерке); 4) лёгкий (напр., походка).
akıl (aklı) ум, разум, рассудок; память; ~ defteri записная книжка; ~nda kalsın! помни! (не забудь!)
akılcılık (-ğı) рационализм
akıllı умный; kısa ~ недалекий, ограниченный
akılsız неумный, глупый
akım 1) течение, поток; 2) elektrik ~ электрический ток; doğru ~ постоянный ток
akın 1) приток, наплыв, поток; 2) налёт, нападение, набег
akıntı течение, поток
akış течение (в разн. значениях); nehrin ~ı течение реки
akışkan текучий
akışlamak аплодировать
akide 1) вера, вероучение; 2) доктрина; принцип; 3) пустословие, болтовня
akik (-ği) (мин.) агат
аkis (-ksi) 1) отклик, эхо; 2) отражение; 3) обратное; ~ini iddia ediyor он утверждает обратное (тому, что
говорилось)
akit (-kdi) 1) заключение; 2) акт, договор, соглашение, контракт; 3) союз, брак
akkan лимфа; ~ dolaşımı циркуляция лимфы; düğümü лимфатический узел
aklamak 1) делать белым, отбеливать; 2) оправдывать, реабилитировать; прощать
aklanmak 1) становиться белым; 2) перен. выходить чистым; 3)быть реабилитированным
aklî разумный, рациональный; ~ı başında bir kadın разумная женщина
akmak (akar) 1) течь, протекать; литься; 2) сыпаться, высылаться
akmaz стоячий (о воде)
akort (-du) муз. аккорд; настройка (инструмента)
akpelin (бот.) полынь горькая
akraba родственник, родственники
akrabalaşmak породниться, стать родственниками
akrabalık (-ğı) родство, родственные отношения; kan ~ı кровное родство
akrep (-bi) скорпион

7
aksak хромой, прихрамывающий; плохо идущий; отстающий
aksakal аксакал, почтенный старец
aksam части, детали, принадлежности
aksamak прям. и перен. хромать
aksan 1) акцент; 2) ударение
akseleratör ускоритель, катализатор, акселератор
aksesuvar аксессуар
aksırmak чихать
aksi 1) обратный, противоположный; ~ takdirde в противном случае, иначе; ~nе наоборот; 2) упрямый
akşam вечер; вечером
aktarma 1) пересадка, (пассажиров); 2)перегрузка (товаров)
aktif активный
aktör актер
aktris актриса
аkuamarin аквамарин
akü akümülatör аккумулятор
aktüalite 1) актуальность, злободневность;2) текущие события; 3) кинохроника
akustik (-ği) акустика
akyuvar лейкоцит
al алый; ~ bayrak алый флаг (стяг)
ala 1) разноцветный; пёстрый 2) светло-каштановый
alabalık (-ğı) разновидность форели
alabildiğine насколько можно, как только можно, вовсю
alabros стриженный под бобрик (о волосах)
alaca пёстрый (о цвете, ткани)
alacak (-ğı) долг, (который следует получить с кого-л.); sizden ~ım var мне причитается с вас, вы мне должны
alacakaranlık (-ğı) сумерки
alacaklı заимодавец
alan I площадь, площадка; hava ~ аэродром
alan II отрасль, область, поприще, арена; spor ~ında в области спорта; diploması ~ında на дипломатическом
поприще; her ~da во всех областях
alârm 1. тревога; otomatik ~ сигнал тревоги; 2. будильник
alaşım сплав
alay I 1) шествие, процессия; 2) толпа; bir ~ много; толпами, массами; 3) воен. полк
alay II насмешка, издёвка; ~ etmek (ile) насмехаться, издеваться; ~а almak поднять на смех
alaycı насмешник

8
albastı родильная горячка
albay полковник
albeni привлекательность, обаяние, очарование, прелесть
albenili привлекательный, обаятельный, очаровательный
albüm альбом
alçak 1)в разн. знач. низкий; ~ iskemle низкая скамейка; ~ ses низкий голос, бас; 2) низкий,
подлый
alçaklık (-ğı) низкое положение; низость, подлость
alçamak унижать, оскорблять кого-л.
alçı гипс; ~уа almak наложить в гипс; положить в гипс
aldatıcı обманщик, лжец; ложный
aldatmak обманывать; водить в заблуждение
aldırmaz безразличный, безучастный; равнодушный
alegori аллегория
aleksandrit (мин.) александрит
alem 1) знамя, флаг 2) металлическая конструкция в виде полумесяца, шпиль и т. п., прикрепляемые на
минарете, куполе и т. п.
âlem 1) мир, вселённая; 2) мир, круги; spor ~i спортивный мир, спортивные круги; 3) люди, посторонние
alenen (ар.) явно, открыто, публично; на виду у всех; не скрывая
alerji аллергия
alerjık аллергический
alet (-ti) орудие, инструмент
alev (прям. и перен.) пламя; ~ alır воспламеняющийся
Alevî (ар.) шиит
alevlenmek (прям. и перен.) воспламеняться
aleyhtar противник, оппозиционер
alfabe азбука, алфавит; ~ sırasıyla в алфавитном порядке
algı восприятие, перцепция
algılamak воспринимать, познавать
alıcı I покупатель; клиент; приёмник
alıcı II televizyon ~sı телевизионный приёмник
alıç (-cı) рябина обыкновенная; вид боярышника
alık глупый, придурковатый; глупо, ошалело
alım взятие; покупка, закупка
alımlı привлекательный, симпатичный, приятный
alın (-lnı) лоб

9
alındı расписка, квитанция
alıngan впечатлительный, слишком чувствительный, быстро и бурно реагирующий; мнительный; обидчивый
alınganlık (-ğı) чувствительность
alıntı 1) цитата, выдержка 2) заимствование
alışkan привычный; приученный
alışkanlık (-ğı) привычка, навык; fena ~ дурная привычка
alışkı привычка
alışmak привыкать, свыкаться, приучаться
alışveriş купля-продажа, торговля
alim ученый
alkış аплодисменты, овация
alkışlamak + В.п. аплодировать
alkol (-lü) алкоголь
alkollü алкогольный
alkolsüz безалкогольный; ~ içki безалкогольный напиток
Allah аллах, бог; ~ ~ ! боже мой!, бог ты мой!; ◊ ~ bilir бог его знает, неизвестно; ~ senden razı olsun спасибо
тебе; ~а ısmarladık до свидания; ~а şükür слава богу
almak (alır) 1) брать; 2) получать; 3) покупать
Alman немец, немка
Almanca немецкий язык
almanak 1) альманах (сборник); 2) календарь (содержащий астрономические, метеорологические и другие
сведения)
almangümüşü (-nü) мельхиор
alo алло!; ~ ~ neresi orası? алло алло откуда говорят?
alt 1. низ, нижняя часть; 2. нижний; ~ kat нижний этаж; 3) под; внизу; yer ~ında под землёй
altar алтарь
altderi дерма, кожа
altgeçit (-di) подземный переход
altı шесть
altıgen шестиугольник; düzgün ~ правильный шестиугольник
altın золото; золотой
altıncı шестой
altışar по шести; ~ lira по шести лир
altmış шестьдесят
altmışıncı шестидесятый
alyuvar эритроцит, ama но, однако

10
ama но
amaç (-cı) (в разн. знач.) мишень, цель
amalgam амальгама
aman ох!, о боже мой!; помилуй!
amansız беспощадный
amatör любитель; любительский
ambalaj упаковка; ~ etmek упаковывать
ambar 1) склад, хранилище
ambargo эмбарго
amberbaris барбарис
ambulans скорая помощь
amca 1) дядя (со стороны отца); дядя (почитательное обращение к старшим); ~ kızı двоюродная сестра (со
стороны отца); ~ oğlu двоюродный брат (со стороны отца)
amel (ар.) işhal, sürügün понос, расстройство желудка; ~ ilacı слабительное средство
ameliyat (-ti) операция
аmetist (-ti) (мин.) аметист
amin (ар.) аминь! да будет так!
аmir начальник
amonyak аммиак
amortısman 1) амортизация; 2) постепенная выплата долга; 3) выкуп облигаций
ampul 1) лампочка (электрическая); 2) ампула
an миг, момент, мгновение
ana 1. мать; ~ dili родной язык; ~ baba родители; 2. главный, основной; ~ cadde основная (главная)
магистраль
anababa родители
anahtar ключ
anahtarlık (-ğı) брелок для ключей; футляр для ключей
analık (-ğı) 1) материнство; материнское чувство; 2) матушка; 3) мачеха
analitik аналитический
ananet (-ti) (ар.) (анат.) половое бессилие, импотенция
anayasa конституция
anayurt (-du) родина, отечество.
ancak лишь; между тем
andızotu (-nu) (бот.) девясил
ane (ар.) (анат.) лобковая кость
anemi анемия, малокровие

11
anestezi анестезия, наркоз; yerli ~ местный наркоз
angarya принудительные работы
anıt памятник, монумент
aniden неожиданно, внезапно, вдруг
anjin ангина
anket (-ti) бланк анкеты
anlam смысл, значение
anlamak понимать; разбираться; анализировать
anlamdaş синоним
anlamlı имеющий какое-л. значение; многозначительный; знаменательный
anlamsız бессмысленный, абсурдный
anlaşılmak быть понятым
anlaşılmaz непонятный, неясный
anlaşıt (-dı) компромисс
anlaşma соглашение. договор; договоренность; evlilik ~sı брачный договор
anlaşmak объясняться; договариваться; понимать друг друга
anlaşmazlık (-ğı) конфликт, разногласие
anlatı повествование, рассказывание
anlatıcı рассказчик, повествователь
anlatmak объяснять; рассказывать; anlatabildim mi? понятно?
anlayış понимание, сообразительность karşılıklı ~ взаимопонимание
anlayışlı понятливый, сообразительный
anmak упоминать; вспоминать, отмечать
anne мать, мама
anneanne бабушка со стороны матери
anomali аномалия, отклонение от нормы
anonim анонимный
anormal анормальный, ненормальный
ansızın внезапно, вдруг
ansiklopedi энциклопедия
ant (-dı) клятва
antarktik антарктический
anten спутниковая антенна
antepfıstığı (-nı) (бот.) фисташка настоящая
anterit (мед.) энтерит, воспаление тонких кишок
antik древний; Antik Roma Древний Рим

12
antika редкая вещь, редкость; антикварный; странный, чудной
antikor антитело
antipati антипатия
antiseptik антисептический
antlaşma договор
antrenman тренировка
antrenör тренер
anus (анат.) анальное (заднепроходное) отверстие
apaçık совсем открытый
apak совершенно белый
apandis аппендикс
apandisit (-di) аппендицит
apartman дом (многоквартирный)
apar topar поспешно, торопливо; впопыхах
apse абсцесс, нарыв, гнойник
aptal идиот, дурак
ar стыд, смущение
ага I расстояние, промежуток (во временном пространстве)
ara II отношение (между людьми ~lаrı açıktır они в ссоре; onlar ~sında cpеди них
araba повозка, телега; экипаж; автомашина автомобиль
arabacı извозчик, кучер
aracı посредник
aracılık (-ğı) посредничество
araç (-cı) средство
araçsız непосредственный, прямой непосредственно, прямо
aradan с тех пор; с того момента, с того времени
aralık приоткрытый
aralık (-ğı) 1) промежуток, пространство, промежуток времени, время
Aralık (-ğı) декабрь
aralıksız беспрерывный, безостановочный
aramak искать
Arap (-bı) араб
Arapça арабский язык
araştırma исследование
araştırmak 1) обыскивать; 2) исследовать, изучать
arayış поиски; kendini bir ~ поиски себя

13
araz симптом, признак
arazi земля, территория, земельный участок
ardıç (-cı) можжевельник; ~ rakısı можжевеловая водка
ardın (служ. слово) следом;~ ~ назад; задом; пятясь; отступая
ardınca позади, вслед за, следом за, по пятам
argo арго, жаргон, сленг
arı пчела
arılamak + В.п. чистить, очищать, выбирать сор (из крупы)
arıza поломка, неисправность; авария
arif (ар.) понятливый, смышленный, сообразительный
arife канун; bayram ~sinde накануне праздника
aristokrasi аристократия
aristokrat аристократ
aritmetik (-ği) арифметика; арифметический
Arjantin Аргентина
Arjantinli аргентинец, аргентинка
ark (-kı) I оросительный канал
ark (-kı) II 1) арка, свод; 2) электрическая дуга
arka 1. 1) спина; спинка; 2) задняя, обортная сторона; 3) продолжение; ~sı var продолжение следует;
~sında за чём-л., позади чего-л. evin ~sında bahçe var за домом есть сад задний, находящийся за чем-л.
arkadaş товарищ; mesai ~ı друг по переписке; iş ~i коллега,соратник
arkadaşlık (-ğı) дружба, дружеские отношения
arkeoloji археология
arktik арктичеcкий
arlanmak стыдиться, смущаться
armağan дар, подарок; премия
armak (arır) утомляться, уставать, ослабевать
armatör судовладелец
armut (-du) rpyша; дурак, простофиля
arpa ячмень
arsa земельный участок (под постройку)
arsen(ik) мышьяк
arsız бессовестный, нaхaльный, навязчивый.
artı 1. плюс; 2. 1) положительный, позитивный; 2) прибавочный
artık (-gı) I oстаток, излишек; остающийся, лишний
artık II уже, нaконeц

14
artım увеличение, рост
artırma аукцион
artırmak увеличивать, повышать
artmak увеличиваться, повышаться
arya ария
arzetmek (arzeder) представлять; докладывать, сообщать
arzu желание, охота
asalak (-gı) паразит
asalet (-ti) (ар.) 1. знатное происхождение, родовитость, благородство; 2. действие от своего имени
asaleten (ар.) лично от себя; по своей воле
asansör лифт
asayiş 1) порядок, спокойствие; 2) безопасность
asbest (-ti) асбест
asfalt асфальт; асфальтовый
asgarî минимальный
asıl (aslı) 1) оригинал, подлинник; 2) основа, сущность; ~ında В своей ocновe (сущности); seafoodplus.infoный,
истинный; 3. именно, как раз
asılmak 1) быть повешенным; 2) виснуть
asılsız беспочвенный, необоснованный
asır (-srı) век
asi непокорный, мятежный, бунтарский; бунтовщик, мятежник; повстанец
asil знатный; аристократический; благородный
asistan ассистент
asit (-di) кислота
asker воин, солдат
askerlik (-ği) – военная служба, воинская обязанность
askı 1) вешалка; 2) подтяжки
asla ни за что, никогда, никоим образом
aslan 1) лев; 2) (перен.) мужественный, храбрый человек
аslında по существу, на самом деле; в действительности
asma висячий; ~ koprü висячий мост
asmak вешать; висеть
aspirator пылесос; всасыватель
aspirin (мед.) аспирин
astar подкладка
astım (мед.) астма
15
astımlı астматик
astragan каракуль
Asuri ассириец
aş еда, пища
aşagı 1. низ; ~da внизу; 2 низкий, нижний; ~ kat нижний этаж; ~ fiyat низкая цена 3. вниз; ◊ ~yukarı около,
приблизительно
aşağılamak 1) понижаться, снижаться, опускаться, падать (о цене, качестве и т.д.); 2) унижаться, опускаться
aşağılık (-ğı) 1. 1) низкое качество; 2) низость; подлость; 3) унижение; 2. простой, грубый
aşama чин, ранг, звание; сан, класс, ступень, степень
aşçı повар
aşçıbaşı (-nı) главный повар; известный кулинар
aşı прививка; вакцина
âşık влюбленный; ~olmak быть влюбленным
aşılamak (прям. и перен.) прививать
aşınmak изнашиваться, протираться, рваться; делаться слабым, слабеть; разъедаться, разрушаться
aşiret (-ti) племя, род
aşırı чрезмерно, очень; чрезмерный, крайний
aşırıcı экстремист
aşırılık (-ğı) чрезмерность, крайность, излишество, излишек; крайняя степень
aşk (-kı) любовь
aşkolsun (междометие) браво! молодец! ну и ну! потрясающе!
aşmak (aşar) преодолевать, переваливать, превышать
at (-tı) лошадь; конь
ata отeц; дед, дедушка
ataerki патриархат
ataerkil патриархальный
atak атака
atamak назначать кого (на должность и т.н.)
atardamar 1) артерия; 2) магистраль, магистральная улица
atasözü (-nü) пословица
ataşe атташе
atatürkçü кемалист
atbalığı (-nı) сом
atelye мастерская, ателье; цex
ateş огонь; (прям. и перен.) жар, пыл; ~ etmek стрелять, вести огонь; ~i var у него есть температура; ◊
~ pahasına по бешенной цене; ~le oynamak играть с огнем. ateşböceği светляк обыкновенный
16
ateşçi кочегар, истопник
ateşkes прекращение огня
ateşlemek 1) зажигать; sobay ~ затопить печь; 2) совершать поджог; 3) стрелять, вести огонь
ateşli 1) огненный; огневой; горящий; 2) имеющий жар; температуру; 3) перен. горячий; пламенный, пылкий, 4)
перен. возбужденный, взволнованный
ateşzede погорелец
аtılgan смелый, отважный, бесстрашный; напористый, предприимчивый, ловкий; дерзкий
atılmak быть брошенным; бросаться, устремляться
atış стрельба
atıştırmak торопливо есть (или пить)
atik ловкий, проворный, расторопный; ловко, проворно, быстро
atlama (прям. и перен.) прыжок, скачок
atlamak прыгать, перепрыгивать
atlet атлет
atlı всадник; кавалерист
atlıkarınca кapyсель
atma метание c.; disk ~ метание диска
atmaca ястреб
atmak (atar) бросать, метать; стрелять; стучать, биться (напр. о пульсе, сердце)
atölye ателье
audit аудит
av oxoтa; рыбалка
aval 1) поручительство в платеже по векселю, аваль; 2) поручитель
avanak (-ğı) дурень, простофиля, простак; остолоп
avans аванс
avantaj выгода
avantürist авантюрист; авантюристический
Avar аварец
avare 1. праздношатающийся, шалопай, бездельник; 2. порывистый (о ветре)
avarya авария
avaryasız безаварийный
avcı охотник
avize люстра
avlamak охотиться; balık ~ ловить рыбу
avlu двор
avrat (-dı) баба, женщина; жена
17
Avrupa Европа
avuç (-cu) ладонь; горсть, пригоршня
avukat (-tı) адвокат
avukatlık адвокатский; ~ ve danışmanlık hizmetleri адвокатские и консультационные услуги
avunç (-cu) утешение
avundurmak утешать
Avusturya Австрия
ay 1) луна; 2) мecяц; bugün ayın kaçı? Какое сегодня число?; hangi aydayız? Какой сейчас месяц?;
şubat ayındayız сейчас февраль
aya святой, святая
ayak (-ğı) I нoгa; aylın ~ босиком
ayak (-ğı) II ножка (нaпp. стола)
ayak (-ğı) III ступень, ступенька
ayakkabı (-nı) бувь
ayakkabıcılık (-ğı) торговля обувью
ayar точность, верность; проба (на благородных металлах
ayarlamak выверять, регулировать
ayaz мoрoз
ayazlı морозный и ясный
aybaşı (-nı) месячный, менструация
ayça молодой месяц, серп Луны
ayçiçeği (-ni) подсолнечник
aydın I светлый; ясный
aydın II интеллигент
aydınlatma освещение
aydınlatmak освещать, делать светлым; разъяснять
aydınlatmış освещённый
aydınlık (-ğı) светлое, освещенной место; светлый
aygıt (-tı) прибор, аппарат; telefon ~ı телефонный аппарат
ayı медведь
ayık трезвый
ayıklamak + В.п. перебирать, сортировать, очищать, выбирать сор (из крупы)
ayıp (-bı) стыд, срам; постыдный, позорный
ayıplamak стыдить, корить; осуждать, порицать
ağırayak (-ğı) беременная, на сносях

18
ayırmak 1) отделять, разъединять, разлучать; 2) различать, видеть разницу; 3) занимать, держать,
выделять (напр. место, билет); bu sandalyeyi size ayırdı он занял этот стул для вас
ayıüzümü (-nü) (бот.) толокнянка, междвежьи ушки
ayin религиозный обряд, религиозная процессия
aykırı противоречащий, идущий вразрез; вопреки, наперекор, вразрез
aylık (-ğı) жалование, плата (за месяц)
aylık месячный ~ dergi ежемесячный журнал; üç~ трехмесячный ребенок
ayna зеркало
aynen в точности, точь-в-точь, буквально
aynı тот же самый, точно такой же; идентичный; ~ zamanda одновременно
ayran айран (напиток)
ayrı отдельный, особый, другой; ~ ~ отдельно, особо, врозь
ayrıca 1) отдельно, врозь; 2) кроме того
ayrılık (-ğı) 1) отделение, разделение; 2) расставание, разлука; 3) разногласие, расхождение
ayrılmak расставаться; уезжать, уходить; расходиться (o супругах)
ayrıntı подробность
ayrışmak разлагаться на составные части; расходиться
aysız безлунный
aytaşı (-nı) лунный камень
az малый, незначительный, небольшой; мало, немного
azalmak уменьшаться, сокращаться
azaltılma уменьшение, сокращение
azaltmak уменьшать, сокращать
azami максимальный; ~ sürat максимальная скорость
azap (-bı) мука, страдание
azar оскорбление, обида, упрёк
azarlama выговор, замечание
azarlamak + В.п. упрекать кого-л.
azgın 1) разъяренный; бешенный, свирепый; 2) непослушный, непоседливый, шкодливый; 3) с
незаживающими ранами
azımsamak + В.п. считать недостаточным; недооценивать, умалять
azın минимум; en ~dan как минимум, по меньшей мере
azınlık меньшинство
azim (azmi) твердое намерение, решимость
aziz 1) дорогой; ~ dostum мой дорогой друг; ~im дорогой мой; 2) уважаемый
aznavur герой, богатырь
19
B
baba отец, папа
babaanne бабушка (по отцу)
babacan добродушный, приятный, симпатичный
babalık (-ğı) отцовство; ~ davası иск об установлении отцовства; ~ testi тест на отцовство
babayiğit (-di) богатырь, молодец
baca труба (дымовая)
bacak (-ğı) нога
bacanak (-ğı) свояк
bacı сестра; (обращение) тетушка, тетка
badana побелка
badanacı маляр
badanalamak белить
badem миндаль
bademcik (-ğı) миндалевидная железа
badiye пустыня; степь; дикая местность
badya бадья, деревянный или стеклянный сосуд
bagaj багаж; el ~i ручной багаж, ручная кладь
bağ I виноградник; сад
bağ II связка; шнурки
bağbozumu (-nu) 1) сбор винограда; 2) время сбора винограда
bağcı виноградарь
bağdaş сидение по-турецки; манера сидеть, поджав под себя ноги
bağımlı зависимый
bağımsız независимый
bağımsızlık (-ğı) независимость, самостоятельность
bağıntı 1) отношения; 2) связь, отношение; 3) пропорция
bağırmak кричать, орать
bağırsak (-ğı) кишка; kalın ~ толстая кишка
bağış дар, подношение; пожертвование; прощение, помилование
bağışıklık (-ğı) 1) иммунитет, 2) броня; льгота, привилегия
bağışlamak 1) прощать, миловать; 2) дарить, жертвовать
bağlaç (-cı) 1) скрепка; 2) союз; 3) тире, дефис
bağlam связка, вязанка, пучок; букет
bağlama соединение; скрепление

20
bağlamak завязывать; завязывать узлом; привязывать; связывать
bağlanmak быть связанным; (перен.) привязываться
bağlantı связь
bağlı привязанный; связанный; зависящий, зависимый
bağlılık (-ğı) привязанность, привычка
bahane предлог, повод; ~siyle под предлогом
bahar весна
baharat специи, пряности
bahçe сад; nebatat ~si ботанический сад; sebze ~si огород; gül ~si розовая плантация
bahçıvan садовник
bahr море
bahsetmek + Исх.п. говорить, упоминать о чем-л.
bahşiş чаевые, подачка
baht (-tı) судьба, доля
bahtiyar счастливый
bakan министр
bakanlık (-ğı) министерство; Adalet ~ı Министерство юстиции; Çalışma ve Sosyal Güvenlik ~ı Министерство
Труда и Социального Обеспечения; İçişleri ~ı Министерство внутренних дел; Kültür ve Turizm ~ı
Министерство Культуры и Туризма; Maliye ~ı Министерство Финансов; Milli Eğitim ~ı Министерство
Национального Образования;
bakaya дезертир
bakıcı смотрящий, наблюдающий;няня, сиделка
bakım присмотр, надзор
bakımlı ухоженный
bakımsız неухоженный, запущенный
bakır медь; медный
bakış взгляд
bakışmak смотреть друг на друга, переглядываться
bakire дева, девственница
bakiye остаток
bakkal бакалейщик
bakkaliye бакалейные товары; бакалейный магазин
bakla бобы
baklava баклава (род турецкого пирога с орехами - сладость)
bakmak (bakar) 1) смотреть, глядеть; 2) выходить (напр. об окнах); bu oda sokağa bakıyor эта комната
выходит на улицу; 3) заботиться о ком-л., ухаживать
21
bakteri бактерия
bal мёд
balaban крупный, большой; толстый, здоровенный
balad баллада
balayı (-nı) медовый месяц
balçık (-ğı) глина
baldır (анат.) голень
baldız свояченица
baldudak методоточивый, сладкоречивый
bale балет; ~ eğitmeni балетмейстер
balerin балерина
balgam мокрота; слизь
balgamî cлизистый
balık (-ğı) рыба
balıkçı рыболов, рыбак; торговец рыбой
balina кит
balmumu воск
balo бал
balon эростат; воздушный шар
balozu нектар
balta топор
baltalı вооруженный топором
balyoz кувалда
bambaşka совсем другой, совершенно другой; совсем по-другому, совсем иначе
band плёнка, лента (для магнитофона)
bandıra штандарт; флаг
bandrol этикетка
bando оркестр
banka банк
bankacı специалист по банковскому делу; служащий банка
bankacılık (-ğı) банковское дело; банковский
banker банкир
banket сиденье (напр, в трамвае, в автобусе)
banliyö пригород
banotu (-nu) (бот.) белена
bant (-dı) лента, скотч; yara ~ı лейкопластырь

22
banyo ванна; купанье
:
baraj плотина
baraka барак
bardak (-ğı) стакан
barınak (-ğı) кров, пристанище; убежище, приют
barış мир; примирение
barışmak мниться, примириться
barışmaz непримиримый
barışsever миролюбивый
bari хоть, хотя бы
barikat баррикада
bariz ясный, явный, очевидный.
baro коллегия адвокатов
barut (-tu) порох
basamak (-ğı) ступенька, подножка
basık сдавленный, сплюснутый
basılı напечатанный, печатный
basımevi (-ni) типография
basın пресса, печать
basınç (-cı) давление
basit простой
baskı 1) давление, нажим; 2) тираж
baskın 1. превосходящий, доминирующий; 2. 1) нападение ; su ~ı наводнение ; 2) обыск
baskül весы для тяжёлых грузов
basma ситец
basmak 1) ступать; 2) печатать; 3) наступить, нагрянуть; 4) жать, нажимать
basur геморрой
baş= главный; старший; başşehir столица; başhekim главврач
baş I голова; глава; ~ dönmesi головокружение
baş II начало; ayın ~ında в начале месяца; ~tan сначала, снова
başabaş (фин.) по номиналу, по номинальному курсу
başak (-ğı) колос
başarı успех, удача
başarılı успешный, удачный, преуспевающий
başarısız безуспешный, неудачный
başarma успешное выполнение

23
başarmak + В.п. успешно выполнять, справляться; заканчивать, доводить до победного конца
başbaşa с глазу на глаз
başbakan премьер-министр
başka 1. другой; 2. кроме, помимо; sizden ~ кроме вас
başkan председатель; глава; президент
başkanlık (-ğı) председательство
başkası (-nı) другое (субстант. прилагательное); ~ına bakma! не смотри на другого!
başkent (-ti) столица, главный город
başkomutan главнокомандующий
başkonsolos генеральный консул
Başkurt (-du) башкир
başlahana кочанная капуста
başlamak (başlar) начинать, приступать; начинаться
başlangıç (-cı) начало
başlıca главный, основной
başlık (-ğı) заголовок, заглавие
başsağlığı (-nı) соболезнование; ~ dilemek + Д.п. выражать соболезнование кому-л.
başsavcı лавный прокурор
başşehir (-hri) столица, главный город
başvurma обращение, запрос
başvuru обращение, запрос; pasaport ~u запрос (о выдаче) паспорта
batak (-ğı) топь, трясина, болото
bataklı болотистый
bataklık (-ğı) болото
batarya батарея
batı запад
batım закат; гибель; gün ~ı заход солнца
batmak (batar) 1) тонуть; 2) садиться, заходить (о солнце)
batmış затонувший
battaniye одеяло (тканьёвое, шерстяное)
bavul чемодан
bay господин
bayan госложа; дама
bayat чёрствый; несвежий; с душком; старый
baygın лишившийся чувств, в обморочном состоянии
baygınlık (-ğı) обморок, потеря сознания; слабость

24
bayılmak 1) лишаться чувств, падать в обморок; 2) обожать кого-что-л., очень нравиться
baykuş сова
bayrak (-ğı) 1) флаг; знамя; 2) эстафета
bayram праздник
baysal спокойный, мирный
baytar ветеринарный врач, ветеринар
baz база, основа
bazan, bazen иногда, порою
bazı некоторые, иные; иногда, порою; ~ ~ иногда, порою, временами
bebek (-ği) грудной ребёнок, младенец
beceri 1) способность, ловкость, умение; 2) успех, удача
becerikli умелый, ловкий, искусный
becermek выполнять, справляться
bedava бесплатный
bedbin пессимист
bedel стоимость; цена
beden тело, туловище
bedesten крытый рынок
beden тело, туловище
beğeni вкус
beğenmek одобрять, нравиться
begonya (бот.) бегония
bej беж, бежевый
bekar холостой, неженатый
bekâret (-ti) девственность
bekârlık (-ğı) холостая жизнь
bekçi стoрож; страж
bekleme ожидание
beklemedik неожиданный, ~ bir haber неожиданная новость
beklemek 1) ждать; 2) сторожить, караулить
bekletmek + В.п. заставлять ждать
bekri горький пьяница, пропойца
belâ несчастье, беда; горе
beledî муниципальный
belediye муниципалитет
beleş (жарг.) на дармовщину, на халяву

25
Belçika Бельгия
Belçikalı бельгиец, бельгийка
belertmek таращить (глаза)
belge документ, справка; doğum belgesi свидетельство о рождении
belgesel документальный
belirli определённый
belirmek 1) показываться; 2) становиться
belirsiz неопределённый; неясный; неизвестный
belirti признак, симптом
belirtmek определять, доказывать
belkemiği (-ni) позвоночный столб, позвоночник
belki мoжет быть, возможно
bellek (-ği) память
belli очевидный, ясный, известный
belsem бальзам
belsoğukluğu (-nu) (мед.) гонорея
bembeyaz совершенно белый
ben I я
ben II рoдинка
bencil эгоист
benimsemek усваивать; присваивать
benzemek походить, быть похожим
benzer похожий; подобный; аналогичный
benzetmek + В.п. делать похожим; путать, принимать за другого; sizi bir başkasına benzettim я принял вас за
другого
benzin бензин
beraber вместе, сообща
beraberlik (-ği) ничья; maç ~le sona erdi матч закончился вничью
beraet (-ti) оправдание
berat (-tı) свидетельство, патент, удостоверение
berbat скверный, дрянной, паршивый
berber парикмахер
berdel обменный брак
bere берет
bereket (-ti) изобилие
bereketli изобильный; благодатный

26
beri 1. эта (ближайшая) сторона; 2. лежащий сторону, ближе; ırmağın ~ yakası этот (ближний) берег реки; 3.
(исходный пункт во времени) от, с; dünden ~ cо вчерашнего дня
berrak – прозрачный, чистый; ~ su прозрачная вода
besbelli совершенно ясный, очевидный; совершенно ясно, очевидно
besin питание, пища
beslemek 1) кормить, вскармливать; 2) разводить, выращивать; 3) прям. и перен. лелеять, вынашивать; fikir
~ вынашивать мысль; ümit ~ питать надежду
beste 1) мелодия; музыка; 2) привязанный
besteci, bestekâr композитор
beş пять
beşinci пятый
beşir приносящий добрую весть; улыбчивый
betonarme железобетон
bevlıyeci уролог
bey господин, бей
beyan заверение; декларация; ~ etmek cообщать, заявлять
beyanat заявление; ~ta bulunmak, ~ vermek – делать заявление
beyanname заявление, декларация; gümrük ~ si таможенная декларация
beyaz белый; ~ kağıt белая бумага; ~ ayı белый медведь; ~ a çekmek переписать набело
beyazlаtma отбеливание; diş ~ отбеливание зубов
beyazpeynir брынза
beyefendi господин, сударь (вежливая форма обращения).
beygir лошадь, ломовая лошадь.
beyin (-yni) мозг
bez полотно, холст, бязь
bezdirmek + В.п., Исх.п. надоедать кому-л. чем-л., раздражать
beze тесто в виде кругляша.
bezelye зелёный горошек
bezgin апатичный, вялый
bıçak (-ğı) нож; лезвие (безопасной бритвы keskin ~ острый нож; kör ~ тупой нож
bıçaklaşmak драться на ножах
bıkılmak становиться в тягость
bıkmak надоедать
bırakılmış бесхозный
bırakmak 1) оставлять, покидать; бросать; 2) переносить (на другой срок); 3) пускать, отпускать.
bıyık (-ğı) усы

27
biber перец; kara ~ чёрный перец; kırmızı ~ красный перец
biberon 1) рожок (бутылочка) для кормления; 2) мундштук ( для курения)
biçare несчастный, бедняга
biçerdöğer комбайн
biçim покрой, фасон, форма; ne ~ adam? что за человек?
biçki кройка; ~ evi ателье мод; ~ kalıbı выкройка
biçmek (biçer) резать; кроить; косить
biftek (-ği) бифштекс
bilanço баланс
bilârdo бильярд
bildirge заявление; повестка, извещение
bildiri сообщение, заявление, коммюнике
bildirilmek сообщаться
bildirim сообщение; извещение; заявление; декларация; işe başlama ~i заявление о приступлении к работе
bildirmek + В.п., Д.п. сообщать что-л. кому-л.; извещать, давать знать
bile даже
bileği брусок, точило
bilek (-ği) запястье
bilemek точить
bilen знающий
bileşik составной, сложный, комбинированный
bileşik (-ği) соединение
bileşim состав, смесь; соединение
bileşke (физ.) равнодействующая сила.
billet (-ti) билет
biletçi билетный кассир; кондуктор
bilezik(ği) браслет
bilgi знание; сведение; özel ~ler личные данные
bilgin учёный
bilgisayar компьютер
bilgisiz несведущий, невежественный
bilhassa в особенности, особо
bilik (-ği) понятливость, смышленность, знание
bilim наука
bilimsel научный
bilinç сознание; разум, рассудок

28
bilinçaltı подсознание; подсознательный; подсознательно
bilinen известный; en ~ самый известный
bilinmek быть известным; быть признанным
bilinmez неизвестный, неведомый
bilirkişi эксперт
billur кристалл; хрусталь
bilmece загадка
bilmek (bilir) знать; уметь
bilya, bilye 1) детская игра в шарики;2) подшипник
bin тысяча
bina здание
binbaşi (-sı) майор
bindirmek 1) посадить (на поезд и т.п.) ;2) наскочить, наехать
binici наездник
binicilik (-ği) верховая езда
bininci тысячный
binmek 1) садиться (на поезд и т .п.); 2) садиться верхом
bir 1) один; 2) какой-то; некоторый
bira пиво
biracılık (-ğı) пивоварение
birader брат; братец, браток (при обращении)
biraz немного
birçok(ğu) многие, большое количество.
bir daha еще раз; с отриц. формой глагола больше не
birden сразу, разом; вдруг, неожиданно.
birer по одному
birey индивид
bireyci индивидуалист
biri(si) некто; кто-то
biricik единственный
birikmek скопляться, собираться
biriktirmek + В.п. копить, собирать
birim единица
birinci 1) первый; ~ gelmek прийти первым, стать первым; ~ si во-первых; 2. наилучший; ~ mal наилучший
товар; 3. первые ряды(в кинотеатре)
birincilik (-ği) первое место; первенство

29
birkaç несколько
birleşik соединённый, объединённый; ~ Аrap Emirlikleri Объединённые Арабские Эмираты
birleşim соединение, воссоединение, aile ~i воссоединение семьи
birleşmek соединяться, объединяться
birleştirmek соединять, объединять
birlik (-ği) 1) единение, единство; iş ~ сотрудничество; 2) союз; 3) подразделение
birlikte вместе
birmi какой-то; Türk ~ какой-то турок
birtakım ряд
birterimli одночлен
bisiklet (-ti) велосипед
bisküvi(t) бисквит, печенье
bistro бистро, ресторанчик, закусочная
bit (-ti) вошь
bitik слабый, немощный
bitim 1) всходы; 2) окончание; конец
bitirmek заканчивать, оканчивать, завершать
bitişke шов
bitişmek соприкасаться, быть смежным, смыкаться
bitki растение
bitkisel растительный
bitmek I кончаться, иссякать;обессилевать, выбиваться из сил
bitmek II расти (о растениях, волосах)
bitpazarı (-nı) толкучка, барахолка
biz мы; ~e нам; ~сe, ~e göre по-нашему, по-нашему мнению, на наш взгляд; ~e gelince что касается нас; ~de
у нас, при нас
bizim наш
bizmut висмут
bizzat cам, персонально , лично ; ~kendisi лично он сам
blok блок; блочный
bluz блузка, кофточка
bobin катушка, бобина, барабан
bodrum подвал; ~ katı подвальный этаж
bodur низкорослый, карликовый
boğa бык
boğaz I горло; горлышко ( напр. бутылки)

30
boğaz II (геогр.) пролив
boğmaca удушье, удушливый кашель
boğmak душить, давить; топить
boğucu удушающий, удушливый
boğuk сдавленный, глухой ( о голосе, звуке)
boğulmak быть задушенным, задохнуться; утонуть
boğum узел, сочленение
boğuntu удушье
boğuşmak 1.)схватить друг друга за глотку, сцепиться 2.)спорить, ссориться
bok гадкий
boks бокс
bоksör боксёр
bol 1.)свободный, широкий 2.)обильный, изобильный
bollaşmak становиться широким (просторным)
bolluk (-ğu) обилие, изобилие
bomba бомба, граната
bomboş пустым пустой, совершенно пустой
bonbon конфеты
bonbonyer конфетница
boncuk (-ğu) синяя бусинка от сглаза; разноцветные бусы
bonfile филе, филейная часть
bono бона, чек, квитанция
bonşans! удачи! желаю удачи!
bora предгрозовой вихревой ветер
boran грозовой дождь, буря
borani борани (кушанье из риса, кислого молока, шпината и др. овощей)
borat (хим.) бура, тетраборат натрия
borazan труба, горн
borç (-cu) долг, заём, задолженность; namus ~u долг чести
borçlu задолжавший, должник
borda борт (судна)
bordro бордеро: ведомость
bornoz купальный халат; бурнус
borsa биржа
borsacı биржевик, биржевой делец
boru трубка; труба

31
borukabağı (-nı) разновидность крупноплодной тыквы
bostаn огород
boş пустой, порожний; незанятый, свободный, праздный; ~ söz пустые слова
boşalmak пустеть, становиться пустым
boşaltmak опорожнять, освобождать; разгружать, выгружать
boşanma развод
boşanmak 1) разводиться (о супругах) 2) начать лить, выгружать
boşboğaz болтливый, не умеющий держать язык за зубами
boşluk (-ğu) пустота; вакуум; пространство; промежуток
Boşnak (-ğı) босниец; боснийский
Boşnakça боснийский язык
boşuna напрасно
bot (-tu) I катер, моторная лодка; ~ gezisi поездка на катере
bot II ботинок; ботинки
boy рост; вышина, высота; длина, протяжение ; размер (линейный); yıllar ~unca на протяжении жизни
boya краска, окраска
boyacı маляр, красильщик
boyalı 1) покрашенный, выкрашенный 2) чищенный (об обуви)
boyamak 1) красить 2) чистить ( об обуви)
boylu какого-л роста; рослый; ~ adam рослый человек; kısa ~ низкого роста ; orta ~ среднего роста; uzun ~
высокого роста
boynuz рог
boynuzlamak бодать
boyun ( ynu) шея ; ~ eğmek повиноваться, смириться
boyuna непрерывно, постоянно
boyunca вдоль (чего-л.); во всю длину (чего-л.); в течение, на протяжении
boyunduruk (-ğu) иго, гнет, порабощение
boyut измерение
boz серый, пепельный
boza буза ( напиток из проса)
bozarmak сереть, посереть
bozdurmak разменивать деньги
bozgun разгром
bozkır степь
bozmak 1)портить, повреждать, расстраивать 2)менять ( деньги) 3)громить
bozuk 1) испорченный, плохой, дурной 2) мелкий , разменный 3) ~para мелкая монета, мелочь

32
bozukluk (-ğu) повреждение, расстройство
bozulmak портиться, ломаться
böbrek (-ği) почка
böcek (-ği) насекомое ; hamam ~i таракан
böğürtlen ежевика
bölge район, сектор, зона
bölme секция, отделение; перегородка; отсек
bölmek делить
bölüm 1) разделение, распределение ; ış ~ü разделение труда 2) раздел , глава ( о книге) 3)отделение
(напр. в больнице)
bölünmez неделимый, неотъемлемый; ~parça неотъемлемая часть
börek (-ği) пирог, пирожок из слоеного теста; çiğ ~ жареный пирожок с мясом, луком и специями; kıymalı ~
пирог с мясным фаршем; sigara ~i пирожок в форме сигары c начинкой из брынзы
böyle такой, такого рода; так, таким образом
böylece так, таким образом
bronşit бронхит
broş брошь
brüt брутто; валовой
bu этот; bununla birlikte вместе с этим; однако; несмотря на это
bucak (-ğı) угол; уголок
buçuk с половиной
budak ветка
budala дурень
budalaca глупо, придурковато
bugün сегодня
bugünkü сегодняшний, нынешний
buğday пшеница
buğu водяной пар
buğulama приготовление пищи на пару
buğulamak выпаривать, готовить на пару
buhar пар
buharlaşmak испаряться, выпариваться
buji свеча
bukadar (наречие) столько
bulamak намазывать, обмазывать
bulandırmak (прям. и перен.) пачкать; мутить

33
bulanık (прям. и перен.) мутный : ~su мутная вода; неясный, пасмурный( о погоде)
bulanmak 1) покрываться чем-л.; пачкаться 2) мутиться, становиться мутным
bulantı тошнота
bulaşıcı заразный
bulaşık 1) заразный ; ~hastalık заразная болезнь 2) грязная посуда; ~makınası посудомойка
bulaşmak пачкаться, грязниться
Bulgar болгарин, болгарка
Bulgarca болгарский язык
bulgur крупномолотая пшеница
bulmaca кроссворд
bulmak (bulur) 1) находиться, доставать 2) разведывать, открывать 3) достигать
bulundurmak иметь (держать) наготове, иметь в запасе
bulunmak (bulunur) 1) быть найденым; Bavul bulundu нашелся чемодан 2) находиться; evde bulunuyor он
находится дома; в соединение с существительным в местном падеже выполняет функцию
вспомогательного глагола: yardımda ~ оказывать помощь, помогать
buluntu находка
buluş открытие ; ilmi ~ научное открытие
buluşmak встречаться, sinizle ne zaman buluşuruz? когда мы с вами встретимся?
bulut (-tu) облако, туча
bulutlu облачный
bulvar бульвар
bumbar кишки для изготовления колбасы
bumburuşuk сильно мятый
bunak впавший в детство, выживший из ума
bunalım кризис, затруднение
bunalımlı кризисный
bura это место; ~da здесь; ~ya сюда ; ~dan отсюда; ~larda здесь, в этих местах( краях); ~sı это место, здесь;
~sı okul здесь школа ; ~sını okuduk artık это мы уже прочитали; ~sına kadar вот во сих пор, вот до этого места
buradan отсюда
buralı здешний
buram: ~ ~ об обильном выделении чего-л. (запах, дым, пот и др.); ~ ~ kokmak издавать сильный запах
burç (-cu) знак зодиака
burçak (-ğı) горошек посевной
burgaç (-cı) водоворот; воздушный вихрь
burgu бурав, буравчик, сверло; штопор
burgulamak + В.п. сверлить, буравить

34
burkmak вертеть, крутить
burma закрученный, витой, спиральный
burkulmak подвёртываться (о ноге)
burs стипендия
burun (rnu) (в seafoodplus.info) нос; носовая часть, носок; мыс
buruş морщина, складка
buruşmak (buruşuk) 1) покрываться морщинами, морщиться 2) мяться (о материи) ; bu kumaş buruşur mu?
эта материя мнется?
buruşturmak морщить, комкать, мять; yüzünü buruşturdu он морщил лицо
buruşuk сморщенный; мятый
but (-du) ляжка, tavuk ~u куриная ножка
buyurmak I приказать, повелеть; (вежл.) говорить, сказать bır şey mı buyurdunuz? вы что то сказали?
buyurmak II (вежл.) в значение служебного глагола etmek: teşrıf ~ оказать честь своим посещением
buyruk приказание, приказ, распоряжение
buyurun пожалуйста :gene buyurun! заходите ( приезжайте) снова! kahvenızı buyurunuz! извольте ваш кофе!
sofraya buyurunuz! прошу за стол Şöyle buyurun сюда, пожалуйста ( садитесь, пройдите)
buz лёд
buzağı (-nı) телёнок
buzdolabı (-nı) холодильник
buzkıran ледокол, ледорез
buzlamak покрываться льдом
buzlu покрытый льдом; со льдом
buzul ледник
buzullaşma обледенение
bücür коротышка (о человеке)
büfe буфет
bükme крученые нитки; шнур
bükmek вить, скручивать , сучить; гнуть, сгибать
Bükreş г. Бухарест
bülbül соловей
bülten бюллетень
bünye структура
bürkân вулкан
bürkanî вулканический
büro бюро, контора
bürokrasi бюрократия

35
bürüm покров, слой, оболочка
bürümek + В.п. окутывать, обволакивать
bürünmek + Д.п. погрузиться в; окутываться, обволакиваться
bütçe бюджет
bütün весь, целый, всё ,целиком, совершенно, полностью
bütüncü тоталитарный
bütünleşmek становиться единым целым, объединяться, концентрироваться
bütünlük (-ğü) целостность; территориальная целостность
bütünsel тотальный, всеобъемлющий
büyü колдовство, волшебство, чародейство
büyük 1) большой, крупный 2) великий ; ~ devlet великая держава 3) старший , ~ ana (anne) бабушка, ~ baba
дедушка
büyükelçi полномочный посол
büyükelçilik (-ği) посольство
büyükısırgan (бот.) крапива двудомная
büyüklük (-ğü) величина, численность
büyükmek вырасти, стать большим; стать больше (выше, старше)
büyükşehir большой город
büyülemek + В.п. околдовать, очаровать
büyüleyici обаятельный, чарующий, волшебный
büyültmek + В.п. увеличивать; fotoğrafı ~ увеличивать фотографию
büyümek становиться большим ; увеличиваться ; расти, вырастать
büyüteç (-ci) увеличительное стекло, лупа
büyütmek + В.п. увеличивать, делать большим
büzmek стягивать, сжимать, суживать
büzülmek стягиваться, сжиматься, суживаться, сокращаться, садиться

36
C
cacık (-ğı) салат из свежих огурцов и йогурта
cadaloz сварливая женщина, мегера, фурия, старая карга
cadde улица, проспект
cahil невежественный, тёмный; неграмотный; неопытный , зелёный
caiz дозволенный, разрешённый
caka (арго) выпендрёж, важничанье
cam стекло; стеклянный
cambaz акробат; канатоходец;) жонглёр
cami (î) мечеть
camia община; содружество
camlı cтеклянный, застеклённый ( например о шкафе)
can 1) душа, жизнь 2) прелестный , милый Ne ~ çocuk ! какое милое дитя! ; ~a yakın симпатичный, приятный :
~ım дорогой, милый ( при обращение) : ~dan а) от всей души, от всего сердца , искренне ; б) искренний : ~dan
dılerım желаю от всего сердца ; ~ı sıkılmak а) скучать, тосковать б) (исх.) надоесть, наскучить : bundan
~ı sıkıldı это ему надоело : ~ı ıstemek хотеться : ~ı bır şey ıstımıyordu ему ничего не хочется
canan возлюбленная, возлюбленный
canavar хищник, зверь
canciğer закадычный, задушевный; ~ dost закадычный друг
candan от всей души, искренне, сердечно
canevi (-ni) сердце, грудь; (перен.) центр; самое уязвимое место
cani (перс.) уголовный преступник; убийца
canilik (-ği) преступность; убийство
canavarca зверски, жестоко, свирепо
cankurtaran ~ кemerı спасательный пояс : ~ otomobili машина скорой помощи : ~ sandalı спасательная лодка
: ~ sımıdı спасательный круг : ~ yeleğı спасательный жилет:
canlandırmak + В.п. оживлять, приводить в чувство; возрождать; воскрешать в памяти
canlanmak 1) оживать, приходить в себя 2) оживляться
canlı живой; живо одушевлённый; подвижный, бойкий; выразительный; ~ оlarak
cansız бездыханный , бесчувственный, мертвый; вялый, интертный, безжизненный; неодушевлённый
cari текущий; ~ ay текущий месяц; ~ gider ödenekler ассигнования на текущие расходы
casus шпион
casusluk (-ğu) шпионаж
caz джаз; джазовый; ~ müziği джазовая музыка
cazip (-bi) cazibeli привлекательный , вызывающее интерес предложение

37
cebir (-bri) I насилие, принуждение
cebir (-bri) II алгебра
cebren силою, насильно, принудительно
cebri принудительный
cefa мучение, мука, страдание
cehalet невежество, незнание
cehennem ад
ceht (-di) çaba старание, усердие
ceket (-ti) пиджак, куртка
celse заседание, сессия
cemaat (-ti) приход, община; прихожане
cemiyet общество, ассоциация, лига
cenabet (-ti) осквернённость, ритуальная нечистота
cenaze покойник; ~ alayı похоронная процессия; ~ arabası катафалк; cenaze ~ı заупокойный намаз (по
мусульманину)
cendere пресс, вал
cenin зародыш, плод, эмбрион
cenk (-ği) сражение, битва
cennet (-ti) рай
cep (bi) 1) карман ~ telefonu мобильный телефон
cephane боеприпасы, боекомплект
cephe лоб, чело; фасад; фронт; сторона
cerahat рана; гной, сукровица
cerep (-bi) (мед.) чесотка, парша, короста
cereyan 1) (в разн. знач.) течение; solcu ~lar полит. левые движения: 2) поток, ток ; hava ~ı поток воздуха,
сквозняк ; elektrik ~ı электрический ток; 3) движение, ход
cerrah хирург
cesaret смелость, храбрость, отвага, мужество; ~ almak (bulmak) набраться смелости
cesaretli смелый, храбрый, отважный, мужественный
ceset (-di) труп, тело (покойника)
cesur смелый, храбрый, отважный, мужественный
cetvel таблица; список; линейка; ~ tahtası линейка
cevabî ответный; ~ mektup ответное письмо
cevap (-bı) ответ
cevher 1) руда; bakır ~i медная руда; 2) драгоценность
ceviz 1) орех; ~ ağacı ореховое дерево; 2) ореховый, из орехового дерева

38
ceylan газель
ceza наказание, кара; взыскание; ağır ~ (юр.) строгое наказание; ~ emri судебный приговор; ~ Kanunu
Уголовный кодекс; ~ vermek + Д.п. наказывать кого-л.; налагать взыскание на кого-л.; hapis ~sı тюремное
заключение; para ~ sı денежный штаф
cezaevi (-ni) тюрьма
cezaî (уголовно) наказуемый, заслуживающий наказания; ~ sorumluk уголовная ответственность; ~ mesele
уголовное дело
cezalandırmak наказывать, карать
cezalanmak быть наказанным, наказываться
Cezayirli алжирец; алжирский
cezve кофейник (для варки кофе по-турецки)
cılız чахлый, худой; слабый
cımbız ~ пинцет
cımbızlamak + В.п. выщипывать щипчиками (пинцетом)
cırcırböceği сверчок домовой
cırlak фистула, фальцет
cıva ртуть
cıvata болт, винт
cıvıltı щебетание, чирикание
cızbız мясо, жаренное на жаровне, вертеле
cızıltı шипение
cızırdamak шипеть
cibin муха, москит, комар
cibre виноградные выжимки, гуща, осадок
cici красивый, прелестный
cidden серьезно, не на шутку, всерьез
ciddi серьезный; ~ bir sevgi настоящая любовь
ciğer печень; ливер
cihan мир, земля, вселенная
cihaz аппарат, прибор
cilâ лак
cilâlamak лакировать, полировать; наводить глянец
cilt (-di) I кожа
cilt (-di) II переплет; том
cilve кокетство
cimnaz гимназия

39
cimri скупой, скаредный
cin джин, дух, демон
cinaî уголовный, преступный; ~ şube уголовная полиция
cinas (ар.) игра слов, каламбур; ~ yapmak острить; söz ~sı игра слов, двусмысленность
cınasçı остряк
cınaslı двусмысленный, иносказательный
cinayet (-ti) преступление, злодеяние; ~ davası уголовный процесс; ~ mahkemesi уголовный суд
cinnet (-ti) безумие, сумасшествие
cins I род; сорт; порода; породистый; ~ bir köpek породистая собака
cins II пол; erkek ~si мужской пол
cinsel половой, сексуальный
cinsibir единоплеменной, одной породы
cip джип
cips чипсы, хрустящий картофель
cirit (-di) дротик, метательное копьё
cisim (-smi) тело
civan юноша
civar 1) окрестность, предместье; округа; ~ında а) в окрестностях чего-л.; б) около, приблизительно; beş
milyon lira ~ında около пяти миллионов лир; 2) соседство, близость
civciv цыплёнок (только что вылупившийся из яйца)
cizgili полосатый, в полоску
coğrafya география
cop дубинка (полицейская)
coşku энтузиазм, воодушевление; экстаз, волнение
coşkun 1) возбужденный, взволнованный; пылкий, буйный; 2) бушующий (о ветре, море и т.н.)
coşkunca бурно, азартно
coşmak возбуждаться, волноваться; 2) расходиться, разбушеваться (о ветре, море и т.н.)
cömert (в разн. знач.) щедрый; ~ toprak щедрая земля
cömertçe щедро
cömertleşmek расщедриться
cuma пятница
cumartesi суббота
cumhurbaşkanı президент
cumhuriyet (-ti) республика; Türkiye ~i турецкая республика
cumhuriyetçi республиканец
cunta хунта; askeri ~ военная хунта

40
cübbe мантия; avukatlık ~ адвокатская мантия
cüce карлик, лилипут; маленький, низкорослый, карликовый
cümbüş развлечение, веселье
cümle 1) фраза, предложение; 2) весь
cürüm (-rmü) преступление, правонарушение; вина, проступок, провинность
cüzdan I кошелёк, бумажник; папка
cüzdan II удостоверение, свидетельство; hüviyet ~ı удостоверение личности; evlilik ~ı свидетельство о браке;
sağlık ~ı справка о состоянии здоровья

Ç
çaba усилие; старание; усердие
çabalamak прилагать усилия, стараться; силиться
çabuçak очень быстро, мигом, в один момент
çabuk быстро, скоро, живо; быстрый, скорый
çaçabalığı (-nı) шпроты
çaçaron краснобай, горлопан, крикун
çaçaronluk (-ğu) краснобайство, горлопанство
çadır палатка, шатёр
çafçaf показуха
çafçaflı вычурный, показной
çağ период, эпоха, век, возраст, время
çağanoz yengeç краб
çağdaş современник; современный
çağırmak 1) звать, вызывать; 2) созывать; призывать; приглашать; askere ~ призывать в армию; düğüne ~
приглашать на свадьбу; geri ~ отозвать (напр. посла)
çağlayan небольшой водопад
çağrı 1) приглашение; 2) воззвание; призыв
çağrışmak ile перекликаться, перекрикиваться; орать, кричать, галдеть
çakal шакал; (арго) шельма, пройдоха
çakıl галька, мелкий окатыш; гравий
çakır голубой, серовато-голубой
çakmak (-ğı) I зажигалка
çakmak II 1) забивать; çivi ~ забивать гвозди; 2) сверкать (о молнии); şimşek çaktı сверкнула молния
çakşir мужские шаровары
41
çalar с боем, бьющий; çalar ~ı будильник
çalgı музыкальный инструмент
çalgıcı музыкант; оркестрант
çalı кустарник, кусты
çalıkuşu птичка певчая
çalınmak быть украденным
çalınmış краденый, ворованный
çalıntı украденная, ворованая вещь; ~ cihaz краденый аппарат
çalışkan трудолюбивый, прилежный, старательный
çalışma работа; ~ saatleri рабочие часы
çalışmak 1) работать, трудиться; 2) стараться; 3) заниматься; derse ~ готовить уроки; matematiğe ~
заниматься математикой, готовить уроки по математике
çalkalamak, çalkamak 1) взбалтывать, взбивать; 2) полоскать
çalmak 1) бить, стучать; kapıyı ~ стучать в дверь; 2) воровать, красть; 3) играть (на музыкальном
инструменте); keman ~ играть на скрипке; 4) звонить; telefon çalıyor телефон звонит
çam сосна
çamaşır бельё; стирка; ~ makinası стиральная машина
çamçarşı кругом, со всех сторон
çamfıstığı кедровый орех
çamur грязь; глина; ~ banyosu грязевые ванны
çan колокол; ~ çalıyor звонит колокол
çanak (-ğı) глиняная чашка, миска
çanaksı напоминающий чашу, чашеобразный
çancı звонарь
çanta сумка; портфель; sırt ~ sı рюкзак; yol ~sı дорожная сумка
çap (-pı) диаметр, поперечник; калибр; размер
çapa цапка, мотыга; киркомотыга; рыхление
çapak (-ğı) 1) глазной гной; 2) обсечки; 3) заусенец, гарт, окалина (на металле)
çapalamak копать, рыхлить
çapkın волокита, женолюб, распутник, бабник; блудливый, похотливый
çapkınlaşmak стать повесой, волокитой, бабником; распуститься, избаловаться
çapkınlık (-ğı) волокитство, распутство, блудливость
çаргаz перекрещивающийся, скрещивающийся
çapul грабёж, разбой
çaput лохмотья, ветошь; тряпка
çarçabuk быстро-быстро, мигом, молниеносно

42
çаге средство; выход (из положения); başka ~si yok другoго выхода нет; ~sine bakmak найти выход из
положения; ◊ ne ~! ничего не поделаешь!
çaresiz безвыходный, безнадёжный; поневоле; ~ kalmak быть в безвыходном (безнадёждном) положении
çark (-kı) колесо
çarkıfelek I (-ği) (бот.) пассифлора, страстоцвет
çarkıfelek II (-ği) фейерверк
çarkıfelek III (-ği) (перен.) судьба
çarmıh крест
çarnaçar волей-неволей, хочешь не хочешь
çarpık кривой, перекошенный
çarpıntı удар, биение, yürek ~sı сердцебиение
çarpışma столкновение, стычка
çarpışmak 1) сталкиваться, наталкиваться друг на друга; 2) (ile) сражаться, биться, бороться
çarpma столкновение
çarpmak 1) налететь, наскочить, наехать; 2) биться
çarşaf простыня
çarşamba среда (день недели)
çarşı рынок (крытый), торговые ряды
çatal вилка (столовая); раздвоенный, разветвлённый
çatallanmak раздваиваться, разветвляться
çatı кровля; ~ altı мансарда
çatık нахмуренный (о бровях)
çatırtı треск
çatışma столкновение, конфронтация, конфликт
catışmak ile спорить, препираться с кем-л.
çatlak (-ğı) (прям, и перен.) трещина; треснувший, лопнувший
çatlamak (прям, и перен.) треснуть, лопнуть
çatmak 1) нападать, выступать с нападками; 2) примётывать
çatra patra кое-как; через пень колоду
çavdar рожь
çavuş глашатай; унтер-офицер, сержант
çay чай
çaydanlık (-ğı) чайник
çayevi (-ni) çayhane чайная
çayır луг
çayırkuşu (-nu) жаворонок

43
çaylak (-ğı) коршун
Çeçen чеченец, чеченка
Çenence чеченский язык
çek (-ki) чек; seyahat ~i дорожный чек
çekap профилактический осмотр; профилактика
çekecek (-ği) рожок (для надевания обуви)
çekici тягач, буксир
çekiç (-ci) молот; молоток
çekiliş тираж, розыгрыш
çekilme оставка; geri ~ отступление
çekilmez несносный, невыносимый
çekim притяжение; yer ~i земное притяжение
çekimser воздержавшийся (при голосовании)
çekingen стеснительный; осторожный; сдержанный
çekinmek + Исх.п. воздерживаться; стесняться
çekirdek (-ği) 1) косточка, зёрнышко, семечко (в плодах); 2) ядро; ~ enerjisi ядерная энергия; atom ~ i
атомное ядро
çekirge саранча; ~ kuşu скворец
çekişmek ссориться, ругаться
çekmece 1) ящик 2) бухта
çekmek (çeker) 1) тянуть, тащить; привлекать; birinin dikkatini ~ привлекать чье-л. внимание; 2) вытаскивать,
выхватывать; 3) втягивать, вдыхать; sigara dumanını ~ втягивать дым папиросы; 4) отзывать (напр, посла); 5)
брать, снимать со счёта; bankadan para ~ брать деньги из банка; 6) чертить, проводить (напр. линию); 7)
выносить, испытывать; bu adam çok çekti этот человек много пережил; 8) подвергать, привлекать; sorguya
подвергать допросу; 9) натягивать, надевать (напр, обувь); 10) садиться (о материи); ◊ bayrak ~ поднимать
флаг. 11) принимать (о сигнале тел.) burada telefonum çekmiyor. – у меня тут телефон не ловит (сигнал)
çekmemezlik (-ği) нетерпимость; зависть
çekmez не вытягивающийся, не садящийся при стирке (о материи)
çelenk (-ği) венок
çelgi головной платок
çelik (-ği) сталь; стальной
çelim осанка, телосложение
çelimli хорошо сложенный, статный, осанистый
çelimsiz плохо сложенный, с плохой осанкой, неказистый (человек)
çelişiklik противоречивый; противоречие
çelişmek ile противоречить чему-л., кому-л.

44
çelme подножка
çember 1) круг, окружность; 2) обруч; железное кольцо; 3) котёл
çemen тмин обыкновенный
çene челюсть; подбородок; ~ kemiği челюстная кость; alt ~ нижняя челюсть; üst ~ верхняя челюсть
çenebaz болтливый
çengi танцовщица
çengel крючок
çentik выемка, зарубка, щербина; насечка
çerçeve 1) рама; оправа; gözluk ~si оправа для очков; 2) рамки
çerçi торговец вразнос, лоточник; галантерейщик
çerez закуска (перед едой)
çerezlenmek перекусывать, закусывать
çerezlik (-ği) то, что годится для закуски
çerge палатка; шатёр; çingene ~si цыганский шатёр
Çerkez черкес; черкесский
çermik (-ği) горячий источник; лечебные воды; водолечебница
çerviş топлёное сало; сок (жижа) приготовленного блюда
çeşit (-di) вид, сорт; ассортимент; ~ ~ разный-разный, всевозможный
çeşitli разные, различные, разнообразные
çeşitlilik (-ği) разнообразие
çeşme 1. источник (воды); фонтан, водоем; musluklu ~ (водопроводная) колонка; 2. кран (в раковине)
çete отряд (партизан, повстанцев) банда, шайка
çeteci повстанец, партизан
çetin (в разн. знач.) трудный, сложный; ~ mesele сложный вопрос; ~ mizaç трудный характер; ◊ ~ ceviz
крепкий орешек
çevik быстрый, подвижный
çeviren переводчик
çeviri перевод; ~ yapmak делать перевод
çevirme I жаренный на вертеле; kuzu ~si жареный барашек, барашек, жареный на вертеле
çevirme II перевод; Türkçe’den ~ bir eser произведение, переведённое с турецкого языка
çevirmek 1) поворачивать, переворачивать; 2) крутить, вращать; 3) возвращать, отправлять обратно; 4)
переводить (на другой язык); 5) перелицовывать (одежду); 6) превращать во что-л.
çevirmen переводчик
çevre круг, окружность; округ, округа
çevriyazı транскрипция
çeyiz (-ği) приданое

45
çeyrek (-ği) четверть
çıban чирей, нарыв
сığ лавина (снежная)
çığırtkan зазывала
çığlık (-ğı) крик, вопль
çıkagelmek вдруг появиться; неожиданно прийти
çıkar I расчёт, выгода, польза, интерес; ~ gözetmeden бескорыстно
çıkar II путь, способ; выход
çıkarmak 1) вынимать, вытаскивать, извлекать; 2) выводить; выдворять; увольнять; 3) протянуть, дожить; 4)
(воен.) asker ~ высаживать десант; 5) опубликовывать, издавать, выпускать; 6) производить, добывать; 7)
вывозить (товары); 8) вымещать (напр, злобу); ◊ ses çıkarmamak не возражать, молчать, 9) вычитать
çıkarsever материалист, меркантильный человек
çıkarsız бессеребренник
çıkık (-ğı) вывих; вывихнутый; выступающий (наружу)
çıkış выход, выезд (с территории)
çıkmak (çıkar) 1) выходить; 2) подниматься, взбираться; 3) отправляться; yola ~ отправляться в путь; 4)
появляться (неожиданно); 5)стоить, обходиться; 6) исполнять роль; Otelloya ~исполнять роль Отелло; 7)
вести, следовать; bu yol nereye çıkar? куда ведёт эта дорога?; 8) оказаться; bu kumaş çürük çıktı эта материя
оказалась гнилой; 9) выходить, издаваться, выпускаться; bu gazete nerede çıkıyor? где издаётся эта газета?;
10) кончаться, проходить, завершаться; kış çıktı зима кончилась; 11) повышаться (о цене); 12) всходить,
восходить (о небесных светилах); 13) получать вывих; ayağım çıktı я вывихнул ногу; paradan ~ издержаться,
истратиться; ortaya ~ возникать, вставать (о вопросе)
çıkmaz тупик, безвыходное положение
çıldırmak сходить с ума, лишаться рассудка
çılgın безумный, сумасшедший; безрассудный; безумец
çınar чинара, платан
çini фаянс, изразец
çıplak голый, обнаженный
çıra смольё, сосновая щепа (лучина)
çırak (-ğı) ученик, подмастерье
çırçır 1) хлопкоочистительная машина; 2) родничок; 3) треск
çırpınmak трепетать, трепыхать; биться, извиваться; 3) метаться
çırpmak + В.п. трясти, вытряхивать; взбивать; ~ çırpmak выбивать ковры
çıtırdamak издавать треск (хруст); трещать; хрустеть
çıvgın 1) дождь со снегом и ветром 2) молодой побег, росток
çıyan (зоол.) сколопендра

46
çiçek (-ği) 1) цветок; 2) оспа
çiçekçi продавец цветов
çiçeklik (-ği) ваза для цветов, цветочная клумба, цветник, цветочный горшок
çift пара; парный
çiftçi земледелец,фермер
çiftçilik (-ği) земледелие, сельское хозяйство
çifte I парный, двойной; двухвесельный
çifte II двустволка
çiftleşmek 1) соединяться в пары; делаться парным, сдваиваться; 2) случаться, спариваться
çiftşik (-ği) ферма, хозяйство, поместье
çiğ сырой, не варённый, недоваренный
çiğnemek 1) жевать, разжёвывать; 2) топтать, мыть (ногами); 3) давить
çiklet (-ti) жевательная резинка
çikolata шоколад
çil I рябчик
çil II веснушки
çile моток (ниток и т.п.)
çilek(ği) земляника, клубника
çilingir слесарь
çilli веснушчатый, в веснушках, в пятнах
çim трава в саду (на газонах)
çimdiklemek щипать, отщипывать
çimen 1) зелень, трава, мурава; дёрн; 2) луг, лужайка, газон
çimento цемент
Çin Китай
çinbeyazı цинковые белила
çingene цыган
çini 1) изразцы (для облицовки стен и т.н.); изразец, кафель; 2) фарфор; фаянс
çinicilik керамика, гончарное искусство.
çinko 1. цинк; 2. цинковый
Çinli китаец
çipçiğ - совершенно сырой, совсем сырой
çirk (-ki) грязь, нечистоты
çirkin некрасивый, безобразный; некрасиво, безобразно
çiselemek моросить
çiş моча

47
çit изгородь, плетень, забор; ограда
çivi гвоздь
çiy роса
çizelge разлинованная бумага; расписание, график; таблица
çizer ressam - художник
çizgi линия, черта
çizme сапог
çizmek (çizer) проводить линию, линовать; вычёркивать, стирать
çoban пастух
çocuk (-ğu) ребёнок, дитя; парень
çocukluk (-ğu) детство, детские годы; ребячество
çoğalmak увеличиваться, расти (в числе), размножаться
çoğaltmak увеличивать (в числе), размножать
çoğunluk (-ğu) большинство
çok(ğu) много; очень
çorak(ğı) солончак; солончаковый, неплодородный (о почве)
çorap(bı) чулки, носки
çorba суп, похлёбка
çökelti осадок, отстой
çökmek 1) опускаться; 2) обваливаться, обрушиваться; 3) впадать, вваливаться (о щеках, глазах).
çöküntü I оседание; обвал; обломки, развалины, руины, разрушения; впадина
çöküntü II отбросы, подонки
çöküntü III (перен.) падение, крушение, крах
çöl пустыня
çölümsü в виде пустыни, пустынный, пустынообразный; полупустынный
çömertçe щедро
çömlek (-ği) горшок (глиняный)
çöp 1) щепочка; былинка; 2) мусор
çöplük (-ğü) свалка
çörek (-ği) чурек (лепёшка из пресного теста)
çörten жёлоб
çözelti раствор
çözmek 1) развязывать, распутывать; расстёгивать; 2) решать, разрешать (напр. проблему, задачу)
çözülmek 1) развязываться; 2) растворяться
çözüm решение, разрешение (напр. проблемы, задачи)
çubuk (-ğu) 1) прут; 2) трубка, чубук

48
çuha сукно
çukur 1) яма, впадина; овраг; 2) ямочка (на щеках); 3) могила
çul грубая шерстяная ткань; шерстяная попона
çuval мешок
çünkü потому что, так как
çürük (-ğü) гнилой, прогнивший; испорченный; непрочный; синяк
çürümek гнить, разлагаться, портиться
çürümüş гнилой, сгнивший, прогнивший

49
D
da/de тоже; также; и
dadaş (разг.) брат; парень, браток (обращение)
dadı няня, нянька
dağ гора
dağar кожаный мешок; глиняный сосуд с широкой горловиной
dağcı альпинист
dağılmak 1) рассеиваться, расходиться; 2) быть розданным, быть распределённым
dağınık 1) рассыпанный; распылённый; 2) разбросанный; неубранный, в беспорядке
Dağıstan дагестан
Dağıstanlı дагестанец
dağıtım распределение, раздача
dağıtmak 1) рассеивать, развеивать, разгонять; 2) раздавать, распределять
dağlı горец
dağlık горный, гористый
daha ещё; всё ещё; более; ~ güzel более красивый, красивее
dahi и, также, даже; bunu ben ~ biliyorum этого и я знаю
dâhi гениальный (чаще о человеке); гений (о человеке)
dahil внутренность, внутренняя часть; включая, включительно
daima постоянно, всегда
daimi постоянный
dair о, относительно
daire I круг, окружность; ~sinde в рамках чего-л.; bu esaslar ~sinde в рамках этих положений
daire II квартира; ayrı ~ отдельная квартира
daire III департамент, отдел; pasaport ~si паспортный отдел
dairevi круглый
dakik 1) тонкий; 2) точный
dakika минута
daktilo 1) (~bayan, ~hanım, ~kız) машинистка; 2) машинопись; ~ makinesi пишущая машинка
dal ветвь, ветка; отрасль; bilim ~ отрасль науки
dalak (-ğı) селезёнка
dalaş скандал; драка
dalga (в разн. знач.) волна; вал (водяной); uzunluğu длина волны; ses ~sı звуковая волна
dalgakıran волнорез
dalgalandırmak 1) волновать; 2) развевать, колыхать

50
dalgalanmak волноваться, покрываться волнами; колыхаться, развеваться
dalgıç (-cı) водолаз
dalgın задумчивый; рассеянный
dalgınlık задумчивость; рассеянность
dalış погружение на глубину, дайвинг
dalkavuk льстец; подлиза
dalmak погружаться, опускаться; denize ~ нырять, погружаться в море; işe ~ погружаться в работу
dalya георгин
dam крыша
dama шашки (игра)
damak (-ğı) нёбо
damar 1) (в разн. знач.) жила; altın ~ı золотая жила; 2) вена
damat (-dı) зять (муж дочери); жених
damga штемпель; клеймо; печать; ~, ayar ~sı проба (на серебре, золоте); ◊ ~ pulu гербовая марка
damıtmak дистиллировать, перегонять
damızlık семенной, селекционный; племенной (о животных)
damla (прям. и перен.) капля
damlalık (-ğı) пипетка
damlamak капать
damping демпинг
dana телёнок; ~ eti телятина
Danımarka Дания
Danımarkaca датский язык
Danımarkalı датчанин, датчанка
danışma консультация
danışmak консультироваться, советоваться
danışman советник, консультант
danışmanlık (-ğı) консультирование
dans танец, пляска
dansöz танцовщица, балерина
dantel, dantelâ кружево
dapdar узенький, очень узкий
dar 1) узкий, тесный; 2) недостаточный; ~ gelirli малооплачиваемый; vaktim ~dır у меня время
ограничено; ◊ ~da bulunmak испытывать денежные затруднения, нуждаться
daralmak сужаться, становиться узким
darbe (в разн. знач.) удар; переворот

51
dargın сердитый, обиженный
darı просо
darılışmak сердиться друг на друга
darılmak обижаться
darlık (-ğı) нехватка, затруднение
dâva иск, тяжба, судебное дело; ~ açmak открыть (возбудить) дело; ~yı kazanmak выиграть (судебное) дело
davacı истец, жалобщик
davalı ответчик
davar мелкий рогатый скот
davet (-ti) 1) приглашение; ~ etmek приглашать, звать; ~i üzerine gelmek приехать по
приглашению кого-л; 2) банкет
davetiye пригласительный билет
davetli приглашённый, гость
davranış отношение, обращение; поступок, поведение, действие
davranmak держаться, вести себя; действовать, поступать
davul барабан
davulcu барабанщик
dayak (-ğı) 1) побои; ~ atmak бить, избивать; yemek быть побитым; 2) подпорка
dayamak подпирать, прислонять
dayanak (-ğı) опора; защита
dayanıklı крепкий, прочный; выносливый, стойкий
dayanıksız непрочный; невыносливый, слабый
dayanışma солидарность, сплочённость
dayanmak 1) опираться, облокачиваться; 2) переносить, выносить, выдерживать
dayı дядя (со стороны матери)
dazlak лысый, плешивый
de и, а, же; тоже; ben de я тоже, и я; yoruldum da, acıktım da я и устал, и проголодался
dede дед, дедушка
dedikodu сплетни, пересуды, слухи
defa раз; bazı ~ иногда; bir ~ один раз, однажды; birkaç ~ несколько раз; bu ~ на этот раз; ~larca
неоднократно
defile демонстрация, показ (мод)
defne лавр, лавровое дерево
defnetmek + В.п. хоронить, погребать кого-л.
defolmak (defolur) быть изгнанным; defol! убирайся!
defter тетрадь; hâtıra ~i дневник

52
değer i 1) цена, стоимость; ~i biçilmez неоценимый; 2) достоинство; заслуга; 2. стоящий, достойный; dikkate ~
достойный внимания
değerbilmez не умеющий ценить, неблагодарный
değerli ценный, драгоценный, дорогой; уважаемый
değersiz ничего не стоящий, малоценный
değil (именное отрицание) не; ben doktor değilim я не врач
değirmen мельница
değirmenci мельник
değişebilme изменчивость
değişik изменившийся; разный, различный
değişiklik (-ği) перемена, изменение
değişmek 1) меняться, изменяться, сменяться; hava değişti погода изменилась; 2) обмениваться; onunla
saatlerimizi değiştik мы обменялись с ним часами; 3) переменить, сменить
değiştirmek менять, обменивать
değmek касаться, прикасаться
değnek (-ği) палка, трость
dehliz вестибюль, прихожая; коридор.
dehşet (-ti) 1) страх, ужас; 2) диво!, чудо!
dehşetli ужасный, страшный
dek до
dekadan декадент
dekan декан
dekolte декольтированный; gayet ~ сильно декольтированный
dekont вычет
dekor декорации
dekoratif декоративный
deli сумасшедший
delidolu безрассудный, сумасбродный
delik (-ği) дыра, отверстие; дырявый
delikanlı юноша, молодой человек
delil доказательство, довод, аргумент
delibozuk сумасбродный
delidolu безрассудный, сумасбродный
deliduman ненормальный, полоумный; сумасбродный, безрассудный
delik дырявый; ~ cep дырявый карман
delik (-ği) дыра, отверстие; anahtar ~ği замочная скважина

53
delirmek сходить с ума
delmek продырявливать, просверливать
demagoji демагогия
demeç (-ci) заявление; интервью
demek (der) 1) говорить; ne diyorsunuz? что вы говорите?; bununla ne ~ istiyorsunuz? что вы хотите этим
сказать?; 2) называть; buna ne dersiniz? как вы это назовёте?; 3) значить, означать; ~ ki, ~ oluyor ki значит
(стало быть, выходить), что ; bu ne ~ ? что это значить?; ◊ ne diye ? зачем?, чего ради?
demet (-ti) букет; пучок; сноп
demin только что, сейчас, недавно
demir 1. 1) железо; 2) якорь; 2. железный
demirbaş инвентарный фонд, инвентарь
demirci кузнец
demirkapan магнит
demiryolcu железнодорожник
demiryolu (-nu) железная дорога
demlenmek 1. завариваться ( о чае) 2. (разг.) дойти до «кондиции»
demode вышедший из моды, устаревший
demokrasi демократия
demokratik демократический
denek (-ği) 1) образец, образчик 2) испытанный, испробованный; ~ taşı пробный камень
deneme испытание, опыт, проба
denemek испытывать, пробовать
denetim наблюдение, контроль
denetlemek наблюдать, контролировать
deney опыт, эксперимент, испытание
deneyim экспериментирование
denge равновесие
denilmek (denilir) говориться, быть сказанным
deniz море, волнение в море, bugün ~ var сегодня море неспокойно
denizaltı подводная лодка
denizaşırı заморский
denizci моряк, мореплаватель
denizcilik (-ği) мореходство
denizkızı (-nı) русалка, (сказ.) сирена
denk (dengi) противовес, контргруз 2)равный, эквивалентный
denklem уравнение

54
denklik (-ği) подобие, соответствие, адекватность, соразмерность
denli тактичный
densiz бестактный
depo склад, бак
depozit (фин.) депозит, залог
deprem землетрясение
depresyon депрессия
derbeder скиталец, бродяга
derbent (-di) горный проход, теснина; крепость на границах горных перевалов
dere речка, ручей (горный),ущелье, долина, пересыхающее русло реки
derece градус, температура 2)градусник ,термометр 3)ступень, степень, уровень
dereotu (-nu) укроп
dergi журнал, сборник
derhal сейчас же, тотчас, немедленно
dеri кожа, кожаный; шкура, кожица (плодов)
derialtı подкожный
derin глубокий
derinleşmek углубляться
derinlik (-ği) глубина
derken вдруг, в этот момент, в это время
derman энергия, сила; излечение, избавление
dernek (-ği) общество, кружок
ders урок
dersane класс, аудитория
dert (-di) страдание, мучение, несчастье
dertli страдающий, горестный, печальный
derttaş друг по несчастью
desen рисунок, ~li kumaş набивная ткань
destan дестан, эпический сказ
deste пачка, связка, букет
destek (-ği) (прям. и перен.) поддержка,опора
desteklemek поддерживать
deşmek + В.п. бередить; yaraları ~ бередить раны
dev гигант, великан; див, злой дух
devam продолжение, длительность, продолжать
devamlı продолжительный, длительный

55
deve верблюд
devekuşu (-nu) страус
devir (-vri) время, эпоха, период
devir (-vri) вращение, оборот, круг, виток
devirmek валить, опрокидывать; свергать правительство
devlet (-ti) I государство, держава
devlet (-ti) II счастье, благополучие
devletleştirmek национализировать, передавать в руки государства
devre период, стадия; (спорт.) период, круг
devren (юр.) с передачей прав; ~ kiralık apartıman дом, сдаваемый в субаренду
devretme сдача
devriâlem кругосветное путешествие
devrim революция
devrimci революционер, революционный
devriye патруль
deyim образное выражение; поговорка
dezenfeksyon дезинфекция
dezenfekte дезинфицированный; ~ etmek дезинфицировать
dış seafoodplus.infoя,наружная сторона, seafoodplus.infoй,наружный~ siyaset внешняя политика, ~ kapı наружная дверь,
~ında вне,снаружи, bunun ~ında кроме этого, ~ından извне,şehir ~ı загородный
dışarı внешняя (наружная сторона),вне ,снаружи. ~çıkmak выйти на улицу. dışarda во дворе, на улице
dışişleri ~ bakanı министр иностранных дел, ~bakanlığı министерство иностранных дел
dışkı эксперименты
didaktik дидактический
diferansiyel дифференциал
difteri дифтерит, дифтерия
diğer другой, иной, простой
dik отвесный, крутой, вертикальный, перпендикулярный
diken шип,колючка
dikey вертикальный
dikiş шитье, ~yeri шов, ~makinesi швейная машинка
dikkat (-ti) внимание, ~le внимательно, ~le almak принять во внимание, ~ etmek обращать внимание
dikkatli внимательный
dikkatsiz невнимательный
dikmek сажать(растение),втыкать, вставлять,bayrak ~ воздвигнуть знамя, шить, ставить ,сооружать,
воздвигать

56
dikmelik (-ği) дендрарий, питомник древесных пород
diktafon диктофон
diktatörluk (-ğü) диктатура
dikte диктовка, диктант
dil I (в разн. знач.) язык; ~i uzatmak распускать язык; ~inizi uzatınız покажите язык,Türk ~i турецкий язык;
küçük ~ (анат.) язычок
dil II (геогр.) коса
dilbalığı (-nı) морской язык, камбала
dilber красавица, красивый
dilberdudağı (-nı) кушанье из сладкого теста в форме губ
dilci языковед, лингвист
dilek (-ği) желание, пожелание, просьба
dilekçe заявление, прошение, ходатайство; çalışma izni talep ~si ходатайство о разрешении на работу
dilemek желать, высказывать пожелание,size başarılar dilerim желаю вам удачи
dilenci нищий, попрошайка
dilenmek нищенствовать, попрошайничать
dilim ломоть, кусок, долька (цитрусовых)
dilsiz немой, тихий, кроткий, бессловный
dimdik прямой как стрела; очень крутой, отвесный; ~ ayakta durmak крепко стоять на ногах; ~ bir merdiven
очень крутая лестница
din религия, вера
dinamik динамика, динамический, динамичный
dinç здоровый, крепкий (о пожилом человеке)
dindar религиозный, набожный
dingil ось, колесной вал, шпиндель
dini религиозный, ~ bayram религиозный праздник
dinlemek слушать, слушаться
dinlenmek отдыхать
dinleyici слушатель
dinmek прекращаться, переставать, успокаиваться
dinsiz неверующий
dip (-bi) дно, основание,salonun ~inde в глубине зала; рядом, около, в близости
dipkocanı (-nı) корешок
diploma диплом
diplomalı дипломированный; ~ tercüman дипломированный переводчик
diploması дипломатия

57
diplomatça дипломатично
diplomatik дипломатический
diplomatlık (-ğı) дипломатия; тонкий расчет; дипломатический
dipnot (-tu) сноска
dipsiz бездонный; ∼ testi мот, бездонная бочка
dirayet (-ti) сообразительность, понятливость, смышлёность; способность; умение
direk (-ği) столб, мачта,древко; перекладина, стойка
direksiyon руль (автомобиля) ∼ direksyon simidi баранка руля
direktif директива
direnç (-cı) сопротивление
direniş упорство
direnmek + М.п. упорствовать в; настаивать на
direy животный мир, фауна
diri 1) живой, ∼ ∼ заживо, живьем, 2) недоваренный ,жесткий, твердый; et biraz ∼ olmuş мясо жестковато
dirilmek возрождаться, воскресать, оживать
dirsek (-ği) локоть
diş зуб; зубной; ~ hekimi зубной врач, дантист
dişçi зубной врач, дантист
dişeti (-ni) (анат.) десна
dişlemek + В.п кусать, укусить
divan диван, кушетка, софа
divane сумасшедший, безумный, полоумный
diyalog диалог
diyaret сообразительность
diyaretli умный, смышленый
diz колено
dizi I нить (бус); шеренга (солдат); ряд предметов
dizi II сериал
dizmek нанизывать (бусы) выстраивать, расставлять, располагать в ряд, набирать
dobra dobra прямо, открыто, откровенно; ∼ konuşmak говорить прямо, говорить без обиняков
doçent доцент
dogma догма
doğa природа, натура
doğacı натуралист
doğaç (-cı) вдохновение; импровизация, экспромт
doğal естественный, природный, натуральный
58
doğan сокол
doğaüstü сверхъестественный
doğma рождение, рожденный
doğmak рождаться, восходить (напр. о солнце)
doğramacı плотник
doğramak + В.п. разрезать (делить) на куски
doğru I прямой, верный правильный, правдивый, честный
doğru II правда, истина, верно, правильно, по направлению seafoodplus.infoşama doğru к вечеру; ~ dan ~ya прямо,
непосредственно
doğruca прямо, непосредственно, напрямик
doğrulamak подтверждать
doğrulmak выпрямляться, исправляться, становиться правильным, направляться к.
doğrultu направленность
doğu восток
doğulu восточный
doğum рождение, роды
doğumevi (-ni) родильный дом
doğumlu родившийся, рожденный
doğurgan плодовитый
doğurmak рожать
doksan девяносто
doksanar по девяносто; her birine ~ lira düştü на каждого пришлось по девяносто лир
doksanıcı девяностый
doksanlık девяностолетний; ~ bir ihtiyar девяностолетний старик
doktora докторская степень, ~ tezi докторская диссертация
doku (биол.) ткань
dokubilim гистрология
dokuma тканьё,ткань, ~ tezgahı ткацкий станок
dokumacı ткач
dokumak ткань
dokunaklı трогательный, проникновенный
dokunma (биол.) осязание, касание
dokunmak I + Д.п. прикасаться, касаться,трогать
dokunmak II наносить вред, вредить здоровью; bu yemek bana dokunur эта пища мне вредна
dokunulmaz неприкасаемый
dokunulmazlık (-ğı) неприкосновенность; milletvekili ~ ı депутатская неприкосновенность

59
dokunuş прикосновение
dokurcun скирда, копна
dokuz девять
dokuzuncu девятый
dolak (-ğı) обмотки, портянки
dolam виток, оборот (бинта, верёвки и т. п.)
dolambaç (-cı) лабиринт
dolan обман, мошенничество, надувательство
dolandırıcı обманщик, мошенник, плут, аферист
dolandırıcık (-ğı) обман, мошенничество, афёра
dolap (-bı) шкаф
dolaşım обращение, циркуляция
dolaşmak бродить, гулять, обходить, обсматривать
dolay округа, окрестность
dolayı вследствие, по причине, в силу, в связи, bundan ~ yı вследствие, по причине этого
dolayısıyla косвенным (окольным)путем, через посредство,onu kardeşi ~ tanıdım я познакомился с ним через
его брата 2)вследствие, ввиду ,в связи 3) следовательно
dolaylı косвенный
dolaysız непосредственный, прямой
doldurmak наполнять, набивать, заряжать (ружье), пломбировать, заполнять
dolgu пломба
dolgun полный, наполненный
dolma голубцы
dolmak I наполняться, быть полным; исполняться, истекать (о сроке)
dolmak II заканчиваться, истекать (о сроке); ziyaret saati doldu время визита кончилось
dolmuş маршрутное такси
dolmuşçu водитель долмуша
dolu I град; ~ yağıyor идёт град
dolu II полный, наполненный, заряженный (о ружье); ~ gözler полные слёз глаза
dolunay полнолуние
domates томат, помидор
domuz свинья; yaban ~u дикий кабан
donra I тундра
donra II перхоть; слой грязи на теле
dondurma мороженое
dondurmak (прям. и перен.) замораживать

60
dondurucu леденящий
donmak мёрзнуть, стынуть
donuk матовый, непрозрачный
donurcu леденящий
dopdolu полный-преполный
doping доппинг
dore позолоченный
doru гнедой
doruk (-ğu) вершина; верхушка
dost (-tu) друг, приятель; дружественный
dostane дружеский; дружески, дружелюбно; gayri ~ недружеский, недружелюбный
dostluk (-ğu) дружба
dosya досье, дело; папка для дел
doymak насыщаться; karnım doydu я наелся
doyurmak насыщать, кормить
dozaj дозировка
dökme литьё; чугун
dökmeci литейщик
dökmek 1) лить, проливать; 2) сыпать, просыпать; 3) ронять (листья); 4) терять (волосы); 5) tüy ~ линять (о
птицах); 6) появляться (о нарывах, сыпи); 7) плавить (металл)
dökülmek быть пролитым; разливаться; проливаться; опадать; выпадать
döl плод, зародыш
döllemek 1) оплодотворять, осеменять; 2) опылять
dölüy эмбрион
dölyatağı (-nı) матка
dölyolu (-nu) влагалище
dömisek полусухой (о вине)
döndürmek вращать, вертеть, вскруживать
dönemeç (-ci) поворот (дороги)
döner вращающийся, вертящийся
döngel мушмула обыкновенная
dönmek 1) (прям. и перен.) вращаться, кружиться; başım dönüyor у меня кружится голова; 2) возвращаться;
3) поворачиваться; bana döndü он повернулся ко мне; arkasını (sırtını) ~ повернуться спиной; 4)отказываться
(от своего лова); 5) превращаться во что-либо; стать кем-либо
dönüm поворот
dönüş 1)возвращение; ~te на обратном пути; 2) поворот

61
dördüncü четвёртый
dört (-dü) четыре
dörtgen четырёхугольник
döşek (-ği) тюфяк, матрац
döşeli 1)устланный, покрытый; 2) меблированный
dösem устройство, сооружение, установка
döşeme пол, настил
döşemek 1)стлать, расстилать; 2) мостить (дорогу); 3) укладывать, класть (трубы, рельсы); 4) меблировать
döviz 1)валюта; 2) девиз, лозунг
dövmek бить, колотить
dua молитва; ~ etmek молиться
duba шаланда; понтон
duble двойная порция (спиртных напитков)
dublex сдвоенный
dublör дублёр
dudak (-ğı) губа; ~larından öpüyorum целую в губы
dul вдова, вдовец
dulluk (-ğu) вдовство
duman дым; туман
dumanlamak + В.п. коптить; balıkları ~ коптить рыбу
dumanlı дымный; туманный; копченный: ~ balık копчённая рыба
duraç (-cı) фазан
durağan неподвижный, закрепленный
durak (-ğı) остановка, стоянка; otobüs ~ı автобусная остановка; son ~ конечная остановка
durdurmak 1) заставлять стоять; 2) останавливать
durgun 1)спокойный, тихий; deniz bügün ~ море сегодня спокойно; 2)неподвижный, стоячий; ~ su стоячая
вода; 3) пришедший в застой (напр. о торговле)
durgunluk (-ğu) неподвижность; покой
durma остановка в пути
durmadan безостановочно, непрерывно.
durmak 1)стоять; 2)останавливаться; 3)прекращаться; yağmur durdu дождь кончался; 4) находиться; kitaplar
masanın üzerinde duruyor книги лежат на столе
duru чистый, прозрачный.
durulamak полоскать бельё
durum положение, обстановка; sağlık ~u состояние здоровья
duruşmа судебное разбирательство.

62
duş душ
dut (-du) тутовая ягода
duvar стена
duy эл. патрон; втулка
duyarlık (-ğı) чувствительность
duygu чувство
duygulu чувствительный
duygusal чувствительный
duygusuz нечувствительный
duymak ощущать, чувствовать; слышать
duyu чувство; интуиция
duyulmak быть услышанным
duyum ощущение, восприятие
duyurmak давать знать, доводить до сведения
duyuru извещение, сообщение, уведомление
düdük (-ğü) свисток, гудок; дудка, свирель
düdüklü со свистком; ~ tencere скороварка (кастрюля со свистком)
düğme 1) пуговица; 2) кнопка, выключатель
düğmelemek застёгивать
düğüm узел
düğümlemek завязывать узлом
düğün свадьба
düğüncübaşı тамада на свадьбе
düğünçiçeği (-nı) (бот.) лютик
düğünçorbası (-nı) свадебный суп
dükkân лавка, магазин (небольшой); мастерская (небольшая)
dükkâncı лавочник, торговец
dülger (перс.) плотник
dülgerbalığı (-nı) рыба-солнечник
dümen руль
dümenci рулевой
dün вчерашний день; вчера
dünkü I вчерашний
dünkü II новенький; новичок; ~ çocuk молокосос, сопляк
dünür сват, сватья
dünya мир; свет; ~nın sonu конец света

63
Dünya Земля
dünyaca всемирно
dünyaevi (-ni) женитьба
dürbün бинокль
dürmek (dürer) + В.п. закатывать, свёртывать трубочкой
dürüst правильный, точный; порядочный; честный (о человеке)
düş сон, сновидение
düşçü мечтатель, фантазёр
düşes герцогиня
düşey вертикальный
düşman враг, неприятель
düşme падение; kar ~si выпадение снега, снегопад
düşmek I (düşer) (в разных значениях) падать; kabine düştü кабинет пал; fiyatlar düşüyor цены падают; yere
düştü он упал на пол (на землю); bayram pazara düşüyor праздник приходиться на воскресенье
düşmek II (düşer) идти, следовать; arkama düş иди за мной; önüme düş иди впереди меня
düşük I низкий; ~ fiyat низкая цена; ~ seviye низкий уровень; ~ kaliteli mal товар низкого качества
düşük II опущенный, покатый; свергнутый; ~ hükümet свергнутое правительство
düşünce мысль, идея, мнение; дума, раздумье; озабоченность; ~ye dalmak задуматься
düşünmek думать, обдумывать; придумывать; çıkar yolu ~ придумать выход из положения
düşürme вырон, скидывание
düşürmek обронить, уронить (на пол, на землю); сбивать, снижать (цену); сбивать (самолёт); сшибать,
стряхивать (фрукты); приводить к падению, низвергать (правительство)
düşürücü снижающий, понижающий
düvel государства, державы
düz ровный, гладкий; равнина; ровное место
düzülmek налаживаться, улучшаться, приходить в норму
düzeltmek приводить в порядок; исправлять, править
düzen 1) в разн. значениях порядок, строй; 2) аккорд
düzenlemek приводить в порядок; регулировать, налаживать; устраивать; basın toplantısı ~ устраивать
пресс-конференцию
düzey уровень
düzgün ровный, гладкий
düzine дюжина
düzlem плоский; плоскость
düzyazı (-nı) проза

64
E
e (выражает удивление, интерес, одобрение) э! ну!; ee; e sonra? ну, а дальше? ну, а потом?
ebat меры; измерения, размеры, габариты
ebe повивальная бабка, повитуха
ebedi вечный
ebediyen навеки; вечно
ebegümeci (бот.) мальва лесная
ebekuşağı (-nı) радуга
ebru роспись под мрамор, окраска под мрамор; бровь
ecel смертный час, смерть; ~iyle ölmek умереть своей смертью
ecza (-aı) ар. аптекарские товары, лекарства
eczacilik (-ği) фармакология
eczaci аптекарь, фармацевт
eczane аптека
edebi литературный
edebiyat (-ti) литература
edepli воспитанный; вежливый
edepsiz невоспитанный; невежливый; нахал, грубиян
edib писатель
efektif наличный
efendi господин, эфенди
efendilik (-ği) благовоспитанность, джентльменство
efendim 1) сударь (при обращении); 2) что? что вы сказали? простите, не расслышал.
efsane легенда
efsanevi легендарный
egzoz выхлоп (газов)
eğemen суверенный
eğemenlik (-ği) суверенитет
eğer если
eğik наклонный, покатый
eğilim 1) наклон; склон, скат; 2) тенденция
eğilmek гнуться, наклоняться, склоняться
eğim наклон; склон, скат
eğirmeç (-ci) перс. веретено
eğirmek прясть

65
eğitim воспитание, образование; ~ üzere по образованию; meslek ~i профессиональное образование
(обучение)
eğlence забава, развлечение, увеселение
eğlenmek 1) забавляться, развлекаться, веселиться, весело проводить время; 2) (ile) подшучивать,
насмехаться над кем/чем – л.
eğmek гнуться, наклоняться
eğri кривой, согнутый, дугой
ehli домашний; ~ hayvanlar домашнее животное
ehliyet (-ti) компетентность, умение, мастерство; söför ~i шофёрские права
ehram пирамида
ejderha дракон, змей
ek добавление; дополнение; приложение
ekici землепашец, земледелец
ekili засеянный
ekim I сев
Ekim II октябрь
ekin посевы
ekip (-bi) команда, бригада
ekipman экипировка, снаряжение; оборудование
eklem соединение, связь
eklemek + Д.п. добавлять, присоединять к
eklenmek присоединяться, добавляться
ekli добавленный, приложенный к чему-либо
ekmek (eker) 1) сеять, засевать; 2) посыпать (напр. солью, перцем)
ekmek (-ği) хлеб
ekonomi экономия; экономика
ekran экран
eksen ось
eksi минус; отрицательный
eksik (-ği) недостающий, неполный; недостаток; ◊ ~ olma спасибо
ekpres экспресс
ekstra первосортный, наилучший, экстра
ekşi кислый
ekşimek становиться кислым, прокисать
el рука (кисть) ; ~ etmek делать знак рукой, звать; ~ sıkmak жать руку; ~ sürmek трогать руками, прикасаться; ◊
~e almak рассматривать (напр. вопрос); ~e geçirmek схватить, поймать, завладеть

66
elâ карий
elâstiki эластичный
elâstikiyet (-ni) эластичность
elbet, elbette несомненно, конечно, разумеется
elbirliği (-ni) единение, объединение
elbise одежда; платье
elçi (дип.) посланец, посол
elçilik (-ği) посольство
eldiven перчатки, руковицы
elebaşı (-nı) главарь, вожак, зачинщик
elektrik(ği) электричество; ~i yakınız включите (зажгите) электричество; ~i söndürünüz выключите (погасите)
электричество.
eleman (в разн. зн.) элемент
eleme отбор
elemek просеивать
eleştirme критика
eleştirmeci критик
eleştirmek критиковать
elfibe алфавит, азбука, букварь
elişi (-ni) рукоделие
ellemek трогать; касаться руками; щупать
elli пятьдесят
ellinci пятидесятый
elma яблоко
elmas алмаз
elmastıraş граненый
eltaşı (-nı) ручная мельница
elveda прощай (навсегда)
elveriş пригодность, приемлемость, удобство
elverişli + Д.п. подходящий, приемлемый, удобный для
elyaf волокна; нити; жилки
emal (-li) эмаль; dişlerin ~i зубная эмаль
emanet (-ti) хранение; вещь, оставленная на хранение
emaye эмалированный
emdirmek давать сосать
emeç мицелий, грибница

67
emek (-ği) труд, работа
emeklemek ползать (напр. о ребёнке)
emekli заслуженный; пенсионер; находящийся в отставке, отставной; ~ maaşı пенсия
emeklilik (-ğı) уход на пенсию, отставка; ~ yaşı пенсионный возраст
emektar опытный специалист, знающий свое дело
emel стремление; желание, чаяние
emici всасывающий, впитывающий, поглощающий
emin надёжный; уверенный, убежденный
emir (emri) приказ, распоряжение
emirlik (-gi) эмират
emisyon эмиссия, выпуск
emlâk (-ğı) строения, недвижимое имущество; emlâk vergisi налог на недвижимость
emlâkçı агент по недвижимости, риэлтор
emlâkçılık (-ğı) риэлторское дело
emmek сосать; высасывать; meme ~ сосать грудь
emniyet (-ti) безопасность; доверие
emretmek + В.п., Д.п. приказывать, велеть кому-л. что-л.
emzik (-ği) сосок; соска, бутылочка с соской (для кормления грудных детей)
emzikli грудной; кормящая грудью женщина; ~ çocuk грудной ребенок
emzirme кормление грудью; ~ sutyeni бюстгальтер для кормящих
emzirmek + В.п. кормить грудью
en I самый; наиболее
en II ширина
enfarktüs инфаркт
enfeksyon инфекция; akciğer ~u лёгочная инфекция
enfrakırmızı инфракрасный
engel препятствие, помеха, преграда
engin обширный, бескрайний; открытое море
enişte муж сестры, зять
entrika интрига
epey (epeyce) основательно, изрядно; очень
erbaş унтер-офицер; сержант
ere пила
erehane лесопильный завод
erem желание; согласие
erigen быстро растворяющийся; быстрорастворимый; быстро тающий

68
erik (-ği) слива; yaban ~i дикая слива, терновая ягода
erişte тесто, нарезанное тонкими полосками; лапша, вермишель
erkek (-ği) мужчина; самец; ~ kedi кот
erkekçe по-мужски
erkekçil сексуально озабоченная (о женщине), помешанная на мужчинах
erken рано
erojen эрогенный; ~ bölge эрогенная зона
erte время, наступившее после чего-л.
ertesi следующий; ~ gün следующий день; на следующий день
erzen просо
erzenin просяной хлеб
eski старый; бывший; ~ bir ev старый дом; senin ~ kocan твой бывший муж
eski zaman старинный
eskimek стареть, устаревать; ветшать, изнашиваться
esmer тёмный, смуглый; брюнет; ~ ekmek чёрный хлеб
esna время, промежуток времени; момент
esnaf ремесло, занятие; ремесленник, кустарь; мелкий лавочник, торговец
Estonya Эстония
Estonyalı эстонец; житель Эстонии
eş супруг; супруга
eşarp (-bı) шарф
eşcinsel гомосексуальный
eşcinsellik (-ği) гомосексуальность
eşek (-ği) осёл
eşekkulağı (-nı) (бот.) короставник полевой
eşik (-ği) порог
eşit равный, одинаковый; ~ haklı равноправный
eşkin лёгкий галоп; идущий лёгким галопом
eşkinli рысистый, быстрый, резвый (о коне)
eşkiya разбойники, бандиты
eşkiyalık (-ğı) разбой, бандитизм; sokak ortasında ~ разбой посреди улицы
eşlik (-ği) сопровождение
eşmek (eşer) + В.п. рыть, копать
eşsiz уникальный
eştipli однотипный
eşya (собир.) вещи; el ~sı ручная кладь

69
et (-ti) мясо
etek (-ği) юбка; подол
etki действие, воздействие, влияние; ~ etmek подвергаться воздействию
etkilemek + В.п. влиять, воздействовать, оказывать воздействие на
etkilenmek оказаться под воздействием, влиянием
etkisiz бездействующий; неактивный; неэффективный
etmek (eder) делать, совершать
etraf I taraf стороны; окрестности; ~ta кругом
etraf II (служ. слово) вокруг чего-л.
ev дом; домашний; ~ telefonu домашний телефон
evcil домашний; ~ hayvanlar домашние животные
evcimen хороший семьянин
evet да
evham подозрения, сомнения
evhamlanmak подозревать, сомневаться
evlât (-dı) ребёнок, отпрыск; дети, потомки
evlâtsız бездетный
evlendirmek женить
evlenmek ile жениться на ком-л., выходить замуж за кого-л
evli женатый, замужняя
evrak (-ki) бумаги, документы; ~ kalemi регистратура; vize ~ları документы для (получения) визы
evre фаза, стадия, период
evvel + Исх.п. (послеслог) раньше, прежде, перед
evvelki первоначальный, прежний, предыдущий
eyalet (-ti) провинция, область, округ, край; департамент
eziyet (-ti) мучение, мука, страдание
ezme толчёное, растёртое; пюре; ~ bademı растёртый миндаль; sebze ~si овощное пюре
ezmek (ezer) толочь, молоть, дробить

70
F
faaliyet (-ti) деятельность
fabrika фабрика
fabrikacı фабрикант
façeta грань
façetalı граненый
facia трагедия, драма; несчастье; катастрофа
fahiş чрезмерный, непомерный, непристойный
fahişe проститутка; распутница
fahri почетный
faiz проценты
fakat однако, но; только
fakir бедный, нищий
fakirhane богадельня
faks факс
fal гадание, предсказание
falaka зажим, тиски
falan 1) такой-то; 2) и тому подобное, и прочее; ~ filân и прочее, и тому подобное
familya семья; семейство
fantezi фантазия
far фара (напр. автомобиля)
fare мышь; крыса
fark (-kı) различие, отличие, разница
farklı отличительный, отличный
Farsça персидский язык
farz предположение
farzetmek (farzeder) предполагать, допускать
Fas Марокко
Faslı марокканец; житель Марокко
fasulye фасоль
fatih победитель, завоеватель
fatura счет
favori фаворит
fayans фаянс; керамическая плитка
fayda польза; выгода

71
faydalanmak пользоваться; извлекать пользу
faydalı полезный, выгодный
faydasız бесполезный, напрасный
fazla 1. более, больше; 2. много, слишком много; 3. лишний, превышающий; o burada ~ он здесь лишний; 4.
излишек, остаток
feci трагический; ужасный
felâket (-ti) несчастье, бедствие, катастрофа
felç (-ci) паралич
felçli парализованный
fen (-nni) техника; науки
fena плохой; плохо, дурно
fenalaşmak ухудшаться
fener фонарь; маяк
fenni технический; научный
ferahlık (-ğı) I ширь, простор; просторность
ferahlık (-ğı) II хорошее настроение
ferdi индивидуальный, личный
feribot (-tu) паром, пароход-паром
ferişte ангел
fermuar молния (застжёка)
fes феска
fesleğen базилик
festival (-li) фестиваль
fethetmek (fetheder) + В.п. завоевывать что-л.
fethi победный; победоносный
fıçı бочка
fıkırdak (-ğı) кокетка
fıkra 1) анекдот; фельетон; 2) параграф (напр. закона)
fındık (-ğı) фундук, лесной орех
fırça щётка; кисть, кисточка; dış ~sı зубная щётка
fırçalamak чистить щёткой
fırın печь; пекарня, булочная
fırınсı пекарь, булочник
fırınlamak + В.п. сажать (ставить) в печь; запекать, тушить в печи
fırlatmak 1) бросать, швырять; 2) запускать
fırsat (-tı) удобный (благоприятный) случай

72
fırtına буря, шторм
fısıltı шепот, шушуканье
fıskıye фонтан
fıstık (-ğı) фисташки
fıtık (-ğı) (мед.) грыжа
fibrom (мед.) фиброма
fidan росток; саженец
fide рассада
fiil 1) дело; действие; 2) глагол
fikir (-kri) мысль, идея; мнение
fil слон
file сетка, авоська
filibit (-ti) (мед.) флебит, воспаление вен, тромбофлебит
filika шлюпка, гребная лодка
filim (-lmi) фильм, кинокартина, кинолента
Filistin Палестина
Filistinli палестинец
filiz отросток, побег, росток
filter фильтр
final (-li) финал
fincan 1) чашка; 2) изолятор
firar 1) бегство, побег; 2) дезертирство
firkete шпилька (для волос)
fiş 1) жетон, фишка; 2) карточка (в картотеке); 3) эл. вилка
fişek (-ĝi) 1)патрон, заряд; 2) ракета
fitil фитиль, шнур
fiyasko фиаско
fiyat (-tı) цена, стоимость
flaş фото вспышка
flebit (-ti) (мед.) флебит, воспаление вен
flört 1) флирт; 2) поклонница
flüt флейта
fok обыкновенный тюлень
folklor фольклор
folyo фольга
fon фонд

73
form спортивная форма
formalite формальность
fotoğraf фотография, фотоснимок
formül (-lü) формула, рецепт
fötr фетр
francala булочка
Fransız француз, француженка
Fransızca французский язык
frekans (физ.) частота
frekanslı (физ.) какой-то частоты
fren тормоз
frengi (мед.) сифилис
frenkçileği (-ni) земляника
frenkturpu (-nu) редис
frenküzümü (-nü) смородина
frenlemek (прям. и перен.) тормозить
frigorifik охлаждающий; холодильный
fritöz фритюр
froti (мед.) мазок
fuar ярмарка
fuhuş безнравственность, распущенность; разврат, проституция
funda (бот.) вереск
futbol (-lü) футбол
futbolcu футболист
füme копчёный
füze ракета

74
G
gaddar жестокий, лютый
gaf неуместный поступок, бестактность
gaflet (-ti) небрежность; невнимательность, оплошность
gaga клюв
gaile горе, печаль, скорбь; беспокойство, хлопоты, трудности; ~ dolu hayat жизнь, полная забот
gala торжественный прием
galeri 1) галерея; 2) штрек
galiba вероятно, по всей вероятности, должно быть
galip (-bi) побеждающий
galsame (анат.) жабры
gamsiz безгорестный; беззаботный, беспечный
gani щедрый, великодушный
gar вокзал
garanti гарантия
gardırop(bu) гардероб м, платяной шкаф; 2) гардероб (раздевальня)
gargara полоскание горла
garip 1) странный, удивительный, чужой; bu bana ~ geliyor мне это кажется странным; 2) одинокий,
несчастный
garson гарсон, официант
gaspetmek (gaspeder) узурпировать
gato (фр.) сладкий пирог; пирожное
gâvur гяур, неверный, немусульманин
gaye цель; стремление
gayet очень, весьма
gayret (-ti) старание; усилие
gayretli старательный, усердный
gayrı, gayri другой; прочий
gayrimenkul недвижимый
gayrimeşru незаконный
gayrimüslim немусульманин
gaz газ
gazete газета
gazeteci газетчик, журналист
gazi (мус.) гази, боец за ислам

75
gazoz газированная вода
gazyağı керосин
gebe беременная
gebelik (-ği) беременность
gece ночь; ночью; bu ~ сегодня ночью
gecebekçisi (-ni) ночной сторож
gecekondu лачуга, хибарка (сооруженная в течение одной ночи)
gecelemek 1. переночевать, заночевать; 2. провести бессонную ночь
geceleyin ночью
gecelik(ği) seafoodplus.info; 2. ночная рубашка; kadın ~i женская ночная рубашка.
geceyarısı (-nı) полночь; в полночь
gecikmek опаздывать, запаздывать.
geç поздно; поздний; ~ kalmak опаздывать
geçen прошлый, прошедший
geçer действительный; имеющий хождение; находящийся в обращении
geçici I временный, преходящий
geçici II инфекционный, заразный; ~ sarılık инфекционная желтуха
geçirmek (в разн. знач.) проводить; onu gara kadar geçirdik мы проводили его до вокзала; geceyi sokakta ~
проводить ночь на улице; 2. переживать, переносить, претерпевать; hastalık ~ перенести болезнь; ◊ gözden ~
пробежать глазами, бегло просмотреть
geçis прохождение, проход, переход
geçit (-di) 1. проход; переход; ~ yok прохода (проезда) нет; 2. военный смотр, парад
geçmek (geçer) 1. проходить, проезжать; 2. менять место; переезжать; 3. оставлять позади, обгонять; 4.
переходить, пересекать; 4. проходить, кончаться; kış geçti зима прошла
geçmiş прошедший, прошлый; ~ olaylar прошедшие события; ~te в прошлом; ◊ geçmis olsun!
выздоравливайте! поправляйтесь!
gelecek (ği) будущее; будущий, наступающий; ~ yıl а) будущий год; б) на будущий год; ~te в будущем
gelenek (-ği) традиция
gelgit 1. хождения; 2. прилив и отлив
gelin невеста; невестка, сноха
gelincik (-ği) 1 мак-самосейка; 2 ласка
gelinlik (-ği) 1 положение невесты; 2 свадебный наряд
gelir доход
gelirli доходный, рентабельный
gelişim рост, развитие
gelişme (в разных значениях) развитие

76
gelişmek развиваться
gelişmiş развитый
geliştirmek развивать, совершенствовать.
gelmek 1. приходить, приезжать, прибывать, идти; benimle gel пойдем со мной, buraya gel иди (подойди)
сюда; 2 наступать, начинаться; bayram geliyor наступает праздник 3) казаться; bana öyle geldi мне так
показалось
gem удила; ~ almak быть объезженным (о лошади); ~i azıya almak а) закусить удила; б) распоясаться,
разойтись; ~ vurmak а) обуздать, взнуздать (лошадь) ; б) надеть узду на кого , обломать рога кому
gemi корабль
gemici матрос, моряк
gemicilik (-ği) судоходство; судостроение
gemlemek + В.п. надеть узду, взнуздать (лошадь); укрощать, сдерживать
gen ген
genç (-ci) молодой
gençlik (-ği) юность, молодость; молодежь
gene опять, снова
genel общий, всеобщий, генеральный
genelev публичный дом
genellikle в общем
geniş просторный
genişlemek расширяться
genişletmek расширять
genişlik (-ği) ширина, широта
geniz (-nzi) носовая полость; носоглотка
genleşme расширение, растяжение
gensoru запрос, интерпелляция
gerçek (-ği) 1 истинный, достоверный; настоящий, действительный, неподдельный; 2. правда, истина; 3. да,
кстати; ~ sizr bir şey söyliyecektim да, я хотел вам что-то сказать
gerçekleştirmek осуществлять
gerçeklik (-ği) истинность, достоверность
gerçeküstü феноменальный
gerdan шея
gerdanlık (-ğı) ожерелье
gerdek (-ği) комната новобрачных
gereç (-ci) материал
gerek (-ği) нужно, необходимо, надо; нужный, необходимый

77
gerekçe аргумент, мотивировка, довод
gerekli необходимый
gereksiz ненужный, бесполезный
gergedan носорог
gergin (в разных значениях) напряженный, натянутый
gerginlik (-ği) напряженность, обостренность, milletlerarası~ международная напряженность
geri 1. 1) задняя сторона (часть); ~de позади; ~den сзади; ~ye назад; 2)тыл; seafoodplus.infoый, отстающий; bu saat
beş dakika ~dir эти часы отстают на пять минут; 3. назад, обратно; ~ almak брать обратно; возвращать
gerici реакционный; реакционные силы; реакционер
gerilim 1) натяжение; 2) напряжение
gerinmek потягиваться
getirmek приносить, привозить, приводить.
gevelemek 1) жевать; 2) говорить вокруг да около
gevrek(ği) хрупкий, ломкий, баранка
gevşek расслабленный, вялый, разболтанный
geyik (-ği) олень, лань
gezegen планета; ~lerarası межпланетный
gezgin много странствующий
gezi прогулка; поездка; экскурсия
gezinmek прогуливаться; расхаживать
gezmek 1) гулять; 2) расхаживать; 3) осматривать (например город, музей)
gıda питание; продукты
gıdıklamak щекотать
gıpta зависть
gırtlak (-ğı) глотка, горло (дыхательное), трахея
gıyabi заочный
gibi как; такой же как; aslan ~ как лев; benim ~ yapınız делайте как я
gider расход; cari ~ler текущие расходы
gidermek удалять; устранять
gidiş ход
girgin пробивной
girift хватание, поимка
girilmek входить; girilmez входа нет
girinti углубление, впадение
giriş 1) вход; 2) въезд
girişim предпринимательство

78
girişimci предприниматель
girişmek браться, приниматься, приступать; işe ~ взяться за работу
girmek входить; поступать (например, в школу)
gişe окошечко; касса
gitmek (gider) уходить, уезжать; идти
gittikçe постепенно
giyim одежда, платье
giyinmek одеваться
giymek надевать
giz тайна, секрет
gizem тайна, секрет; мистика
gizemli таинственный; мистический
gizlemek скрывать, прятать.
gizlenmek скрываться, прятать
gizli секретный, тайный; секретно, тайно; ~ tutmak держать в секрете
gizlice тайно, секретно
glase блестящий, лакированный
glayöl гладиолус
glokom (мед.) глаукома
glüten – клейковина
gocuk (-ğu) кожух, тулуп, баранья шуба
gol (-lü) гол
gonore (мед.) гонорея
göbek (-ği) пуп, пупок; ◊ ~ atmak танцевать танец живота
göbekli с брюшком
göç 1) переселение; 2) миграция
göcebe кочевник
göçmek переселяться, переезжать
göçmen переселенец
göğüs (-ğsü) грудь
gök (-ğü) 1. небо; ~ yüzü небосвод; ~ler воздушное пространство; 2. голубой; синий; ~ gözlü голубоглазый
gökdelen высотное здание, небоскрёб
gökkuşağı (-nı) радуга
gökyüzü (-nü) небосвод, небо
göl озеро, пруд
gölalası озёрная форель

79
gölbalığı (-nı) озёрная рыба
gölet (-ti) лужа, лужица; небольшое озеро
gölge тень
gölgeli тенистый
gömlek (-ği) рубашка, сорочка
gömmek закапывать; хоронить
gönderici отправитель
göndermek отправлять, посылать
gönül (-nlü) 1) сердце; 2)желание; okumaya ~ü yok у него нет желания читать
gönüldeş родственная душа, родственные души
gönüllenmek обижаться, оскорбляться
gönüllü добровольный; доброволец
göre + Д.п. по, судя по, согласно, сообразно; bize ~ по нашему мнению; kanuna ~ согласно закону
görenek (-ği) обычай, привычка
görev обязанность
görgü опыт, опытность
görkemli великолепный, блестящий, пышный
görmece на глаз, на вид
görmek (görür) видеть
görmez невидящий, незрячий
görsel зрительный; визуальный
görümce золовка
görünmek 1) показываться, быть видным; 2) выглядеть; siz iyi görünüyorsunuz вы хорошо выглядите
görüntü 1) призрак; 2) изображение
görünüş вид, наружность, внешность; ~te по виду, внешне, по внешности
görüş взгляд, зрение, точка зрения, aksi ~ противоположный взгляд, realist ~ реалистический взгляд; ~ birliği
единство взглядов
görüşme 1) встреча; 2) беседа, разговор; 3) обсуждение; ~ler переговоры мн.; ~ler yapmak, ~lerde bulunmak
вести переговоры
görüşmek 1) (ile) видеться, встречаться; 2) (ile) беседовать, разговаривать, совещаться; 3) обсуждать,
рассматривать (например, проблему, вопрос)
gösterge 1) показатель степени; коэффициент; 2) индикатор
gösteri (в разных значениях) демонстрация, показ
gösterilmek быть показанным, демонстрироваться
gösteriş показ, демонстрация; внешний вид, внешность
göstermek (gösterir) демонстрировать, показывать

80
götürmek 1) уносить, относить; 2) уводить, увозить; провожать, доводить; sizı evinize kadar götürebilir miyim?
могу ли я вас проводить до дома?
gövde 1) тело, туловище; 2) ствол
göymek (göyner) жечь, обжигать
göynük (-ğü) I небольшой кувшин
göynük II (разг.) обгорелый; загорелый
göz глаз; ~ doktoru глазной врач, окулист; ◊ ~ atmak взглянуть, заглянуть; ~ önünde tutmak иметь в виду,
учитывать; ~e çarpmak бросаться в глаза; ~ boymak пускать пыль в глаза; ~den geçirmek просматривать,
проверять; çıplak ~le невооруженным глазом; ~üm! милый! дорогой!
gözaltı наблюдение, надзор
gözbebeği (-ni) свет очей, зеница ока
gözdağı (-nı) – устрашение, угроза
gözde фаворит
gözkapağı (-nı) (анат.) веко
gözlem наблюдение; наблюдательность
gözlemci наблюдатель
gözleme блинчики, оладьи
gözlemek ждать, ожидать, выжидать
gözetlemek наблюдать
gözlük (-ğü) очки; pembe ~ розовые очки
gözlükçü продавец очков
gözyaşı (-nı) слеза
grafoloji графология
gram грамм
gramer грамматика
granulöm (мед.) гранулёма
granül зёрнышко
grev забастовка; ~ yapmak бастовать, проводить забастовку
grevci забастовщик
greypfrut (-du, -tu) грейпфрут
gri серый; koyu ~ тёмно-серый
grip (-bi) грипп; ~ olmak заболеть гриппом; ~ geçirmek перенести грипп
gripli больной гриппом
guartr зоб
gudde железа
guguk (-ğu) кукушка

81
gurbet (-ti) чужбина
gurur гордость; надменность; ~ duymak испытывать гордость
gururlanmak гордиться
gururlu гордый, надменный
guşa (мед.) зоб; ~ hastalığı базедова болезнь
gut damla подагра
guya будто бы, якобы; как будто, словно; ~ büyük bir iç yapmış da öğünüyor он похваляется так, словно
сделал большое дело
gübre навоз; удобрение
güc (-cü) 1) сила; мощь; мощность; 2) способность
güç трудный
güçlü сильный, крепкий
güçlük (-ğü) трудность, затруднение; ~ çekmek испытывать затруднения
güçsüzlük (-ğü) бессилие, слабость
güderi замша
güdük (-ğü) недостаток, нехватка
güfte либретто
güğüm кувшин с крышкой
gül роза; ~ yağı розовое масло; ~üstüne ~koklamamak оставаться постоянным в любви (к одной женщине)
güldürmek смешить
güle güle всего хорошего!, до свидания! (пожелание уходящему)
güleç улыбчивый
gülle ядро; ~ atma толкание ядра
gülmek (güler) 1) смеяться; 2) насмехаться, смеяться над кем/чем-либо
gülmez угрюмый, сердитый, строгий
gülümsemek улыбаться
gülünç смешной
gülüş смех, манера смеяться
gümrük (-ğü) таможня; таможенная пошлина; ~ muayenesi таможенный досмотр
gümrükçü таможенник
gümüş серебро; серебряный
gün 1) день; bür ~ однажды; ~ü ~üne регулярно, день в день 2) солнце
günah грех
günaydın доброе утро!
güncel актуальный, злободневный
gündem повестка дня

82
gündoğuşu (-nu) восход солнца, рассвет
gündüz днем
güneş солнце; ~ doğdu солнце взошло; ~ battı солнце зашло
güneşlenmek загорать на солнце
güneşli солнечный
güney юг
güneybatı юго-запад
güneydoğu юго-восток
günkü дневной
gür 1) густой, пышный; ~ saç пышные волосы; 2) сильный, зычный (о голосе)
gürbüz здоровый, крепкий
Gürcü грузин (-ка)
Gürcüce грузинский язык
güreş борьба
güreşçi борец
güreşmek бороться
gürgen (бот.) граб обыкновенный
gürlemek грохотать; гром гремит
gürültü шум, гам; ~ koparmak поднимать шум; gök ~sü гром
güve моль
güveç глиняный горшок (для приготовления пищи)
güven доверие; ~ oyu вотум доверия
güvence гарантия, обеспечение
güvenilir надежный
güvenlik (-ği) безопасность
güvenmek доверяться, полагаться, надеяться
güvercin голубь
güvey жених; зять (муж дочери)
güveyk (-ği) (бот.) душица
güya будто бы
güz осень
güzel красивый, хороший; красиво, хорошо
güzelavratotu (-nu) (бот.) белладонна, красавка
güzellik (-ği) красота
güzün осенью

83
H
haber новость; известие; сведение
haberleşme обмен новостями, связь, переписка
habersizce без уведомления
hac (-ccı) хадж
hacet нужда, потребность
hacı хаджи, паломник
hacım (-cmı) объём
haciz наложение ареста на имущество, секвестр
haç (-cı) крест
had (-ddi) граница, предел
hadde прокатный стан
hadi be! вот это да!
hafıza память; ~ kaybı потеря памяти
hafif 1) (в разных значениях) лёгкий, нетяжёлый; ~ bir bavul лёгкий чемодан; ~ bir kahvaltı лёгкий завтрак; 2)
несильный; ~ bir baş ağrısı слабая головная боль; 3) несерьёзный, легкомысленный
hafiflik (-ği) лёгкость; облегчение
hafiye агент тайной полиции
hafta неделя
haftalık 1. недельный, еженедельный; 2. недельная плата
hain предатель, изменник
haiz обладающий, владеющий; ~ olmak обладать, владеть
hak (-kkı) 1) право; ana ~lar основные права; siyasi ~lar политические права; nee ~la? по какому праву? 2)
правота; справедливость
hakaret (-ti) оскорбление
hakat (-tı) I канат
hakat (-tı) II причал
hakbin правдивый, справедливый
hakçası по правде говоря
hakem абритр, судья
haketmek (hakeder) заслужить что-либо
hakikat (-ti) правда, истина, действительность; поистине, действительно
hakiki истинный, подлинный, настоящий
hakim судья; правящий, господствующий
hâkimiyet (-ti) господство; власть; суверенитет

84
hakkında относительно, касательно
hakkıhıyar (ар.) право выбора
haklı правый, справедливый; ~çıkarmak оправдывать
haksız неправый, несправедливый
haksızlık (-ğı) несправедливость
hal (-li) 1) состояние, положение; 2) вид; ◊ her ~de во всяком случае, безусловно; o ~de в таком случае; çok
~lerde во многих случаях, сплошь и рядом
hala тётка (со стороны отца); ~ kızı двоюродная сестра (со стороны отца); ~ oğlu двоюродный брат
hâlâ всё ещё, пока ещё, ещё
halat (-tı) канат, трос; tel ~ стальной трос
halbuki между тем, тогда как
halef преемник, продолжатель, наследник, правопреемник
halen теперь, сейчас, настоящее время, ныне
halhal браслет на ногу
halı ковёр
haliç эстуарий; речное устье
halife халиф; преемник
halihazır настоящее время
halil законный муж, супруг
halim тихий, смирный, кроткий (о характере, нраве)
halis чистый
halk (-kı) народ; публика
halka (в разн. знач.) кольцо; nişan ~sı обручальное кольцо
halkoyu (-nu) общественное мнение
halletmek (halleder) решать, разрешать (вопрос, задачу и т.н.)
halsiz слабый, обессилевший; ~düşmek обессилеть, выбиться из сил
ham неспелый ( о фруктах); сырой, невыделанный, необработанный
hamal грузчик; носильщик
hamam баня
hamarat работящая, трудолюбивая (о женщине)
hamil I (-mli) обладатель, предъявитель; обладатель
hamil II (-mli) ар. беременность
hâmile беременная
hamle ход (в шахматах, шашках)
hammadde сырьё
hamsi анчоус, хамса

85
hamuçera dağ çileği (бот.) лесная земляника
hamur тесто; ~ tutmak поставить (заместить) тесто; ~ açmak раскатать тесто
hancere (анат.) гортань
hane клетка (на шахматной доске)
hangi какой? который?
hanım госпожа, сударыня, дама; супруга; küçük ~ барышня; ~ efendi сударыня (вежливое обращение)
hani, haniya 1) где? где же? 2) помнишь? помните? 3) по правде сказать
hap (-pı) пилюля
hapcı наркоман
hapis (-psi) 1) задержание, арест; домашний арест; 2) тюрьма
hapishane тюрьма
hapsetmek (hapseder) заключать в тюрьму, арестовывать
hapsolmak быть заключенным где-л.; находиться взаперти
hapşırık (-ğı) чихание
hapşırmak чихать
harabe развалины, руины
haram запрещенный, запретный
harap разрушенный
hararet (-ti) 1) температура, жар; 2) жажда
hararetli разгорячённый, возбуждённый, пылкий, оживлённый
harbiye военное министерство, военная академия
harcamak расходовать, тратить
harç (-cı) I трата, расход; yol ~ı командировочные расходы
harç (-cı) II I раствор
hardal горчица
harket (-ti) 1) движение; 2) действие, поступок; поведение; 3) отправление, отъезд; ~ etmek а) двигаться; б)
действовать, вести себя; в) отправляться, уезжать
harf буква
harıl: ~ ~ продолжительно, непрестанно; бойко
hariç (-ci) 1. заграница; 2. за исключением, кроме; за исключением
harika чудо
harita карта (географическая)
harman молотьба
harp (-bi) I война, бой
harp (-bi) II арфа
has I свойственный, присущий кому-чему

86
has II чистый, без примеси; ~ gümüş чистое серебро
hasar убыток, ущерб
hasat (-dı) жатва, уборка
hasılat продукция; доход
hasım недруг, враг
hasret (-ti) тоска
hassas чувствительный
hassasiyet (-ti) чувствительность
hasta 1. больной; 2. больной; ağır ~ тяжелобольной; ~ olmak (düşmek) заболеть
hastabakıcı санитарка, сиделка
hastalanmak заболеть
hastalık (-ğı) болезнь; kadın ~ları женские болезни; sinir ~ları нервные болезни
hastalıklı болезненный, хворый
hastane больница
haşhaş мак
haşin грубый, резкий
haşlama варёный, отварной; блюдо из вареного мяса
haşlamak варить
hat (-ttı) (в разных значениях) линия; hava ~ı воздушная линия, telefon ~ı телефонная линия
hata 1) ошибка; ~ yapmak допускать (делать) ошибку; 2) проступок
hataen по ошибке, ошибочно
hatalı ошибочный, неправильный
hatır память; ~ına gelmek вспоминать
hatıra воспоминание; память; ~ olarak saklamak хранить как память
hatırlamak вспоминать, припоминать
hatırlatmak напоминать
hatip оратор, проповедник
hatmi (бот.) алтей лекарственный
hattâ даже
hattatlık (-ğı) каллиграфия, чистописание
hatun женщина, дама, госпожа; жена
hava воздух, атмосфера
havaalanı (-nı) – аэродром
havai воздушный, атмосферный
havalanmak 1) взлетать, подниматься в воздух; uçak havalandı самолет взлетел; 2) развеваться; 3)
проветриваться

87
havale 1) поручение, передача; 2) перевод (денежный); posta ~si почтовый перевод; ~ etmek а) поручать,
передавать; б) переводить (деньги)
havalı ветренный, пустой; распущенный, избалованный
havan 1) ступа; 2) миномет
havlamak гавкать, лаять
havlı ворсистый
havlıcan (бот.) сыть длинная
havlu полотенце
havuç (-cu) морковь
havuz I бассейн, водоём
havlu II резервуар, цистерна
havuzbalığı (-ğı) карась обыкновенный
havyar икрá
hayal (-li) 1) воображение; мечта; фантазия; ~ etmek фантазировать; мечтать; 2) изображение, образ; ◊ ~
kırıklığı разочарование
hayalet (-ti) приведение, призрак
hayalperest (-ti) мечтатель, фантазёр
hayat (-tı) жизнь; evlilik ~ı супружеская жизнь
haydi, hadi 1) ну! айда! 2) ладно! пусть так!
haydut разбойник, грабитель
hayhay (выражение согласия) ладно, хорошо
hayıflanmak + Д.п. сожалеть
hayır (-yrı) I добро, благо; благотворительное общество
hayır II нет (отрицание); нет, этого не знаю
hayırlı добрый, благой; ~ sabahlar! доброе утро!
haykırmak восклицать, подавать голос
haylaz пакостник, негодник; лентяй
hayli много, изрядно; значительно; очень
hayran I изумлённый, пораженный; ~ kalmak а) изумляться, поражаться; восторгаться, восхищаться
hayran II почитатель, поклонник
hayret (-ti) 1. удивление, изумление; 2. удивительно! странно!
hayvan животное; скот; зверь
hayvanat (-tı) животный мир, животные; ~ bahçesi зоологический сад, зоопарк
haz (-zzı) I часть, доля
haz (-zzı) II (мед.) резекция, отсечение, отрезание
hazım (-zmı) I твёрдость, решительность

88
hazım (-zmı) II пищеварение, переваривание пищи
hazımsızlık (-ğı) несварение; расстройство пищеварения
hazır 1) присутствующий, имеющийся налицо; ~ bulunmak присутствовать; 2) готовый; ~ elbise готовое
платье; ~ olmak быть готовым
hazırlamak готовить, приготовлять
hazırlanış приготовление
hazırlanmak 1) готовиться, приготовляться; yolculuğa hazırlanıyor он готовиться к путешествию; 2) быть
приготовляемым; yemek hazırlandı еда приготовлена
hazırlık (-ğı) подготовка, приготовление
hazin печальный грустный
hazine казна; касса; сокровищница
haziran июнь
hazmetmek (hazmeder) (прям. и перен.) переваривать
hazine I казна; касса; сокровищница; kelime ~si - словарный запас
hazine II (анат.) влагалище
hece слог
hecelemek произносить по слогам
hedef 1) цель; 2) объект
hediye дар, подарок; ~ etmek дарить
hediyelik предназначенный для подарка
hekim врач, доктор
hektar гектар
hele 1) особенно, в особенности; хотя бы, хоть; 2) наконец, наконец-то; 3) только, пусть только
helikopter вертолёт
helme отвар (рисовый)
helva халва
helvacıkökü (-nü) (бот.) мыльнянка лекарственная
hem причём, к тому же
hem hem(de) ии (вдобавок еще и)
hemcins однородный
hemen 1) немедленно, сейчас же; 2) почти, почти что
hemoglobin гемоглобин
hemşeri земляк, соотечественник
hemşire медицинская сестра, медсестра
hendek (-ği) ров; канава; окоп; траншея
hentbol (спорт.) гандбол

89
henüz 1) только что, только ещё; ~ geldim я только что пришёл; ~ küçüktür он ещё мал;
2) (при отрицательном глаголе) ещё не; пока ещё; ~ gelmedi он ещё не пришёл
hep 1) всё; весь; все; ~iniz все вы; ~ arkadaşiz все мы друзья; ~si все они; всё; ~sini biliyor он знает всё; 2)
постоянно, всегда; sen ~ geç kalırsın! ты постоянно (вечно) опаздываешь!
hepsi всё, kızların hepsi все девушки (на свете)
her каждый, всякий; ~ gün каждый день; ~ halde во всяком случае; ~ yerde везде, всюду; ~ vakit (zaman)
всегда, постоянно
hergün ежедневно
herhalde скорее всего, по всей видимости
herhangi любой, какой бы то ни было
herkes всякий, каждый (о человеке); ~ bilir все знают
Hermitage Эрмитаж
heroin героин
herşey всё (всякая вещь); ~e rağmen несмотря ни на что
hesap (-bı) 1) счёт, расчёт; ~ açmak открыть счёт (в банке); ~ı veriniz дайте счёт (напр. в ресторане); 2)
подсчёт, вычисление; арифметика; 3) отчёт; ~ vermek отчитываться
hesaplamak считать, подсчитывать
hesaplaşmak рассчитываться
hesaplı расчётливый, осторожный, осмотрительный
hesapsız без счёта; неразумный, непродуманный, неосторожный
hesapsızca без счёта, без учёта; легкомысленно, неразумно
hefes увлечение, стремление, страсть
herif человек, парень, малый
heybe сумка, перемётная сумка
heybet (-ti) ар. величие, внушительный вид
heybetli величественного (внушительного) вида
heyecan волнение, возбуждение; ~ verici волнующий; ~ duymak испытывать волнение
heyecanlanmak волноваться, приходить в возбуждённое состояние
heyecanlı взволнованный; волнующий
heyet (-ti) делегация; комиссия; миссия
heykel статуя
heykeltıraş скульптор
hezimet (-ti) поражение; ~e uğramak потерпеть поражение; ~ uğratmak нанести поражение
hıçkırık икание, икота
hıçkırmak икать
hırçın вспыльчивый, капризный

90
hırdavat (-tı) скобяной товар, скобяные изделия
hırka хырка, бешмет
hırs страстное желание; ярость, гнев
hırsız вор
hırsızlık (-ğı) воровство, кража
hıyanet (-ti) измена, предательство
hıyar огурец
hız скорость, быстрота
hızlı 1. быстрый, скорый; 2. 1) сильно; ~ vurmak сильно ударять; 2) громко, громким голосом; ~ konuşmak
громко разговаривать
hicap (-bı) I покрывало; занавес
hicap (-bı) II стыд; стыдливость, застенчивость
hiciv (-cvi) сатира; сарказм
hicvetmek высмеивать
hiç 1. (при отрицательном глаголе) совсем, совершенно, абсолютно, вовсе не;onu ~ görmendim я его совсем
(вовсе) не видел; 2. когда-нибудь; ~ ava gittiniz mi? вы когда-нибудь ходили на охоту? 3. ничто, пустое место;
bir ~ için darıldı он обиделся из-за пустяка
hiçbiri никто из; ни один из
hiddet (-ti) гнев, ярость
hiddetli гневный, разгневанный
hiddetlenmek гневаться, сердиться
hidrojen водород
hikâye рассказ; повесть; повествование; uzun ~ долгая история
hikâyeci рассказчик; повествователь
hile хитрость; мошенничество; фальсификация
hileli фальсифицированный; с хитростью, с подделкой, нечестным путем
himaye покровительство, защита; поддержка, протекция; ~ etmek а) покровительствовать, защищать;
протежировать
hindi индюшка
hindiba цикорий салатный
hindistan cevizi (-ni) кокосовый орех
hintkamışı (-nı) бамбук
hintyağı касторовое масло
his (-ssi) чувство
hisar крепость, укрепление
hisse часть; порция; пай; акция

91
hissedar пайщик, акционер
hissetmek (hisseder) чувствовать
hitabe обращение, выступление
hiyacint (минерал) гиацинт
hizmet (-ti) 1) обслуживание; прислуживание; 2) служба; askerlik ~i военная служба
hizmetçi слуга, служитель
hoca учитель, наставник; ходжа
hokkabaz фокусник; жонглёр
hol (-lü) холл
homurdanmak ворчать, бормотать
hoparlör громкоговоритель, репродуктор
hoplamak прыгать
horlamak храпеть
hormon гормон; гормональный
horoz петух
horozmantarı (-nı) лисичка (гриб)
hortum 1) хобот; 2) шланг
hostes стюардесса, бортпроводница
hoş хороший, приятный; ◊ ~ geldiniz! добро пожаловать!
hoşab чистой воды (о драгоценных камнях)
hoşça: ~ kalın! будьте здоровы! счастливо оставаться!
hoşaf компот
hoşgörü терпимость, снисходительность
hoşlanmak нравиться
hovarda кутила, мот, гуляка
hoyrat грубый, вульгарный
hububat зерновые (злаковые) культуры
hudut (-du) граница; ~ kapısı пограничный пункт
hukuk (-ku) (юр.) право
hukukçu юрист
hukukî юридический, правовой
humma лихорадка.
hurda мелочь; хлам; металлический лом
hurdacı старьёвщик
hurma финик; хурма
husus дело, обстоятельство, вопрос; bu ~ta ne düşünüyorsunuz? что вы думаете по этому поводу?

92
hususi особый, специальный; личный, частный, собственный
husuiyet (-ti) особенность, специфичность, характерность
husye тестикул, яичко
huş берёза
huy характер, нрав
huzur покой, спокойствие; присутствие
huzurlu спокойный, благодушный
huzursuz беспокойный, тревожный
hücre клетка
hücüm атака, нападение
hüküm (-kmü) 1) судебное решение, приговор; mahkrmrmin ~ü приговор суда; ~ vermek вынести приговор; 2)
сила, значение, kanunun ~ü var закон имеет силу; 3) власть, господство; ~ sürmek а) властвовать, царить; б)
быть распространённым; ~ süren kanaat распространённое мнение, распространённый взгляд
hükümet (-ti) правительство
hükümlü имеющий (законную) силу
hüner умение, мастерство, искусство
hünkar (перс.) повелитель, владыка
hünkarbeğendi (кул.) кушанье из баклажанов
hür (rrü) свободный, независимый
hürmet (-ti) уважение, почет ~ etmek уважать,чтить; ~ görmek пользоваться уважением
hürmetli уважаемый
hürriyet (-ti) свобода
hüsnü красивый, прекрасный, прелестный
hüviyet (-ti) личность; ~ сüzdanı удостоверение личности
hüzün (znü) грусть, печаль
hüzünlü грустный, печальный

93
I
ıhlamur липа
ıkınmak тяжело дышать
ılıca купальни на горячих минеральных источниках
ılık теплый
ılım itidal равновесие
ılıman умеренный
ılımlı умеренный, уравновешенный, сдержанный
ıpıslak совершенно мокрый, насквозь мокрый
ırak далекий
ıraksak дивергентный, расходящийся
ırgat (-tı) поденщик, батрак
ırk раса
ırkçılık (-ğı) расизм
ırktaş соплеменник, представитель той же расы
ırmak (-ğı) река
ırz честь
ısı теплота; горячий, жаркий
ısınma согревание
ısınmak греться, согреваться
ısıölçer калориметр
ısırgan (ısırgan otu) крапива
ısırık (-ğı) - укус, укушенное место
ısırmak кусать; разрывать зубами
ısıtıcı радиатор, нагреватель; нагревающий, накаляющий
ısıtma отопление
ısıtmak греть, нагревать
ıskonto скидка
ıslah улучшение, поправка, реформа
ıslak мокрый, сырой, влажный
ıslanmak мокнуть
ıslatmak мочить
ıslık (-ğı) свист; ~ çalmak свистеть
ısmarlama заказ; на заказ, заказной
ısmarlamak заказывать; поручать; Allahaısmarladık! до свидания!

94
ıspanak (-ğı) шпинат
ısrar настояние, настойчивость; ~la настойчиво, настоятельно; ~etmek настаивать, упорствовать.
ısrarlı настоятельный, настойчивый
ıssız необитаемый, пустынный, безлюдный
ıstakoz омар; makassız ~ лангуст
ıstavroz крест
ıstırap (bı) страдание, мучение
ışık (-ğı) свет, освещение
ışıklar светофор
ışın луч; kozmik ~ lar космические лучи
ızgara жареное на рашпере (о мясе, рыбе); ~ köfte котлеты, жаренные на рашпере
ızmar скрывание, утаивание

95
İ
iade возвращение, возврат; ~ etmek возвращать, приносить обратно
iare заём, ссуда; выдача напрокат
iareten напрокат; заимообразно; в виде ссуды
ibadet (-ti) моление, молитва
ibaret состоящий; ~ olmak состоять
ibik (-ği) гребень (у птиц)
ibraname квитанция, расписка об окончательном расчете по долговым обязательствам
İbranice иврит, древнееврейский язык
ibraz предъявление; ~ etmek предъявлять; pasaportunuzu ~ ediniz предъявите паспорт
ibrik (-ği) - кувшин, сосуд для воды (с ручкой и носиком)
icat открытие, изобретение; ~etmek открывать, изобретать
icra выполнение, исполнение; ~ emri исполнительный лист
iç 1. нутро, внутренняя часть, внутренность; 2. ядро, сердцевина; 2. внутренний; iç siyaset внутренняя
политика; 3. içinde внутри, среди, между; içimizde между нами, среди нас; beş gün içinde в течение пяти дней;
dostluk havası içinde в атмосфере дружбы; içinden через что-либо, из чего-либо; evin içinden из дома; içine
внутрь чего-либо, в; evin içine в дом
içbükey вогнутый
içecek (-ği) напиток, напитки
içekapanık интровертный
içekapanış замкнутость, самоуглублённость
içeri 1. внутренняя сторона; внутренность; ~ den изнутри; ~ de внутри; ~ye внутрь; 2. внутренний; 3. внутрь,
внутри; lütfen, ~ buyurun! заходите, пожалуйста
içerik (-ği) содержание
içerlemek затаить злобу
içermek взаимно обусловливать
içgüdü инстинкт; интуиция
içilir пригодный для питья
için 1. для, ради, за; bunun ~ поэтому; для этого; 2. чтобы; 3. dığı ~ из-за, вследствие того, что…, ввиду того,
что; gelmediği ~ ввиду того, что он не пришел…
içki спиртные напитки
içkili выпивший, нетрезвый
içkulak (-ğı) ortakulak (анат.) внутреннее ухо
içli имеющий что-либо внутри
içlidışlı задушевный, интимный

96
içmek (içilir) 1. пить, 2. есть (суп); sigara ~ курить
içten сердечный, задушевный, искренний; ~ bir dilek искреннее желание
içyagı (-nı) нутряной жир, нутряное сало
içyüz суть, сущность, существо
idam смертная казнь
idane ссуда, заём, долг
idaneten в виде ссуды, взаймы
idare руководство, управление; ~etmek руководить, управлять; дирижировать (seafoodplus.infoром)
idareci управляющий; администратор
ideoloji идеология
iddet (-ti) (мус.) срок, в течение которого разведённая жена или вдова не может вступать в новый брак (
дней)
iddia утверждение, претензия, притязание; ~etmek утверждать, настаивать, претендовать, притязать
iddianame обвинительное заключение
idrar моча
ifade 1. выражение, ~etmek выражать, 2. показание, ~vermek давать показания
iffetli целомудренный
iflas банкротство, ~ etmek обанкротиться
iftar разговенье; вечерняя трапеза в дни Рамадана
iftira клевета, ~atmak клеветать на кого-либо
iftiraci клветник
iğde дикая маслина
iğfal введение в заблуждение; введение в соблазн
iğne I игла, иголка; шприц; çengelli ~ английская булавка; toplu ~ булавка; ~ yapmak делать укол (вливание)
iğne II жало; ~ yapraklı ağaçlar хвойные деревья
iğnelemek колоть, прокалывать иглой
iğrenç отвращение
iğrenmek брезговать, чувствовать отвращение
ihanet (-ti) измена, предательство; ~ etmek + Д.п. изменять кому-л.
ihbar уведомление, оповещение
ihmal (-li) небрежность; халатность; ~ etmek – пренебрегать, халатно относиться; манкировать
ihracat (-tı) экспорт, вывоз
ihtilal (-li) революция
ihtimal (-li) вероятность, возможность; вероятно, возможно
ihtimam забота, заботливость; внимание
ihtiras ненасытное желание, жажда

97
ihtişam роскошь, блеск
ihtiva содержание, включение
ihtiyaç (cı) потребность, нужда; ~ duymak испытывать потребность (нужду) в чем-либо
ihtiyar старик; старый
ikamet (-ti) пребывание, жительство; ~ tezkeresi вид на жительство; ~ etmek жить, проживать
ikametgah местожительство, резиденция
ikaz оповещение, предупреждение
iki два; ~si оба; ~de bir а) то и дело, б) одна вторая (часть)
ikidilli двуязычный, говорящий на двух языках
ikilem (лог.) дилемма
ikinci второй
ikincileyin во-вторых
ikincilik (-ği) второе место
ikindi время после полудня
ikiyüzlü двуличный, лицемерный
ikiz двойня, близнецы
ikizkenar равнобедренный
İkizler Близнецы (созвездие)
iklim климат
ikmal 1. оканчивание, 2. снабжение
ikna убеждение, ~ etmek убеждать
ikram 1. угощение, 2. скидка, ~etmek а) угощать, б) делать скидку
ikramcı хлебосольный, радушный
ikramiye выигрыш (например в лотерее), премиальные
iksir эликсир, настой
iktibas взятие в долг
iktibasen заимствуя, цитируя
iktidar власть, ~ başinda bulunmak ~da olmak находиться у власти
iktidarsızlık (-ğı) импотенция
iktisadi экономический
iktisat (-dı) экономика, экономия
il вилайет
ilaç (-cı) лекарство
ilâh божество, бог, господь
ilâhî божественный, божий; ~ arzu божья воля
ilâhiyat (-tı) теология, богословие

98
ilan объявление, ~etmek объявлять
ilave добавление, ~etmek добавлять
ilçe уезд
ile с, вместе с; посредством чего-либо; sizin ile, sizinle с вами; tren ile, trenle на поезде; çekiç ile, çekiçle
молотком; 2. и; defter ile (defterle) kalem тетрадь и ручка
ileri вперед; masayi biraz ~ çekelim давайте подвинем стол немного вперед; 2. впереди; evin ~ sinde впереди
дома; 3. передовой, находящийся впереди; ~ gelenler руководство, руководители (мн.ч.); видные деятели,
ответственные работники; 4. будущее; ~ de в будущем; ~ olmak спешить (о часах); saat beş dakika ~ dir часы
спешат на пять минут; ~ sürmek предлагать, выдвигать
ilerlemek продвигаться вперед, двигаться вперед; прогрессировать
iletişim связь, сообщение, коммуникация, общение
iletken сообщающий, проводящий
iletki угломер, транспортир
iletmek передавать, сообщать
ilgi 1. интерес, заинтересованность; ~ göstermek проявлять интерес; ~ çekmek вызывать интерес: ~ çekici
вызывающий интерес; интересный; ~ çekici filim интересный фильм; 2. связь, отношение, причастность,
касательство; bununla hiç bir ~ si yoktur к этому он абсолютно никакого отношения не имеет, он абсолютно не
причастен к этому
ilgilendirmek интересовать
ilgilenmek ile интересоваться
ilgili ile связанный с чем-либо, относящийся
ilginç вызывающий интерес, любопытный
ilik (-ği) I петля, петлица
ilik (-ği) II (анат.) костный мозг
iliklemek застегивать
ilim (ilmi) наука
ilişik приложенный, имеющий отношение
ilişki отношение
ilk первый, начальный
ilkbahar весна; ~ da весной
ilkçağ античный мир
ilke принцип
ilkönce прежде всего, в самом начале
ilkyardım первая медицинская помощь
ilmi научный
ilmühaber свидетельство, удостоверение, справка, сертификат
99
iltifat (-ti) комплимент
iltihap (-bı) воспаление
iltihaplanmak воспаляться
iltihaplı воспалённый
ima намек; ~ etmek намекать на что-либо
imal (-li) изготовление, производство; ~ etmek изготавливать, производить
imalat (-tı) производство
imar благоустройство, ~ etmek благоустраивать
imbat летний муссон
imbik дистиллятор
imdat (-tı) помощь
imge 1. знак, признак, 2. воображение, 3. привидение
imha истребление, уничтожение; ~ etmek истреблять, уничтожать
imhal (-li) отсрочка, продление
imkan возможность
imkansız невозможный, невозможно
imla орфография, правописание
imrenmek сильно желать; завидовать
imsak воздержание, умеренность, диета
imtiyaz преимущество, привилегия
imza подпись, автограф
imzalamak подписывать
imzalı подписанный
inanç (-cı) вера, убеждение
inanmak верить
inat (-dı) упрямство, упорство; ~ etmek упрямиться, упорствовать
inatçı упрямый, упрямец
ince тонкий, мелкий, некрупный; тонко
incelemek изучать, исследовать
inci жемчуг
inciçeçeği (-ni) ландыш
incik (-ği) голень
incil Евангелие
incir инжир
incitmek 1. причинять боль; ушибать (например руку, ногу); 2. обижать
inç дюйм


indirim - (торг.) скидка, снижение цен
indirmek 1. спускать, опускать, 2. понижать, снижать
inek (-ği) корова
infaz исполнение, выполнение
İngiliz англичанин, англичанка
İngilizce английский язык
inilti стон
inisyal инициал
inisiyatif инициатива
iniş посадка; mecburi ~ (авиац.) вынужденная посадка; спуск
inkar отрицание, ~ etmek отрицать
inkılap (-bı) революция
inkılapçı революционер; революционный
inlemek стонать
inmek 1. спускаться, опускаться, приземляться; 2. слезать, сходить; vagondan ~ выходить из вагона; inecek
var mı? Кто-нибудь выходит?; 3. останавливаться (в гостинице); otele ~ останавливаться в гостинице
insaf справедливость, совесть; милосердие
insan человек
insaniyet (-ti) человечество; человечность, гуманность
insaniyetli человечный, гуманный
insanlık (-ğı) человечество; человечность, гуманность
insansever человечный, гуманный; гуманист
insanüstü сверхчеловеческий
insülin инсулин
inşa строение, сооружение
inşaat (-tı) строительство, строительные работы
inşaatçı строитель
inşallah если будет угодно аллаху; дай бог!; надеюсь
intiba впечатление; ~ alrnak (edinmek) выносить впечатление; ~bırakmak производить впечатление
intifa использование
intihar самоубийство; ~ etmek совершать самоубийство
intikam мщение, месть; реванш
intikamci мстительный; реваншистский
ip (-pi) верёвка, бечёвка
ipek (-ği) шёлк
ipekli шёлковый; шёлковая ткань


iplik (ği) нитка, нитки
ipotek ипотека, залог недвижимости
ipotekli ипотечный
iptal отмена, аннулирование; ~ etmek отменять, аннулировать
iptidai первобытный, примитивный
ipuç (-cu) ipucu нить, концы чего-л.; ключ к разгадке
irade воля; желание
iradeli волевой
İran Иран
İranlı иранец, иранка
irfan знание, просвещение
iri крупный; ~ bir kolye крупное колье
irin гной
irinlenmek гноиться, нарывать
iris 1) радужная оболочка (глаза); 2) ирис
irkilmek вздрагивать, пугаться
irmik (-ği) манная крупа
irsi наследственный
irtibat (-tı) связь, коммуникация
irtica реакция
is сажа; копоть; нагар
isabet (-ti) попадание (в цель)
isabetli меткий, точный (об огне); удачный, уместный (напр, об ответе, реплике)
ise а, же
isfendan клён
ishal (мед.) расстройство желудка, понос
isim (-smi) I имя, название; ~i geçen вышеупомянутый
isim II популярность, известность, слава; ~ yapmak сделать (себе) имя, завоевать популярность
iskambil (игральная) карта
iskele пристань
iskelet (-ti) 1) скелет; 2) каркас
iskemle табуретка, скамейка
iskonto скидка; ~ yapmak делать скидку
iskorpit (-ti) морской ёрш
islâm ислам
isilik (-ği) сыпь

isli закопченный; коптящий; копченый; ~ sucuk копченая колбаса
ispat (-tı) доказательство; ~ etmek доказывать
ispirto спирт
israf расточительность, мотовство
istakoz омар
istasyon станция (ж/д, метро); остановка (метро)
istavroz крест
istek (-ği) желание, просьба
istemek хотеть, желать; просить; требовать; istemeye istemeye нехотя
isterik истеричный, истерический
isteka кий (бильярдный)
istifa отставка; ~etmek уйти в отставку
istikamet (-ti) направление
istikbal будущее; ~de в будущем
istiklâl независимость
istikrar утверждение, укрепление, стабилизация, постоянство
istikraz заем
istirahat отдых; ~ etmek отдыхать
istiridye устрица
istismar эксплуатация; ~ etmek эксплуатировать
istisna исключение
istisnai исключительный
istirahat (-tı) отдых, покой, спокойствие
istridye устрицы
isyan восстание, бунт
isyancı мятежник, бунтовщик, повстанец
isyankâr непокорный, мятежный, упрямый
iş дело, работа, занятие; ~ adamı деловой человек, бизнесмен; ~ veren работодатель
işaret (-ti) знак, сигнал
işbirliği сотрудничество; iktisadi ~ экономическое сотрудничество
işçi рабочий, работница
işemek мочиться, выделять мочу
işgal занятие, оккупация
işgünü (-nü) рабочий день
işitmek слышать
işkembe кишки, требуха; ~ corbası суп из требухи (бараньей)


işkence пытка, мучение; ~ etmek пытать, мучить
işlek (-ği) оживлённый
işlem процедура; оформление (документа); процесс; обработка, переработка; действие
işlemek работать, функционировать; обрабатывать; курсировать
işletme 1) эксплуатация (рудника, фабрики); 2) предприятие
işletmek эксплуатировать (рудник, фабрику)
işsizlik (-ği) безработица
iştah аппетит
işte вот; ~ bu kadar вот и всё, и больше ничего
iştırak (-ğı) участие; ~ etmek участвовать
işyeri (-ni) предприятие; рабочее место
it собака, пёс
itaat (-ti) послушание, повиновение, покорность; ~etmek слушаться, повиноваться
itaatli послушный, покорный
itfaiye пожарная команда
itfaiyeci пожарник
ithaf посвящение; ~ etmek посвящать
ithal (-li) ввоз, импорт
ithalât (-tı) ввоз, импорт
itibar уважение, влияние, авторитет
itibaren + Исх.п. начиная с; считая с; от того момента, как
itina забота, внимание; аккуратность; старание
itiraf признание, сознание; ~ etmek признавать сознавать (напр. ошибку, проступок)
itiraz возражение; ~ım уок не возражаю; ~etmek возражать
itmek толкать, отодвигать; itiniz от себя (надпись на дверях)
ittifak (-ğı) союз; askeri ~ военный союз
iyi хороший, добрый; здоровый; хорошо; ~ misiniz? здоров ли вы?, как ваше здоровье?; ~yim я здоров , я чувствую
себя хорошо; ~ kötü худо-бедно, худо ли, хорошо ли, ~olmak поправляться, выздоравливать
iyileşmek улучшаться, поправляться, выздоравливать
iyilik (-ği) доброта, добро
iyimser оптимист
yimserlik (-ği) оптимизм
iyot (-du) йод
iz след, отпечаток
izafi относительный, релятивный
izahat (-tı) объяснение, подробное изложение

izdüşüm проекция
izin (izni) 1) разрешение, позволение; ~ almak получать разрешение (позволение); ~ vermek разрешать,
позволять; 2) отпуск
izinli находящийся в отпуске; отпускник; ~ olmak быть а отпуске
izlemek идти по следу, следить, преследовать; следить, наблюдать смотреть
izlenim впечатление
izmarit (-ti; -di) морской карась
izole изолированный; изоляционный


J
jaguar ягуар
jakuzi джакузи
jalüzi жалюзи
jambon окорок, ветчина
jandarma жандармерия; жандарм
Japon японец, японка; японский
Japonca японский язык; по-японски
jargon жаргон
jartiyer подвязка
jelatin желатин
jeneratör генератор
jeodezi геодезия
jeofizik(-ği) геофизика
jeolog геолог
jeoloji геология
jerse джерси (ткань, готовое изделие)
jest (-ti) жест
jet: ~ uçağı реактивный самолёт
jeton жетон
jilet безопасная бритва; ~ bıçağı лезвие безопасной бритвы
jigolo жиголо, мужчина на содержании женщины
jimnastik (-ği) гимнастика
jinekolog гинеколог
jinekoloji гинекология
jinekolojik гинекологический
jokey жокей
jöle гель
judo дзюдо
judocu дзюдоист
junior юниор
jurnal донос
jurnalcı доносчик
jübile юбилей
jüri жюри


K
kaba грубый, вульгарный, примитивный
kabak (-ğı) тыква
kabakulak (-ğı) (мед.) свинка
kabalık (-ğı) отсутствие изящества, аляповатость; грубость, неотёсанность, мужиковатость
kaban полупальто
kabarık 1) вздутый, раздутый, пухлый; 2) рельефный
kabiz (-bzi) запор
kabil (-i) возможный, допустимый
kabiliyet (-ti) способность; возможность
kabiliyetli способный
kabine кабинет
kabir (-bri) могила
kablo кабель
kabsak (-ğı) корзина
kabuk (-ğu) 1) кора, корка, кожица; скорлупа, шелуха; 2) раковина (моллюсков)
kabul (-lü) принятие, приём
kabullenmek + В.п. брать на себя; присваивать; соглашаться на
kaburga ребро
kâbus кошмар
kabuslu кошмарный, полный кошмаров; ~ rüya кошмарный сон
kabza 1) горсть; 2) рукоятка, ручка
kaç сколько; ~а? почём?, по какой цене?
kaçak ) беглый, дезертир; 2) утечка (газа); 2. контрабандный, незаконный
kaçamak (-ğı) увиливание, отклонение
kaçamaklı - уклончивый; ~ cevap уклончивый ответ
kaçar по сколько; ~ ruble aldılar по сколько рублей они получили?
kaçarola кастрюля
kaçinci который, какой (по порядку)
kaçınılmaz неизбежный
kaçınmak избегать, уклониться.
kaçırmak 1) лишать, похищать, угонять; uykumu kaçırdı он лишил меня сна; arabayı ~ угнать машину; 2)
упускать; пропускать; опаздывать; f irsatı ~ упускать удобный случай; treni ~ опоздать на поезд
kaçmak (kaçar) 1) бежать, убегать; 2) лишаться; uykusu kaçtı он лишился сна; keyfim kaçtı у меня
испортилось настроение


kadar 1) как, в такой же степени как, столько же (при сравнении); aslan ~ kuvvetli сильный как лев;
benim~ в такой же степени, как я; onlar ~ çalıştık мы работали столько же, сколько они; 2) около,
приблизительно; bir hafta ~ около недели; 3) до; пока не; köye ~ до деревни; akşama ~ до вечера; ben
gelinceye ~ пока я не приду.; 4) : = dığı ~ выражает сравнительную степень по количеству; istediği ~
столько, сколько он желает; bu ~ столько; ne~ сколько; hepsi bu~ mı? и это все?; işte bu ~ вот и все.
kadayıf кадаиф (кондитерское изделие из теста с сахарным сиропом)
kadeh рюмка, бокал
kadehtaş собутыльник
kademe ступень, уступ; 2) степень, уровень
kader судьба
kaderci фаталист
kadın женщина
kadınsı женоподобный
kadife бархат, вельвет
kadir могущественный, сильный, всемогущий
kadro кадры, личный состав
kafa голова; ум, смышлёность
kafes клетка, решётка; kuş ~ птичья клетка
kâfı достаточный
kafiye рифма
kâğıt (-dı) бумага; документ, справка, письменное свидетельство; para havale ~ı бланк денежного перевода
kahkaha хохот, громкий смех
kahraman герой; героический
kahramanlık (-ğı) героизм, геройство
kahretmek (kahreder) проклинать, карать, наказывать
kahvaltı завтрак; ~ etmek завтракать
kahve кофе
kahverengi коричневый, кофейного цвета
kaide 1) правило, 2) постамент, пьедестал, основание
kala за; до; ikiye beş ~ çıktı он вышел без пяти два köye iki kilometre ~ benzin bitti за два километра до села
кончился бензин
kalabalık (-ğı) толпа; скученность; многолюдный
kalay олово; полуда
kalbur решето
kaça бедро, ляжка; ~ kemiği бедренная кость
kaldıraç (-cı) рычаг


kaldırımak 1) (в разн. знач.) быть поднятым; 2) быть увезенным (напр, в больницу); 3) быть
уничтоженным (отменённым)
kaldırım мостовая; yaya ~ı тротуар
kaldırmak 1) в разных знач. поднимать 2) отправлять (транспорт), давать сигнал к отправлению
(транспорта) 3) уносить, убирать; bunu kaldırın уберите это; 4) класть, помещать (напp. в больницу) 5)
уничтожать, ликвидировать
kale 1) крепость; 2) ворота; 3) ладья
kaleci вратарь
kalem 1) перо, ручка (с пером); 2) канцелярия; 3) резец, долото
kalfa подмастерье
kalıcı стойкий, перманентный; постоянный
kalın толстый, плотный (о материи)
kalınbağırsak (-ğı) (анат.) толстая кишка
kalınlık (-ğı) толщина; густота; плотность
kalıntı остаток, излишек
kalıp (-bı) форма, модель, образец, шаблон; внешность, вид oболочка
kalıt (-tı) miras наследство, наследие
kalıtım наследственность
kalıtsal наследственный
kalifiye квалифицированный
kalite качество
kalkan 1) щит (оружие); 2) камбала (рыба)
kalker известняк
kalkındırmak - восстанавливать, развивать
kalkınma подъём, развитие
kalkmak 1) (в разн. знач.) вставать, подниматься; 2) отправляться (о транспорте); tren kalktı поезд
отправился (отошёл); 3) исчезать; bu adet kalktı этого обычая больше не существует.
kalmak (kalır) 1)оставаться; 2) останавливаться (напр. в гостинице), пребывать, проживать; 3)
откладываться (на более поздний срок); gitmeniz cumaya kaldı ваш отъезд отложен на пятницу
kalorifer центральное отопление
kalp (-bi) сердце, kalp krizi сердечный приступ
kalpak (-ğı) шапка
kalsiyum кальций
kaltak (-ğı) седло, лука седла
kamara каюта
kan кровь; кровяной


kanaktarım переливание крови
kanal (в разн. знач.) канал
kanape kanepe диван, канапе
kanat (-dı) крыло
kangal моток, виток
kantin общественная столовая, буфет
kanun закон
kanuniyet (-ti) законность, законная сила
kanunlaşmak приобретать силу закона, становиться законом
kanunsuz беззаконный
kanyak коньяк
kap (-bı) миска, сосуд, тара
kapak(-ğı) крышка
kapalı закрытый
kapan западня, ловушка, капкан
kapasite вместимость (отеля, ресторана)
kapı дверь
kapkaç (-cı) похищение
kapkaççı похититель, вор
kaplan тигр
kaput (-tu) презерватив
kapüşon капюшон
kar снег
kâr прибыль, доход
kara черный
karabaş черный монах
karakol полиция, полицейский участок
karalahana kırmızı lahana - краснокочанная капуста
karar решение
karaşın чернявый, смуглый, брюнет
karbüratör карбюратор
kardeş брат
kare квадрат; квадратный
karga ворон
kargo грузовое судно
karha язва


karı жена, замужняя женщина
karın (-rnı) живот, утроба; брюхо
karınca муравей
karışık смешанный
karışmak + Д.п. вмешиваться в
karıştırmak ile мешать, смешивать с чем-л.
kariyer карьера
karnabahar цветная капуста
karpuz арбуз
karşı I (служ. слово) противоположность чего-л.; ~mda передо мной, напротив меня; ~ya geçmek перейти
(переправиться) на другую сторону
karşı II + Д.п. против, напротив; по отношению к; ~ gelmek + Д.п. идти против чего-л.
karşılaşmak ile встречаться с
kartal орел
karyola кровать, койка
kas мышца, мускул
kasaba городок; посёлок
kasabalı житель (-ница) поселка
kasap (-bı) мясник
kaş бровь
kaşar I овечий сыр
kaşar II (арго) шалава; шлюха
kaşık (-ğı) ложка
katil убийца
kavanoz банка, cam ~ стеклянная банка
kavga ссора, скандал; борьба
kavrulmak (kavrulur) жариться; накаляться; сохнуть, чахнуть
kavşak (-ğı) перекрёсток
kaya скала; горная порода
kayak (-ğı) лыжи
kayakçı лыжник
kaybetmek (kaybeder) + В.п. терять, потерять
kayınvalide теща, свекровь
kayıp (-ybı) потеря, утеря, пропажа
kayısı абрикос
kaynak (-ğı) источник (в разных значениях)


kaza авария, несчастный случай
kazak (-ğı) свитер
Kazak (-ğı) казах
Kazakistan Казахстан
kazan котёл
kazanç (-cı) заработок, доход
kazanmak + В.п. зарабатывать; получать выгоду; выигрывать, побеждать
kebap (-bı) вертел; мясное блюдо; balık ~ı шашлык из рыбы, запеченная рыба на вертеле; çoban ~ı мясо
по-пастушьи (мясо с овощами)
kebapçı шашлычник, продавец шашлыков
keçe войлок, фетр
keçi коза
keder горе, печаль, грусть
kederlenmek + Д.п. грустить, печалиться, огорчаться
kedi кошка
kehribar янтарь
kelebek (-ği) бабочка, мотылёк
kelime слово
kemal (-li) совершенство
kemer ремень, пояс; арка, свод
kemik (-ği) кость
kemikli костистый; ~ balıklar костистая рыба
kemiksiz без костей, безкостный
kendi I сам; ~ne güvenen olmak быть уверенным в себе
kendi II свой, собственный
kene клещ
kent (-ti) город
kentli горожанин
kep (-pi) кепка; пилотка
kereviz сельдерей
kerhane публичный дом
kermen крепость
kervan караван
kese I мешочек; сумочка; банная варежка; hamam ~si банная варежка (для растирания)
kese II (перен.) кошелек, карман; ~ye dokunmak бить по карману
kesici режущий, перерезающий; прерывающий, прекращающий; ağrı ~ болеутоляющий


kesilmek (kesilir) - прекращаться, прерываться
kesim сектор, участок, зона; круг (людей)
kesin окончательный, категоричный, решительный, твердый; ~ olarak – окончательно,определенно
kesinleşmek окончательно решаться (определяться)
kesmek (keser) + В.п. резать, разрезать, стричь; (перен.) отрезать; блокировать; ~ sesini! - (груб.) заткнись!
kesmez тупой, не режущий
kestane каштан
keşfetmek (keşfeder) + В.п. обнаруживать, раскрывать
keşif изобретение, открытие; исследование (научное)
keşke (междометие) если бы! пусть бы! лучше бы! хоть бы!
keten лён; льняной
keyf (-yfi) I самочувствие, здоровье
keyf II хорошее расположение духа, блаженство
keyfli приятный, радостный
kez раз; binlerce ~ тысячи раз; bir ~ один раз
kıdem стаж (работы, военной службы)
kıdemli имеющий стаж
kılavuz путеводитель
kına хна
kır поле; степь; равнина, луг
Kırgız киргиз
Kırgızistan Кыргызстан
kırıcı разбивающий; ломающий; использующий недозволенные приемы
kırılmak разбиться, сломаться
kırılmaz небьющийся
Kırım Крым
Kırımlı житель Крыма
kırışmak покрываться морщинами; морщиниться, мяться
kırışmaz немнущийся (о ткани)
kırk сорок
kıskanç ревнивый
kıskançlık (-ğı) ревность
kıskanmak + В.п., Исх.п. ревновать кого-л. к кому-л.; завидовать
kısmet (-ti) удача, везение, счастливый случай
kıvırçık кудрявый
kıyma рубленое мясо, фарш


kıymet (-ti) цена, ценность, стоимость, значимость
kıymetli 1) ценный, драгоценный; ~ taşlar драгоценные камни; 2) дорогой (при обращении)
kız девушка; девочка; дочь; ~ çocuk девочка
kızak (-ğı) сани; ~ kaymak кататься на санях
kızamık (-ğı) корь
kızamıkçık (-ğı) краснуха
kızarmak краснеть, алеть; жариться, поджариваться
kızartma жареный; balık ~sı жареная рыба; piliç ~ sı жареный цыпленок
kızdırmak I подогревать, накалять;
kızdırmak II (перен.) раздражать
kızgın 1) горячий, раскаленный; 2) перен. разгневанный, разъяренный; 3) палящий, знойные, жгучий
kızıl 1. красный (чаще в переносном значении) ~Meydan Красная Площадь; 2. скарлатина
kızılay ~ kurumu Общество Красного Полумесяца (в мусульманских странах)
kızılcık (-ğı) кизил
kızılhaç ~ kurumu Общество Красного Креста
kızkardeş сестра
kızlık (-ğı) девичество, девственность
kızmak (kızar) злиться, сердиться; накаляться, раскаляться (напр. о металлах)
ki 1) который; bir adam ki okumak istemez… человек, который не хочет учиться…; 2) что; anlaşılır ki o da, gitti
выяснилось, что и он уехал; 3) а; geldim ki kimseler yok! прихожу, а там никого!; 4) чтобы; ona para verdim ki
ekmek, alsın я дал ему денег, чтобы он купил хлеба; 5) когда, раз; onu görmedi ki anlatsın как он может
рассказать, когда (раз) он этого не видел; 6) ведь, же; onu tanımazsın ki ты же его не знаешь
kibar благородный; изысканный; добрый, вежливый
kibrit спичка
kil глина
kilim палас
kilise церковь (христианская)
kilit (-di) замок
kilitlemek запирать (закрывать) на замок
kilitli запертый (закрытый) на замок
kilo килограмм
kim кто?; ~inle с кем?; ~in чей?; ~e (к) кому?; ~den от кого?; у кого?; ~de у кого?, при ком?; ~ bilir? кто
знает?; как знать?
kimi некоторые, одни; ~ istiyor, ~ istemiyor один хотят, другие нет; ~ insanlar некоторые люди
kimlik (-ğı) личность; ~ belgesi удостоверение личности; ~ini tesbit etmek установить личность
kimse кто-нибудь, при сказуем. в отриц. ф. никто; orada ~ yok там никого нет


kimsesiz сирота
kimya химия
kimyon тмин обыкновенный
kin ненависть, злоба
kip образец; вид, тип
kir грязь, засаленность
kira аренда; арендная плата
kiracı арендатор; съемщик; квартирант
kiralamak сдавать в аренду; арендовать
kiralık предназначенный к сдаче; прокатный
kiraz черешня
kireç (-ci) известь, известка
kiremit (-di) черепица
kiriş 1) бревно; балка, брус, перекладина; 2) хорда
kirlemek пачкать
kirlenmek пачкаться, становиться грязным
kirli грязный; грязное белье
kirpi еж
kirpik (-ği) ресница
kişi человек (употребляется после числительных); üç ~ için на трех человек, на троих
kişilik рассчитанный на известное число лиц; tek ~ oda комната на одного человека; iki ~ kamara двухместная
каюта; kaç ~? на сколько человек?
kişisel людской; личный, индивидуальный
kitabevi (-ni)книжный магазин
kitap (-bı) книга; ders ~ı учебник
klasik (-ği) классик; классический
klasör шкаф с отделениями; папка для бумаг, регистратор; 3) кляссер
klima кондиционер
klişe (полигр.) клише; штамп; стандартный
koalisyon коалиция
koca I муж; ~ya gitmek выходить замуж
koca II огромный, громадный
koca III взрослый; старый, пожилой
kocamak стареть
kocaman огромный, большущий
koç баран


kodeks фармакопея
koğuş палата (больничная); тюремная камера (общая)
koklama обоняние
koklamak нюхать
kokmak (kokar) 1) пахнуть; 2) тухнуть, протухать (напр. о мясе, рыбе)
kokmuş тухлый (напр. о мясе, рыбе)
koku 1) запах; 2) духи; ~ sürünmek душиться, опрыскиваться духами
kokulu ароматный, душистый
kol 1) рука; birinin ~una girmek брать кого-либо под руку; 2) рукав (платья, реки); 3) ветвь (дерева); 4) ручка,
рычаг (напр. станка); 5) отрасль; отдел; 6) колонна (напр. солдат, демонстрантов)
kola крахмал; ~ yapmak крахмалить
kolay 1. легкий, нетрудный; ~ bir iş легкая работа; 2. легко; bunu ~ yaparsın ты с этим легко справишься
kolaylaştırma упрощение, облегчение чего-л.
kolaylaştırmak упрощать
kolaylık (-ğı) легкость
koli картонная коробка; посылка (почтовая)
kolik (-ği) (мед.) колики, резь
kollamak 1) ждать, выжидать (напр. удобный случай); 2) покровительствовать
koloni (в разн. знач.) колония, поселение
kolonya одеколон
koltuk (-ğu) I подмышка
koltuk (-ğu) II кресло
kolye колье, ожерелье
koma коматозное состояние, кома
komik комик; комический, смешной
kompartıman купе
komple полный, комплектный
kompleks комплекс
kompliman комплимент
komplo заговор
kompres компресс
komşu сосед; соседний
komut (-tu) команда, распоряжение
komutan командир, начальник; комендант
komünal коммунальный
konak (-ğı) особняк; правительственное здание


konaklama ночёвка
konçerto концерт
kondoktor, kondüktör проводник (поезда)
konferans конференция
konfor комфорт
kongre съезд
konkav вогнутый
konkürans конкуренция
konsantrasyon сосредоточение; (хим.) концентрация
konserve консервы; консервированный
konsey совет
konsolos консул
konsolosluk (-ğu) консульство
konsomasyon потребление
konsulto консилиум
kontak (-ğı) I - зажигание (в машине)
kontak (-ğı) II короткое замыкание
konteyner контейнер
kontrat (-tı) контракт; ~ imzalamak подписывать контракт; kira ~ı договор об аренде (жилья)
kontrol контроль; kontrol etmek контролировать; ~ altına almak взять под контроль
kontrolcu контролер
kontrplâk фанера
konu тема, сюжет
konuk (-ğu) гость
konuksever гостеприимный
konuşma разговор, беседа; лекция
konuşmak 1. разговаривать, беседовать; 2. обсуждать; 3. говорить о ком-чём-либо
konuşulmak говориться, обсуждаться
konut (-tu) жилище, жилье
konveks выпуклый
konvoy конвой, эскорт
koparmak открывать, срывать, обрывать
kopça крючок, застежка
kopmak 1. рваться, отрываться; 2. подняться, разразиться, вспыхнуть (внезапно)
kopya копия
korkak (-ğı) трус, трусливый


korkmak бояться, пугаться
korku боязнь, страх, испуг
korkunç страшный, ужасный
korkutmak пугать, страшить
korna гудок, сигнал (автомобиля)
korniş карниз
kornişon корнишон (огурец)
kort (-tu) корт, теннисная площадка
koru лесок, роща
korumak охранять, защищать; оберегать, беречь
kostüm костюм (мужской)
koşmak (koşar) бежать, бегать
koşu бег, состязание в бег
koşul условие
kot (-tu) отметка высоты
kota (ком.) квота
kova ведро; ковш (напр. экскаватора)
kovalamak гнаться за кем-либо, преследовать кого-либо
kovan улей
kovmak гнать, прогонять, выгонять
koy бухта, небольшой залив
koymak 1. ставить, класть; 2. наливать
koyu густой; темный (о цвете); крепкий (о чае)
koyun баран, овца
koza кокон; коробочка
kozmetik косметика; косметический
kozmetikçi косметичка (профессия)
köfte котлеты, биточки (мясные)
köhne ветхий, дряхлый, изношенный
kök (-kü) корень
köknar ель
köle (прям и перен.) раб
köleleştirmek порабощать
kömür уголь; odun kömüru древесный уголь
köpek (-ği) собака
köpekbalığı (-nı) акула


köprü мост
köprücük (-ğü) ключица
köpük (-ğü) пена, пенка
kör 1. слепой; 2. тупой; 3. тусклый (напр. о свете); 4. глухой (напр. об улице)
körbağırsak (-ğı) аппендикс
körfez залив
körleşmek тупиться (напр. о ноже)
kösele кожа (подошвенная)
köstek (-ği) цепочка
köşe угол
köşk (-kü) дворец (летний)
kötü дурной, плохой; дурно, плохо
kötüleşmek ухудшаться, портиться
kötümser пессимист
köy деревня, село
köylü крестьянин
kramp (-pı) судорога
kravat (-tı) галстук
krem крем
kreş ясли (детские)
kriko домкрат
kristal I кристалл; кристаллический
kristal II хрусталь; хрустальный
kriter критерий
kronik хронический
kuaför парикмахер
kubbe купол
kucak (-ğı) объятия; охапка
kucaklamak обнимать, прижимать к груди
kudret сила, мощь

TÜRK DÜNYASINA PARLAMENTER BAKIŞ DERGİSİ / KAZAKİSTAN ÖZEL SAYISI


TÜRK DÜNYASI PARLAMENTERLER BİRLİĞİ

ПАРЛАМЕНТСКИЙ СОЮЗ ТЮРКСКОГО МИРА

TÜRK DÜNYASINDAN

PARLAMENTER BAKIŞ

Парламентский Взгляд

Тюркского Мира

SAYI : 2

OCAK-ŞUBAT-MART

ВЫПУСК : 2

ЯНВАРЬ-ФЕВРАЛЬ-MAPT


TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ KURUCUSU MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

Мустафа Кемаль Ататюрк - основатель государства Турецкой Республики


CUMHURBAŞKANI RECEP TAYYİP ERDOĞAN

Президент Реджеп Тайип Эрдоган


TBMM BAŞKANI PROF. DR. MUSTAFA ŞENTOP

Председатель Великого Национального Собрания Турции

Почетный президент Союза турецких парламентариев мира


NURSULTAN NAZARBAYEV KAZAKİSTAN CUMHURBAŞKANI

ННурсултан НАЗАРБАЕВ Президент Республики Казахстан


KAZAKİSTAN MECLİS BAŞKANI NURLAN NİGMATULİN

Председатель Ассамблеи Казахстана Нурлан Нигматулин


TÜRK DÜNYASI PARLAMENTERLER BİRLİĞİ

TÜRK DÜNYASINDAN PARLAMENTER BAKIŞ DERGİSİ

ПАРЛАМЕНТСКИЙ СОЮЗ ТЮРКСКОГО МИРА

ПАРЛАМЕНТСКИЙ ВЗГЛЯД ТЮРКСКОГО МИРА

Sayı: 2

Ocak-Şubat-Mart

Türk Dünyası Parlamenterler Birliği

Adına Sahibi

Nail ÇELEBİ

Genel Yayın Yönetmeni

Nevin BALTA

Yayın Danışma Kurulu

Prof. Dr. Orhan KAVUNCU

Anargul KYDYROVA

Nazmi ÖLMEZYİĞİT

Nail TAN

Yayın Türü

Dergi

Türk Dünyası Parlamenterler Birliği

tarafından üç ayda bir yayımlanır.

Yönetim Yeri

Cumhuriyet Caddesi Atatürk Bulvarı

Bulvar İş Merkezi, No: 71/23, Kat: 5

Çankaya/ANKARA

Tel : 61 60

Belgegeçer : 80 60

Genel Ağ Sayfası : seafoodplus.info

E-posta : [email protected]

Выпуск: 2

Январь-Февраль -Mapt

Генеральный Директор Парламенского

Союза Тюркского мира

Наиль Челеби

Главный редактор

Невин Балта

Консультативный Совет по Публикации

Проф. др. Орхан Кавунджу

Анаргуль Кыдырова

Назми Олмезйигит

Наиль Тан

Перевод с турецкого на русский язык

Камилла Щетинина

Тир публикации

Со стороны Парламентского Союза

Тюркского Мира

Публикуется раз в 3 месяца

Адрес Журнала

Ул. Джумхурийет,

Бульвар Ататюрка

Номер 71/23, Этаж: 5

seafoodplus.info

Teл : 61 60

Факс : 80 60

Официальный сайт : seafoodplus.info

Э-почта : [email protected]


İÇİNDEKİLER

BAKIŞ

Содержание

HAKKIMIZDA

TÜRK DÜNYASI PARLAMENTERLER BİRLİĞİ

BİZDEN SİZE

TÜRK DÜNYASINDAN PARLAMENTER BAKIŞ’IN

KAZAKİSTAN SAYISI

SÖYLEŞİ

KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ ANKARA BÜYÜKELÇİSİ

ABZAL SAPARBEKULI İLE RÖPORTAJ

DOSYA / BARIŞ, İSTİKRAR VE KALKINMA

Nursultan NAZARBAYEV

Kazakistan Cumhurbaşkanı

“BÜYÜK BOZKIR”IN YEDİ ÖZELLİĞİ

Nail ÇELEBİ

TDPB Genel Başkanı

KAZAKİSTAN NEREYE GİDİYOR ?

FEYZULLAH BUDAK

KAZAKİSTAN’IN BÖLGE VE DÜNYA BARIŞINA

KATKILARI

DOSYA / GELECEĞE BAKIŞ-MANEVİ UYANIŞ

Prof. Dr. Orhan KAVUNCU

TÜRK DÜNYASI’NIN AKSAKALI : NAZARBAYEV

PROF. DR. KÜRŞAD ZORLU

AKADEMİSYEN / YAZAR

TARİHLE ŞEKİLLENEN, GELECEKLE BÜTÜNLEŞEN BİR

ÜLKE TASAVVURU

DOSYA / TÜRKİYE-KAZAKİSTAN ASKERÎ İLİŞKİLERİ

Serdar YILMAZ

Dr. Öğretim Üyesi

KAZAKİSTAN’IN SAVUNMA GÜCÜ VE KAZAKİSTAN-

TÜRKİYE ASKERÎ İLİŞKİLERİ

О НАС

ПАРЛАМЕНТСКИЙ СОЮЗ ТЮРКСКОГО МИРА

ОТ НАС ВАМ

КАЗАХСТАНСКИЙ ВЫПУСК ПАРЛАМЕНТАРНОГО

ВЗГЛЯДА ИЗ ТЮРКСКОГО МИРА

ИНТЕРВЬЮ

ИНТЕРВЬЮ С ПОСЛОМ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАНВ

АНКАРЕ АБЗАЛ САПАРБЕКУЛИ

ДОСЬЕ / МИР, ПРОЦВЕТАНИЕ И РАЗВИТИЕ

Нурсултан НАЗАРБАЕВ

Президент Республики Казахстан

СЕМЬ ОСОБЕННОСТЕЙ «БОЛЬШОЙ СТЕПИ»

Наиль ЧЕЛЕБИ

Председатель ПАТМ

КУДА ШАГАЕТ КАЗАХСТАН ?

ФЕЙЗУЛЛАХ БУДАК

ВКЛАДЫ КАЗАХСТАНА В МИР В РЕГИОНЕ И

МИРЕ

ДОСЬЕ / ВЗГЛЯД НА БУДУЩЕЕ – НРАВСТВЕННОЕ

ВОЗБУЖДЕНИЕ

ПРОФ. ДР. ОРХАН КАВУНДЖУ

АКСАКАЛ ТЮРКСКОГО МИРА: НАЗАРБАЕВ

ПРОФ. ДОК. КУРШАД ЗОРЛУ

АКАДЕМИК / ПИСАТЕЛЬ

ОБРАЗ СТРАНЫ, СФОРМИРОВАВШИЙСЯ

ИСТОРИЕЙ, В ЕДИНСТВЕ С БУДУЩИМ

ДОСЬЕ / ВОЕННЫЕ СВЯЗИ ТУРЦИЯ-КАЗАХСТАНЕ

Сердар Йылмаз

Др, член -академик

ОБОРОННАЯ МОЩЬ КАЗАХСТАНА И ВОЕННЫЕ

СВЯЗИ ТУРЦИЯ - КАЗАХСТАН


İÇİNDEKİLER

BAKIŞ

Содержание

DOSYA / EĞİTİM

Prof. Dr. Musa YILDIZ

Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı

AHMET YESEVİ ÜNİVERSİTESİNİN

MİSYONU

DOSYA / EKONOMİ

KAZAKİSTAN’A YATIRIM YAPMAK İÇİN

12 NEDEN

TÜRKİYE İLE KAZAKİSTAN’IN TİCARET VE YATIRIM

İLİŞKİLERİ

DOSYA / TARIM

Doç. Dr. Mehmet Salih KARAÇALTI

KAZAKİSTAN VE TÜRKİYE ARASINDA TARIMSAL İŞ

BİRLİĞİ İMKÂNLARI

Mustafa Serdar KÖKSAL

TÜRK DÜNYASI VE DÖRDÜNCÜ SANAYİ

DEVRİMİ

DOSYA / TURİZM

Hülya ÖZKOYUNCU

UDTF Genel Sekreteri

TDPB KKTC Genel Koordinatörü

KAZAKİSTAN SEYAHAT NOTLARI

KOMEKOVA MÖLDİR

Turan Üniversitesi Öğretim Üyesi (Okutman)

Kazakistan - Almatı

ALMATI - ASTANA

DOSYA / KÜLTÜR-SANAT

KOMEKOVA MÖLDİR

Turan Üniversitesi Öğretim Üyesi (Okutman)

Kazakistan - Almatı

KÜLTÜREL BİR SİMGE ÖRNEĞİ OLAN

DAİRESEL DANSLAR

ДОСЬЕ / ОБРАЗОВАНИЕ

Проф. Др. Муса ЙЫЛДЫЗ

Университет Ахмеда Ясави

Председатель совета попечителей

МИССИЯ УНИВЕРСИТЕТА АХМЕДА ЯСАВИ

ДОСЬЕ / ЭКОНОМИКА

12 ПРИЧИН ДЛЯ ВКЛАДА ИНВЕСТИЦИЙ В

КАЗАХСТАН

ТОРГОВЫЕ И ИНВЕСТИЦИОННЫЕ СВЯЗИ ТУРЦИИ

И КАЗАХСТАНА

ДОСЬЕ / СЕЛЬСКОЕ

Доц. Др. Мехмет Салих КАРАЧАЛТЫ

ВОЗМОЖНОСТИ СОТРУДНИЧЕСТВА МЕЖДУ

КАЗАХСТАНОМ И ТУРЦИЕЙВ ОБЛАСТИ

СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА

Мустафа Сердар КОКСАЛ

ТЮРКСКИЙ МИР И ЧЕТВЕРТАЯ ПРОМЫШЛЕНЯЯ

РЕВОЛЮЦИЯ

ДОСЬЕ / ТУРИЗМ

Хулья Озкоюнчу

Генеральный секретарь УДТФ

Старший координатор Турецкой Республики

Северного Кипра ОПТМ

ЗАМЕТКИ ПУТЕШЕСТВИЙ КАЗАХСТАНА

КОМЕКОВА МОЛДИР

Преподаватель Университета Туран (либерал)

Казахстан – АлмаАты

АЛМАТЫ - АСТАНА

ДОСЬЕ / КУЛЬТУРА - ИСКУССТВО

КОМЕКОВА МОЛДИР

Преподаватель Университета Туран (либерал)

Казахстан – АлмаАты

КРУГЛОВАТЫЕ ТАНЦЫ – СИМВОЛЫ

КУЛЬТУРЫ


İÇİNDEKİLER

Содержание

YESHMANOVA GÜLMİ K.

Abai Kazak Uluslararası Pedagoji Üniversitesi

Sanat, Kültür ve Spor Enstitüsü Tasarım Bölümü

KAZAK HALKININ MÜCEVHER SANAT

DÜNYASI

FIRAT PURTAŞ

TURAN ELİNDEKİ ULU DAĞ JEZKEYİK ŞÖLENİ’NİN

DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

GÜNDEM

KAZAKİSTAN’IN “TÜRKİSTAN” İSMİNİN TARİHÎ

ÖNEMİ KONUSUNDAKİ ÖNEMLİ KARARNAMESİ

DÖNEM TÜRKSOY DAİMİ KONSEY TOPLANTISI

TÜRKİYE İLE KAZAKİSTAN İKİLİ TİCARET HACMİ

BÜYÜYOR

KAZAKİSTAN’IN BAŞKENTİ ASTANA’DA DÜNYA

TİCARET MERKEZİ BİNASI İNŞA EDİLECEK

KAZAKİSTAN’IN İHRACATI BİN TONA ULAŞTI

HABERLER

AZERBAYCAN’DA VE TÜRK DÜNYASINDA “20 OCAK

(YANVAR) HÜZÜN GÜNÜ”

KAZAK ADIRNA FOLKLOR VE ETNOGRAFYA MÜZİK

TOPLULUĞU’NUN KAZAKİSTAN’IN

BAĞIMSIZLIĞININ YIL DÖNÜMÜ

ANKARA KONSERİ

KAZAKİSTANLI ŞAİR VE YAZAR KURAL KÖMEK

ANILDI

M. Erol EKENLEROĞLU

ЕСМАНОВА ГЮЛМИ K.

Казахстанский Международный

Педагогический Университет Абая Институт

Искусства, Культуры и Спорта Отделение

Дизайна

МИР ЮВЕЛИРНОГО ИСКУССТВА КАЗАХСКОГО

НАРОДА

ФЫРАТ ПУРТАШ

ВЕЛИКАЯ ГОРА В СТРАНЕ ТУРАН РАЗМЫШЛЕНИЯ

ЖЕЗКЕЙИК ШОЛЕН

ПОВЕСТКА ДНЯ

УКАЗ ОБ ИСТОРИЧЕСКОМ ЗНАЧЕНИИ ИМЕНИ

“TУРКИСТАН” КАЗАХСТАНА

ОЕ ЗАСЕДАНИЕ ПОСТОЯННОГО СОВЕТА

TÜRKSOY

ПОВЫШАЕТСЯ ОБЪЕМ ДВУХСТОРОННЕГО

ТОРГОВОГО ОБОРОТА МЕЖДУ ТУРЦИЕЙ И

КАЗАХСТАНОМ

В СТОЛИЦЕ КАЗАХСТАНА АСТАНЕ БУДЕТ

ПОСТРОЕНО ЗДАНИЕ МИРОВОГО ТОРГОВОГО

ЦЕНТРА

ЭКСПОРТ КАЗАХСТАНА ДОСТИГ ТЫСЯЧ ТОНН

НОВОСТИ

В АЗЕРБАЙДЖАНЕ И ТУРКСКОМ МИРЕ “20

ЯНВАРЯ ДЕНЬ ТРАУРА”

КОНЦЕРТ КАЗ АХСКОГО АНСАМБЛЯ ФО

ЛЬКЛОРНОЙ И ЭТНОГРАФИЧЕСКОЙ МУЗЫКИ

АДЫРНА В АНКАРЕ ПО СЛУ ЧАЮ ЛЕТИЯ НЕЗ

АВИСИМОСТИ КАЗАХСТАНА

ПОМЯНУТ ПОЭТ И ПИСАТЕЛЬ КАЗАХСТАНА

КУРАЛ КЁМЕК

M. ЭРОЛ ЭКЕНЛЕРОГЛУ


İÇİNDEKİLER

BAKIŞ

Содержание

TÜRK DÜNYASI PARLAMENTERLER BİRLİĞİ’NDEN

TBMM TÜRKİYEKAZAKİSTAN DOSTLUK GRUBU

BAŞKANI AK PARTİ ŞANLIURFA MİLLETVEKİLİ

MEHMET ALİ CEVHERİ’YE NEZAKET ZİYARETİ

TÜRK DÜNYASI PARLAMENTERLER BİRLİĞİ

TÜRKMENİSTAN’IN ANKARA BÜYÜKELÇİSİ

İŞANKULİ AMANLYEV’İ ZİYARET ETTİ

KİTAPLIK

TÜRK DİL KURUMU YAYINLARINDAN KAZAK

DESTANLARI

KAZAK DESTANLARI I

KÖROĞLU’NUN KAZAK ANLATMALARI

KAZAK DESTANLARI II

KAZAK DESTANLARI III

KAZAK DESTANLARI IV: KIRIM’IN KIRK BATIRI

KAZAK DESTANLARI V ŞORA BATIR

KAZAK DESTANLARI VI

KAZAK DESTANLARI VII

KAZAK DESTANLARI XIII

ALPAMIS VE KAMBAR BATIR

KAZAK DESTANLARI IX

DÜRLİGÜV - KARAŞAŞ KIZ - MAKPAL-SEGİZ

DESTANI

KAZAK DESTANLARI X

ДНОГО ДЕПУТАТА ПАРТИИ СПРАВЕДЛИВОСТИ

ИИРАЗВИТИЯ ШАНЛЫУРФА,ГЛАВЫ ДРУЖЕСКОЙ

ГРУППЫ ТУРЦИЯ-КАЗАХСТАН ОТ ОБЪЕДИНЕНИЯ

ПАРЛАМЕНТОВ ТЮРКСКОГО МИРА ТВММ

МЕХМЕТА АЛИ ДЖЕВРЕ

ОБЪЕДИНЕНИЕ ПАРЛАМЕНТОВ ТЮРКСКОГО МИРА

ПОСЕТИЛО ПОСЛА ТУРКМЕНИСТАНА В АНКАРЕ

ИШАНКУЛИАМАНЛЫЕВА

ЛИТЕРАТУРА

КАХАХСКИЕ САГИ ИЗ ИЗДАНИЙ ОРГАНИЗАЦИИ

ТЮРКСКИХ ЯЗЫКОВ

КАЗАХСКИЕ САГИ I

КАЗАХСКИЕ РАССКАЗЫ КЁРОГЛУ

КАЗАХСКИЕ САГИ II

КАЗАХСКИЕ САГИ III

КАЗАХСКИЕ САГИ IV: СОРОК БАТЫРОВ КРЫМА

КАЗАХСКИЕ САГИ V ШОРА БАТЫР

КАЗАХСКИЕ САГИ VI

КАЗАХСКИЕ САГИ VII

КАЗАХСКИЕ САГИ XIII

АЛПАМЫС И ГАМБАР БАТЫР

КАЗАХСКИЕ САГИ IX.

САГА ДЮРЛИГИВ – КАРАСАШ КЫЗ – MАКПАЛ-

СЕГИЗ

КАЗАХСКИЕ САГИ X



HAKKIMIZDA

О НАС

TÜRK DÜNYASI PARLAMENTERLER BİRLİĞİ

ПАРЛАМЕНТСКИЙ СОЮЗ ТЮРКСКОГО МИРА

Наша Ассамблея состоит из членов

Великого Национального Собрания Турции,

избранных членов из Парламентов,

составляющих Тюркский Мир и международных

правовых организаций, учрежденных этими

членами.

Парламентская Ассамблея Тюркского

Мира (ПАТМ) учреждена с целью:

Birliğimiz, TBMM Üyeleri ve Türk Dünyasını

oluşturan Parlamentoların Seçilmiş Üyeleri ile bu

üyelerin kurmuş oldukları uluslararası tüzel kişilikli

kuruluşlardan oluşmaktadır.

Türk Dünyası Parlamenterler Birliği (TDPB);

TBMM’de ve Yasama Meclisinde üye olarak görev

yapmış ve yapmakta olan Parlamenterler ile

Türk Cumhuriyetleri ile Akraba Topluluklarının

yaşadıkları ülkelerde, Parlamenter olma hakkını

kazanmış olan kişiler üzerinden;

* Ülkelerimiz arasında dostluk köprüsü kurmak dil,

edebiyat, tarih, etnografya ve folklor alanlarında

manevi bağları güçlendirmek,

* Diplomasi, ekonomi, turizm ve ticaretin geliştirip,

arttırılması çalışmaları içinde yer almak,

* Üyelerin bilgi, beceri ve deneyimlerinden

toplumları yararlandırmak,

* Sosyal, kültürel, sanatsal ve bilimsel konularda

ortak tarihimizden gelen dostluk ve kardeşlik

* Создания моста дружбы между нашими

странами, усиления духовных связей в сфере

языка, литературы, истории, этнографии и

фольклора;

* Участия в делах по направлению

формирования и развития дипломатии,

экономики, туризма и торговли;

* использвоания знаний, навыков и опыта

членов сообщества;

* Углубления дружеских и братских отношений,

исходящих из нашей общей истории по

социальным, культурным, художественным и

научным темам;

* Оказания содействия пропаганде культурного

богатства, поддержки деятельности

солидарности;

* Без какой-либо дискриминации в отношении

прав и свобод человека;

продвижения и развития человеческих

ценностей через общественные права и

благосостояние между народами;

* Осуществления совместной деятельности

в деле развития процессов возобновляемой

энергии с экологическими и природными

знаниями и разработки новых проектов;

14


HAKKIMIZDA

О НАС

bağlarını derinleştirmek,

* Kültürel zenginliklerimizin tanıtılmasına

katkı sağlamak, dayanışmayla ilgili faaliyetleri

desteklemek;

* İnsan hakları ve özgürlükleri konusunda hiçbir

ayrım gözetmeksizin; halklar arası sosyal hak ve

güvenceler ile insani değerleri her yerde koruyup

geliştirmek,

* Çevre ve doğa bilinci ile Yenilenebilir Enerji

süreçlerini geliştirmede birlikte çalışmak ve yeni

projeler üretmek,

Türk Birliğinin ve Türk İslam Birliğinin

sağlanmasına katkıda bulunmak hedef ve amacıyla

kurulmuştur.

Türk Dünyası Parlamenterler Birliği

(TDPB) ayrıca; Türk Dünyası ve Akraba

Topluluklarının yararına, Türk Dünyası ve Akraba

Topluluklarındaki Milletvekillerinin arasındaki

iletişimi güçlendirmek, Vekillerimizin birbirlerini

daha da yakından tanımalarına fırsatlar sunmak,

Ülkelerimiz arasındaki siyasi ve ekonomik

işbirliğini artırmak, ortak tarihimizden gelen

dostluk ve kardeşlik bağlarını güçlendirerek,

kültürel zenginliklerimizin tanıtılmasına katkıda

bulunmak ve ortak değerlerimizin etrafında

birlik, beraberlik, sevgi, saygı, kardeşlik, dostluk

ve dayanışma duygularını geliştirmek gibi vizyona

sahip, Türk Dünyasındaki tüm Parlamenterlerin

üye olabileceği tek birliktir.

Hedef koyduğumuz manevi değerler

yolunda tek vücut olmuş tecrübeli, bilgili, güvenilir

ve güçlü kadromuzla, birlik ve beraberlik içinde

inançla yürürken Ülkemizde ki ve tüm Türk

Dünyasında ki Parlamenterlerimizi de yanımızda

görmek, bu erdemli çalışmada birlikte hareket

etmek istiyoruz.

Bu faaliyetlerin yanı sıra Dünya Devletleri

Parlamentolarına ait Parlamenterleri ile siyasi,

sosyal, bilimsel ve kültürel alanlarda birlikte

akademik araştırmalar yapmak, gelişim, değişim,

dönüşüm, bilgi ve kültür transferi gibi her türlü

bilimsel çalışmalarda, özel ve tüzel girişimcilerin iş

geliştirme projelerine katkı sağlamak tek amacımız

* Содействия созданию Тюркского

Единства и Тюркского Исламского Единства

посредством народных избранников ВНСТ

и Законодательного Меджлиса, бывших и

ныне действующих, а также лиц, завоевавших

право быть народным избранником в странах,

где проживают родственные Тюркскими

государствами общины.

Парламентская Ассамблея Тюркского

Мира (ПАТМ) также является единственным

содружеством, способным укреплять связи

между народными депутатами из Тюркского

Мира и Родственных Общин в пользу

Тюркского Мира и Родственных Общин куда

могут войти все парламентарии из Тюркского

мира, обеспечивать для наших депутатов

возможность поближе узнать друг друга,

повышать политическое и экономическое

сотрудничество между нашими странами,

укрепляя дружеские и братские узы,

исходящие из нашей общей истории, внести

свой вклад в дело пропаганды культурных

богатств и иметь мировозрение, направленное

на усиление единства, равенства, любви,

уважения, братства, дружбы и единомыслия

вокруг наших общих ценностей,

На пути к моральным ценностям,

стоящим перед нами, мы, шагая вперед в

единстве и равенстве с нашим опытным,

грамотным, надежным и сильным

персоналом, ставшим одним целым, хотели

бы видеть шагающими рядом с нами наших

народных избранников из нашей страны и

всего Тюркского мира и действовать в таком

почетном деле совместно.

Наряду с указанной деятельностью, нашей

общей целью будет проведение совместных

академических исследований в политической,

социальной, научной и культурной сфере

вместе с парламентариями Парламентов

стран Мира, оказание содействия

проектам развития бизнеса физических и

юридических предпринимателей в любых

научных исследованиях, таких как развитие,

15


HAKKIMIZDA

О НАС

olacaktır.

E-Dergi’mizin kültürler arası aranan bir

değer, beklenen ve eksikliği hissedilen bir yayın

olması için büyük bir gayretin içinde olduğumuzun

bilinmesini isteriz. Yeni sayılarımızda daha zengin

içeriklerle sizlerle buluşmak dileğindeyiz. Değerli

okuyucularımız ve takipçilerimiz eksiklerimiz

konusunda bizi uyarırlarsa müteşekkir kalırız.

İlk sayımızdaki eksiklerimizi giderme

gayretimiz, her sayıda giderek artacaktır. Büyük

bir sorumluluk yüklendiğimizin bilincindeyiz.

Dergimizin her sayısında bilgi ve belge

havuzumuzu genişletmeye özen göstereceğiz.

Bu çerçevede okuyucularımız ve destek görevini

kabullenen ve titizlikle makaleleri inceleyen

değerli meslektaşlarımıza ve yayın kurulumuza

teşekkür ediyoruz.

Dergimizi yazıları ile zenginleştiren çok

kıymetli bilim adamlarına teşekkür ediyoruz.

Değerli katkıları ile bundan sonraki yazı yelpazemizi

daha da genişleteceğimizi umuyoruz.

Yöneticilerimiz E-Dergimizin en az hata ile

çıkması için her türlü desteği verdiler. Kendilerine

teşekkür ediyoruz. Özellikle dergi çıkarmadaki

hazırlık, yapılanma, formatlama, derleme, yazılım,

ilkeli yayın, yazı ve yayın düzeni, metinler, dipnotlar,

mizanpaj ve redüksiyon işlerinin yürütülmesinde

görev alan ve özveri ile çalışan arkadaşlarımıza da

minnettarız.

Değerli okuyucularımız ve takipçilerimiz

eksiklerimiz konusunda bizi uyarırlarsa müteşekkir

kalırız. Zahmetlerinize olan minnettarlığımızı

şimdiden kabul ediniz.

Değerli okuyucularımız ve takipçilerimiz

TÜRK DÜNYASINA PARLAMENTER BAKIŞ Dergimiz

üç ayda bir online olarak yayınlanmak üzere, internet

üzerinden Ocak tarihi itibari ile yayın

hayatına başlamıştır. İlk sayımızda ÖZBEKİSTAN’ a

yer verdik, takip eden sayılarımızda sırası ile Tüm

Türk Cumhuriyetleri ile Akraba topluluklarına yer

vereceğiz.

преобразование, реформы, информационные

и культурные обмены.

Хотим заявить ,что мы прилагаем

большие усилия для того, чтобы наш

Е-журнал стал искомой межкультурной

ценностью, издание превратилось в

ожидаемое с нетерпением и отсутствие

его будет чувствоваться. В последующих

номерах журнала мы хотим прийти к вам на

встречу с более насыщенным содержанием.

Уважаемые читатели и зрители, мы были бы

очень признательны вам, укажи вы на наши

недостатки.

Усилия, прилагаемые для устранения

недостатков, допушенных в первых номерах,

в каждом последующем номере будут

возрастать. Мы знаем ,что несем огромную

ответственность. В каждом номере журнала

мы постараемся расширить сферу информаций

и документов. В связи с этим мы выражаем

глубокую признательность нашим читателям и

всем, кто нас поддерживает, нашим коллегам,

внимательно рассматривающим наши статьи,

и Издательскому Персоналу.

Благодарим людей от науки, так

насыщающих наш журнал своими статьями.

Надеемся ,что вы и дальше своими ценными

вкладами еще более расширите сферу наших

статей.

Руководство представило всякую

поддержку, чтобы довести до минимума

объем ошибок в нашем Е-журнале, поэтому мы

признательны им. Мы особо благодарим наших

друзей, самоотверженно выполняющих в

процесе выпуска журнала работу по подготовке,

перестройке, форматированию, составлению,

при выполнении работ по программному

обеспечению, организации принципиального

издания, статей и публикаций, текстов, рамок,

оформлении страниц и сокращений.

Уважаемые читатели и наши зрители,

если известите нас о наших недостатках,

16


HAKKIMIZDA

О НАС

будем очень признательны. Заранее хотели бы

выразить Вам благодарность за ваши усилия.

Уважаемые читатели и зрители,

наш журнал «Парламентарный взгляд на

Тюркский Мир», который будет издаваться

раз в три месяца, уже начал печататься онлайн

через интернет страницу с 12 января

года. В первом выпуске нашего журнала

мы предоставили место Узбекистану, в

последующих выпусках по очереди будет

предоставляться место всем тюркским

государствам и родственных с нами общинам.

Перейдя через линк seafoodplus.info,

можете бесплатно обратиться к нашему

журналу.

Наш журнал можете также прочитать на

нашей веб-странице с использованием

нижеуказанных линков в формате Е-журнала и

PDF.

НАЖМИТЕ ЗДЕСЬ, ЧТОБЫ ПРОЧИТАТЬ ОДИН

НОМЕР 1 И 2 НАШЕГО ЖУРНАЛА

Dergimize seafoodplus.info

adresi üzerinden ücretsiz ulaşabilirsiniz.

Dergimizi birliğimiz WEB sayfasından ve

aşağıda vereceğimiz linklerden E-Dergi ve PDF

formatlarında inceleyebilirsiniz.

DERGİMİZİN 1 ve 2 SAYISINI ONLİNE OKUMAK

İÇİN YAZIYA TIKLAYINIZ

17


BİZDEN SİZE

ВAM OT HAC

TÜRK DÜNYASINDAN

PARLAMENTER BAKIŞ’IN

KAZAKİSTAN SAYISI

КАЗАХСТАНСКИЙ ВЫПУСК

ПАРЛАМЕНТАРНОГО ВЗГЛЯДА

ИЗ ТЮРКСКОГО МИРА

Türk Dünyası Parlamenterler Birliği Genel

Başkanı

Dönem Trabzon Milletvekili

Nail Çelebi

Генеральный Директор Парламенского

Союза Тюркского мира

Экс-Депутат г. Трабзона

Наиль Челеби

Sizlerle, Kazakistan ve Türk Dünyasının

diplomasi, kültür, sanat, tarım, sanayi, teknoloji,

ticaret, v.d. faaliyet alanlarındaki gelişmeleri paylaşmak,

tanıtmak, duyurmak ve talepler doğrultusunda

yeni köprüler kurmak, karşılıklı ilişkileri

sürdürmek amacıyla, yeni bir dergi çıkarmanın heyecanını

paylaşmaktayız.

İlk sayısını çıkardığımız “Türk Dünyasına

Parlamenter BAKIŞ” E-Dergimizi siz değerli okurlarımıza

sunuyoruz. Günlük hayattan, edebiyata,

sanattan kültüre aradığınız her şeyi bu dergide bulabileceksiniz

Ülkelerimizde hemen her gün yüzlerce kitap

yayımlanıyor. Yazılı, görsel ve işitsel medya da

yoğun bilgi akışı yaşanıyor. Tüm bilgileri yakinen

takip etmek her geçen gün daha da zorlaşıyor. Bu

nedenle siz değerli site takipçilerimiz için E-Dergimizde

“Haftalık Özetler” başlığı altında yeni bir

Мы разделяем с Вами волнение

разделения, распространения, объявления

новшеств дипломатии, культуры, искусства,

сельского хозяйства, промышленности,

технологий, торговли и других сфер Казахстана

и Тюркского Мира, выпуска нового журнала,

соответствующего для создания новых мостов

и продолжения взаимных отношений.

Вам, нашим ценным читателям,

представляем наш электронный журнал

«Парламентарный из Тюркского Мира»,

первый номер которого уже seafoodplus.info вы

найдете всё, начиная от повседневной жизни,

литературы, мира искусства до культуры.

В наших странах, можно сказать , ежедневно

издаются сотни книг. Существует поток

интенсивной информации в письменной,

визуальной и аудио медиа. Просматривать

всю информацию с каждым днем все сложнее.

Поэтому, дорогие читатели, для вас в нашем

электронном журнале мы создали новый

раздел под заголовком «Еженедельные

резюме». Уже посредством нашего сайта вы

можете спокойно просматривать новости

и информации в большом количестве и

воспользоваться ими в любое время. Будем

очень рады помочь Вам.

18


BİZDEN SİZE

ВAM OT HAC

bölüm oluşturduk. Artık çok rahat bir şekilde sizler

de sitemiz aracılığıyla birçok haberi ve bilgiyi

özetinden inceleme şansına sahip olacak, istediğinizde

istifade edebileceksiniz. Sizlere yardımcı

olmaktan mutluluk duyacağız.

Kurulduğumuz günden bu güne kadar

elde ettiğimiz birikimle, nitelikli, çağdaş, sürekli

kendini yenileyebilen, donanımlı ve seçilmiş yönetici

kadromuzla çalışmalarımızı hızlandırdık.

Amacımız, dostluk ve kardeşlik üzerine

TDPB olarak; Türk Dünyası ve Akraba Topluluklarının

gerçek bilgiye doğru zamanda ulaşmalarına,

rehberlik etmektir.

İşimizi asla ödün vermeden, ilk günkü heyecan,

inanç ve sevgiyle sürdürmekte kararlıyız.

Halen yürütmekte olduğumuz diğer projelerimizi

de, sizlerin fikirlerine sunarak, yapacağınız

çok değerli öneriler doğrultusunda değiştirip,

geliştirmeyi de çok arzuluyoruz.

Bu günden sonra Türk Dünyası Parlamentoları,

Türk Devletleri ve Akraba Toplulukları

arasında bilgi alışverişinde bulunmak, bu konuda

yaptığımız akademik çalışmalarımızı, proje ve uygulamalarımızı

sizlere tanıtmak ve geleceğe birlikte

yürümek istiyoruz.

Dergimizin ilk sayısından itibaren, tüm

parlamenterlerimizin ve yönetici kadrolarımızın

gelecekle ilgili bilimsel çalışmalarına, hazırlayacakları

projelere ve geleceğe yön verecek görüşlerine

de yer vereceğiz.

Geçmişteki kararlı ve ilkeli adımlarımız,

bugünkü nitelikli ve güvenilir çalışmalarımızın temelini

oluşturmaktadır.

Türk Dünyasına Parlamenter BAKIŞ E-Dergimizin

ortaya çıkmasında emeği geçen herkese

katkılarından dolayı teşekkür eder, Dergimizin ilk

ve gelecek sayılarında buluşmak dileğiyle, sevgi ve

saygılarımı sunarım.

Начиная со дня своего основания,

мы, приобретенным нами опытом, вместе

с специализированным, современным,

регулярно обновляемым, оснащенным и

избранным правлением ускорили свою работу.

Будучи ПАТМ, созданной для дружбы и

братства, нашей целью является осуществление

руководства за своевременным получением

Тюркским Миров и Родственными Общинами

достоверных информаций.

Мы решительны продолжать свою работу без

каких -либо уступок, с волнением, которое

пережили в первый день, верой и любовью.

Также в соответствии с вашими

ценными предложениями, мы намерены

изменить и развивать и другие проекты,

которые продолжаем осуществлять.

Начиная с сегодняшнего дня, хотим

осуществить обмен информациями между

Парламентами Тюркского Мира и Родственных

Общин, ознакомить вас с академическими

исследованиями, проектами и применениями

в этом направлении и вместе с вами шагнуть в

будущее.

Начиная с первого номера нашего журнала,

в будущем мы таке включим в наш

журнал научные исследования всех наших

парламентариев и правлений, связанные с

будущим, разработанные ими проекты и их

видения относительно направления будущего.

Решительные и принципиальные

шаги в прошлом составляют основу

квалифицированного и надежного дела

сегодня.

Благодарю всех и каждого, кто оказал

помощь в создании электронного журнала

«Парламентарный Взгляд на Тюркский

Мир», выражаю свою и любовь и уважение,

с желанием встретиться с Вами в первом и

последующих номерах нашего журнала.

19


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ ANKARA BÜYÜKELÇİSİ

ABZAL SAPARBEKULI İLE RÖPORTAJ

ИНТЕРВЬЮ С ПОСЛОМ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН В АНКАРЕ

АБЗАЛ САПАРБЕКУЛИ

Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekulı

Посол Республики Казахстан в Анкаре Абзал Сапарбекули

16 Aralık’ta Kazakistan’ın “Bağımsızlık

Günü” kutlandı. Bağımsızlığının yıl

dönümünün kutlandığı bugünlerde bölgesinin

en istikrarlı ve gelişmiş ülkesi hâline gelen

Kazakistan’ın Türkiye ile stratejik ortaklığını nasıl

değerlendiriyorsunuz?

Kazak ve Türk halkları kadim tarihi

olan Türk ulusunun aynı mensuplarıdır. Siz

Anadolu Türkleri, biz Kazak Türkleriyiz. Türkiye,

Kazakistan’ın bağımsızlığını 30 dakika sonra tanıdı.

Turgut Özal aradı ve uluslararası arenada Kazak

Devletini tanıdıklarını söyledi. Bağımsızlığımızı

kazandığımızdan beri kalkınma projelerinden

eğitime, siyasi ilişkilerden kültürel iş birliğine kadar

16 декабря отмечали день независимости

Казахстана. В эти дни, когда отмечается летие

Независимости, как вы оцениваете стратегическое

сотрудничество Казахстана, ставшего самым

спокойным и развивающимся государством

региона и Турции?

Казахский и турецкий народы - это одни

и те же представители древнетюркского народа.

Вы турки Анатолии, мы казахские турки. Турция

признала независимость Казахстана за 30 минут.

Тургут Озал связался и сообщил, что признает

Казахское Государство на международной арене. С

момента обретения нами независимости мы видим

поддержку братской Турции от проектов развития

20


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

tüm alanlarda kardeş Türkiye’nin desteklerini

görmekteyiz. Ülkelerimizin işbirliği potansiyelinin

hepsini kullanamıyorsak ta iki ülkenin ilişkileri

stratejik vizyon çerçevesinde sürmekte.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan

Nazarbayev’in Ekim ayında Türkiye’ye

gerçekleştirdiği ziyaret sırasında ülke arasındaki

ilişkilerin stratejik ortaklık seviyesine çıkarılması

amacıyla “Stratejik Ortaklık Anlaşması” imzaladı.

“Stratejik Ortaklık Anlaşması” ile ilişkilerimiz

yeni bir boyuta taşınmıştır. Recep Tayyip

Erdoğan’ın Başbakan sıfatıyla Mayıs ’de

Kazakistan’a yaptığı resmi ziyarette Yüksek Düzeyli

Stratejik İşbirliği Konseyi (YDSK) kurulmuş ve

Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in Ekim ’de

Türkiye’ye gerçekleştirdiği resmi ziyaret sırasında

YDSK’nın ilk toplantısı düzenlenmiştir.

YDSK mekanizmasıyla birlikte iki ülke

arasındaki ilişkiler stratejik düzeye yükselmiş,

kurumsal bir çerçeveye oturtulmuştur. YDSK 3.

Toplantısı 13 Eylül ’de Sayın Nazarbayev’in

Türkiye’ye yaptığı resmi ziyaret kapsamında

gerçekleştirilmiştir. Birçok Bakan ve yetkiliden

oluşan kalabalık Kazak Heyetiyle düzenlenen

ziyaret esnasında Kazakistan ve Türkiye toplam

değeri 1,7 milyar dolar olan yatırım ve ticaret

anlaşmalarına imza atmıştır.

Özetle, bugün Devlet Başkanlarımız

karşılıklı ziyaretler, farklı uluslararası zirveler

ve diğer vesilelerle yılda birkaç defa bir araya

gelmektedirler. Bu örnek tek başına ikili

ilişkilerimizin stratejik düzeyde olduğunu

göstermeye yeterlidir.

Kazakistan-Türkiye dostluğu ve ikili ticari

ilişkileri konusunda neler söylemek istersiniz?

Kazakistan ve Türkiye dünyaya yön vermiş

şanlı bir medeniyetin mirasçılarıdır. Bugün de

bölgemizin ve dünyanın barış, adalet, eşitlik,

hakkaniyetli refah dağılımı ve insani değerler

esasında yapılandırılması g e r e k t i ğ i n e

inanmaktadırlar.

Bu yüzden, ortak geçmişleri asırlara

до образования, политических отношений и

культурного сотрудничества. Несмотря на то, что мы

не можем в полной мере использовать потенциал

сотрудничества двух наших стран, отношения между

двумя странами подвергаются стратегическому

пересмотру.

Во время визита президента Казахстана

Нурсултана Назарбаева в Турцию в октябре

года было подписано «Соглашение о стратегическом

партнерстве» с целью выведения отношений

между двумя странами на уровень стратегического

партнерства. Наши отношения с Соглашением о

стратегическом партнерстве поднялись на новый

уровень. Во время его официального визита в

Казахстан в мае года в качестве премьерминистра

Реджепа Тайипа Эрдогана был создан

Совет стратегического сотрудничества высокого

уровня (YDSK), а первое заседание Совета

стратегического сотрудничества высокого уровня

состоялось в ходе официального визита президента

Назарбаева в Турцию в октябре года.

Совместно с Советом стратегического

сотрудничества высокого уровня отношения между

двумя странами вышли на стратегический уровень

и были институционализированы. Третье заседание

Совета стратегического сотрудничества высокого

уровня (YDSK) состоялось в рамках официального

визита Назарбаева в Турцию 13 сентября года.

Казахстан и Турция подписали инвестиционные

и торговые соглашения на сумму 1,7 миллиарда

долларов США во время визита группы казахских

министров и полномочных лиц.

Одним словом, мы можем сказать, что

сегодня наши президенты встречаются несколько

раз в год для взаимных визитов, различных

международных саммитов и других целей. Только

этого примера достаточно, чтобы показать, что

наши двусторонние отношения находятся на

стратегическом уровне.

Что Вы можете сказать на тему

дружбы Казахстан-Турция и двухсторонних

торговых связей?

21


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

dayanan, ilke ve çıkarları bu kadar örtüşen

halklarımızın ve devletlerimizin arasındaki bağların

artarak güçlenmeye devam edeceği şüphesizdir.

İşbirliğimizin ekonomik boyutuna gelecek olursak,

’de 30 milyon dolarla başlayan ikili ticaretimiz

günümüzde 2 milyar dolar seviyesine ulaşmış, 4

milyar doları yakalamıştır. Bu arada ortak hedefimiz

yıllık ikili ticaret hacmimizin önce 5, sonra 10 milyar

dolara yükseltilmesidir.

İhracat ve ithalat konularında birbirimizi

tamlayabiliriz. Kazakistan dünyanın ilk beş tarım

ülkesinden biridir. Türkiye organik ve kaliteli

tarım ürünlerini Kazakistan’dan alabilir. Türkiye

Kazakistan’a tarım makineleri ihraç edebilir, hatta

yerinde gidip üretim yapabilir. Kazakistan’ın 17 bin

traktörünü yenilemesi gerekli. 15 seneyi doldurmuş

traktör vb. tarım makinelerinin Türkiye’den

alabilmemiz mümkün. Kazakistan hammadde,

doğalgaz, petrol ihraç ediyor. Tarım, ham madde,

doğalgaz ve petrol alanları dahil tüm alanlarda 10

milyar dolar ticaret hacmine ulaşabiliriz.

Kazakistan’da Türk girişimcilerin özellikle

gıda sektörü, ilaç-kimya sanayi, inşaat, otelcilik ve

imalat alanlarında öne çıktığı görülmektedir.

Hâlihazırda Kazakistan’da faaliyet gösteren

Türkiye menşeli şirket sayısı ’den fazladır.

Kazakistan’da otelcilik, inşaat gibi alanlarda Türkiye

2. sırada ve 2 bin kişi Kazakistan ekonomisinde

faaliyet gösteriyor. Enerji, doğalgaz ve petrol

sektöründe ilk sırada Türkler var. Bunların başında

Eczacıbaşı, Yıldız Holding, Çalık Holding, Alarko

Holding, YDA, Aselsan, Yıldırım Holding, Abdi

İbrahim, Anadolu Grubu, Yıldızlar SSS Holding ve

diğerleri gelmektedir.

Ülkelerimiz arasındaki işbirliği eğitim,

kültür, sanat gibi alanlarda da gelişmektedir. Zaten

tarih ve dil ortaklığı bunun en sağlam temelini

oluşturur. ’den beri binlerce Kazak genci

Türkiye’de, binlerce Türk genci de Kazakistan’da

eğitim gördü. Şu anda da Türkiye Kazak öğrenciler

için her yıl yaklaşık burs tahsis etmektedir.

Türkiye’den gelen öğrenciler de başta Hoca

Ahmet Yesevi Üniversitesi ve Al Farabi Kazak

Millî Üniversitesi olmak üzere, Kazakistan’ın

Казахстан и Турция являются преемниками

славной цивилизации, которая управляет миром.

И сегодня они верят, что регион и мир должны

основываться на равном распределении мира,

справедливости, равенства, благосостояния и

гуманных ценностей.

Поэтому нет сомнений в том, что отношения

между нашими народами и государствами,

основанные на многовековой истории и чьи

принципы и интересы схожи друг с другом, будут

еще более укрепляться. Двусторонняя торговля,

начавшаяся в году с 30 млн. долл. США, сегодня

выросла до 2 млрд. долл. И достигла 4 млрд. долл.

США. Однако следует отметить, что нашей общей

целью является увеличение годовой двусторонней

торговли до 5 долларов в год вначале, а потом и до

10 миллиардов долларов в год.

Мы можем дополнить друг друга по

вопросам экспорта и импорта. Казахстан входит

в пятерку ведущих аграрных стран мира. Турция

может покупать натуральную и высококачественную

сельскохозяйственную продукцию из

Казахстана. Турция может экспортировать

сельскохозяйственную технику в Казахстан, даже

пойти и произвести ее. Казахстан должен обновить

свой парк из 17 тракторов, которые завершили

свой летний срок эксплуатации и т.д. Мы можем

купить сельскохозяйственную технику из Турции.

Казахстан экспортирует сырую нефть, природный

газ и нефть. Мы можем достичь объема торговли

в 10 миллиардов долларов во всех областях,

включая сельское хозяйство, сырье, природный газ

и нефтяные месторождения.

В Казахстане видно, что турецкие

предприниматели выделяются в пищевой

промышленности, особенно в химической,

строительной, гостиничной и перерабатывающей

промышленности. В настоящее время число

турецких компаний, работающих в Казахстане,

превышает Турция находится на 2-м месте

по туризму и строительству гостиниц в Казахстане,

и в экономике Казахстана работают человек.

Турки являются одними из первых в энергетическом,

газовом и нефтяном секторах. Ранее Eczacıbaşı, Yıldız

22


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

yükseköğretim kurumlarında eğitim görmektedir.

Bu kişiler ülkelerimiz arasındaki ilişkileri

güçlendiren gönüllü elçiler vazifesini üstlenmiş

durumdalar.

Kazakistan ile Türkiye’nin bölgesel ve

uluslararası plandaki işbirliği de hızla gelişmektedir.

Ülkelerimizin Avrasya coğrafyasında barış ve

istikrarın tesisi yönünde sürdürdükleri faaliyetlerin

somut bir sonucu iki devlet öncülüğünde

Türk Konseyi’nin kurumsallaşması olmuştur.

Bugün ülkelerimiz arasındaki diyalog ve

münasebetler o kadar kapsamlı ki, her yönünü

kısa bir konuşmada ihata etmek mümkün

değildir. Önemli olan ise bu işbirliğinin dostluk ve

kardeşlik ruhu içinde seyrettiğini vurgulamaktır.

Türkiye ve Kazakistan tarihi İpek Yolu

için önemli konuma sahiptir. Bu konuda neler

düşünüyorsunuz?

Kazakistan kilometre karelik

yüzölçümüyle büyüklük bakımından dünyanın

dokuzuncu, İslam Âlemi ve Türk Dünyasının

birinci devletidir. Petrol, doğalgaz, uranyum,

kömür, altın, demir vs. gibi madenleriyle ve

tarım ve hayvancılığa elverişli topraklarıyla doğal

kaynaklar bakımından dünyanın en zengin ülkeleri

arasındadır.

Kazakistan Avrasya’nın kalbinde, Avrupa,

Çin, Rusya ve İslam Âlemi arasında yer almaktadır.

Dolayısıyla, doğudan batıya ve kuzeyden

güneye doğru ana geçiş koridorları için doğal

bir kavşak hâline gelmiştir. Türkiye de jeopolitik

ve jeoekonomik açılardan oldukça stratejik bir

konuma sahiptir. Son dönemde gerçekleştirilen

Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, Avrasya

Tüneli, TANAP, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu gibi

projeler Türkiye’nin stratejik önemini daha da

güçlendirmiştir.

Buradaki en önemli husus ise Avrasya’daki

yeni ulaştırma yapılanması konusunda

Kazakistan’ın ve Türkiye’nin ulusal

çıkarlarının çok büyük ölçüde örtüşmesidir.

Holding, Чалык Холдинг, Alarko Holding, YDA, Aselsan,

Yıldırım Holding, Абди Ибрагим, Anadolu Group, Yıldızlar

SSS Holding и другие.

Сотрудничество между нашими странами

также развивается в сфере образования, культуры

и искусства. Уже сейчас история и языковое

партнерство являются для него самой прочной

основой. С года тысячи молодых казахов

обучаются в Турции и тысячи молодых турок в

Казахстане. В настоящее время в Турции ежегодно

выделяется около государственных стипендий

для казахстанских студентов. Студенты из Турции

также учатся в университетах Казахстана, в том числе

в университете Ходжа Ахмеда Йесеви и в Казахском

национальном университете им. Аль-Фараби. Они

играют роль добровольного посла для укрепления

связей между нашими странами.

Сотрудничество между Казахстаном и

Турцией на региональной и международной арене

также активно развивается. Конкретным итогом

деятельности наших стран по установлению мира

и стабильности в евразийской географии стало

создание Совета Турции под руководством двух

государств.

Сегодня диалог и контакты между нашими

странами настолько обширны, что невозможно

кратко объяснить все вопросы. Важно подчеркнуть,

что это сотрудничество в рамках дружбы и братства.

Турции и Казахстан имеют важную

стратегическую позицию по историческому

Шелковому seafoodplus.info Вы думаете по этому поводу?

Казахстан является девятым в

исламским миром и первым государством

турецкого мира по размерам с площадью

поверхности 2 квадратных километров..

Казахстан является девятым по величине страной

в мире с размером квадратных километров

и первым в мусульманском и Тюркском мире

по нефти, природному газу, урану, углю, золоту,

железу и так далее, шахтам и плодородным

землям, пригодным для сельского хозяйства и

животноводству, а также среди самых богатых

23


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

Tarihî İpek Yolu’nu koruma ve işletme konusunda

atalarımızın büyük rol oynadıkları bilinmektedir.

Bugün ise bu tarihi mirasın devamı olarak,

Kazakistan ve Türkiye yeniden örülmekte

olan İpek Yolu’nda iki temel ülke hâline gelmiş

durumdalar. Bilindiği gibi, Kazakistan’ın açık

denizlere sınırı bulunmamaktadır. Bu yüzden dış

politikamızın temel önceliklerinden biri

Kazakistan’ı mümkün olduğu kadar farklı

istikametlerdeki hatlarla dünyaya bağlamaktır.

Bunlara kara ve demir yolları, petrol ve doğal gaz

boru hatları, deniz limanları, kuru limanlar ve

diğer lojistik altyapı unsurları dahildir.

Bu arada Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in

Kuşak ve Yol projesini ilk olarak yılında

Astana’daki Nursultan Nazarbayev Üniversitesinde

yaptığı bir konuşmada ilan ettiğini hatırlamak

lazım. Hâlihazırda Çin sınırındaki Khorgos kuru

limanı; Hazar denizindeki Aktau ve Kurık limanları;

Orta Asya ülkelerini İran’ın g ü n e y i n d e k i

Bender-Abbas limanı ve Basra Körfezi’ne bağlayan

Kazakistan- Türkmenistan- İran demiryolu

koridoru; Lianyungang’tan (Çin) St. Petersburg’a

(Rusya) yük taşımacılığı süresini 10 güne kadar

düşüren Batı Çin-Batı Avrupa transit koridoru

vb. gibi bir dizi altyapı projeleri uygulanmaktadır.

Batı Çin-Batı Avrupa arası 8 bim seafoodplus.info yolun

3 bin seafoodplus.info Kazakistan’dan geçiyor. Bu koridor

rekabet güzergâhına dönüşebilir. Türkiye coğrafi

konumu itibarıyla Çin ürünlerini Hazar üzerinden

Avrupa’ya ulaştırabilir.

Kazakistan, Çin ve Avrupa arasındaki

kıtalararası bağlantıda kilit bir öneme sahiptir.

Kazakistan için tıpkı Türkiye için olduğu gibi

Kuşak ve Yol projesi büyük önem arz etmektedir.

Örneğin, Hollandalı nakliye ve lojistik şirketlerinin

yük trenleri sadece günde yaklaşık

kilometre yol katediyor. Bu güzergâhın yaklaşık

kilometresi Kazakistan topraklarından

geçmektedir. Bunun yanı sıra, yılına

gelindiğinde, Avrupa Birliği’nden Çin’e giden yük

arabalarının sayısı yılda ’e ulaşacaktır. Son

10 yılda 30 milyon tona, ’de milyon tona

yükselecektir.

стран мира с точки зрения природных ресурсов.

Казахстан находится в самом сердце Евразии,

между Европой, Китаем, Россией и исламским

миром. Другими словами, он стал естественным

соединением с основными переходными

коридорами с востока на запад и с севера на

юг. Турция, с точки зрения геополитической и

геологической экономики имеет стратегическую

позицию. Недавний нефтепровод Баку-Тбилиси-

Джейхан, Евразийский тоннель, TANAP, железная

дорога Баку-Тбилиси-Карс еще более усилили

стратегическое значение Турции.

Важнейшей особенностью здесь

является очень высокая степень национальных

интересов Казахстана и Турции в организации

новых перевозок в Евразии. Хорошо известно,

что наши предки играли важную роль в защите

и эксплуатации исторического Шелкового пути.

Сегодня, как продолжение этого исторического

наследия, Казахстан и Турция стали двумя

главными странами в возобновлении Шелкового

пути. Как известно, у Казахстана нет границ

для выхода в открытое море. Поэтому один из

главных приоритетов нашей внешней политики -

максимально связать Казахстан с миром в разных

направлениях. К ним относятся наземные и

железные дороги, нефте- и газопроводы, морские

порты, сухие порты и другая логистическая

инфраструктура.

Напомним, что президент Китая Ши

Цзиньпин объявил о запуске трубопровода

и дорожного проекта впервые в Астане в

году в Университете имени Назарбаева

в Астане. В настоящее время китайский порт

Хоргос; Порты Актау и Курик в Каспийском

море; Железнодорожный коридор Казахстан-

Туркменистан-Иран, соединяющий страны

Центральной Азии с портом Бендеры-Аббас и

южной частью Персидского залива; Транзитный

коридор Западный Китай-Западная Европа,

который сократил время доставки в Ляньюньган

(Китай) для Санкт-Петербурга (Россия) на 10

дней,реализуется ряд инфраструктурных проектов.

Около 3 тыс. км дороги из 8 тысяч километров,

соединяющей Западный Китай и Западную Европу,

24


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

Kazakistan Yeni İpek Yolunu inşa etme

çerçevesinde ulusal projelerini de gerçekleştiriyor.

Nurlu Yol adlı ulusal program kapsamında toplam

maliyeti 9 milyar dolar olan yol, demiryolu, limanlar,

IT altyapısı, kamu hizmetlerini geliştirmeye yönelik

projeler hayata geçmektedir.

Yeni İpek Yolu ve Avrasya Ekonomik

Birliği gibi projeler sayesinde hâlihazırda ana

transit güzergâhları, yollar, demir yolları, petrol

ve doğal gaz boru hatları Kazakistan üzerinden

geçmektedir. Örneğin, şu anda Kazakistan’da

kilometreden fazla yeni demir yolu ve

kilometreden fazla yeni yol yapılmıştır veya inşa

edilmektedir. Buna Batı Çin – Batı Avrupa yolu da

dahildir.

Neticesinde Asya-Pasifik’ten Avrupa’ya

mal nakliyatının süresi iki haftaya düşmüş

durumda. Teknolojilerin gelişmesiyle önümüzdeki

yıllarda bu süre daha da kısalacaktır.

Kazakistan, ulaştırma, lojistik alanda 30 milyar

dolar yatırım yaptı, yollar ve lojistik merkezler

kuruldu. Yük taşımacılığı için gerekli lojistik

altyapının geliştirilmesiyle birlikte sadece ve

yılları arasında Kazakistan vasıtasıyla Çin’e ve

Avrupa’ya doğru giden konteyner trafiği kat

arttı.

Bu bağlamda Kazakistan Hazar Denizi

üzerinden Bakü-Tiflis-Kars demiryoluna da

bağlanmış durumdadır ve bu koridorun aktif bir

şekilde kullanılmasını teşvik etmektedir.

Geçtiğimiz Ağustos ayında Aktau’da 20

yıl süren bir çalışmadan sonra Hazar’ın statüsünü

belirleyen anlaşmanın imzalanmasının bölgedeki

ekonomik işbirliğini hızlandıracağını umuyoruz.

Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarındaki

Semipalatinsk’teki (Semey) nükleer poligonu

kapattı, Mayıs ’de Stratejik Saldırı Silahların

Azaltılması Antlaşması’nı ve buna ek olarak

Lizbon Protokolü’nü imzaladı. Nursultan

Nazarbayev’in nükleer silahların yayılmasını

önleme uluslararası girişimleri, terör ve

проходит через территорию Казахстана. Этот

коридор может стать конкурентным маршрутом.

Согласно географическому положению Турции,

китайские товары могут быть доставлены из

Каспийского моря в Европу.

Казахстан играет решающую роль в

трансконтинентальных отношениях между

Китаем и Европой. Для Казахстана, как и для

Турции, проект «Мост и дорога» имеет большое

значение. Например, грузовые поезда от

голландских транспортных и логистических

компаний проходят всего около 11 километров

в течение дней. Примерно км этого

маршрута проходит через Казахстан. Кроме этого,

к году количество грузовых автомобилей

из Европейского Союза в Китай достигнет в

год. За последние 10 лет он увеличится до 30 млн

тонн, а в году этот показатель увеличится до

8,4 млн тонн.

Казахстан также осуществляет

местные проекты в рамках нового Шелкового

пути. В рамках национальной программы

«Нурлу йол» реализуются новые проекты по

улучшению автодорог, железных дорог, портов,

инфраструктуры информационных технологий и

коммунального обслуживания на общую сумму 9

миллиардов долларов.

Благодаря таким проектам, как Новый

Шелковый Путь и Евразийский экономический

союз, в настоящее время через Казахстан проходят

основные транзитные пути, автомобильные

и железные дороги, нефте- и газопроводы.

Например, в настоящее время в Казахстане

строится или построено более км новых

железных дорог и более км новых дорог. Это

включает в себя Западный Китай - Западная Европа.

В результате время доставки из Азии в

Тихий океан было сокращено до двух недель. С

появлением технологий этот период еще больше

сократится в ближайшие годы.

Казахстан вложил 30 миллиардов долларов

в транспорт и логистику, созданы дорожные и

25


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

aşırılıklarla mücadele alanındaki “Dünya

Yüzyıl” manifestosu hakkındaki düşüncelerinizi

öğrenebilir miyiz?

Bilindiği gibi Sovyetler ilk ve en

önemli nükleer deneme alanını Kazakistan’da

kurmuşlardır. yılları arasında Semey

Nükleer Test Alanında nükleer deneme

yapıldı. Denemelerin yerel halka ve çevreye olan

korkunç etkileri toplumdan gizlenerek ancak

’de açıkça ortaya çıkarılmaya başlandı.

’de Kazakistan henüz bağımsızlığını

ilan etmeden Sayın Nazarbayev Semey Nükleer

Test Alanı’nı kapattırmıştır. Daha sonra ise

bağımsız Kazakistan barışçıl gelişim yolunu tercih

ederek gücü bakımından dünyada dördüncü olan

nükleer silahlarından gönüllü olarak vazgeçmiştir.

Dolayısıyla, bugün ülkemiz nükleer

silahsızlanmaya yönelik uluslararası çabalara

haklı olarak öncülük etmektedir. Bu bağlamda

’da ABD başkenti Washington’da düzenlenen

4. Nükleer Güvenlik Zirvesi sırasında ele alınan

Cumhurbaşkanımızın “Dünya Yüzyıl”

manifestosu büyük önem arz etmektedir.

Söz konusu manifestoda Sayın Nazarbayev

dünya liderlerinin gelecek nesiller karşısındaki

sorumluluklarını vurgulamış, nükleer silahlar başta

olmak üzere, kitle imha silahlarını kademeli olarak

azaltma, askerî bloklaşmaların önüne geçme

ve savaşsız bir dünya inşa etme gibi konuları ele

almıştır.

Özetle, bugün Kazakistan’ın uluslararası

arenada sözü dinlenen bir ülke hâline gelmesi

ve ekonomik bakımdan kalkınmasına etki eden

faktörlerden biri ülkemizin zamanında nükleer

silahlardan vazgeçmesi ve bu sayede uluslararası

kamuoyunun güvenini kazanması olmuştur.

Kazakistan’ın yılında BM Güvenlik

Konseyi Dönem Başkanlığı süresince “uluslararası

güvenlik, kitle imha silahlarının yayılmaması,

arabuluculuk, çatışma sonrası barışın inşası”

konularında Kazakistan Cumhurbaşkanı

Nursultan Nazarbayev’in yüksek öngörüsü ve

логистические центры. Контейнерные перевозки в

Китай и Европу через Казахстан, через логистическую

инфраструктуру, необходимую для перевозки грузов,

увеличились в раз в период с по год.

С этой точки зрения Казахстан

присоединяется к железной дороге Баку-Тбилиси-

Карс через Каспийское море, что ведет к активному

использованию этого коридора.

После 20 лет работы в Актау в августе прошлого

года подписание соглашения, определяющего статус

Каспия, ускорит экономическое сотрудничество в

регионе.

Республика Казахстан закрыла ядерный

полигон на территории Семипалатинска (Семей)

и в мае месяце года подписала договор

о сокращении стратегических наступательных

вооружений и Лиссабонский seafoodplus.info не

могли бы поделиться с нами своими мыслями

относительно международных инициатив

Нурсултана Назарбаева по пути предотвращения

распространения ядерного оружия, о «Манифесте

XXI века» в сфере борьбы против терроризма?

Как известно, СССР построил свое первое

и самое важное место для ядерных испытаний в

Казахстане. В гг. на Семейском Ядерном

полигоне были проведены ядерных испытаний.

Ужасные последствия, оказываемые испытаниями на

местный народ и окружающую среду, скрывались от

народа и только в году стали известны.

Перед объявлением независимости в

году Назарбаев закрыл Семипалатинский ядерный

полигон. Впоследствии независимый Казахстан

добровольно отказался от четвертого ядерного

оружия, выбрав путь мира.

Поэтому сегодня наша страна по праву

возглавляет международные усилия против ядерного

разоружения. В этом контексте большое значение

имеет заявление нашего Президента, озвученное

на четвертом Саммите по ядерной безопасности в

Вашингтоне, в г., относительно обсуждаемой

темы «XXI век»

26


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

vizyonu sayesinde neler yapıldı?

Kazakistan’ın dönemi için

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi

olmayan üyeliğine seçilmesi Kazak diplomasisinin

bir başka başarısı olarak değerlendirilmektedir.

Ocak ’de ise Kazakistan bir ay süreyle BMGK

Başkanlığı görevini ifa etmek suretiyle söz konusu

başarının zirvesine ulaşmıştır.

Her şeyden önce, Kazakistan BMGK’de

sadece kendini değil, tüm Orta Asya’yı

temsil etmeye gayret göstermiştir. Nitekim,

Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in 1

Ocak ’de BMGK’de daimi olmayan üyeliğin

başlaması dolayısıyla yayımladığı bildiride şu

ifadeler geçmektedir: “Kazakistan BMGK’ye

seçilen ilk Orta Asya devletidir. Biz üyeliğimizi

hepimizin çıkarlarını geliştirmek için kullanmak

istiyoruz. Bölgemizde yer alan ülkelerin istikrarı

ve güvenliğini sağlamak, bölgesel zorluklara

ve tehditlere etkin bir şekilde cevap vermek

ve işbirliğini güçlendirmekle birlikte kalkınma

ve gelişmeyi teşvik etmek amacıyla bu üyeliği

kullanmak istiyoruz.”

Kazakistan’ın inisiyatifi ile BMGK çatısında

bir dizi faaliyet gerçekleştirilmiştir. Örneğin,

18 Ocak ’de gerçekleştirilen “Kitle İmha

Silahlarının Yayılmasını Önleme: Güven Arttırma

Tedbirleri” temalı brifingin sonucunda BMGK

Başakanı’nın S/PRST//1 Nolu bildirisi kabul

edilmiştir.

19 Ocak ’de ise Kazakistan’ın

inisiyatifi ile BMGK, “Afganistan ve Orta Asya’da

Bölgesel İşbirliğinin İnşası” konulu Dışişleri

Bakanları müzakerelerini gerçekleştirmiştir.

Müzakerelere bir dizi ülkenin Dışişleri Bakanlarının

yanı sıra BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de

iştirak etmiştir. Sonucunda BMGK Başkanı’nın “S/

PRST//2” nolu bildirisi kabul edilmiştir

Kazakistan’ın BMGK çerçevesinde

ortaya koyduğu en önemli inisiyatiflerinden

biri de “Terörden Arındırılmış Bir Dünya İçin

Davranış Kodeksi”nin hazırlanması olmuştur.

В этом заявлении президент Назарбаев подчеркнул

ответственность мировых лидеров в будущих

поколениях, обсуждая пути сокращения оружия

массового уничтожения, предотвращения военных

блоков и построения мира без войны.

Короче говоря, сегодня это один из факторов,

который способствовал тому, что Казахстан стал

выдающейся страной на международной арене

и своевременно отказался от ядерного оружия, и

таким образом завоевал доверие международной

общественности.

Чего удалось достичь, благодаря высокой

дальновидности и стратегическому взгляду

Президента Казахстана Нурсултана Назарбаева

в теме «Международной безопасности,

нераспространения оружий массового поражения,

посредничеству, восстановлению мира после

противостояния» за время, когда Казахстан в

году был временным председателем в Совете

Безопасности ООН?

Избрание Казахстана непостоянным

членом Совета Безопасности ООН на период

годов рассматривается как еще один

шаг в казахстанской дипломатии. В январе

года Казахстан выполнил свою задачу в качестве

председателя ООН на месяц и достиг пика своего

успеха.

Прежде всего, Казахстан пытался

представлять весь Центрально-Азиатский регион

не только в Совете Безопасности ООН. В результате

непоколебимого членства Президента Нурсултана

Назарбаева в Совете Безопасности ООН, 1 января

года были сделаны следующие заявления:

«Казахстан является первым государством в

Центральной Азии, которое будет избрано в

Совет Безопасности ООН, и мы используем его

для улучшения интересов всех seafoodplus.info хотим

использовать это членство для содействия

стабильности и безопасности в нашем регионе,

для эффективного реагирования на региональные

вызовы и угрозы и для укрепления сотрудничества,

для содействия развитию и развитию ».

По инициативе Казахстана в Совете Безопасности

27


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

N. Nazarbayev’in teklifi üzerine hazırlanan söz

konusu belge Eylül ’de gerçekleşen BM Genel

Kurul çalışmaları sırasında kabul edildi.

Sadece Kazakistan’ın değil, Orta Asya’nın

ve tüm Türk Dünyası’nın istikrarı ve güçlü geleceği

için büyük gayretler sarf eden Sayın Nazarbayev,

bölge barışı için Türkiye-Rusya uçak krizinde

ve Suriye krizinin çözümüne yönelik “Astana

Süreci”nde ne tür adımlar atmıştır?

Sayın Nazarbayev başından beri inşa ettiği

Kazak dış politikasının en önemli boyutlarından

biri olarak Türk bütünleşmesini tespit etmiştir.

Nazarbayev kardeş ülkelere ve bir bütün olarak

Türk Dünyası’na büyük ehemmiyet atfeden bir

lider.

Nitekim, uçak krizinden sonra

bozulan Türk-Rus ilişkilerinin düzeltilmesi için

Nazarbayev’in arabuluculuk yapması bunun

göstergelerinden biridir. Nursultan Nazarbayev

daha önce de Azerbaycan ve Ermenistan

arasındaki Karabağ meselesinin çözümü için çaba

sarf etmiş, Kırgızistan’daki devrimler sırasında da

arabuluculuk rolünü üstlenmiştir.

Çok boyutlu bir dış politikanın

uygulanması Astana’nın kriz yaşayan taraflar

arasında arabulucu ya da en azından diplomatik

kanal rolü üstlenmesini sağlamaktadır. Özellikle,

Kasım ayında yaşanan uçak krizi sonrasında

Sayın Nazarbayev Türkiye ve Rusya arasında

diyalog mekanizmasının tekrar kurulması için çaba

göstermiş, iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların

giderilmesi için tarihi arabulucu rolünü

üstlenmiştir. Bu süreç içinde Ağustos ayında

Nursultan Nazarbayev Türkiye’ye resmi bir ziyaret

gerçekleştirmiş, bu ziyaret çerçevesinde hem

Türkiye-Rusya ilişkileri değerlendirilmiş, hem de

Türkiye’de yaşanan 15 Temmuz darbe girişimi ile

ilgili görüşmeler yapılmıştır. Böylece, Nursultan

Nazarbayev Türkiye’yi 15 Temmuz’dan sonra

ziyaret eden ilk yabancı Devlet Başkanı olmuştur.

Sayın Nazarbayev arabuluculuk rolünü

Ortadoğu’da yaşanmakta olan insanlık dramını

ООН был принят ряд мер. Например, доклад Совета

Безопасности ООН S / PRST / /1 был принят

во время брифинга «Предупреждение оружия

массового уничтожения: меры безопасности» 18

января года.

А 19 января го года по инициативе

Казахстана Совет Безопасности Организации

Объединенных Наций реализовал обсуждения

Министерства Иностранных дел по теме »Построение

регионального сотрудничества в Афганистане и

Центральной Азии» .В обсуждениях приняли участие

Министры Иностранных Дел ряда стран и также

Генеральный Секретарь ООН Антонио Гуттерес. В

результате было принято заявление Президента

Совета Безопасности Организации Объединенных

Наций №S / PRST / /2.

Самой важной инициативой , выдвинутой

Казахстаном в рамках СБ ООН стала подготовка

“Кодекса Поведения для очищеного от терроризма

мира». Эта мысль, подготовленная по предолжению

Н. Назарбаева, была принята на Генеральной

Ассамблее ООН в сентябре го года.

Какие шаги в вопросах урегулирования

кризиса между Турцией и Россией из- за сбитого

самолета и «Астанинского вопроса», направленного

на разрешение сирийского кризиса, предпринял

господин Назарбаев, который старается не только

для Казахстана, но и стабильности и будущей силы

Центральной Азии и всего Тюркского Мира?

Г-н Назарбаев назвал интеграцию Турции

одним из важнейших аспектов внешней политики

Казахстана. Назарбаев - великий лидер, который

придает большое значение братским странам и

тюркскому миру в целом.

Фактически, посредничество Назарбаева

в коррекции турецко-российских отношений,

разразившихся после авиакатастрофы в году,

является хорошим примером. Ранее Нурсултан

Назарбаев пытался урегулировать Нагорно-

Карабахский конфликт между Азербайджаном

и Арменией и выступал посредником во время

революции в Кыргызстане.

28


SÖYLEŞİ

ИНТЕРВЬЮ

sona erdirmek amacıyla da devreye sokmuştur.

Neticesinde, Suriye meselesinin çözümü

bağlamındaki en başarılı girişim olan “Astana

Süreci ortaya çıkmıştır. En önemlisi, bugün “Astana

Süreci” Suriye’deki kanlı savaşın büyük ölçüde

sonlanmasına vesile olmuştur.

Geçtiğimiz günlerde Kazakistan’ın

bir operasyon düzenleyerek Suriye’den 30’u

çocuk 47 Kazakistan vatandaşını tahliye etmesi

Nazarbayev’in birkaç yıldır Suriye özelinde

sürdürdüğü diplomasi çabalarının etkili bir

neticesidir.

Tüm bu girişim ve inisiyatifler

göstermektedir ki, Sayın Nursultan Nazarbayev’in

çabalarının hem Avrasya bölgesindeki istikrara

hem de küresel güvenliğe büyük katkısı olmaktadır.

Bu nedenledir ki, Kazak Cumhurbaşkanı

çoktandır Türk Dünyasının Bilge Kağan’ı

ve Aksakalı unvanını kazanmış durumda.

Bugün Türkiye Cumhurbaşkanı R. T. Erdoğan,

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İ. Aliyev, Kırgızistan

Cumhurbaşkanı S. Jeenbekov, Özbekistan

Cumhurbaşkanı Ş. Mirziyayev ve diğer liderlerin

Nursultan Nazarbayev’den “Aksakalımız” diye

bahsetmeleri Kazakistan Devlet Başkanı’nın Türk

bütünleşmesi için verdiği büyük emeklere olan

saygının tezahürdür.

Реализация

многосторонней

внешней политики позволяет Астане принять

посреднический или хотя бы дипломатический путь

между кризисными людьми. В частности, после

авиакатастрофы в ноябре года г-н Назарбаев

предпринял попытку восстановить диалог между

Турцией и Россией и сыграл историческую роль в

качестве исторического посредника для устранения

споров между двумя странами. В этот период

Нурсултан Назарбаев совершил официальный

визит в Турцию в августе года, в ходе которого

были оценены турецко-российские отношения и

проведены переговоры о попытке государственного

переворота 15 июля в Турции. Таким образом,

Нурсултан Назарбаев стал первым иностранным

президентом, который посетил Турцию после 15

июля.

Г-н Назарбаев стал посредником в

прекращении трагической человеческой трагедии

на Ближнем Востоке. В результате «Астанинский

процесс» стал самой успешной инициативой с

точки зрения решения сирийского вопроса. Самое

главное, что процесс «Астана» сыграл важную роль

в существенном исходе кровавой войны в Сирии.

Тот факт, что в последние дни Казахстан

эвакуировал более 47 граждан Казахстана, в том

числе 30 детей из Сирии, продемонстрировал

эффективность дипломатических усилий Назарбаева

в Сирии в течение нескольких лет.

Все эти инициативы и усилия показывают, что усилия

г-на Назарбаева способствовали стабильности как в

Евразии, так и в глобальной безопасности.

По этой причине казахстанский президент

издавна известен как Билгке Каган и Акасакал

Тюркского мира. Сегодняшние обращения

Президента Турции Р.Т. Эрдогана, Президента

Азербайджанской Республики seafoodplus.info,

Президента Кыргызской Республики seafoodplus.infoкова,

Президента Республики Узбекистан seafoodplus.infoева

и других лидеров Нурсултану Назарбаеву как

«Аксакалу», является проявлением уважения трудов

Президента Казахстана в деле интеграции Тюркского

Мира.

29


DOSYA

BARIŞ, İSTİKRAR VE KALKINMA

МИР, ПРОЦВЕТАНИЕ И РАЗВИТИЕ

ДОСЬЕ

“BÜYÜK BOZKIR”IN YEDİ ÖZELLİĞİ

СЕМЬ ОСОБЕННОСТЕЙ «БОЛЬШОЙ СТЕПИ»

Nursultan NAZARBAYEV Kazakistan Cumhurbaşkanı

Нурсултан НАЗАРБАЕВ Президент Республики Казахстан

Kazakistan

Mekân her şeyin, zaman tüm olayların

ölçüsüdür. Mekân ile zamanın kesiştiği yerde

millî tarih başlar. Bu, sıradan bir özdeyiş

değildir. Almanların, İtalyanların ya da

Hindistanlıların geçmişini incelediğimizde,

haklı olarak onların binlerce yılı kapsayan

tarihlerindeki büyük başarıları ile yaşadıkları

topraklar arasındaki bağlantıyla ilgili

soruların meydana gelmesi doğaldır. Tabii

ki, Eski Roma günümüzdeki İtalya değildir,

ancak İtalyanlar kendilerinin tarihî kökleriyle

övünürler. Eski Gotlar ile günümüzdeki

Almanlar da bir değildir, ancak onlar da

Казахстан

Пространство - мера всех вещей, время

- мера всех событий. Когда смыкаются горизонты

пространства и времени, начинается национальная

история. И это не просто красивый афоризм.

В самом деле, если задуматься об истории

немецкого, итальянского или индийского народов,

то вполне справедливо возникает вопрос о

соотношении территории и великих достижений

этих народов в ходе тысячелетней истории. Конечно,

Древний Рим и современная Италия - это не одно

и то же, но итальянцы заслуженно гордятся своими

корнями. Древние готы и современные немцы также

30


DOSYA

BARIŞ, İSTİKRAR VE KALKINMA

МИР, ПРОЦВЕТАНИЕ И РАЗВИТИЕ

ДОСЬЕ

Almanya’nın tarihî mirasının bir parçasıdır.

Çok etnik zengin kültüre sahip Eski Hindistan

ile günümüzdeki Hintlileri tarihin kesintisiz

akışında gelişimini sürdürmekte olan özgün

bir uygarlık olarak incelemek mümkündür.

Bu, tarihe karşı sergilenen doğru yaklaşım

olmakla birlikte köklerimizi tanımaya, millî

tarihimizi derinden inceleyerek çözülmemiş

düğümlerini aydınlatmaya imkân sağlar.

Kazakistan tarihi de ayrı ayrı parçalar

halinde değil, çağdaş bilimin yöntemleriyle

bütün olarak anlaşılmalıdır. Bunun için net

delillerimiz de mevcuttur.

Birinci olarak katkılarından daha sonra

söz edilecek Protodevlet Birliklerinin büyük

bir kısmı bugünkü Kazakistan topraklarında

kurulup Kazak milletinin etnik kökeninin

temel unsurlarını oluşturmuştur.

İkinci olarak sözünü edeceğimiz

önemli kültürel başarılar bozkırlara dışarıdan

gelmedi, aksine, büyük bir kısmı bizim

topraklarımızda icat edildi ve daha sonra Batı

ile Doğuya, Güney ile Kuzeye yayıldı.

Üçüncü olarak son yıllarda

bulunan tarihî abideler atalarımızın kendi

dönemlerindeki en ileri ve en iyi teknolojik

yeniliklerle doğrudan bağlantılı olduğunu

göstermektedir. Bu abideler dünya

tarihindeki Büyük Bozkırın önemine farklı

bakmamızı sağlamaktadır.

Kazaklar arasındaki bazı boy isimleri

“Kazak” etnoniminden çok daha önce ortaya

çıkmıştır. Bütün bunlar millî tarihimizin

bugüne kadar söylenegelen dönemden çok

öncelere dayandığına işaret eder. Avrupa

merkezli bakış açısı, Sakalar ile Hunların ve Eski

Türk boylarının milletimizin tarihî kökeninin

ayrılmaz bir parçası olduğu olgusunu

görmemizi engellemiştir. Bununla birlikte

burada üzerinde duracağamız konu uzun

не являются одним и тем же народом, но все они -

часть огромного исторического наследия Германии.

Древняя Индия с ее богатой полиэтничной культурой

и современный индийский народ заслуженно

рассматриваются как одна уникальная цивилизация,

продолжающая свое развитие в непрерывном

потоке истории.

И это правильный подход, позволяющий

понять свои истоки, да и всю национальную историю

во всей глубине и сложности.

История Казахстана также должна быть

понята с высоты современной науки, а не по

ее отдельным фрагментам. И для этого есть

убедительные аргументы.

Во-первых,

большинство

протогосударственных объединений, о вкладе

которых пойдет ниже речь, образовались на

территории Казахстана, став одним из элементов

этногенеза казахской нации.

Во-вторых, те выдающиеся культурные

достижения, о которых пойдет разговор, не были

привнесены в степь, а в большинстве случаев

родились именно на нашей земле и лишь затем

распространились на Запад и Восток, Север и Юг.

В-третьих,исторические находки последних

десятилетий отчетливо подтверждают неразрывную

связь наших предков с самыми передовыми

технологическими новациями своего времени и

позволяют по-новому взглянуть на место Великой

степи в глобальной истории.

Наконец, названия некоторых казахских племен и

родов на многие сотни лет старше этнонима«қазах»,

что, бесспорно, свидетельствует о совершенно

ином горизонте национальной истории, нежели

предполагалось ранее. Европоцентристская точка

зрения не позволяла увидеть того реального факта,

что саки, гунны, прототюркские этнические группы

были частью этногенеза нашей нации.

К тому же принципиально важно отметить,

31


DOSYA

BARIŞ, İSTİKRAR VE KALKINMA

МИР, ПРОЦВЕТАНИЕ И РАЗВИТИЕ

ДОСЬЕ

zamandan beri yaşamlarını topraklarımızda

sürdüren etnik gruplar için ortak olan

Kazakistan tarihidir. Bu tarih, farklı etnik grup

temsilcilerinin katkıda bulundukları ortak

bir tarihtir. Bugün tarihimiz olumlu bakış

açısına ihtiyaç duymaktadır. Ancak herhangi

bir tarihî olay seçmeli ve konjonktör bakış

açısıyla aydınlatılmamalıdır. Beyaz ile siyah

birbirinden ayrı düşünülemez. İkisi birlikte

hem bireyin, hem bütün bir halkın hayatına özel

bir renk katar. Tarihimizde kaygı dolu sayfalar

ile trajediler, şiddetli savaşlar ve çatışmalar,

tehlikeli deneyler ile siyasi sürgünler yaşandı.

Bunu unutamayız, unutmamalıyız. Çok yönlü

ve hacimli tarihimizi doğru algılayıp kabul

etmemiz gerek. Niyetimiz diğer halkların

rolünü küçümsemek suretiyle kendimizi

yüceltmek değildir. En önemlisi net bilimsel

olgu ve verilere dayanarak küresel tarihteki

rolümüzü soğukkanlı ve objektif bir biçimde

algılamaktır. Büyük Bozkırın yedi özelliği

nedir?

І. MİLLÎ TARİHTEKİ MEKÂN VE ZAMAN

Topraklarımızın maddi kültüre ait

birçok eşyanın meydana geldiği bir yer

olduğunu söylersek abartmış olmayız.

Günümüzdeki modern toplum hayatının

ayrılmaz parçası hâline gelen birçok eşya,

o dönemde bizim topraklarda üretilmiştir.

Büyük bozkırda yaşayan insanlar gelişimi

sırasında birçok teknik keşifler yaparak daha

önce kullanılmayan yeni aletler üretmişlerdir.

İnsanoğlu bunları dünyanın dört bir yanında

hâlen kullanmaktadır. Eski vakayinameler

bugünkü Kazakların atalarının uçsuz bucaksız

Avrasya kıtasındaki siyasi ve ekonomik

tarihin yönünü defalarca değiştirdiğini

kaydetmektedir.

1. Аta Binme Kültürü

Tarihten bilindiği gibi ata binme

kültürü ile at yetiştiriciliği bütün dünyaya

что речь идет об истории Казахстана, которая

является общей для многих этносов, проживающих

на нашей территории длительное время. Это

наша общая история, вклад в которую внесли

многие выдающиеся деятели разной этнической

принадлежности.

Сегодня нам необходим позитивный взгляд

на собственную историю. Однако он не должен

сводиться лишь к избирательному и конъюнктурному

1 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES

2 УДК ББК I 73 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Editors: Selahattin Sarı Jusup Primbaev Alp H. Gencer Ainura Turdalieva Batuhan Tufaner Copyright Eurasian Economists Association & Kyrgyzstan-Turkey Manas University ALL RIGHTS RESERVED. This book contains material protected under International and Federal Copyright Laws and Treaties. Any unauthorized reprint or use of this material is prohibited. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or by any information storage and retrieval system without express written permission from the publisher. ISBN: B p. Typesetting: Alp H. Gencer & Hülya Üzümcü Print: Turar I УДК ISBN ББК

3 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Bishkek - Kyrgyzstan October

4 iv INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES FOREWORD We are proud to have completed the nith International Conference on Eurasian Economies, held in Bishkek, Kyrgyzstan with the cooperation of Kyrgyzstan-Turkey Manas University and Eurasian Economists Association on October abstracts were submitted to the conference from 5 countries, and in the end 57 accepted papers from 4 countries were presented at the conference. Many academicians attended the conference even though they had no papers to present, so the total attendance was around academicians. The fact that the rectors Manas University, Vice Minister of Department of Agriculture, Vice Rectors, as well as deans of many faculties, professors and associate professors, people from the financial sector and executive boards attended the conference show that interest in the conference is high and continual. We would like to extend our deepest appreciation to all participants and sponsors who have trusted and supported the conference s organizing committee. As in previous years, presented papers are collected into this proceedings book. A considerable amount of time and effort is put into evaluating and formatting the papers for the book. Each paper is evaluated by at least two judges before being accepted. We would like to thank our judges, scientific and organization committee members who contributed their valuable time and support to evaluating every paper. Additionally, we would like to extend our gratitude to Dr. Alp Gencer, who helped to design our web platform with great patience despite all of the difficulties and prepared the book of proceedings for publication. Our appreciation is also extended all members of Kyrgyzstan-Turkey Manas University who put every effort in the perfect organization, starting with the rector Prof. Dr. Sebahattin Balcı, dean of Faculty of Economic and Administrative Sciences, seafoodplus.info Hakan Çetintaş, the faculty and students of the department of economics. They have done a wonderful job in making sure that the entire organization runs smoothly, press participance was ensured and organized a cultural feast for all attendees of the conference dinner. We would like to extend our greatest appreciation for the continuous support of International Conference on Eurasian Economies by Beykent University s Board of Trustees Chairman and members, Rector Prof. Dr. Mehmet Emin Karahan, the Secretary General Murat Süslü and Public Relations Department, as well as the administrative staff. Finally, our greatest appreciation goes to all of the academicians, researchers and participants whose contributions have made this conference a success. We hope and believe that the International Eurasian Conference has made important contributions to the Eurasian region and scientific community at large. We hope to see you at the 10 th International Conference on Eurasian Economies. Prof. Dr. Selahattin Sarı and Prof. Dr. Cusup Primbayev Conference Co-Chairs

5 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES v ÖNSÖZ Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı nın dokuzuncusu; Beykent Üniversitesi, Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi ve Avrasya Ekonomistler Derneği nin ortak organizasyonuyla Ekim tarihlerinde Bişkek-Kırgızistan da gerçekleştirilmiştir. Konferansa özet gönderim aşamasında 5 ülkeden 74 başvuru olmuştur. Özet başvurularının tamamına yakını bildiriye dönüşmüş 57 bildiri konferansta sunulmuştur. Diğer taraftan konferansta bildirisi olmayan çok sayıda öğretim üyesi dileyici olarak iştirak etmiş ve konferans yaklaşık civarında katılımcının iştiraki ile gerçekleşmiştir. Katılımın yüksekliği konferansa olan ilginin büyüklüğünü göstermektedir. Konferansa Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sebahattin Balcı, Tarım Bakan Yardımcısı, Manas Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Asılbek Kulmirzayev, Rektör Yardımcıları ve gerek Türkiye den gerekse Kırgızistan dan çok sayıda dekanın katılması, profesör ve doçentlerin ağırlıklı olması finans sektörü ve üst kurullardan katılımlar konferansın bilim dünyasındaki yerini ve önemini bir kez daha öne çıkarmıştır. Konferans düzenleme komitesine olan güven ve desteklerini konferansa iştirakleriyle şereflendiren tüm katılımcılara öncelikle teşekkürlerimizi arz ediyoruz. Konferansta sunulan bildiriler elinizde bulunan bu kitapta toplanmıştır. Gerek bildirilerin değerlendirilmesi aşamasında, gerekse kitap haline getirilmesi aşamasında ciddi emek sarf edilmektedir. Her bildiri en az iki hakem tarafından değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmelere zaman ayıran ve destek veren hakemlerimize, bilim kurulu üyelerimize, konferans hazırlıklarının başlamasından itibaren çok yoğun mesai harcayan organizasyon komitesindeki arkadaşlarımıza, web sayfası dizaynında her türlü müdahaleye rağmen sabırla işlemleri yerine getiren Dr. Alp Gencer e teşekkürlerimizi sunarız. Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı nın dokuzuncusu eksiksiz ve mükemmel olarak gerçekleştirilmesinde, planlama aşamasından konferansın sonlandırılmasına kadar her türlü desteği esirgemeden veren Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sebahattin Balcı, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hakan Çetintaş, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin İktisat Bölümünün çok değerli öğretim elemanları ve destek veren diğer bölümlerden öğretim elemanları, öğrencilerine sonsuz teşekkürler. Basın koordinasyonu üst düzeyde gerçekleştirilmiş, gala yemeğinde yer alan sanatçılar ve folklor gösterisi tam bir ziyafet olmuştur. Misafirlere Türk Dünyasının esintilerini taşımış ve yaşatmışlardır. Emeği geçen tüm yönetici ve personele teşekkürler. Bu konferansta da Beykent Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkan ve üyeleri, Üniversite Rektörü Prof. Dr. Mehmet Emin Karahan, Genel Sekreter Murat Süslü ve başta halkla ilişkiler olmak üzere tüm idari birimler personeli destek vermişlerdir; kendilerine sonsuz teşekkürler. Konferansın organizasyonunda birlikte hareket ettiğimiz Doğuş Üniversitesi ve Avrasya Ekonomistler Derneği nin tüm yöneticilerine teşekkürler. En büyük teşekkürümüz elbette ki konferansın oluşmasını sağlayan akademisyen, araştırmacı ve katılımcılaradır. Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansının dokuzuncusunun başta Avrasya ülkeleri olmak üzere bilim dünyasına katkı sağlayacağı inanç ve dileğiyle, Uluslararası Avrasya Ekonomileri Konferansı nda buluşmak üzere. Prof. Dr. Selahattin Sarı ve Prof. Dr. Cusup Primbayev Organizasyon Kurulu Başkanları

6 vi INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES AÇILIŞ KONUŞMASI Prof. Dr. Sebahattin Balcı Marifet iltifata tâbidir. Ne kadar çok çalışırsanız çalışın, yaptığınız işin bir yansıması olmazsa, bunlar çok fazla değer ifade etmiyor demektir. Katılımcı sayısına bakıldığında, konferansın çok ilgi çektiği görülüyor. Avrasya ekonomileri dendiği zaman hem çok değişken hem de çok dinamik bir bölgeden söz ediyoruz. Bir taraftan değişim ve dönüşüm sürerken, bir taraftan da küresel ekonomiyle uyum ve aynı zamanda rekabet içerisinde olmak mecburiyeti var. Hepsini bir arada götürüp ayakta kalmak ve ileri gitmek zorunluluğu var. Sonuç itibariyle biz şunu yapmak istiyoruz: Avrasya da bir ekonomi bölgesi oluşturup bu ekonominin küresel ekonomideki yerini almasını istiyoruz. Küresel rekabette bölgesel ekonomiler çok büyük bir önem ifade etmeye başladı; çünkü eğer sadece küresel ekonomide meseleye bakarsanız o zaman tek kutuplu bir ekonomi ortaya çıkıyor. Başını ABD nin çektiği ve her şeyi onun düzenlediği bir ekonomi ortaya çıkıyor. Diğerleri de ona hizmet etmek ve onun maksatlarına yardım etmek durumunda kalıyor. İşte bunu biraz olsun dengelemek adına bölgesel ekonomiler büyük önem ifade ediyor. Biz de geniş bir coğrafya olan Avrasya da bulunanlar olarak bunu bilmeliyiz. Burada özellikle Türkler bulunuyor. Buna çok dikkat etmek lazım. yüzyılda hak ettiği değeri alabilmek, zenginliğe ulaşabilmek, dünyadaki karar organlarında söz sahibi olabilmek için Türk Dünyası olarak ekonomimizin güçlü olması gerekiyor. civarında ülkenin olduğu Birleşmiş Milletler de kararları 5 ülke alıyor; çünkü bu 5 ülkenin gücü ekonomisinden geliyor. Biz Türkiye olarak Türk dünyasının hem büyük bir ekonomisi hem de büyük bir sorumluluk taşıyan ülkesiyiz; çünkü bütün Avrasya da eğer bir gelecek olacaksa bu Türkiye nin taşıyacağı omurgada yürümek durumunda olan bir gelecek olacak. Hem ekonomisi hem nüfusu hem insan kaynakları hem bulunduğu coğrafya hem de dünyayla entegrasyonu bunu bize gösteriyor. Ancak tek başına da olmuyor. O halde ekonomik hareketi, bütün Avrasya daki kardeş topluluk ve ülkelerin birlikte kalkınacağı bir ekonomi olarak algılamak gerekiyor. Bilime baktığımız zaman ilk 10 ülke şu anda üretilen bilimin yüzde 90 ını üretiyor. Gerçek bu. Geriye kalan ülke de yüzde 10 u üretiyor. Pozisyonlarımızı buna göre belirlememiz gerekiyor. Buna göre hareket etmemiz gerekiyor. O bakımdan güç birliği şart. Tek başımıza böyle bir rekabet ortamında varlığımızı ifade etmemiz çok zor. Ekonomi de bunun tam omurgasını oluşturuyor. Bu bakımdan bütün tecrübelerimizi birleştirmemiz gerekiyor. Bu konferanslarda genel konuşmalar yerine konjonktürün ön gördüğü, vizyoner, temalı konuşmalara, temalı çalışmalara doğru geçmek gerekiyor. Bir de bu salonlara iş dünyasını, iş adamlarını getirmek gerekiyor. O zaman gerçekten ses, tam adresini bulmuş olacak. Birbirimizden gerçek anlamda öğrenmeye başlayacağız. Birlikte daha iyisini yapmaya gayret edeceğiz. Bizim bölgemizde hangi sektörlerde fırsatlar var bunu bilmek gerek. Sınırlı olan enerjimizi ve gücümüzü her tarafa yayarsak hiçbir yerde etki oluşturamıyoruz. Oysa odaklandığımız bir yerden ses getirmemiz mümkün. Bölgemizde ekonomi açısından baktığımız zaman fırsatları ve tehditleri görüp buna göre hareket etmeli ve yoğunlaşacağımız konuları belirlemeliyiz. Böyle konferansların da buna ışık tutması gerekiyor. Eğitim programlarımızı böyle konferanslar sonucunda gerekirse yeniden gözden geçirmeliyiz. Gerçekleştirdiğimiz konferanslarda elbette dünya ekonomisini de ele almalıyız; ama kendi bölgemiz ve ekonomilerimizle ilgili olarak çok iyi çalışmalar ortaya çıkarmamız gerekiyor. Gençleri o şekilde donatarak yetiştirmemiz gerekiyor. Bölgesini çok iyi anlamadan dünya ekonomisini anlatan bir mezun yetiştirmenin bölgeye çok fayda olmaz. Kırgızistan da 5 yıl öğrenim gördükten sonra Kırgızistan ekonomisini ve Orta Asya ekonomilerini anlamadan mezun olan bir mezunun başarılı bir mezun olduğu söylenemez. Onlar çevrelerini tanımalı. Biz bu şekilde bir eğitimle öğrenci yetiştirirsek onlar sahanın adamı olurlar. Gittikleri uluslararası alanda da o sahayı en iyi şekilde sunabilir, savunabilir, fırsatları değerlendirebilir ve kendilerini öne çıkarabilir. Bu konferanslardan böyle sonuçlar çıkaralım. Kırgızistan nüfusunun yüzde 65 inin kırsal alanda yaşaması ve tarımın yıllık ekonomik hasılaya olan katkısının yüzde 54 olması verileri üzerinden hareketle bir değerlendirme yapmak önemli. Kırgızistan ın gerçek anlamda tarım üzerinden bir ekonomi ile kalkınmasını öngörmek gerekiyor. Biz Ziraat Fakültemizi kurarken bunları dikkate aldık. Üstelik beslenmenin, gıdanın stratejik bir alan olduğunu görmek gerek. Yeraltı kaynakları bir süre sonra tükenecek olsa da insanların temel ihtiyaçları olan beslenme ve gıda ihtiyacı devam edecektir. Gıdanın da geldiği yer topraktır. Bunu bilen ve iyi değerlendirenler gelecekte çok stratejik bir önem ifade edeceklerdir. Kırgızistan hayvancılıkta son derece önemli bir potansiyele sahip. Sovyetler Birliği döneminde 20 milyon baş hayvanın yaşadığı Kırgızistan da bugün 6,5 milyon hayvan yaşıyor. Demek ki daha çok kazanılacak zenginlik var.

7 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES vii Kaybedilenlerin kazanılması gerek. Bu noktada fırsatlar ekonomisini yakalamamız gerek. Enerji, su, bunların koridorları. Bütün bunları tartışıp hem iş dünyasına hem Devlet yöneticilerine bir taban bilgi ve yol gösterici sonuçlar çıkarabiliyorsak düzenlenen konferanslar amacına ulaşmış demektir. Yapılmasına da her zaman devam etmek gerekmektedir. İşte şimdi geldiğimiz noktada, inşallah bundan sonra da bu çizgide devam ederek, bütün kesimlerin faydasına olan, ihtiyaç duyulan ve istenilen çalışmalar yaparız. Bu duygu ve düşüncelerle bu tebliğ kitabında basılan makalelerin bilim dünyasına, kamu ve özel sektör mensuplarına ve okuyuculara yararlı olmasını diliyor, konferansı düzenleyen ve emeği geçenlere içten teşekkürlerimi sunuyorum. Prof. Dr. Sebahattin Balcı Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü

8 viii INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES ADVISORY BOARD Prof. Dr. Sebahattin Balcı (Rector, Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Prof. Dr. Mehmet Emin Karahan (Rector, Beykent University, Turkey) Prof. Dr. Hakan Çetintaş (Dean, Faculty of Economic and Administrative Sciences, Kyrgyzstan- Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Prof. Dr. Turgut Özkan (Dean, Faculty of Economic and Administrative Sciences, Beykent University, Turkey) ORGANIZING COMMITTEE Prof. Dr. Selahattin Sarı (Beykent University, Turkey) Prof. Dr. Jusup Pirimbaev (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Asst. Prof. Dr. Aynura Turdalieva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Ph.D. Candidate Mustafa Batuhan Tufaner (Beykent University, Turkey) Asst. Prof. Dr. Sıtkı Sönmezer (Beykent University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. İlyas Sözen (İstanbul Kavram MYO, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Ayşen Hiç Gencer (Istanbul Aydın University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Damira Japarova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Assoc. Prof. Dr. Metin Bayrak (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Turkey) Asst. Prof. Dr. Junus Ganiev (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Asst. Prof. Dr. Raziya Abdiyeva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Asst. Prof. Dr. Damira Baigonushova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Asst. Prof. Dr. Zamira Oskonbaeva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Ph.D. Candidate Galip Afsin Ravanoglu (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Dr. Burulcha Sulaimanova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Dr. Alp Gencer (Germany) Mr. Alpin Gencer (Germany) Mrs. Hülya Üzümcü (Turkey) WEB & PRINT DESIGN

9 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES ix SCIENTIFIC BOARD Prof. Dr. Ahmet Ay (Selçuk University, Turkey) Prof. Dr. Harun Bal (Çukurova University, Turkey) Prof. Dr. Mehmet Balcılar (Eastern Mediterranean University, Cyprus) Prof. Dr. Viktor Barhatov (Chelyabinsk State University, Russia) Prof. Dr. Tansu Barker (Brock University, Canada) Prof. Dr. Ersan Bocutoğlu (Avrasya University, Turkey) Prof. Dr. Cihan Çobanoğlu (University of South Florida, United States of America) Prof. Dr. Mustafa Kemal Değer (Karadeniz Technical University, Turkey) Prof. Dr. Ljubomir Drakulevski (Ss. Cyril and Methodius University, Macedonia) Prof. Dr. Hüseyin Avni Egeli (Dokuz Eylül University, Turkey) Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen (Atatürk University, Turkey) Prof. Dr. Cevat Gerni (Doğuş University, Turkey) Prof. Dr. Ahmet İncekara (İstanbul University, Turkey) Prof. Dr. Danijela Jacimovic (University of Montenegro, Montenegro) Prof. Dr. Gani Kaliev (Academy of Agricultural Sciences, Kazakhstan) Prof. Dr. S. Rıdvan Karluk (Antalya AKEV University, Turkey) Prof. Dr. Nuriddin Kayumov (Tajikistan Academy of Sciences, Tajikistan) Prof. Dr. Merim Koichueva (Kyrgyz-Russian Slavic University, Kyrgyzstan) Prof. Dr. Recep Kök (Dokuz Eylül University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. Igor Kokh (Kazan Federal University, Russia) Prof. Dr. Turar Koychuev (National Academy of Sciences, Kyrgyzstan) Prof. Dr. Fevzi Okumuş (University of Central Florida, United States of America) Prof. Dr. Zekai Özdemir (Istanbul University, Turkey) Prof. Dr. Jusup Pirimbaev (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Prof. Dr. Tatiana Pyshkina (Academy of Economic Studies of Moldova (ASEM), Moldova) Prof. Dr. Orazaly Sabden (Institute of Economics, Kazakhstan) Prof. Dr. Mehmet Sarıışık (Sakarya University, Turkey) Prof. Dr. Euphrasia Susy Suhendra (Gunadarma University, Indonesia) Prof. Dr. Ferenec Szavai (Kaposvar University, Hungary) Prof. Dr. Muammer Tekeoğlu (Çukurova University, Turkey) Prof. Dr. Mustafa Topaloğlu (Özyeğin University, Turkey) Prof. Dr. Khodjamakhmad Umarov (Institute of Economics, Tajikistan) Prof. Dr. Bahadir Umurzakov (G.V. Plekhanov Russian University of Economics in Tashkent, Uzbekistan)

10 x INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Contents OPENING SESSION Session Chair: Prof. Dr. Selahattin Sarı # Bir Ekonomik Avrasya Öyküsü: Arakan Eyaleti Prof. Dr. Ersan Bocutoğlu (Avrasya University, Turkey) * SESSION 1A: Microeconomics Session Chair: Prof. Dr. Erdoğan Taşkın # Effect of Price and Brand on Purchase Decision An Application on Turkish Smart Phone Consumers 2 - Ph.D. Candidate Barış Batuhan Geçit (Beykent University, Turkey) * - Asst. Prof. Dr. Murad Kayacan (Beykent University, Turkey) # Gender Differences, Risk Attitude and Entrepreneurship in Kyrgyzstan Asst. Prof. Dr. Raziya Abdiyeva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Dr. Burulcha Sulaimanova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Asst. Prof. Dr. Kamalbek Karymshakov (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) # Matrix Management Approach and a Survey Research in the Industry Asst. Prof. Dr. Ceren Gül Artuner (Beykent University, Turkey) - Prof. Dr. Erdoğan Taşkın (Beykent University, Turkey) * SESSION 2A: Growth & Development Session Chair: Prof. Dr. Ersan Bocutoğlu # Seasonal Cointegration Approach on Expenditure Based Gross Domestic Product and Its Some Sub- Components for Turkey Prof. Dr. Mehmet Özmen (Çukurova University, Turkey) * - Ph.D. Candidate Sera Şanlı (Çukurova University, Turkey) # On The Purchasing Power Parity in Turkey: The Role of Structural Changes Assoc. Prof. Dr. Şaban Nazlıoğlu (Pamukkale University, Turkey) - Ph.D. Candidate Çağın Karul (Pamukkale University, Turkey) - Ph.D. Candidate Ahmet Koncak (Abant İzzet Baysal University, Turkey) - Assoc. Prof. Dr. İlhan Küçükkaplan (Pamukkale University, Turkey) * # Export-led Growth Hypothesis in MINT Countries: A Panel Cointegration Analysis Prof. Dr. Harun Bal (Çukurova University, Turkey) * - Ph.D. Candidate Shahanara Basher (Çukurova University, Turkey) - Ph.D. Candidate Abdulla Hil Mamun (Çukurova University, Turkey) - Ph.D. Candidate Emrah Akça (Çukurova University, Turkey) # Relationship Between Trade Openness, Capital Formation and Economic Growth: A Panel Data Analysis for African Countries Prof. Dr. Ahmet Ay (Selçuk University, Turkey) - Asst. Prof. Dr. Fahri Kurşunel (Selçuk University, Turkey) * - Ph.D. Candidate Mahamane Moutari Abdou Baoua (Selçuk University, Turkey)

11 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES xi SESSION 3A: Sectoral Analysis Session Chair: Prof. Dr. Cevat Gerni # The Impact of Tax Apportionment on Fiscal Equalization: A Case Study of Turkish Metropolitan Municipalities Prof. Dr. Naci Tolga Saruç (İstanbul University, Turkey) * - Prof. Dr. İsa Sağbaş (Afyon Kocatepe University, Turkey) - Dr. Recep Yorulmaz (Afyon Kocatepe University, Turkey) # Natural Resources Revenue, Fiscal Policy and Economic Growth: Panel Data Analysis for Sub-Saharan Africa Countries Asst. Prof. Dr. Savaş Çevik (Selçuk University, Turkey) * - Prof. Dr. Ahmet Ay (Selçuk University, Turkey) - Ph.D. Candidate Mahamane Moutari Abdou Baoua (Selçuk University, Turkey) # The Education-Job Mismatch Determinants Among Youth of Kyrgyzstan Asst. Prof. Dr. Kamalbek Karymshakov (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Dr. Burulcha Sulaimanova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # The Public Policy in Agricultural Product Markets and Effectiveness of Regulations Prof. Dr. M. Okan Taşar (Selçuk University, Turkey) * SESSION 4A: Развитие I Session Chair: Prof. Dr. Jusup Pirimbaev # Найти Своё Лицо Prof. Dr. Turar Koychuev (National Academy of Sciences, Kyrgyzstan) * # Глобальные Тренды Современного Мирового Экономического Развития Prof. Dr. Kaisyn Khubiev (Lomonosov Moscow State University (MSU), Russia) * - Assoc. Prof. Dr. Turusbek Asanov (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Dr. Marat Kudaikulov (Kyrgyz-Russian Slavic University, Kyrgyzstan) # Образование и экономический рост: на примере Кыргызстана Asst. Prof. Dr. Raziya Abdiyeva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Asst. Prof. Dr. Damira Baigonushova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) # Управление Региональным Развитием Кыргызской Республики В Условиях Интеграции Asel Dzhailova (Kyrgyz Economic University, Kyrgyzstan) * SESSION 5A: Развитие II Session Chair: Prof. Dr. Turar Koychuev # Источники Экономического Роста В Кыргызстане Asst. Prof. Dr. Aynura Turdalieva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # Кыргызстанда Акчалай Которуулардын Экономикалык Өсүүгө Таасири Dr. Burulcha Sulaimanova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Daniyar Jasoolov (Public Fund AVEP, Kyrgyzstan) *

12 xii INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES SESSION 1B: Büyüme I Session Chair: Prof. Dr. İsmail Bircan # Petrol Fiyatlarının Düşüşünde Shale (Şeyl) Gazın Etkisi, Geleceği ve Türkiye nin Shale Gaz Potansiyeli Assoc. Prof. Dr. Kamil Uslu (Kavram MYO, Turkey) * # İhracata Dayalı Büyümenin Geçerliliği Üzerine Ampirik Bir Araştırma: Türkiye den Bulgular Prof. Dr. Harun Bal (Çukurova University, Turkey) * - Ph.D. Candidate Emrah Akça (Çukurova University, Turkey) # Kuznets Eğrisi ile Ekonomik ve Siyasal Liberalizasyon Uygulamaları Arasındaki İlişkiler Prof. Dr. Murat Nişancı (Erzincan University, Turkey) * - Asst. Prof. Dr. Ahmet Fatih Aydemir (Atatürk University, Turkey) - Ph.D. Candidate Bengü Tosun (Atatürk University, Turkey) - Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen (Atatürk University, Turkey) # Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ile Sanayileşme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama Prof. Dr. Harun Bal (Çukurova University, Turkey) * - Asst. Prof. Dr. Erhan İşcan (Çukurova University, Turkey) - Ph.D. Candidate Ahmet Kardaşlar (Çukurova University, Turkey) SESSION 2B: Büyüme II Session Chair: Prof. Dr. M. Okan Taşar # İhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Merkezi Asya Ekonomileri Örneği Prof. Dr. Selahattin Sarı (Beykent University, Turkey) - Prof. Dr. Cevat Gerni (Doğuş University, Turkey) - Asst. Prof. Dr. Çağatay Karaköy (Cumhuriyet University, Turkey) - Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen (Atatürk University, Turkey) * # Kırgızistan da İşçi Gelirleri ile Büyümedeki Dalgalanmalar Arasındaki İlişki Prof. Dr. Hakan Çetintaş (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Asst. Prof. Dr. Damira Baigonushova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # Ev Sahipliği ve İşsizlik: Oswald Hipotezinin Türkiye için Test Edilmesi Asst. Prof. Dr. Mahmut Erdoğan (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Dr. Dastan Aseinov (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) # Kentsel Dönüşüm İçin Bir Finansman Modeli: Gayrimenkul Sertifikası Dr. Ayça Doğaner (İTO Meslek Komiteleri Koordinatörlüğü, Turkey) * - Prof. Dr. Zekai Özdemir (Istanbul University, Turkey) SESSION 3B: Sektörel Analizler Session Chair: Prof. Dr. Şaban Kayıhan # Öğrencilerin Otel İşletmelerindeki İş Etiğine Yönelik Algıları Muharrem Kaya (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Dr. Azamat Maksudunov (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) *

13 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES xiii # İklim Değişikliğinin Gıda Fiyatları Üzerine Etkisi: OECD Örneği Prof. Dr. Muammer Tekeoğlu (Çukurova University, Turkey) * - Asst. Prof. Dr. Hakkı Çiftçi (Çukurova University, Turkey) - Asst. Prof. Dr. Erhan İşcan (Çukurova University, Turkey) - Ph.D. Candidate Duygu Serin (Çukurova University, Turkey) # Karbon Emisyonu ve Uluslararası Ticaret İlişkisi Prof. Dr. Harun Bal (Çukurova University, Turkey) - Asst. Prof. Dr. Erhan İşcan (Çukurova University, Turkey) * - Ph.D. Candidate Duygu Serin (Çukurova University, Turkey) - Selçuk Loğoğlu (Çukurova University, Turkey) # Banka ve Müşteri Sırlarının Ceza Hukuku Tarafından Korunması Prof. Dr. Çetin Arslan (Hacettepe University, Turkey) * - Ph.D. Candidate Didar Özdemir (Hacettepe University, Turkey) SESSION 4B: Региональные исследования Session Chair: Prof. Dr. Dzhumabek Dzhailov # Учет Потерь При Попроцессном Калькулировании Производственных Затрат Prof. Dr. Obolbek Kurmanbekov (Kyrgyz Russian Slavic University, Kyrgyzstan) * # Роль И Значение Диагностики И Оценки Состояния Автомобильных Дорог Для Их Воспроизводства Jannat Ysyrailova (Kyrgyz State University of Construction, Transport and Architecture, Kyrgyzstan) * - Prof. Dr. Anara Sherbekova (Kyrgyz State University of Construction, Transport and Architecture, Kyrgyzstan) # Рейтинг Социально-Экономического Положения Регионов Как Основа Их Инвестиционной Привлекательности Prof. Dr. Damira Bektenova (Kyrgyz-Russian Slavic University, Kyrgyzstan) * # Региональные Аспекты Инвестиционных Процессов В Кыргызской Республике Prof. Dr. Anara Sherbekova (Kyrgyz State University of Construction, Transport and Architecture, Kyrgyzstan) - Dr. Sabina Esenbekova (Kyrgyz State University of Construction, Transport and Architecture, Kyrgyzstan) * SESSION 5B: Секторальный анализ Session Chair: Prof. Dr. Kaisyn Khubiev # Использование Финансовых Ресурсов В Государственных Организациях Здравоохранения В Кыргызской Республике Assoc. Prof. Dr. Damira Japarova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Prof. Dr. Anara Kamalova (Kyrgyz National University, Kyrgyzstan) # Өткөөл Экономикада Социалдык Нормалардын Салык Маданиятына Тийгизген Таасири: Кыргызтан Мисалында Asst. Prof. Dr. Raziya Abdiyeva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # Проблемы И Перспективы Интеграции Аграрного Сектора Кыргызстана В ЕАЭС Prof. Dr. Dzhumabek Dzhailov (Ministry of Agriculture, Kyrgyzstan) * - Mardalieva Leila (Kyrgyzstan)

14 xiv INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES # Кыргызстандын Айыл-Чарба Тармагын Өнүктүрүү Маселелери Asst. Prof. Dr. Damira Baigonushova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Saikal Otorova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Asst. Prof. Dr. Junus Ganiev (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Prof. Dr. Jusup Pirimbaev (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) SESSION 1C: Bölgesel Çalışmalar Session Chair: Prof. Dr. Muammer Tekeoğlu # Avrasya Ekonomik Birliği nin Kırgızistan ile Türkiye İlişkilerine Etkileri Ph.D. Candidate Ömer Faruk Karaman (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # Çin in Bir Kuşak-Bir Yol Projesinin Ekonomik ve Jeopolitik Sonuçları Üzerine Düşünceler Prof. Dr. Ersan Bocutoğlu (Avrasya University, Turkey) * # Ekonomik Entegrasyon Teorisi Çerçevesinde Türkiye İçin Avrupa Birliği&#;ne Bir Alternatif: Avrasya Gümrük Birliği Ph.D. Candidate Mustafa Batuhan Tufaner (Beykent University, Turkey) * - Ph.D. Candidate Hasan Boztoprak (Beykent University, Turkey) - Assoc. Prof. Dr. İlyas Sözen (İstanbul Kavram MYO, Turkey) # Körfez İşbirliği Konseyi Ülkelerinde Doğal Kaynak Laneti Hipotezi Geçerliliğinin İncelenmesi Ph.D. Candidate Mehmet Akif Destek (Gaziantep University, Turkey) - Ph.D. Candidate Müge Manga (Çukurova University, Turkey) - Assoc. Prof. Dr. Neşe Algan (Çukurova University, Turkey) * SESSION 2C: Mikroekonomi Session Chair: Prof. Dr. Ahmet Ay # Avrasya Ülkeleri Üniversiteleri Arasında Ar-Ge ve İnovasyon İşbirlikleri ile Sürdürülebilir Kalkınmanın Desteklenmesi Prof. Dr. İsmail Bircan (Atılım University, Turkey) * # Örgüt Kültürü, Örgütsel Öğrenme ve Yenilikçilik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: Bir Üniversite Hastanesinde Anket Çalışması Vasfi Kendir (İstanbul University, Turkey) - Assoc. Prof. Dr. Bahaddin Sinsoysal (Beykent University, Turkey) - Ph.D. Candidate Hasan Boztoprak (Beykent University, Turkey) * # Lojistik Performans Endeksi Kapsamında Orta Asya Türk Cumhuriyetleri nin Lojistik Performanslarının Analizi Ph.D. Candidate Bayram Şirin (Beykent University, Turkey) * - Asst. Prof. Dr. Hakan Emanet (Beykent University, Turkey) # Otomotiv Endüstrisindeki Muhtemel Dönüşümün Ekonomik Boyutu: Türkiye Örneği Asst. Prof. Dr. Osman Simav (Beykent University, Turkey) * - Asst. Prof. Dr. Ayfer Ustabaş (Beykent University, Turkey)

15 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES xv SESSION 3C: Finans I Session Chair: Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen # Konut Kredi Hacminin Gelişimi ile Makroekonomik Değerler ve Finansal Getirilerin İlişkisi Asst. Prof. Dr. Sıtkı Sönmezer (Beykent University, Turkey) * - Yusuf Pala (Kheiron Reklam Organizasyon Mimarlık Tic. Ltd. Şti., Turkey) # Monte Carlo Metodu ve Yeni Zıplama ve Daralma Sürecinin BIST (Borsa İstanbul) Getirileri Uygulaması Assoc. Prof. Dr. Kutluk Kağan Sümer (İstanbul University, Turkey) * # Konut Sektöründe Finansman Modellerinin Analizi: Türkiye Uygulaması Asst. Prof. Dr. Gülay Selvi Hanişoğlu (Beykent University, Turkey) - Fidan Güler (Okan University, Turkey) * SESSION 4C: Finans II Session Chair: Assoc. Prof. Dr. Celaleddin Serinkan # Kırgızistan da Faiz ve Kur Politikalarinin İhracat Üzerine Etkisi Prof. Dr. Fuat Sekmen (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Ph.D. Candidate Galip Afsin Ravanoglu (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # Kırgızistan da Bankacılık Sektörünün Yönetim ve Organizasyon Sorunları Assoc. Prof. Dr. Celaleddin Serinkan (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # İşçi Dövizleri ve Reel Efektif Döviz Kuru: Kırgızistan Üzerinde Bir Uygulama Dr. Burulcha Sulaimanova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Daniyar Jasoolov (Public Fund AVEP, Kyrgyzstan) * SESSION 5C: Kalkınma Session Chair: Prof. Dr. Hakan Çetintaş # Dış Borç ve Yabancı Yatırımların Toplam Çıktıya Etkisi: Kırgızistan Örneği Asst. Prof. Dr. Junus Ganiev (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Asst. Prof. Dr. Damira Baigonushova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Ph.D. Candidate Mairam Baigonusheva (Marmara University, Turkey) # Kırgızistan da Dış Borçların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi Tolkun Zhumakunova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) - Zhainagul Kydyralieva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * # Kırgız Cumhuriyeti Bölgelerinde Anne Ölüm Oranları Belirleyicileri Ph.D. Candidate Nurbek Madmarov (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Assoc. Prof. Dr. Metin Bayrak (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Turkey) # Orta Asya da Bölge Merkezli Bütünleşme: Çabaları ve Sonuçları Nargiza Sakmurzaeva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) *

16 xvi INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES # Kazakistan ve Kırgızistan da Kamu Harcamalarının Ekonomik Büyümeye Etkisi Serhat Atmaca (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) * - Assoc. Prof. Dr. Metin Bayrak (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Turkey) * Presenting author

17 OPENING SESSION 1 An Economic Eurasian Tale: Rakhine State Bir Ekonomik Avrasya Öyküsü: Arakan Eyaleti Prof. Dr. Ersan Bocutoğlu (Avrasya University, Turkey) Abstract Genocide or, to say the least, ethnic cleansing towards Muslims in Rakhine State, Myanmar, conducted by fanatic Buddhist monks and the military has been on the agenda in recent months. This opening speech aims at finding out real causes of this inhumane incident and investigating whether or not it is solely a result of some kind interreligious conflict in Myanmar. My research has convinced me that Rakhine inter-ethnic question has international economic and security related roots that deserve close and detailed investigation. In my point of view, the Rakhine Question depends heavily on economic security considerations such as: a) security of natural gas and petrol reservoirs in Rakhine State and pipelines connecting Rakhine State to China, b) security of railway link connecting Kyaukpyu Deep Water Sea Port in Kyaukpyu Special Economic Zone in Rakhine State to China which has developed by China to bypass Malacca Strait. The potential that Muslim dominated Rakhine State may cause security threats to some of the foreign Chinese investments in Myanmar in medium term should be taken as a main cause that gives way to ethnic cleansing against Muslim Rakhine population. Sayın Bakanım, Rektörüm, Rektör Vekilim, Dekanlarım, öğretim üyesi meslektaşlarım, sevgili öğrencilerimiz ve kıymetli misafirler, konuşmama başlarken hepinizi saygı ve sevgilerimle selamlarım. Myanmar (Burma) da iki asırdan beri Budistler ile Müslümanlar arasında çatışmalar yaşanmakla birlikte, son aylarda ortaya çıkan etnik temizlik ve soykırım, Budizm gibi barışçı yönüyle temayüz etmiş bir inancın sorgulanmasına yol açtı. Sürgündeki Budist lider Dalay Lama bile, Budistlerin bu tür eylemlerini anlaşılmaz bulduğunu ifade etti. Bu durum beni, Myanmar ın Arakan Eyaletindeki etik temizlik ve soykırımın arkasında başka motivasyonların yatabileceği düşüncesine götürdü. Konu ile ilgili olarak yaptığım araştırmalar sonucunda, Arakan Eyaletinin karasal hudutları içinde zengin doğalgaz, deniz hudutları içinde ise zengin petrol ve doğalgaz yataklarının bulunduğunu; bu enerji kaynaklarının, boru hatları aracılığı ile Çin e nakledildiğini gördüm. Araştırmalarımda; Çin ihracatının ve enerji ithalatının % 80 inin Çin bakımından güvenli kabul edilmeyen Malaka Boğazından geçmesinin yarattığı sıkıntı anlamına gelen Malaka Sendromu nu çözmek amacıyla, bu boğazı bay-pas eden yeni bir alternatif olarak Çin in Arakan Eyaletindeki Kyaukpyu şehrini Çin e bağlayan bir demiryolu hattını geliştirdiğini, Kyaukpyu şehrinde Özel Ekonomi Bölgesi kurduğunu ve Kyaukpyu Derin Deniz Limanını inşa ettiğini tespit ettim. Arakan Eyaletinin Müslüman ağırlıklı bir nüfus yapısına sahip olduğu dikkate alındığında, bu bölgenin orta vadede Çin in petrol, doğalgaz üretimi, boru hatları, özel ekonomi bölgesi, demiryolu taşımacılığı ve derin deniz limanı alanlarındaki yatırımlarının güvenliği bakımından sorun yaratma potansiyeline sahip olduğu dikkatlerden kaçmamaktadır. Müslümanlar aleyhindeki uluslararası konjonktürün de uygun olması nedeniyle, güvenliği sağlamanın en kestirme yolunun Müslümanları bu bölgeden bir şekilde sürüp çıkarmak olduğu açıktır. Bu nedenle Myanmar da Müslüman ağırlıklı Arakan Eyaletinde ortaya çıkan Müslüman soykırımı ve etnik temizliğin sadece dini nedenlere dayandığını varsaymak ve meselenin ekonomi ve güvenlikle ilgili yönlerini ihmal etmek kanaatimce meseleyi yüzeysel değerlendirmek anlamına gelecektir. Elimde kesin veriler bulunmadığı için, olayın sorumluluğunu hiç bir ülkeye yıkamıyorum. Ancak sonuç yerine şu soruyu sormak istiyorum: Acaba Arakanda olan bitenlerle Hint Okyanusundaki Çin-Hindistan-ABD rekabetinin bir ilişkisi var mıdır? Eğer varsa ve bu Çin in Bir Kuşak-Bir Yol Projesi ile ilgiliyse, Çin e komşu olan birinci kuşak devletlerin orta vadede benzer sorunlarla karşılaşmasının kaçınılmaz olduğunu ifade ederek konuşmamı bitiriyorum. Sabrınız ve dikkatiniz için teşekkür ederim.

18 2 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Effect of Price and Brand on Purchase Decision An Application on Turkish Smart Phone Consumers Ph.D. Candidate Barış Batuhan Geçit (Beykent University, Turkey) Asst. Prof. Dr. Murad Kayacan (Beykent University, Turkey) Abstract Purpose of this study is to discuss whether brand and price has a significant effect on consumers smart phone purchase decision in Turkey. For this purpose; a survey has been conducted to the Turkish smart phone consumers about the factors affecting their smart phone purchase decision. The results obtained from the survey has been analyzed by using IBM SPSS program. According to the results obtained from the survey the model is accepted as p value of the model is smaller than 0, According to the analyze both brand and price has a significant effect on Turkish consumers smart phone purchase decision as both variables&#; p values has been found to be smaller than 0, Brand has a positive effect on consumers&#; smart phone purchase decision whereas price has a negative effect on consumer&#;s smart phone purchase decision. 1 Introduction Until the end of the World War II, there was no problem in selling the produced goods, especially because of the lack of serial production and the fact that demand was not more than production (Durmaz, ). With the end of the war and the increase in the production capacities of companies, a market structure has emerged in which every manufactured good could be sold. However, the period called "sales approach" has emerged with the increase of production capacities and increase of demand, as a result, forced sales with psychological pressure has increased. The approach was "Sell whatever you produce, as long as know how to sell it" and the selling strategy was completely misleading, which in fact, did not fully reflect the wishes and needs of consumers (Taşkın, ). In the advanced times, the mass production of businesses meant that unit prices for consumers were getting cheaper. As a result, the pace of demand started to increase and a new approach called "production approach" became valid (Koç, ). However, over time, inability to respond to the needs and developments of the market in terms of production (sales) and insufficient supply-demand balance has led to the emergence of "modern marketing approach". In modern marketing approach, which is accepted today, first step is to determine requirements and desires of consumers then the next is step is production (Taşkın, ). As consumer requirements became the focal point; consumer requirements, consumer behavior became an important concept that has to be analyzed by marketers. Many firms have begun to focus on customers for their business activities and as a quality investment tool (Kotler and Armstrong, ). One of the key concepts that creates huge difference in the perception of consumers for the product, which has become one of the focal points of marketing, is brand (Blythe, ). Brand is a concept that has an important position in marketing strategies that creates awareness among consumers and differentiate them for companies. Besides the brand concept, another important concept for marketers is the price. Price is the mechanism for obtaining value for firms (Iacobucci, ). For consumers, the price is the amount needed to get a product (Hawkins and Mothersbaugh, ). One of the most important markets where brand perception is most common and the effects on consumers are required to be examined the most is smartphone market. In the smartphone market, giant companies who constantly rise prices of their products also continue to sell at higher numbers and this fact makes smartphone market an extraordinary market to be analyzed as increasing prices also increases the sell numbers. The fact that brands&#; market positions and values are changing and evolving with the developing technologies in the smartphone market is the reason that Apple has been a leader in determining the rules of the market right now, even they were an obscure brand couple of years ago. Apple went from being an obscure brand to being number one brand of the World (Interbrand, ), Samsung utilizing the brand image they had obtained from various product groups for years in the smart phone market and even they suffered Note 7 Explosion Scandal, they can still sell at high rates by courtesy of their high brand image, brands like Huawei and Xiaomi went from being completely unknown brands to preferred brands, Sony went from being one of the biggest technology brands of the world to a poor smart phone brand, Blackberry had a %20 market in and currently has a market share of % and is in the process of disappearing (Business Insider, ). All these rapid changes in smart phone market shows how dynamic this market is and it is vital to analyze the facts that effect consumer preference in smart phone market.

19 SESSION 1A: Microeconomics 3 Alongside with its dynamic nature, smart phone market it creates very high amount of profit and has a very big transaction mass. Smart phones are one of the most common used products in the World. According to Statista () there are Million smart phone users in the World and by the Statista is also forecasting that there will be Million smart phone users in the World. While smart phone is that common in the whole World, Turkey is one of the top countries in the World in terms of smart phone usage. According to Newzoo () Turkey is the 12 th country in terms of smart phone users with 40 Million Smart phone users. According to Poushter () Turkey is once again 12 th in terms of smart phone usage percent/total population ratio. So according to these numbers Turkish consumers can be counted as top 15 for the smart phone brands. All these facts make Turkey, which according to The World Bank () is the 17 th biggest economy of the world in terms of GDP, an ideal and an appropriate market to be analyzed in terms of smart phone consumption trends and the main reasons of smart phone preference. To analyze the facts that effect consumer preference in smart phone market; price and brand has been selected as the most appropriate variables after reviewing the academic literature. 2 Literature In terms of marketing, it is undoubtedly very important to examine the factors that affect the purchase decision of consumers. In the group of products that is analyzed, being able to know which reasons lead consumers to buy certain brands or products; may be important in terms of businesses that want to become big brands. That is because they can determine how to act in the future and what strategies they should implement, and how they can eventually achieve a superior position in the competition. The type of consumer analyzed in this study is not the industrial consumer, but the final consumer. Because the smartphone is a final consumer. Consumer behavior can be defined as the processes directly related to the acquisition and use of goods and services, which are the economic values of individuals, and the decisions that determine and determine these activities (Tek, ). As mentioned above smart phone is a final consumer product and consumer buying behavior is purchasing behavior for personal or family use (Dibb, Simkin and Pride, , p). Price is the amount of money charged for a product or a service. In other words, price is the sum of all the values that customers give up to gain the benefits of having or using a product or service. Historically, price has been the major factor affecting buyer choice. In recent decades, however, nonprice factors have gained increasing importance. Even so, price remains one of the most important elements that determines a firm s market share and profitability (Kotler and Armstrong, , p). Price is the most visible element of the marketing mix, and pricing policies are being questioned by consumers frequently. If consumers think that prices are unfair, they can leave the firm or spread negative information to other consumers. Low price can have a positive effect as consumers would demand to pay lower prices but it can also have a negative effect as low price usually decreases the brand image of products and brands. High price can vice versa have a negative effect on consumers as they don t want to pay higher prices but it can increase the brand image. If product development, promotion and distribution are the seeds of business success, price is the harvest (Kotler and Armstrong, , p). While price is seen as an important factor to affect the dynamics of a market, brand is also regarded as an important variable to affect the dynamics of competition and perception of consumers. Brand is largely associated with the attributes of the product, benefits, use values, user culture, and personality and user behavior. Every brand has a unique chronology and experience. These are built over time through strong and consistent communication wherever the brand manifests itself from business cards to electronic communication such as television commercials, internet and print media, and finally to billboards (Rajagopal, , p.1). Brand generates image for product which creates awareness for consumers. Brand helps companies to position themselves in the market. Positioning the product or the brand helps company to decide the desired consumer group, potential market rivals and competition and as a result the long term plans of the company. Brand basically helps firms to differentiate and position themselves within the market competition and for the consumers. If we give an example for the importance of awareness on consumers; Apple&#;s easy-to-use, aesthetic and technological music player series, launched in , has been successful in a short time. On top of that, the ipod shuffle, IPod nano and IPod touch, which are sold in different prices and quality varieties of IPod, have been introduced into the market. IPod, which sold over million in eight years, was also the pioneer of IPhone &#;s launch of Apple&#; s actual explosion (Aaker, , p. ). Thanks to the brand image and the awareness on consumers obtained by ipod s, iphone product made an explosive departure in the smart phone market.

20 4 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Marketing literature mainly supports the idea that brand and price have a significant effect on consumers purchase decision but a statistical analysis should be done to prove these ideas and especially for a certain product group like smart phone, which has a very different market dynamic compared to other products, it is very important to do such an analysis. 3 Model Model of this study is as following (Table 1): Table 1: Price and Brand&#;s Effect on Consumer Decision H1: Price has a significant effect on consumers smart phone purchase decision. H2: Brand has a significant effect on consumers smart phone purchase decision. 4 Methodology A survey has been conducted to the Turkish smart phone consumers. The results have been conducted via survey has been analyzed with using IBM SPSS 22 programme and regression analysis has been made for the significance and the positivity of the analysis. 5 Analysis Firstly, normality analysis has been made to find out the generalizability of the dataset. Normality analysis is as following (Table 2): Variable and Question Number of the Variable Skewness Kurtosis Purchase Decision -1, 3, Brand ,, Brand ,, Brand ,, Price ,, Price 2 1, 0, Price ,, Table 2: Normality Analysis When the normality distributions of the data are examined; The p values in Kolmogorov-Smirnov and Shapiro- Wilk must be greater than in order to be able to accept the normal distribution of data. The p values in the analysis results were mainly lower than On the other hand, when we look at the values of Skewness and Kurtosis, another value that is considered valid for normality distribution of the data, it is seen that a large part of the data is within the acceptable values of -3 and +3. In this direction, the data can be interpreted as normally distributed. Regression analysis has been made to expresses the significance between the variables and analyze its power. Regression analysis is as following (Table 3):

21 SESSION 1A: Microeconomics 5 Model Sum of Squares df Mean Square F Sig. 1 Regression 12, , 16,, b Residual , , Total , Table 3: Regression Analysis I According to the regression analysis; the model is valid (accepted) as the Sig. (p) value is lower than 0, Standardized Unstandardized Coefficients Coefficients Model B Std. Error Beta t Sig. 1 (Constant) 4,, 35,, Brand,,, 2,, Price -,, -,,, Table 4: Regression Analysis II After obtaining the result of the model as valid, the second table shows the significance of the effect of two independent variables to dependent variable. Again Sig. (p) value should be lower than 0,05 for independent variables to have a significant effect on consumer preference dependent variable. As seen from the table, both brand and price variables have a significant effect on consumers purchase preference for smart phone. Beta value shows the positivity and negativity of these relations. According to the Beta value; brand has a positive significant effect on smart phone purchase decision. Which means the consumers tend to purchase smart phones who has a better brand image. According to International Data Corporation () Samsung has a % market share and Apple has a % market share. These two brands have a total of %38 market share in a market that has numbers of companies. Interbrand () lists Apple as the number one most valuable brand of the World, whereas they list Samsung as the number seven most valuable brand of the World. So as a result proven by these lists, even Apple switched from number one position in most valuable brand list to number two position in market share; two most valuable brands by has the biggest market share by far. These numbers can be seen in table below. Switch of Apple and Samsung can be explained by two factors. Firstly, Samsung produces various number of different smart phones like, Samsung S8, Samsung Note, Samsung A series, Samsung J series, etc. However, Apple only produces iphone. One other fact that may have an effect on consumers preferring Samsung more than Apple is, Apple has been selling smart phones at a very higher price compared to Samsung throughout the years. However, with the Samsung S8 model, Samsung has reached to the price levels of Apple and even higher prices. Samsung S8 is being sold at Turkish Liras whereas Apple iphone 7 is being sold at Turkish liras. But while segmenting a very high price level of a product, as Samsung still produce lower priced and lower segmented products, they also target the lower and middle incomed consumers and as a result they can sell more. MARKET SHARE BRAND VALUE BRAND VALUE FORTUNE GLOBAL BRAND (IDC, ) (Interbrand, ) (Brandz, ) LIST () Apple %14,7 M$ (1st) M$ (2nd) 15th Samsung %23,3 51M$ (7th) 24M$ (37th) 13th Table 5: Samsung and Apple Data Comparison Price has been found to have a significant effect on consumers smart phone purchase decision but Beta value has been found as negative so which means price has a negative effect on consumers smart phone purchase decision. That means as prices increase people don t tend to buy these products. It can be interpreted as no consumer would prefer to buy a product that increases its prices but that kind of analysis cannot be ensured without such an analysis because it both submits a statistical result and even though Apple increases its price range in every single product As mentioned above, Samsung also target lower and middle incomed consumers, they sell at high numbers compared to Apple with a %23,3 market share. It can be easily interpreted that these two firms apply different company strategies. Apple tends to only sell at high price tag and retain high brand image whereas Samsung tries to apply a more balanced strategy where they both try to sell at every price segments and at the same time retaining a high brand image.

22 6 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES To conclude and summarize; brand and price has been found to have a significant effect on consumers smart phone purchase decision. Brand has a positive effect whereas price has a negative effect. Which means as brand attributes increase purchase decision increases and when price increases purchase decision decreases. Examining the sale numbers, these hypotheses are supported by two giant companies sales numbers and apart from this statistical study, brand and price seem to have an effect on each other which can be studied in further studies. References Aaker, Brand Relevance - Making Competitors Irrelevant. Jossey Bass. Blythe, Marketing. Sage Publications. Brown, Top Global Brands Brandz. Business Insider, BlackBerry&#;s share of the global smartphone market is now officially 0%. Dibb, Simkin, Pride and Ferrell, Marketing. London: Cengage Learning. Fortune, Global Iacobucci, Marketing Management. Cengage Learning. Interbrand, Best Global Brands Ranking. International Data Corporation Research, Smartphone Vendor Market Share, Q1 Hawkins and Mothersbaugh, Consumer Behavior - Building Marketing Strategy. McGraw Hil. Koç, Tüketici davranışı ve pazarlama stratejileri: global ve yerel yaklaşım. Seçkin, 7 th edition. Kotler and Armstrong, Principles of Marketing. Pearson. Newzoo, Top 50 Countries by Smartphone Users and Penetration. Poushter, Smartphone Ownership and Internet Usage Continues to Climb in Emerging Economies. Rajagopal, Brand Management Strategy. Nova Science Publishers. Statista, Number of smartphone users worldwide from to (in billions). Taşkın, Pazarlama esasları. Türkmen Kitabevi. Tek, Pazarlama İlkeleri Global yönetimsel yaklaşım türkiye uygulamaları. Beta Yayınevi. 8 th edition. World Bank, World Bank Databank Database.

23 SESSION 1A: Microeconomics 7 Gender Differences, Risk Attitude and Entrepreneurship in Kyrgyzstan Asst. Prof. Dr. Raziya Abdiyeva (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Dr. Burulcha Sulaimanova (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Asst. Prof. Dr. Kamalbek Karymshakov (Kyrgyzstan-Turkey Manas University, Kyrgyzstan) Abstract This study analyses the role of risk attitude for entrepreneurship by gender differences in Kyrgyzstan. Multinomial probit analysis is applied to the data set drawn from the nationally representative survey Life in Kyrgyzstan for Entrepreneurship is measured through the agricultural and non-agricultural sample. Results of the study show that more risk-taking preferences are associated with higher entrepreneurship probability. However, this effect is not persistent for women in further estimations for non-agricultural entrepreneurship sample, while for men higher positive effect of risk loving behavior remains in off-farm self-employment too. 1 Introduction Economic development requires development of entrepreneurship activity in economy. Along with such measures as strengthening legislature for private property rights or development of financial and other infrastructure, individual behavioral characteristics and perceptions are important for self-employment propensity of individuals. Among these behavioral features empirical studies indicate that risk attitude of individuals is important factor for entrepreneurship choice of individuals (Hvide and Panos, ; Ekelund et al., ; Wagner, ). Moreover, majority of the papers revealed gender differentials in risk aversion behavior of individuals. In particularly, it is asserted that women are more risk averse than men (Bruce and Johnson, ; Eckel and Grossman, ; Al- Ajmi, ). Following these empirical findings, it is of particular interest to study the risk tolerance effect on the of entrepreneurship of women. The aim of this paper is to analyze the effect of risk tolerance by gender on the choice of entrepreneurship in the specific case of Kyrgyzstan. To our best knowledge this study is the first that analyze the relation between risk attitude and entrepreneurship in Kyrgyzstan. According to the World Bank () 59 percent of women and 75 percent of the male population between 15 and 64 years of age in were in the labor force. Female labor force participation rates in emerging Europe and Central Asia are near the global average, but the male participation rates are well below the global average. According to the National Statistical Committee () of Kyrgyz Republic in , % of women were employed. Most of them are employed in services sectors, such as education, healthcare, real estate etc. In Europe and Central Asia region Kyrgyzstan are among the countries with higher rates of female participation in ownership (World Bank, ). This study draws on the nationally representative cross-sectional data, where responses of respondents are used as subjective measure of the risk tolerance of individuals. Binary response logit models are applied for empirical estimation. The paper is structured as follows: In the Section 2 literature review on risk tolerance and entrepreneurship, taking into account gender differentials, is given. Section 3 describes data and provides with summary statistics. Section 4 includes empirical methodology and Section 5 discusses results of estimation. Section 6 concludes. 2 Literature Review Risk attitude of individual can affect his/her choices and decisions. Bonin et al. () find that the more risk lover individuals select occupations with higher wages and higher variation in wages. Dohmen and Falk () with complementary laboratory experimental study showed that relatively risk averse workers prefer fixed payments than variable payment schemes such as piece-rate or tournament contracts. More risk lovers are more likely to choose entrepreneurship than wage employment. According to some theoretical and empirical studies (Wagner, ; Ekelund et al., ) entrepreneurship requires making risky decisions in an uncertain environment. So only those persons who are able to bear higher risks may start as an entrepreneur. From this point of view, the risk attitude of a person is one of the crucial variables in a person s choice between entrepreneurship and a salaried job (Caliendo et al, ). Guiso and Paiella () find that less risk averse individuals are more likely to be self-employed. Also several other empirical studies revealed that more risk lover men more inclined to be engaged in entrepreneurship as selfemployed (Hartog et al., ; Guiso and Paiella, ; Ekelund et al., ; Dohmenet al.,; Kan and Tsai, ; In Soo Cho, ). On the other hand, some studies found mixed results related the effect of risk attitude of

24 8 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES individuals on the choice of entrepreneurship. Rosen and Willen () came to conclusion that risk attitude is not a dominant factor in his/her decision to start an own business. Cramer et al. () too could not be confident enough to conclude that there is causality link between risk aversion and entrepreneurial selection of individual. Also, Blanchflower and Oswald () found positive correlation between the wealth status of a person and his/her risk attitude. Generally empirical studies showed that women are more risk averse than men (e.g., Bruce and Johnson, ; Hartog et al., ; Eckel and Grossman, ; Croson and Gneezy, ; Al-Ajmi, ; Çağlayan and Abdieva, ). Charness and Gneezy () found a strong difference in investment behavior across gender and results showed that women make smaller investments in the risky asset than do men, and so appear to be financially more risk averse. Soo Cho () using National Longitudinal Surveys of Youth data and multinominal logit model find that more risk tolerant men are more likely to enter self-employment but they didn t find any significant effect of risk tolerance on women s entrepreneurship. Brody () affirms that in anticipation of negative outcomes, women report more nervousness and fear than men, thus it is logical that women are more risk averse when facing a risky situation. Niederle and Vesterlund () and Soll and Klayman () have found that men are more overconfident than women. According to several studies gender differences in risk attitude is eliminated with experience and profession. Atkinson, Baird and Frye () analyzed mutual fund managers and didn t found gender differences in the way funds are managed in terms of performance and risk. Johnson and Powell () found differences among the non-managerial population, but did not observe such differences in the managerial population (managers and potential managers with management education). There are several studies focusing risk attitude and gender relationship in Kyrgyzstan case. Çağlayan and Abdieva () investigated risk tolerance of individual investors in Kyrgyzstan case. Using multinomial logit model they found that men are more risk lovers than women in Kyrgyzstan. When the age increases people become less risk lover. Having non-wage income increases taking risk and increases in the rate of investment. The findings also indicate that income has a positive effect on the risk tolerance. Abdieva et al. () analyzed the determinants of the risk tolerance in Kyrgyzstan. The results of multinomial probit models showed that men more willing to take risk and that as the age increases individuals become risk-averse. Increasing income and education level has a positive effect on the risk taking decision of the individual. The regional distribution of risk tolerance of individuals shows that individuals living in rural areas and in south region are more likely to be in risk-averse category. Results of study by Esenaliev and Anderson () on gender wage gap in Kyrgyzstan showed that the level of gender wage gap is %, and risk attitude is used as one of the possible factors for explaining this. Although these studies explore empirical evidence on risk attitude by gender and raise its importance as potential factor for wage earnings differentials, to our best knowledge studies did not focus on the risk attitude and entrepreneurship activities by gender in case of Kyrgyzstan. This paper aims to fill this gap. 3 Methodology The decision of individual to be entrepreneur has binary response character, which calls for using binary response Logit models, which are conditional on individual and household characteristics. Formally, model is given below (Wooldridge, ): P(y i = 1 x i ) = G(β 0 + β 1 x β k x k ) = G(β 0 + xβ) (1) G(z) = exp(z) = Λ(z) (2) [1 + exp(z)] where G is the logistic function. y i is the discrete dependent variable, taking values of zero or one, showing the probability of individual to be entrepreneur; x i is the vector of variables at individual level, which includes individual s age, marital status and education level and household levels variables, which includes household composition, expenditure level, regional characteristics (for detailed description of variables see Table A in appendix). Occupational choices of individuals are based on their employment status given in the questionnaire. It should be noted that in this paper entrepreneurship is measured in a broad sense and those who indicate their wage employment as the own-account worker are grouped as the entrepreneurs. However, this broad definition of entrepreneurship may give biased results, since in most of the developing countries not all own-account working activities can be considered as entrepreneurship. As Karymshakov et al. () note in Kyrgyzstan members of household who own land are considered as own-account workers. In this case it appears that even if individuals just work as family worker in agriculture with low productivity, they may be considered as own-account workers. Therefore, working in agriculture as own-account worker may not have characteristics of entrepreneurs. This fact raises the necessity for measurement of entrepreneurship in in-farm and off-farm sector. Following this issue we estimate the model by agriculture and non-agriculture sector.

25 SESSION 1A: Microeconomics 9 In the dataset Life in Kyrgyzstan for used for this study, there is a special section on subjective well-being of individual, where individual is asked particular question on how they asses their risk tolerance, as person who is fully willing to take risks or a person avoiding taking risks, which is measured from 0 to The answer for this question is taken as the main explanatory variable. From these answers three categories of risk tolerance are formed: risk-averse individuals (from 0 to 3), risk-neutral (from 4 to 6) and risk-lovers (from 7 to 10). 4 Data and Descriptive Statistics In this study the risk attitude and gender behavior impact on entrepreneurial decision is investigated based on the second wave of "Life in Kyrgyz Republic" survey data, which was conducted by DIW Berlin in collaboration of Humboldt University of Berlin, the Center for Social and Economic Research (CASE-Kyrgyz Republic), and the American University of Central Asia (AUCA) in This survey includes wide range information both on individual and household level and representative at the national level. The table 1 describes the main individual and household characteristics both for men and women. The total amount of observation is equal to individuals between ages, where % are women. The mean age of sample is years, and there is no significant difference in ages between genders. While marital status of women is higher than men, showing that women have more propensities to be married rather than men. The education attainment shows that both men and women more likely to have basic or secondary education, while men more likely to have technical education and women more inclined to have tertiary education. Total sample Men Women Obs. % Obs. % Obs. % Individual characteristics: Age (mean) Marital status (1=married) Education level: - Basic or secondary Technical Tertiary Risk attitude: - Risk lover Risk neutral Risk averse Household characteristics: Household size (mean) Children ratio ( years) (mean) Expenditure per capita (mean) Residence (1=rural) Regions: - North South Central Table 1. Descriptive Statistics Source: LIK data The risk attitude indicators show that % and % of men and women count their self as risk lovers respectively, while % and % of men and women report their self as risk-averse person. Precisely, men more likely to take risk rather than women do. The household characteristics do not display gender differences, and in general the average household size consist of 5 people, the ratio of children in the household with respect to household size is around and total expenditure per capita in household is around 38 thousand soms. More than half of individuals reside in rural areas and most of observation comes from south regions, which are highly populated. 5 Estimation Results The estimation results for entrepreneurial decision of the individual are given in the Table 2. Almost all estimated parameters have expected signs. The primary variable of interest, the impact of risk attitude of individual on decision to be entrepreneur shows that risk lovers more likely to be self-employed, and that there is significant gender difference on impact of risk attitude on labor supply decision. Thus, risk-lover women more likely to be entrepreneur, but this effect is not significant in further estimations by agricultural and non-agricultural samples. Women with risk averse preferences have less probability to be entrepreneur in non-agricultural sector. Interestingly, risk effect for men is more evident in non-agricultural sector. Risk lover men show higher probability

26 10 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES to be entrepreneur in non-agricultural sector, while in agricultural sector it shows negative effect. Moreover, the risk averse preferences have less negative effect for off-farm entrepreneurship for men. There is statistically significant impact of age on the individuals decision to engage in entrepreneurial activities, thus with increase of age individual more likely to be entrepreneur, however after definite ages this probability decreases. Generally marital status of individual is positively correlated with decision to be entrepreneur, while there is no significance of marital status on entrepreneurs working in agricultural sector, especially if they are women. The educational level of individual shows that, with higher education individuals more likely to be working in other occupation types. While having technical or tertiary education do not present any impact on decision of individual to be self-employed in agricultural sector. The household composition has twofold impact on entrepreneurship. While the size of household does not influence the entrepreneurship, the ratio of children ( years) with respect to the total size of household size impacts the decision of individuals of men and women differently. Hence with increase of children ratio the probability of men to be self-employed is increasing, while for women is decreasing. The per capita expenditure level of household has significant influence on individual decision to be entrepreneur in non-agricultural sector and general positive correlation with women decision to engage in self-employment both in agricultural and non-agricultural sectors. The residence of household in rural area is increasing the probability of individual to be self-employed in agricultural sector rather than in non-agricultural sector. Moreover, the regional characteristics of household show that individuals from north area more likely to be working in own account in agricultural sector, while in south region individuals more likely to conduct theirselves to selfemployment in non-agricultural sector. Total sample Agricultural sector Non-agricultural sector Total Men Women Total Men Women Total Men Women Individual characteristics Age *** *** *** *** *** * *** *** *** Age squared *** *** *** *** *** *** *** *** Marital status (1=married) *** *** ** ** *** *** * Education level: - Technical *** * Tertiary *** *** *** *** *** * Household characteristics Household size * *** * ** Children ratio ( years) ** ** *** ** * * Expenditure per capita ** ** *** *** ** Residence (1=rural) *** *** *** * *** ** *** Regions: - North *** *** *** *** South *** *** ** *** *** *** * Risk attitude: - Risk lover *** ** *** *** ** Risk averse *** *** *** ** ** *** ** *** No. of Obs LR chi *** *** *** *** *** *** *** *** *** Log likelihood Pseudo R *,** and *** show statistical significance at the 10, 5 and 1% level, respectively. For coefficient estimates of the models see the table in Appendix Table A.2 6 Conclusion Table 2. Logit Estimation Results for Entrepreneurship (Marginal Effect Estimates) Development of entrepreneurship activities for developing countries is important long-term objectives, which may depend on many factors ranging from government policies to other formal measures. Along with these factors, individual risk-tolerance characteristics are important for carrying out entrepreneurial activities. The objective of this paper was to study the impact of risk tolerance over the entrepreneurship by focusing on the gender and non-agricultural sector of employment. This study applied binary response techniques on the large nationally representative cross-sectional data. In general, estimation results showed that individual preferences for taking more risk have positive effect over the entrepreneurship. However, further estimations by gender and non-

27 SESSION 1A: Microeconomics 11 agricultural sector revealed that women entrepreneurship in off-farm sectors is not associated with risk loving behavior. However, the effect of risk loving over the entrepreneurship remains in non-agricultural sector for men. Thus, although risk tolerance important for entrepreneurship, this effect may not be strong through all sector of employment and among men and women. Especially these results suggest that agricultural and non-agricultural measurement of entrepreneurial activities should be taken into account in order to have the true picture of entrepreneurship. For more comprehensive exploration of the relationship between risk tolerance and entrepreneurship further studies may test the reverse causality changes in risk preferences after being entrepreneur. Findings of this paper to some extent underline the fact that women entrepreneurship in off-farm sector of employment in Kyrgyzstan case is limited. Therefore, development of entrepreneurial activities among women in off-farm sector requires in priority government policies oriented supporting women self-employment. References Abdieva, R., Karymshakov, K. and B. Sulaimanova, Determinants of Risk Tolerance: Empirical Evidence from Kyrgyzstan, Annual Life in Kyrgyzstan Conference, October , Bishkek Al-Ajmi, J. Y Risk Tolerance of Individual Investors in an Emerging Market. Journal of Risk and Diversification. ISSN Issue 2. Atkinson, S. M., Baird, S. B. and Frye, M. B Do female mutual fund managers manage differently? Journal of Financial Research, 26(1), Blanchflower, D., and A. Oswald, What makes an Entrepreneur? Journal of Labor Economics, 16, Bonin, H., Dohmen, T., Falk, A., Huffman, D., and Sunde, U. () Cross-sectional earnings risk and occupational sorting: The role of risk attitudes, Labour Economics, 14, Brody, L. R. (). On understanding gender differences in the expression of emotions. In Human Feeling: Explorations in Affect Development and Meaning, ed. S. L. Ablon, D. Brown, E. J. Khantzian and J. E. Mack, (pp ). Hillsdale, N.J.: Analytic Press. Bruce, A. and Johnson, J., , "Male and female betting behavior: new perspectives, Journal of Gambling Studies 10, Çağlayan, E. and R. Abdieva How s the Risk Tolerance of Individual Investors in Kyrgyzstan?, Asian Economic and Financial Review, Volume 4, Number 3, p Caliendo, M., Fossen F. and Kritikos, A Risk Attitudes of Nascent Entrepreneurs: New Evidence from an Experimentally-Validated Survey, IZA DP No. , DISCUSSION PAPER SERIES, Forschungsinstitutzur Zukunft der Arbeit, Institute for the Study of Labor, June. Charness, G. and U., Gneezy, Strong Evidence for Gender Differences in Risk Taking, Journal of Economic Behavior & Organization, Cramer, J., J. Hartog, N. Jonker, and C. Van Praag Low Risk Aversion encourages the choice for entrepreneurchip: an empirical test of a truism, Journal of Economic Behavior and Organization, 48, Croson, R., Gneezy, U Gender Diferences in Preferences, Journal of Economic Literature, 47, Dohmen, T., A. Falk, D. Huffman, U. Sunde, J. Schupp, and W. Wagner (): Individual Risk Attitudes: New Evidence from a Large, Representative, Experimentally-Validated Survey, IZA Discussion Paper, Dohmen, T., and A. Falk Performance Pay and Sorting Productivity, Preferences and Gender, IZA Working Paper. Eckel, C.C., Grossman, P.J Forecasting Risk Attitudes: An Experimental Study Using Actual and Forecast Gamble Choices, Journal of Economic Behavior and Organization, Ekelund, J., E. Johansson, M.-R.J arvelin, and D. Lichtermann, Self-Employment and Risk Aversion - Evidence from Psychological Test Data, Labour Economics, 12(5), Gary Charness and Uri Gneezy, Strong Evidence for Gender Differences in Risk Taking, Journal of Economic Behavior & Organization, Guiso, L., Paiella, M The Role of Risk Aversion in Predicting Individual Behavior, CEPR Discussion Paper, Hans K. Hvide and Georgios A. Panos, Risk Tolerance and Entrepreneurship, IZA Discussion Paper No February

28 12 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Hartog, J., Ferrer-i-Carbonell, A., Jonker, N Linking Measured Risk Aversionto Individual Characteristics, Kyklos, 55, In Soo Cho, Do Gender Differences in Risk Preferences Explain Gender Differences in Labor Supply, Earnings or Occupational Choice? Working Paper No , December, IOWA STATE UNIVERSITY, Department of Economics. Johnson, J. E. and Powell, P. L., Decision making, risk and gender: are managers different?, British Journal of Management, 5(2), Kan, K. and Tsai, W., Entrepreneurship and risk aversion, Small business economics, 26, Karymshakov, K., Abdieva, R., Sulaimanova, B., & Sultakeev, K., Remittances impact on youth labour supply: evidence from Kyrgyzstan ( No. PEP) National Statistical Committee of Kyrgyz Republic, Women and Men in Kyrgyz Republic, years (in Russian). Niederle, M. and Vesterlund, L., Do women shy away from competition? Do men compete too much?, Quarterly Journal of Economics, (3), Rosen, H., and P. Willen, Risk, Return and Self-employment, Discussion Paper, University of Princeton. Soll, J. B. and Klayman, J., Overconfidence in interval estimates, Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 30(2), Wagner, J The Impact of Personal Characteristics and the Regional Milieu on the Transition from Unemployment to Self-Employment: Empirical Evidence for Germany, Jahrb ucherf urnational okonomie und Statistik, (2), Wooldridge, J. M., Introductory econometrics: a modern approach. World Bank, Sarosh Sattar. Opportunities for Men and Women: Emerging Europe and Central Asia Women in Entrepreneurship, Chapter three Women Entrepreneurship

29 SESSION 1A: Microeconomics 13 Matrix Management Approach and a Survey Research in the Industry Asst. Prof. Dr. Ceren Gül Artuner (Beykent University, Turkey) Prof. Dr. Erdoğan Taşkın (Beykent University, Turkey) Abstract This academic research aims to determine the approach of the employees in different organizations to the matrix management style. Although the practice of matrix management style is quite difficult and its implementation costs are high, the main reasons of its adoption by the managers are discussed. In this research, the facts of establishing effective and reliable communication with all of the employees in an enterprise, working as efficient teams, the interrelation among the teams, solving problems as a team as well as receiving education for conflict resolution and ensuring cooperation among people while maintaining the values of the enterprises are investigated. In addition, the attitude of the managers in the performance of important tasks towards prioritizing knowledge and competence rather than authority and line relationships, the establishment of an integral and equitable performance evaluation system, the existence of a consistent information flow and a multidimensional accounting are inquired. Besides, by the integration of the conflict management process into the planning process, the use of the appropriate planning software, and clearly defining the tasks with all the details and responsibilities involved, the building-up of needed connections to do the work and at the same time, which add value to the work, are evaluated. 1 Introduction While the external environment of an enterprise is changing especially in the terms of competition and technology, its internal structure has to adapt to these changes. A huge, complex and international enterprise with a functional structure where the line relationships are defined traditionally and where the departments are organized in an interlinked manner as production management, finance, human relations, management information systems, research and development has experiences more difficulties to adapt to the external environment. Particularly, in the case of enterprises which have numerous projects and a wide range of products, the matrix organization structure is outstanding as the most suitable option for many years among the long existing organizational structures. Matrix structure is a form of departmentalization or organizational design in an enterprise. The recent evolutions in the means of communication, the introduction of sophisticated technologies and an increase in the practice of project management has reinforced the frequency of use and applications of matrix organization type (Dylon et al., ) However, the most important challenges experienced in applying the matrix structure are the fact of reporting of an employee to more than one manager and the practice of cross working between different teams. As products are getting more complex and customers increase in number, most of the companies tend to refer to teamwork (Johnson and Geal, ; Kotler and Armstrong, ). Contemporary communication means has transformed the companies in a drastic manner. The managers are taking advantage of the communication means more intensely during the planning, implementation and control activities. Matrix structure is providing efficiency during the exercise of management functions (Joyce, ; Gunn, ). Acquiring knowledge of developing technologies is facilitating the economic struggle of a country. All of the large companies operating with restrained abilities and limited financial resources must ultimately benefit from the matrix organization structure in order to carry out production efficiently, to take advantage from specialization, to be distinguished from its competitors in the market, to augment its sales, to utilize efficient technologies, to adapt to the environment and to realize its goals and objectives (Kingdon, ; Erdoğan, ). 2 The Importance of the Matrix Structure During the 2nd World War, the matrix structure was used for the first time in order to benefit from the experiences of talented engineers and to produce complex guns and war tools, but it cannot be a remedy for resolving all the problems concerning the contemporary organizations structure (Numerof and Abrams, ). In the post war period, project management has been widely used in different industries like pharmaceutics, construction, naval construction and aeronautics all along with defense and spatial industries. The introduction of new production techniques and the adoption of new practices in various fields required the careful implementation of matrix structure in global enterprises in today s civilized world. In addition, matrix structure is commonly used in defense industry in Turkey (Pretorius and Taylor, ; Gunn, ; Baysak, ).

30 14 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES In times of economic fluctuations where societal transformations were occurring and customers expectations were shifting, the managers used the matrix organization structure as a flexible and dynamic mean to adapt to the ongoing changes (Shreiber and Rosenberg, ). Matrix structure is not a classical organization type or old fashioned departmentalization style where the job description of all of the employees are strictly and clearly determined in advance (Peters, ). This contemporary form could be adopted by the management with a fresh and different look to the departments, employees and the ongoing works in the company. The employees do not have to consider their tasks in a restricted manner squeezed in a predetermined organizational structure. Indeed, matrix structure requires every manager and employee to see his / her task from a broader point of view and to attach importance to the ultimate details while performing it (Kolodny, ). In fact, the matrix structure is not only an organizational structure but also a managerial thinking system and consists of building shared values. It also means creating a common point of view among the employees, augmenting the workforces efficiency and ensuring its efficient functioning, together with integrating the management s efforts and succeeding the needed change and transformation (Barlett and Ghoshal, ). In the fully developed large-scale global company, product or business, function, area and customer know-how are simultaneously focused on the organization s world-wide marketing objectives. This type of total competence is a matrix organization. Management s task in the matrix organization is to achieve an organizational balance that brings together different perspectives and skills to accomplish the organization s objectives (Keegan and Green, ). In mighty organizations with a considerable number of employees, producing on a big scale and targeting a variety of markets, rethinking to organize different departments like marketing communication, product management, production, data processing, research and development in an integrated matrix organizational structure would facilitate the accomplishment of goals of the company as a whole (Burton et al., ). A company has to have some apparent skills in order to adopt and implement the matrix organization structure as a management concept in a successful manner. In the context of this research, the opinions of employees in different organizations concerning the level of the apparent institutional skills required for a successful implementation of matrix structure is asked. Undoubtedly, other institutional properties are also needed for the success of a matrix structure application in the practice. However, this research is analyzing the traits or particularities of companies who adopted a matrix structure with reference to sixteen questions. Matrix structure does not mean solely a change in the organizational structure, but it also involves a change of paradigm at every managerial level. In order to ensure this change, favorable conditions for learning and training opportunities must be created for the employees. People who would carry these efforts in the company, especially those who are in key positions and the managers supposed to bring about this change must have excellent communication skills. The thoughts and the actions as well as the performance of this workforce must traverse the company s actual boundaries (Galbraith, ; Galbraith, ; Gunn, ). 3 The Problems Encountered and Their Solutions Contemporary organizations have to cope first with a lot of problems in order to accomplish their goals and to survive. The nature of the products and services introduced to the market are getting more and more complex. In addition to that, customers are asking for more integrated services. There is a considerable constraint on minimizing the costs. However, the talented and experienced employees are hard to find. Most of the time, the management reveals to be inadequate in satisfying the employees expectations, in establishing a flawless communication, in giving an account of its actions and in making powerful decisions. In such a case, a matrix structure may offer new solutions to the above mentioned problems by handling them more carefully (Numerof and Abrams, ). If there is growing conflict between the teams and the team leaders, a need for a more flexible teamwork, the work performed by the employees doesn t serve to the realization of the main objectives of the organization, the managers can t manage their subordinates without referring to their authorities, there exists general optimization problems throughout the organization, the resources are not exploited at the optimum level, the organization becomes more complex and gets hard to manage, the goals must be adjusted more quickly and more simply, the planned projects take more time to be implemented strategically and the production time gets longer, rumors and blaming others becomes familiar among the employees, some employees are fired but it doesn t contribute to the solving of the problems, there s only a few persons who are doing their best while the others are reluctant for working, there s no innovation, the organization may need to be restructured in an effective manner. Briefly, if the contemporary organizations managers are willing to cope with these problems in an efficient and effective way, they have to learn about matrix structure and implement it. In an integrated manner with the global economic system, the companies whose targeted customers are not loyal to any product nor service are trying to adapt themselves to a continuously changing environment. They may reshape their organizations according to the matrix

31 SESSION 1A: Microeconomics 15 structure in order to realize their strategies, to ensure a powerful leadership, to take profit from teamwork, to reach the top, to change the game s rules and to achieve their competitive transformation (Martin, ). Needless to say that the matrix organization type is not a remedy for all the diseases. There is a need in the organizations for a more creative managerial view, which detects and identifies the problems from a broader perspective instead of criticizing all. The hiring of talented workforce to the company, their training, leading, assigning them in appropriate teams and projects could grow the matrix organization s success. In the enterprise, all the managers perform their most key tasks based on knowledge and competence, not according to their line authority. The power rests on knowledge and competence in the company. The high-ranking persons in the company are accustomed to impress the employees by practice without referring to their line authorities. A complete and equitable performance appraisal is put into practice trough the organization. The company spares time to measure all the different performance types, both quantitative and qualitative. The workforce and the management resolves effectively the arising problems together. The companies are developing the principles and values, which would encourage the cooperative problem solving. The workforce reacts to the arising problems as: How can I contribute to the solution of this problem? Instead of That doesn t concern me! In an effective matrix structure, it is not acceptable to blame anyone for the coming out problems. The management follows the company s conduct by consulting the employees in the whole organization regularly. Like every organizational structure, matrix management style has also its weaknesses and its strengths. Planning management and human resources department have to assume this responsibility. Especially, people who are reporting to more than one superior must be followed closely. People who has something to say must be heard in private sessions or they must have to be part of focus groups. It is also proven by a research that, for the sake of the company s future, the following of such precautions is extremely important (Galbraith, ). 4 Materials and Methods The aim of this academic study is to determine the matrix organization type management perception of the managers. Throughout the research, we have referred to the capabilities that a company needs to successfully execute a matrix organization. The discussion of these capabilities are spread throughout the survey. The survey can test how effective the leaders believe the company is at executing the capability. The following scale are the competencies and capabilities necessary for executing a matrix, and these are that we research for in effective matrix organization under twelve headings: 1. The company possesses high social capital or no silos. As the elements of a reliable workforce, a high level of communication is established with all the employees. As the most important feature of the matrix organization, formal or informal communication with every employee working for the company must be established in a reliable and straightforward manner (Burns and Wholey, ). 2. All the workforce work within the boundaries of the enterprise as effective teams. Matrix structure is naturally based on teamwork. The team players and the leaders identify the problems, discuss on them and work together to solve them. That is why the teams are working in a cross-borders, cross-companies and cross-functions manner (Davis and Lawrence, ). 3. Every team works in an interlinked manner with the others in the company. The teams operating in a matrix structure are linked to the others in different ways and in various domains. The planning process is driven with the team and the estimations or the prospective problems are communicated to the management (Kinor and Francis, ). 4. The workforce had a training as a team on problem solving and conflict management skills. All the teams within the matrix structure face conflicts and disparities. In order to resolve those conflicts and to perform better, the workforce needs similar skills and common processes (Spencer and Cox, ). 5. The most important task of the managers is to ensure the habitual cooperation and to protect the values. The company chooses the employees who would succeed in a matrix structure, hires them, train them, coaches them and promotes them (Brown and Agnew, ; Galbraith, ). 6. Continuous information flow and multidimensional accounting practices exist in order to measure the performance in the organization. The company can measure all of the dimensions of the matrix functioning with profit-loss charts and can use them to take decisions. All those data are made accessible to the teams planning and implementing the work to be done (Galbraith, ). 7. The planning process is at the same time a conflict resolution process. Planning is also an organizational process aiming to resolve the existing conflicts (Galbraith, ). 8. The company s management uses the appropriate planning software to effect the necessary alignments for doing the work. The teams using multidimensional accounting system do the planning which ends by the definition of goals and objectives (Galbraith, ). 9. Leaders build relationships required to do the work and which add value to the workforce. Leaders organize a variety of activities, work the employees alternately and arrange training activities, which

32 16 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES create value. Developing the cross-relationships effectively in its own unit is evaluated positively in the performance appraisal of a manager (Galbraith, ). Leadership means communicating entirely to the employees their tasks, responsibilities and the required details to do the work. In order to preserve the matrix structure, the manager should give an account of important details concerning the responsibilities and tasks designated to the workforce. Within the context of a team, people to do the work, to implement the decisions, to give an account of the results of a decision or of an activity as well as people to consult or to provide with knowledge must be predefined elaborately (Galbraith, ). The actual work processes and the problems are defined altogether in the enterprise. The problems are defined and solved cooperatively. The different work processes or prospective problems are brought to the leadership team. Most of the time, a planning process gather them and fixes the priorities (Larson and Gobeli, ). A strong leadership team sets a good example for all of the employees. The leadership in the matrix organization, particularly the top management looks like a team sport. Substantial difficulties encountered during the performance of a work is transmitted to the top management. The top management must set a good example for the employees in dealing with tricky situations and resolving the embarrassing problems (Bazigos and Harter, ; Sy and d Annunzio, ). Orientation Main Category: (1) The company possesses high social capital or no silos. (2) People work effectively in teams across organizational boundaries. (3) People are trained in the skills of team problem solving and conflict management. Communication Main Category: (4) The teams are interconnected. (5) Managers in the key roles are naturally collaborative, and they live in values. (6) The leadership builds networks and values networkers. (7) The leadership ensures that roles, responsibilities, and interfaces are clearly defined. (8) Joint escalation processes are known and used intelligently. (9) A strong leadership team sets the example. Coordination Main Category: (10) There are multidimensional accounting systems to track multidimensional performance. (11) The planning process is also the conflict resolution process. (12) There is a spreadsheet planning process that aligns the goals of the dimensions of the matrix. These properties are further classified under three categories, which will form our dependent variables in the context of this research: The communication, orientation and coordination levels perceived by the managers. The independent variables are classified under four headings: The managerial position, the age of the manager, the size of the organization, and the educational level of the managers. Briefly, the variability in the perception of the managers towards the matrix organization structure regarding twelve competency and capability features organized under three main groups required to form the matrix organization structure are measured using one-way variance analysis ANOVA. The one-way ANOVA is considered a robust test against the normality assumption. This means that it tolerates violations to its normality assumption rather well (McClave, Sincich, ). Within the context of this research, first, one sample T-Test is applied. The test value is obtained as 1. The P (significance) value is 0. < is the rejection area of the H0 hypothesis. So, the H0 hypothesis is rejected and H1 hypothesis is accepted. H0 : The managers cannot perceive matrix organization type management properties in the enterprises they are working in. H1 : The managers can perceive matrix organization type management properties in the enterprises they are working in. In all the companies we have examined, the perception level regarding the matrix organization type management of the managers are similar. Sum of Squares Grding df Mean Square F Sig. Between Groups 1, 4,,, Within Groups , , Total , Table 1. Relationship between Orientation and Managerial Position The relationship between orientation variable and managerial position is insignificant ( > ). The managerial position of the manager does not affect the orientation in the enterprise.

33 SESSION 1A: Microeconomics 17 Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 5, , 1,, Within Groups , , Total , Table 2. Relationship between Orientation and Educational Level The relationship between orientation variable and educational level is insignificant ( > ). The educational level of the manager does not affect the orientation in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups, 2,,, Within Groups , , Total , Table 3. Relationship between Orientation and Age The relationship between orientation and the age of the manager is insignificant ( > ). The age of the manager does not affect the orientation in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups, 3,,, Within Groups , , Total , Table 4. Relationship between Orientation and the Size of the Organization The relationship between orientation and the size of the organization is insignificant ( > ). The size of the organization does not affect the orientation in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 9, , 3,, Within Groups , , Total , Table 5. Relationship between Coordination and the Size of the Organization The relationship between coordination and the size of the organization is significant (< ). When the organization s size is larger, there is more tendency towards a positive perception of coordination function in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 1, 3,,, Within Groups , , Total , Table 6. Relationship between Coordination and the Educational Level of the Employee The relationship between coordination and the educational level of the manager is insignificant ( > ). The educational level of the manager does not affect the coordination in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 1, 4,,, Within Groups , , Total , Table 7. Relationship between Coordination and Managerial Position The relationship between coordination and managerial position is insignificant ( > ). The managerial position of the manager does not affect the coordination in the enterprise.

34 18 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 2, , 1,, Within Groups , , Total , Table 8. Relationship between Coordination and Age The relationship between coordination and the age of the manager is insignificant ( > ). The age of the manager does not affect the coordination in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 1, 3,,, Within Groups , , Total , Table 9. Relationship between Communication and the Size of the Organization The relationship between communication and the size of the organization is insignificant ( > ). The size of the organization does not affect the communication in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 1, 3,,, Within Groups , , Total , Table Relationship between Communication and the Educational Level of the Employee The relationship between communication and the educational level of the manager is insignificant ( > ). The educational level of the manager does not affect the communication in the enterprise. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 5, , 1,, Within Groups , , Total , Table Relationship between Communication and the Managerial Position of the Employee The relationship between communication and the managerial position of the manager is insignificant ( > ). The managerial position of the manager does not affect the communication in the organization. Sum of Squares df Mean Square F Sig. Between Groups 5, , 2,, Within Groups , , Total , Table Relationship between Communication and Age The relationship between communication and the age of the manager is significant ( = ). As the manager grows older and gets more experienced, he / she perceives more positively the communication in the enterprise. Managerial Size of The Age Educational Level Position Organization Communication Positive Correlation Irrelevant Irrelevant Irrelevant Coordination Irrelevant Irrelevant Irrelevant Positive Correlation Orientation Irrelevant Irrelevant Irrelevant Irrelevant Table One-Way ANOVA Comparisons

35 SESSION 1A: Microeconomics 19 5 Discussion This survey is effectuated with the managers of companies operating in different sectors. In sum, managers have participated to this research. Therefore, in the future, this research has to be reconducted with the managers of companies operating in a specific industry s context. Consequently, the data obtained from this new study could be compared with the results of the present research. 6 Conclusion As the organization gets larger, the age of the manager is affecting more the inclination towards the matrix organization management type. There are three sub-dimensions identified. (1) The communication function. (2) The coordination function. (3) The orientation function. According to the factor analysis, we defined the Cronbach Alpha Coefficient for each of these sub-dimensions as follows: (1) Communication: (2) Coordination: (3) Orientation: Tukey HSD and Bonferroni post-hoc tests are also applied to clarify the relationship between the size of the organization and the perceived coordination function. According to the Bonferroni test, it can be inferred that in local organizations, the perceived coordination is weaker than the regional organizations (the p value (significance) is in local organizations, while it is 1, in regional ones). It has been recorded a 10 % difference between national and regional organizations: It is estimated that the perceived coordination is 10 % weaker in national organizations than in the regional ones. Besides, the perceived coordination in regional organizations is 5% weaker than in local organizations. So we can state that the perceived coordination level is as follows according to the size of the organizations: Local > Regional > National. All along with that, according to the Bonferroni test applied to identify the age of the manager and perceived communication level variables, we have assessed that, between the managers who are years old and the managers who are years old, there is a 10 % increase in the perception level, while between the managers who are years old and the managers who are years old, there is an increase of 5 % in the perception level. Thus, we can assume that, as the managerial experience increases, an increase in the tendency towards the matrix organization type management is recorded. Furthermore, the tendency towards simultaneous treatment of work processes to be defined and problems to be solved, the cooperation degree of the management and the workforce in solving the problems all along with the follow-up of the company s actual position by getting continuous feedback from the employees contacting them regularly and leading them by giving examples are observed and measured. Additionally, the opinion of the employees concerning the change in the management view, their assessments and evaluations are taken into consideration. Acknowledgements The authors would like to thank Hakan Bal, Bahattin Sinsoysal, and Barış Batuhan Geçit for help with the tables. References Amy Kates and Greg Kesler, Activate the Matrix for Integration, People and Strategy, Volume 36 Issue 1, pp Barry Johnson and Mandy Geal, January Matrix Management, Training Journal, pp Brent Durbin, 23 Sep Matrix Organization, Britannica Online, Christopher A. Barlett and Sumantra Ghoshal, July-August Matrix Management: Not a Structure, a Frame of Mind, Harvard Business Review, Volume 68 Issue 4, pp Donald Ralph Kingdon, Matrix Organization Managing Information Technologies; Organizations, People, Society, Tavistock Publications, London. Dylon Moodley and Margie Sutherland, Pieter Pretorius, Comparing the Power and Influence of Functional Managers with that of Project Managers in Matrıx Organisations: the Challenge in Duality of Command, South African Journal of Economic and Management Sciences, Volume 19 Issue 1, pp Erik W. Larson and David H. Gobeli, Summer, Matrix Management: Contradictions and Insights, California Management Review, Volume 29 Issue 4, pp

36 20 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES F. I. H. Pretorius, and R. G. Taylor, September Conflict and Individual Coping Behaviour in Informal Matrix Organizations within the Construction Industry, Construction Management and Economics, Volume 4 Issue 2, pp Feridun Baysak, SASAD, 29 September Interview with General Secretary of Defense and Aviation Industry Manufacturers Association, Ankara. Harvey F. Kolodny, October Evolution to a Matrix Organization, Academy of Management Review. Volume 4 Issue 4, pp James T. McClave and Terry Sincich, Statistics, Tenth International Edition, Pearson Prentice Hall, England. Jay R. Galbraith, Designing Matrix Organizations That Actually Work: How IBM, Procter & Gamble, and Others Design for Success, The Jossey-Bass Business and Management Series, San Francisco. Jay R. Galbraith, February Matrix Organization Designs, Business Horizons, Volume 14 Issue 1, pp John L. Brown and Neil McK. Agnew, November/December The Balance of Power in a Matrix Structure, Business Horizons, Volume 25 Issue 6, pp Lawton Burns and Douglas Wholey, February Adoption and Abandonment of Matrix Management Programs: Effects of Organizational Characteristics and Interorganizational Networks, Academy of Management Journal, Volume 36 Issue 1, pp Len Kinor and Ed Francis, February , Navigating Matrix Management, Leadership Excellence Essentials, Volume 33 Issue 2, pp M. S. Spencer and J. F. Cox, May An Analysis of the Product-Process Matrix and Repetitive Manufacturing, International Journal of Production Research, Volume 33 Issue 5, pp Michael Bazigos, and James Harter, Revisiting the Matrix Organization, McKinsey Quarterly, Issue 4, pp Nick Shreiber and Mike Rosenberg, How to Make the Matrix Work, IESE Insight, 3rd Quarter, Issue 26, pp Paula K. Martin, Matrix Management Reinvented- The New Game in Town, International Matrix Management Publishing, USA. Peter F. Drucker, Management: Tasks, Responsibilities, Practices, Harper and Row Publishing, New York. Richard Burton and M.Børge Obel, Dorthe Døjbak Håkonsson, , How to Get the Matrix Organization to Work, Journal of Organization Design, Volume 4 Issue 3, pp Richard Lepsinger, Influencing In A Team, February Leadership Excellence Essentials, Volume 33 Issue 2, pp Rita E. Numerof and Michael N. Abrams, Summer Matrix Management: Recipe for Chaos?, Directors and Boards, Volume 26 Issue 4, pp Ronald A. Gunn, Matrix Management Success-Method Not Magic, Infinity Publishing, USA. Philip Kotler and Gary Armstrong, Principles of Marketing, Sixteenth Global Edition, Pearson Education, England, Stanley M. Davis and Paul R. Lawrence, May/June, Problems of Matrix Organizations, Harvard Business Review, Volume 56 Issue 3, pp Thomas Sy and Laura Sue D&#;Annunzio, Challenges and Strategies of Matrix Organizations: Top- Level and Mid-Level Managers&#; Perspectives, Human Resource Planning, Volume 28 Issue 1, pp Tom Peters, 20 September Beyond the Matrix Organization, McKinsey Quarterly, Septemper / Warren J. Keegan and Mark C. Green, Global Marketing, Seventh Global Edition, Pearson, England. William F. Joyce, September Matrix Organization: A Social Experiment, Academy of Management Journal, Volume 29 Issue 3, pp

37 SESSION 2A: Growth & Development 21 Seasonal Cointegration Approach on Expenditure Based Gross Domestic Product and Its Some Sub-Components for Turkey Prof. Dr. Mehmet Özmen (Çukurova University, Turkey) Ph.D. Candidate Sera Şanlı (Çukurova University, Turkey) Abstract In this study, it has been aimed to investigate the existence of co-integration relationship between quarterly gross domestic product (GDP), final consumption expenditures of resident households (CONS), exports of goods and services (EXP), government final consumption expenditures (GOV) and private sector machinery-equipment (PRIEQ) series for the period QQ4 for Turkey. Since, Engle and Granger () cointegration test does not take unit roots at seasonal frequencies into account; seasonal cointegration approach proposed by Engle, Granger, Hylleberg and Lee (EGHL) () has been conducted in order to be able to detect the long-run equilibrium relationship among variables which are integrated at the same seasonal frequency. With the aim of determining the stationarity order of series, HEGY seasonal unit root test has been applied. Consequently, there has been found a cointegrating relationship only between GDP and GOV series at quarterly frequencies for only the auxiliary regression including constant term and seasonal dummies. 1 Introduction All the studies regarding time series methods are useful only in case the series in interest do not display seasonal patterns. That is why it is of great importance to take the time series properties of the series like seasonal patterns or trends into account while dealing with economic time series data. The analyses of seasonal unit roots are generally conducted with the most popular approach developed by Hylleberg, Engle, Granger and Yoo () called HEGY by working with different models that include trends, constants and seasonal dummy variables. Cointegrated series are series which are non-stationary alone but stationary in their linear combinations. The concept of seasonal cointegration is valid for models including stochastic seasonals just as the concept of cointegration showing itself in models including stochastic trends (Maddala and Kim, ). One advantage of HEGY test procedure is that it enables to test for unit roots at each frequency separately. So, concerning quarterly data including the four roots which are 1, -1, i ; Engle, Granger, Hylleberg and Lee () propose different levels of seasonal cointegration. In conclusion, cointegration relationship will be analyzed at frequencies in which series are all integrated at the same order. For each frequency, separate cointegration tests are applied. Through seasonal cointegration analysis, whether the variables that are integrated at the same seasonal frequency have a stationary relationship in time is investigated. However, in cointegration test proposed by Engle and Granger (), unit roots at seasonal frequencies are not taken into consideration. In this case, if the presence of seasonal unit roots in series is ignored; the parameter in interest will not be estimated in a consistent way. For this reason, it is more appropriate to conduct seasonal cointegration analysis (Caglayan, ) (Ayvaz Kızılgol, ). As associated with the unit root concept, the relationship between cointegration and error correction models was first suggested by Granger () and then it was also introduced by Granger and Weiss (). Engle and Granger () also offer a theorem based on Granger () which associates the moving average (MA), autoregressive (AR) and error correction representations for cointegrated systems and estimation methods. Engle, Granger and Hallman () and Hylleberg, et al. () introduce the concept of seasonal cointegration in their papers. Kunst () tries to evaluate the effects of modelling seasonal cointegration on predictive accuracy for German and United Kingdom (U.K.) macroeconomic series. HEGY seasonal unit root test has originally been derived for quarterly seasonality and extended to data with different frequencies. Contrary to the DHF test proposed by Dickey, Hasza and Fuller (), HEGY procedure enables to test for unit roots at each seasonal frequency as well as the zero frequency separately and the techniques are applied to quarterly U.K. data for the period to in order to examine the cointegration relationship between consumption and income variables at different frequencies. As a result of application, Hylleberg et al. () find the unit elasticity error correction model to be invalid at any frequency. The asymptotic distributions of the t-statistics from their testable model have been analyzed by Chan and Wei (). In their paper, Chan and Wei () characterize the limiting distributions of the least square estimates as a functional of stochastic integrals. In their paper, Kunst and Franses () deal with the impact of deleting, restricting or not restricting seasonal constants on forecasting seasonally cointegrated time series for Austria, Germany and the U.K. In their paper, Hamori and Tokihisa () analyze the stability of Japanese money demand function using seasonal integration and seasonal cointegration and they find that there exist unit roots in money balances, interest rates and real gross domestic product (GDP) series in different cycles. Because of the rejection of seasonal

38 22 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES cointegration in every case, it is also expressed that there is no stable relationship between money supply and the real economy for the period under consideration. In the study by Lof and Lyhagen (), the comparison of the forecasting performance of the seasonally cointegrated model of Johansen and Schaumburg () and of the specification proposed by Lee () with a parameter restriction included at the annual frequency has been covered. For three data sets from Austria, Germany and U.K., each including six variables: GDP, private consumption, gross fixed investment, goods exports, real wages and the real interest rate; it is also dealt with how the inclusion of restricted or unrestricted seasonal dummies may have an influence in the seasonal cointegration models. Since the semi-annual frequency for Austria appears to have full rank and the U.K. data set shows a rather weak cointegration evidence at the seasonal frequencies, only the German data are used in the forecasting example. Through Monte Carlo study, Lof and Lyhagen () have found some evidence that for the smaller sample sizes the specification of Johansen and Schaumburg () may result in worse forecasts in the case of the inclusion of more cointegrating relations and for larger sample sizes the study results have been found to favour of this specification. In her paper, Caglayan () investigates the presence of seasonal unit root for the monthly series of personal consumption expenditures made to non-durable and semi-durable goods and services, per capita disposable income and stock market returns that are concerned with the life-long permanent income hypothesis over the period and examines if cointegration exists among given variables by using HEGY procedure. In her study, the presence of seasonal unit root has been found in consumption expenditures and disposable income series for both 0 and ¼ frequencies and in stock market returns series for ¼ frequency. Also, it is concluded that consumption expenditures and disposable income variables are cointegrated at zero frequency. In her study, Ayvaz Kızılgöl () has examined if GDP, export, consumption and investment series have seasonal unit roots and display a seasonal cointegration relationship by using quarterly series for the period QQ3 and through Engle, Granger, Hylleberg and Lee () tests, she concluded that there is no seasonal cointegration relationship between series at zero and biannual frequencies. However, a seasonal cointegration relationship has been detected between gross domestic product and consumption series at ¼ (and ¾ frequency) for the model with intercept and seasonal dummy variables. Mert and Demir () have aimed to examine the seasonal patterns to detect if seasonal cointegration relationship exists between export and import series over the quarterly periods. Two series have been found to be cointegrated at ¼ and ¾ frequencies with one cointegrating vector and not cointegrated at zero (long-run) frequency. The results have shown that error correction mechanism works at ¼ frequency. However, at ¾ frequency, because of the error correction term is positive signed contrast to the expectations, the error correction mechanism has been determined not to operate. In this study, it has been aimed to investigate the existence of co-integration relationship between quarterly gross domestic product (GDP), final consumption expenditures of resident households (CONS), exports of goods and services (EXP), government final consumption expenditures (GOV) and private sector machinery-equipment (PRIEQ) series for the period QQ4. The rest of this paper has been organized as follows: Section 2 considers the theoretical approach for seasonal cointegration with single and multiple equations; Section 3 provides the information about the data set and application. Finally, Section 4 presents the brief conclusions. 2 Theoretical Approach for Seasonal Cointegration The concept of seasonal cointegration is valid for models including stochastic seasonals just as the concept of cointegration showing itself in models including stochastic trends (Maddala and Kim, ). One advantage of HEGY test procedure is that it enables to test for unit roots at each frequency separately. So, concerning quarterly data including the four roots which are 1, -1, i ; Engle et al. () propose different levels of seasonal cointegration. Assume that y t and z t series are seasonally cointegrated so that 4 yt and z 4 t are stationary. When these two series have a common non-seasonal unit root (that is, they are cointegrated at long-run zero frequency at root 1), we have the error term u (1 L L L ) y (1 L L L ) z (1) t t 1 which is stationary. If seasonal cointegration exists at frequency ½ corresponding to unit root 1, we have v (1 L L L ) y (1 L L L ) z (2) t t 2 which is stationary (so, it does not require ( 1 L) filter to be stationary) and finally if seasonal cointegration exists at frequency ¼ corresponding to unit roots w t 2 i and (1 L ) filter we have ( 1 L ) yt 3(1 L ) zt 4(1 L ) yt 1 5(1 L ) zt 1 (3) t t

39 SESSION 2A: Growth & Development 23 is stationary. In case all three series in a simple form as u t, v t and w t are stationary, the seasonal cointegration model is represented 4 yt 11ut 1 21vt 1 31wt 2 41wt 3 1 t 4zt 21ut 1 22vt 1 32wt 2 42wt 3 2t (4) (5) where s represent the error correction terms. In addition; constant, seasonal dummies and trend variables can be incorporated into these equations. This method with two-step proposed by Engle et al. () is similar to the Engle-Granger approach applied for nonseasonal time series: in the first step, equations (1) to (3) are estimated by ordinary least squares (OLS) procedure and in the second step Augmented Dickey Fuller (ADF) unit root tests are applied to û, vˆ and ŵ (in other words, this transaction allows us to check if estimated residuals û to ŵ t t t are stationary). The tests for û t and vˆ t have the same critical values as those in Engle and Granger (). However, critical values for testing ŵ are different. For this case, the critical values are tabulated in Engle et al. () (Maddala and Kim, ). t As mentioned above, subsequent to estimating 1 to 5 by OLS for bivariate time series involving z, the stationarity condition is checked for estimated residuals t auxiliary regressions: (Lof, ). (1 L) uˆ (1 L)ˆ v 2 (1 L ) wˆ t t t l1 1uˆ 1 (1 ) ˆ t i L ut i i 1 û t to t t y t and ŵ t. This is executed by using the following (6) l2 2 ( vˆ 1 ) (1 ) ˆ t i L vt i i 1 t (7) t 2 t 1 3 i 1 t 2 ( wˆ ) ( wˆ ) (1 L ) wˆ (8) 3 4 As seen here, the lagged dependent variables may be added to these auxiliary regressions given above. To detect the cointegration at the zero and semi-annual frequencies, t-statistic values of 1 and 2 should be compared to the critical values in the paper of Engle and Yoo () and the null hypotheses of no cointegration at zero frequency and no cointegration at ½ frequency should be tested for two auxiliary regressions in (6) and (7). On the other hand, for ¼ (and ¾ frequencies), F( 0 ) test statistic value should be compared to the critical 3 4 values which take place in the paper of Engle et al. () and here the null hypothesis should be constructed as H : No cointegration at ¼ (and ¾) frequencies for the third auxiliary regression given in (8) (Mert and Demir, ). 3 Data Set and Application In this application, it has been aimed to investigate the existence of co-integration relationship between quarterly gross domestic product (GDP), final consumption expenditures of resident households (CONS), exports of goods and services (EXP), government final consumption expenditures (GOV) and private sector machinery-equipment (PRIEQ) series for the period QQ4. Data that are based on expenditure based GDP time series at fixed prices have been obtained from Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT). First, in order to linearize the exponential growth in these series, their logarithms have been taken. Since by taking logarithm, variance is stabilized and the effects of outliers are reduced (Ture and Akdi, ). In order to determine which series have a cointegrating relationship, it is necessary to find out at which frequencies series are integrated of the same order (or at which frequencies unit roots are present). For each series, three different models including constant (C), constant+dummies (C,D) and constant+dummies+trend (C, D, T) have been constructed. Also, the lagged values of the dependent variable have been added into these models. Since the series discussed are at quarterly frequency, seasonal unit root test results of the series at frequencies have been presented in Table 1. l i t i t 0, 1 1 3,, 4 2 4

40 24 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Variables Auxiliary Regressions t 1 t t 2 3 t 4 Lags ( ) ( ) ( ) ( ) LNGDP Intercept * * * * * Intercept + Dummies * * * * Intercept + Dummies * * * * Trend LNCONS Intercept * Intercept + Dummies * * * Intercept + Dummies * * * Trend LNPRIEQ Intercept * Intercept + Dummies * * Intercept+ Dummies * * Trend LNGOV Intercept * * * * * Intercept + Dummies * * * * Intercept + Dummies * * * * * Trend LNEXP Intercept * * * * Intercept+ Dummies * * Intercept + Dummies+ Trend * * * Notes. 1 * denotes insignificant values at 5% level. 2 t-statistics for t ) shows whether there is a unit root or not at zero frequency H : 0). t-statistics 1 ( 1 ( 0 1 ( H ( 4 for t ) tests the presence of the semi-annual unit root : 0). F- statistic for F( 3, )) tests 2 ( 2 whether there is a unit root at quarterly frequency or not. 3 Critical values have been taken from Hylleberg et al. () for N= observations and 5% level. For zero frequency, critical values are , , and for semi-annual frequency, they are , , respectively for intercept, intercept+dummies, intercept+dummies+trend models. Table 1. HEGY Seasonal Unit Root Test Results for Quarterly Macroeconomic Series F 3, ) ( 4 In the application for seasonal unit root test, the appropriate lag length has been chosen in that way: Regression equation has been estimated first with Lag 1 and it has been investigated if first order and fourth order autocorrelations exist between residuals. For this investigation, it has been utilized from Lagrange Multiplier (LM) test statistics (thus for first order: LM(1) and for fourth order: LM(4)). If any one of the null hypotheses of H 0 : There is no 1st order autocorrelation and There is no 4th order autocorrelation is rejected, lag length has been increased by one and LM test has been applied again. This process has been continued until the null hypothesis cannot be rejected for each order and homoscedastic residuals are obtained. LM(1) and LM(4) statistics results have been presented in Table 2: H 0 :

41 SESSION 2A: Growth & Development 25 VARIABLES AUXILIARY REGRESSIONS LAGS LM(1) LM(4) LNGDP Intercept () () Intercept + Dummies () () Intercept + Dummies+ Trend () () LNCONS Intercept () () Intercept + Dummies () () Intercept + Dummies+ Trend () () LNPRIEQ Intercept () () Intercept + Dummies () () Intercept + Dummies+ Trend () () LNGOV Intercept () () Intercept + Dummies () () Intercept + Dummies+ Trend () () LNEXP Intercept () () Intercept+Dummies () () Intercept + Dummies+ Trend () () Note. LM(1) and LM(4) represent LM test statistics investigating the presence of 1 st and 4 th order autocorrelations and the values given in parentheses indicate the significance levels. Table 2. LM(1) and LM(4) Statistics for Quarterly Macroeconomic Series As it is clear from Table 2 that for selected lags, there are no first order and fourth order autocorrelation problems for all macroeconomic series. If looked at the Table 1 results, it is seen that the presence of a unit root at zero frequency has been accepted for all variables in all three auxiliary regression models. When t ( 1 ), t ( ( 2 ) and F 3, 4 ) columns are examined, it is concluded that the null hypotheses that there is a (non-seasonal) unit root at zero frequency and there are seasonal unit roots at other seasonal frequencies cannot be rejected for three auxiliary regression models of LNGDP series at 5% significance level. Thus, LNGDP series has a non-seasonal unit root at zero frequency and seasonal 1 unit roots at semi-annual ( 2 frequency) and quarterly frequencies. While both LNCONS and LNPRIEQ series have the zero frequency unit root for three models with deterministic components given in Table 1, according to the results they both do not include any annual unit root (at quarterly frequency). For LNCONS series, the presence of semi-annual unit root has been accepted for two models except the intercept model. However, no semi-annual unit root has been detected in any model for LNPRIEQ series. When looked at the LNGOV and LNEXP series, both series are seen to include the zero frequency unit root. However, while LNGOV series has a seasonal unit root at semi-annual frequency for two models except the intercept+dummies model, LNEXP series rejects the presence of the semi-annual unit root for all three models. Finally, while LNGOV series has annual unit roots at 1 3 quarterly 4 4 frequencies for all deterministic models, LNEXP series has seasonal unit roots at quarterly frequencies for two models except only intercept+dummies model. In conclusion, cointegration relationship will be analyzed at frequencies in which these series are both integrated at the same order. In this case, it is necessary to determine which series are integrated of the same order at which frequencies. In all series, the presence of the zero frequency unit root has been detected in common. LNGDP, LNCONS and LNGOV series have been found to include seasonal unit root at semi-annual frequency. On the other hand, it has been determined that LNGDP, LNGOV and LNEXP series include seasonal unit roots at the quarterly frequencies 1 3. The results of seasonal 4 4 cointegration analyses of the series at 0, ½ and ¼ (and ¾) frequencies have been presented in Table 3, Table 4 and Table 5 respectively.

42 26 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES In this application, regression models obtained from the linear components of the variables that are integrated at the same frequency have been estimated through OLS procedure. Before applying to cointegration analysis, it is necessary to give the transformations of variables that will be used in cointegration models. As a matter of example, it will be sufficient to present only LNGDP series (the other series will be transformed in the same way with LNGDP): Now let us mention about the cointegration models to be used. Seasonal cointegration has been mentioned in section In addition, as also summarized by Ayvaz Kızılgöl (), in cointegration analysis the regression model to be estimated for all variables that are integrated of the same order at the zero frequency is Y Z u. The residuals ( u ) obtained from this cointegration model will be used in order to estimate 1t 1 1t t t auxiliary regression model at the zero frequency. Regressand LCONS1t LCONS1t LCONS1t Regressand LPRIEQ1t LPRIEQ1t LPRIEQ1t Coefficient Regressor LGDP1t ( ) ( ) ( ) Coefficient Regressor LGDP1t ( ) ( ) ( ) 2 3 LNGDP t (1 L L L ) LNGDP LNGDP t (1 L L L ) LNGDP 2 2 LNGDP t (1 L ) LNGDP 3 4 LNGDP t (1 L ) LNGDP 4 Cointegration Analysis: LGDP and LCONS Deterministic Components Included Auxiliary Regression Tests for Unit Roots in Residuals (9) (10) (11) (12) t statistic 2 R Augmentation DW t ( 1 ) C , 4, C, D C, D, T Cointegration Analysis: LGDP and LPRIEQ Deterministic Components Included Auxiliary Regression Tests for Unit Roots in Residuals t statistic 2 R Augmentation DW t ( 1 ) C , 4, C, D C, D, T Cointegration Analysis: LGDP and LGOV , 2, , 4, 5, Auxiliary Regression Tests for Unit Roots in Residuals Regressand LGOV1t LGOV1t LGOV1t Coefficient Regressor LGDP1t ( ) ( ) ( ) Deterministic t statistic Components 2 R Augmentation DW t ( 1 ) Included C , 3, C, D , C, D, T Table 3. Cointegration Test Results at Zero (Long Run) Frequency

43 SESSION 2A: Growth & Development 27 Cointegration Analysis: LGDP and LEXPORT Auxiliary Regression Tests for Unit Roots in Residuals Regressand LEXPORT1t LEXPORT1t LEXPORT1t Coefficient Regressor LGDP1t ( ) ( ) ( ) Deterministic Components Included t statistic 2 R DW Augmentation t ( 1 ) C , 2, C, D C, D, T 1, 2, , Notes. 1 These tests at zero frequency are based on the (ADF) auxiliary regression model u t u 1 t 1 k j 1 b u t j e (without deterministic components) where represents the residuals obtained from cointegration model that are used to estimate this auxiliary regression model. The distribution of t statistic is as characterized in Engel and Granger () and Engle and Yoo () (Engle, et al., ). As it is clear, the necessary significant lagged values of the dependent variable j have been added into auxiliary regression model in order to whiten the residuals (the lagged variables with insignificant coefficients at 5% significance level have been removed from the model). 2 The values in parentheses are t-statistics. t 3 C, D and T denote constant, seasonal dummies and trend terms respectively. 4 The basic hypothesis to be tested is H : There is no cointegration at zero frequency ( 1 0). 5 Critical values have been obtained from Engle and Yoo (). See Appendix. Table 3 (Continued) For semi-annual (½) frequency, the cointegration model to be used is 0 u t and for quarterly frequencies, it is Y Z Z w. Also, the residuals obtained from these models ( and ) will 3t 1 3t 2 3, t 1 t be used for estimating auxiliary regressions at specified frequencies respectively. As mentioned before, in order to detect the long-run equilibrium relationship between the series, first of all it is necessary to determine the stationarity order of the series. In this application, for investigating the presence of seasonal cointegration relationship between the series, firstly seasonal unit root test has been applied in order to make inference about at which frequencies there are unit roots if they exist. The series discussed here have quarterly frequencies. Therefore, HEGY seasonal unit root test which is developed by Hylleberg et al. () has been applied in order to detect seasonal unit roots and general results have been presented in Table 1 for three models with deterministic components that are C, C,D, C,D,T. Now, Table 3 presents the cointegration test results at zero frequency. As a result, when cointegration test results are evaluated at the zero frequency, although the explanatory variables that take place in the cointegrating regression have been found to be statistically significant, no cointegrating relationship has been found between LNGDP and LNCONS, LNGDP and LNPRIEQ, LNGDP and LNGOV, LNGDP and LNEXP at 5% significance level in the long-run. ut Y 2t 2 Z 2t v t v t w t

44 28 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Cointegration Analysis: LGDP and LCONS Auxiliary Regression Analysis of the residuals Regressand Coefficient Regressor LGDP2t Deterministic Components Included 2 R Augmentation DW t statistic t 2 LCONS2t C, D , ( ) LCONS2t C, D, T , ( ) Cointegration Analysis: Auxiliary LGDP and LGOV Regression Analysis of the residuals ( ) Regressand Coefficient Regressor LGDP2t Deterministic Components Included 2 R Augmentation DW t statistic LGOV2t C , 2, ( ) LGOV2t ( ) C, D, T Notes. 1 In lag augmentations, only significant lags have been added into the auxiliary regressions (insignificant lags have been removed) in order to get white noise residuals. 2 These tests at semi-annual frequency are based on the auxiliary regression k t 1 ) 2 ( t 1 ) b j ( t j t j 1 ) j 1 ( t e t (here without deterministic components) where ( ) represents the residuals obtained from cointegration model that are used to estimate the auxiliary regression models. The distribution of t statistic is as characterized in Engel and Granger () and Engle and Yoo () (Engle, et al., ). For critical values see Appendix. 3 The basic hypothesis to be tested is H : There is no cointegration at semi-annual frequency ( 2 0) 0 Table 4. Seasonal Cointegration Test Results at Semi-Annual (½) Frequency t 2 LNGDP and LNCONS series have been found to be integrated of the same order for C,D and C,D,T models at ½ frequency. Also, LNGDP and LNGOV series have been found to be integrated of the same order for C and C,D,T models at ½ frequency. Therefore, cointegration analysis results at ½ frequency have been shown in Table 4 for LNGDP, LNCONS and LNGOV series. When Table 4 results are compared to the Engle and Yoo () critical values for 5% significance level, no cointegration relationship has been found between LNGDP & LNCONS series and LNGDP & LNGOV series at ½ frequency. Thus, these series in interest do not seem to be cointegrated at the semi-annual frequency. t Cointegration Analysis: LGDP and LGOV Auxiliary Regression Analysis of the residuals Regressand LGOV 3t ( ) LGOV 3t ( ) LGOV 3t ( ) Coefficient Regressor LGDP 3t LGDP 3t ( ) ( ) ( ) Deterministic Components Included Augmen- t statistic 2 tation R t ( 3 ) t statistic t 4 ( ) F statistic C C, D , * * , Table 5. Seasonal Cointegration Test Results at ¼ (¾) Frequencies 3 4

45 SESSION 2A: Growth & Development 29 Cointegration Analysis: LGDP and LEXPORT Auxiliary Regression Analysis of the Residuals HEGY test Regressand Coefficient Regressor LGDP 3t LGDP 3t-1 Deterministic Components Included Augmentation t statistic t ( 3 ) t statistic ( ) F statistic LEXPORT 3t C , 4, 6, ( ) ( ) LEXPORT 3t C, D , * ( ) ( ) LEXPORT 3t ( ) ( ) , 4, 5, Notes. 1 These tests at ¼ (and ¾) frequencies are based on the auxiliary regression k ( w (here without deterministic components) where t wt 2 ) 3 ( wt 2 ) 4 ( wt 1 ) b j ( wt j wt j 2 ) e w t t j 1 represents the residuals obtained from cointegration model that are used to estimate the auxiliary regression models (Engle, et al., ). 2 C denotes constant, D denotes seasonal dummies and denotes no deterministic component. 3 * denotes significant values at 5% significance level. 4 Critical values have been obtained from Engle et al. (). See Appendix for critical values. 5 The basic hypothesis to be tested is H : There is no cointegration at ¼ (and ¾) frequencies 0). Table 5 (Continued) Table 5 presents seasonal cointegration test results at quarterly ¼ (¾) frequencies. According to the Table 5 results, it can be said that there has been found a cointegration relationship between LNGDP and LNGOV series at quarterly frequencies ¼ (and ¾) for only the model with constant and seasonal dummies ( C,D ). In other saying, the null hypothesis saying that there is no cointegration at quarterly frequencies has been rejected with a significant joint F statistic of On the other hand, no cointegration relationship has been detected for no models between LNGDP and LNEXP series at ¼ (and ¾) frequencies. 4 Conclusion 0 In this paper, whether a cointegration relationship exists or not between quarterly GDP, CONS, EXP, GOV and PRIEQ series has been investigated. As a result of HEGY application, the presence of a zero frequency (nonseasonal) unit root has been detected for all series for the three models with constant, constant+dummies and constant+dummies+trend. LNGDP, LNCONS and LNGOV series have been found to include a seasonal unit root at semi-annual frequency. In addition, LNGDP, LNGOV and LNEXP series have been detected to have 1 3 seasonal unit roots at quarterly 4 4 frequencies. It should be noted that cointegration analysis should be evaluated among the series having unit roots at the same frequency. When cointegration test results are evaluated thoroughly at the zero (long-run) frequency, there has been found no cointegrating relationship between LNGDP & LNCONS, LNGDP & LNPRIEQ, LNGDP & LNGOV, LNGDP & LNEXP at 5% significance level. Similarly, no cointegrating relationship has been detected between LNGDP&LNCONS series and LNGDP&LNGOV series at semi-annual (½) frequency. However, there has been found a cointegrating relationship between LNGDP & 1 3 LNGOV series at quarterly 4 4 frequencies for only the model with constant+dummies. On the other hand, no cointegrating relationship has been found between LNGDP & LNEXP series for no models at these quarterly frequencies. References Ayvaz Kızılgol, Mevsimsel Eşbütünleşme Testi: Türkiye&#;nin Makroekonomik Verileriyle Bir Uygulama, Ataturk University - Journal of the Faculty of Economic and Administrative Sciences, 25, pp Caglayan, Yaşam Boyu Sürekli Gelir Hipotezinde Mevsimsellik, Marmara University, Journal of the Faculty of Economic and Administrative Sciences, 18, pp Chan and Wei, Limiting Distributions of Least Squares Estimates of Unstable Autoegressive Processes, Annals of Statistics, 16, pp Cubadda, Complex Reduced Rank Models for Seasonally Cointegrated Time Series, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 63, pp R t ( 3 4

46 30 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Dickey, Hasza and Fuller; Testing for Unit Roots in Seasonal Time Series, Journal of the American Statistical Association, 79, pp Engle and Granger, Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing, Econometrica, 55, pp Engle and Yoo, Forecasting and Testing in Co-Integrated Systems, Journal of Econometrics, 35, pp Engle, Granger and Hallman; Merging Short and Long Run Forecasts: An Application of Seasonal Cointegration to Monthly Electricity Sales Forecasting, Journal of Econometrics, 40, pp Engle, Granger, Hylleberg and Lee; Seasonal Cointegration: The Japanese Consumption Function, Journal of Econometrics, 55, pp Granger, Some Properties of Time Series Data and Their Use in Econometric Model Specification, Journal of Econometrics, 16, pp Granger, Cointegrated Variables and Error Correction Models (UCSD Discussion Paper a), University of California, San Diego. Granger and Weiss, Time Series Analysis of Error-Correction Models, in Samuel Karlin, Takeshi Amemiya and Leo A. Goodman (Eds.), Studies in Econometrics, Time Series and Multivariate Statistics, Academic Press, New York, pp Hamori and Tokihisa, Seasonal Cointegration and the Money Demand Function: Some Evidence from Japan, Applied Economics Letters, 8, pp Hylleberg, Engle, Granger and Yoo; Seasonal Integration and Cointegration, Journal of Econometrics, 44, pp Johansen and Schaumburg, Likelihood Analysis of Seasonal Cointegration, Journal of Econometrics, 88, pp Kunst, Seasonal Cointegration, Common Seasonals and Forecasting Seasonal Series, Empirical Economics, 18, pp Kunst and Franses, The Impact of Seasonal Constants on Forecasting Seasonally Cointegrated Time Series, Journal of Forecasting, 17, pp Lee, Maximum Likelihood Inference on Cointegration and Seasonal Cointegration, Journal of Econometrics, 54, pp Lof, On Seasonality and Cointegration, Ph. D. Dissertation, The Economic Research Institute - Stockholm School of Economics, Elanders, Gotab. Lof and Lyhagen, Forecasting Performance of Seasonal Cointegration Models, International Journal of Forecasting, 18, pp Maddala and Kim, Unit Roots, Cointegration and Structural Change, Cambridge University Press, Cambridge. Mert and Demir, Mevsimsel Eşbütünleşme ve Mevsimsel Hata Düzeltme Modeli: İthalat - İhracat Verileri Üzerine Bir Uygulama, Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 19, pp Sanli, The Econometric Analysis of Seasonal Time Series: Applications on Some Macroeconomic Variables, Master s Thesis, Cukurova University, Adana. Ture and Akdi, Mevsimsel Kointegrasyon: Türkiye Verilerine Bir Uygulama, Paper presented at the VII. National Econometrics and Statistics Symposium, May, Istanbul University. Information Notes This study has been derived from the Master Thesis that has been prepared in consultancy of Assoc. Prof. Mehmet Ozmen called The Econometric Analysis of Seasonal Time Series: Applications on Some Macroeconomic Variables (Sanli, ). This study has been supported by TUBITAK (The Scientific and Technological Research Council of Turkey) BIDEB (Scientist Support Department) within the scope of E Direct National Scholarship Programme for PhD Students. This study has been supported by Cukurova University Rectorate Department of Scientific Research Projects (BAP).

47 SESSION 2A: Growth & Development 31 Appendix: Critical Values for Seasonal Cointegration (for observations) Number of Variables (k=5, N=) ve 2 Significance Level 1% 5% 10% Critical Value Table 6. Critical Values for Seasonal Cointegration at Zero and Semiannual Frequencies Source. Engle and Yoo, N= Deterministic Component 1% 5% 10% 1% 5% 10% 99% 95% 90% C C, D Table 7. Critical Values for Seasonal Cointegration at ¼ (and ¾ ) Quarterly Frequencies Source. Engle, et al.,

48 32 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES On the Purchasing Power Parity in Turkey: The Role of Structural Changes Assoc. Prof. Dr. Şaban Nazlıoğlu (Pamukkale University, Turkey) Ph.D. Candidate Çağın Karul (Pamukkale University, Turkey) Ph.D. Candidate Ahmet Koncak (Abant İzzet Baysal University, Turkey) Assoc. Prof. Dr. İlhan Küçükkaplan (Pamukkale University, Turkey) Abstract Turkey as an emerging country and one of the fastest growing economies during the last decade has been implementing the trade-oriented growth model since The exchange rate policy in that respect is at the center of trade and monetary policies. Given the importance of constructing fundamental equilibrium exchange rates, the long-run PPP hypothesis has been empirically investigated during the last decade. We re-examine the purchasing power parity (PPP) hypothesis for Turkey with her ten major trading partners and find out that when the structural shifts are taken into account, there is a strong evidence in favor of the validity of PPP hypothesis. An interesting finding also is that the PPP hypothesis seems to hold for the European Union countries. 1 Introduction Given the importance of determining equilibrium exchange rates, a special attention has been given to testing for the long-run PPP hypothesis during the last decade. The PPP hypothesis implies a stationary real exchange rate series and therefore researchers benefit from the unit root analysis. Turkey which is an emerging market and a fastly growing economy (during the last decade) has put into effect the trade-oriented growth model in that leads the exchange rate policy to be at the core of trade and monetary policies. Turkey decided to shift from pegged to flexible exchange rate system because of the economic crisis and hence the dynamics of Turkish exchange rates play a crucial role for sound monetary policy. The literature on the persistence of shock to Turkish real exchange rates shows that there is no consensus whether the shocks are permanent. The lack of consensus on PPP hypothesis holds for Turkey motivate us to re-examine the PPP hypothesis within the context of new testing procedures. This study re-analyzes the validity of PPP hypothesis in Turkey by employing a battery of unit root and stationarity tests. This study contributes to the literature by looking at the validity of PPP in Turkey by focusing on modelling the structural changes. Empirical analysis indicates that there is a strong evidence in favor of the validity of PPP hypothesis when the structural shifts are taken into account in testing procedures. It is important to emphasize that even though this finding is not new for international trade literature, it provides a new empirical evidence with respect to the dynamics of exchange rates in Turkey. 2 Testing Procedures Unit Root Tests To test for unit root of Turkish exchange rates, we first start with the Dickey-Fuller (DF) test developed by Dickey and Fuller () and estimate the no-shift regression model as y t = Z t δ + αy t 1 + ε t (1) where y t is the first difference of y t, Z t includes the deterministic terms defined by [1, t], and ε t is the error term. The null hypothesis of unit root (H 0 : α = 0) is tested against the alternative hypothesis of stationarity (H 1 : α < 0). Accordingly, if the null hypothesis is rejected, then an evidence is supported in favor of PPP hypothesis. The test statistic denoted by τ is defined by the t-ratio of α. Under the null hypothesis, the t-ratio corresponds to y t 1 does not follow the asymptotic t-distribution and therefore one needs to use the critical values provided by Dickey and Fuller (). In the no-shift model, Z t is assumed not to have any structural changes. However, ignoring structural shifts leads to misleading inferences because of incorrectly retaining a false unit root null hypothesis (Perron, ). In order to handle this problem, Zivot and Andrews () allow a sudden structural break in the DF test. To formulize the sharp-shift model with one break, Z t is described as [1, t, DU 1t, DT 1t ] where DU 1t = 0 for t T B and 1 otherwise and DT 1t = 0 for t T B and t T B otherwise that T B denotes the break date. Narayan and Popp () extend Zivot and Andrews () s sharp shift model for two sudden breaks that Z t becomes [1, t, DU 1t, DT 1t, DU 2t, DT 2t ], where DU it = 0 for t T Bi and 1 otherwise and DT it = 0 for t T Bi and t T Bi otherwise and T Bi (i = 1,2) shows the break dates. The statistic for testing the null hypothesis of unit root with structural shifts is described as in the DF test. Both Zivot and Adrews () and Narayan and Popp () approaches use the dummy variables to capture sudden structural changes and require estimating the break dates. The location of break (T Bi ) is endogenously determined to be where the test statistic is minimized (i.e., the most negative) by a grid search

49 SESSION 2A: Growth & Development 33 procedure by considering all possible break points as δ = infτ(δ) where δ = T Bi /T and δ [0,1]. Finally, τ statistic with structural shifts does not follow the asymptotic t-distribution and hence the simulated critical values are used. It is worthwhile noting that the sharp-shift models entail knowing a priori the number, dates and form of breaks. In practice, it is however difficult to have such a priori knowledge and moreover economic series may contain multiple smooth breaks at unknown dates. More recently, Enders and Lee () propose the smooth-shift model type of the DF unit root test by using a Fourier approximation for Z t which does not require selecting the dates, number, and form of the breaks. The Fourier expansion for Z t is described as [1, t, sin( 2πkt ), cos(2πkt)] where k T T represents an integer frequency. The test statistic is again described as in the DF test, but its distribution now depends on k that requires using the critical values for different values of the Fourier frequency (see, Enders and Lee, ). It is finally should be emphasized that the smooth-shift model testing procedure now requires determining the Fourier frequency and the number of lags. Following Enders and Lee (), we apply the generalto-specific approach. The maximum number of Fourier frequency is set to 3 and the maximum number of lags is set to 4. We first determine the optimal lag for each of frequency with the significance of the last lagged term by looking at its t-statistic at the 10 percent level. The optimal number of Fourier frequency component is then selected by the minimization of sum of squared residuals of the regression model. Stationarity Tests Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of unit root is one of ongoing research areas in the time series analysis. The stationarity test of Kwiatkowski et al. () (the KPSS test) is widely utilized which is based on the data generating process (DGP) y t = γ Z t + r t + ε t (2) r t = r t 1 + u t (3) where t=1,,t time dimension, r t is random walk process with initial values r 0 = 0. The null hypothesis of stationarity H 0 : σ 2 u = 0 is tested against the alternative hypothesis of unit root. H 1 : σ 2 u > 0. In the conventional KPSS test, Z t is assumed not to have any structural changes and is defined as Z t = [1, t] for a trend stationary process. Lee et al. () investigates the distribution of the KPSS test under a structural break and find out that the test diverges from the distribution under the null hypothesis when the structural break is ignored. The simulations moreover indicate that the KPSS statistics is over-sized in the case of a structural shift. Kurozumi () allows a break in the KPSS test by defining Z t as [1, t, DU 1t, DT 1t ] where DU 1t = 0 for t T B and 1 otherwise and DT 1t = 0 for t T B and t T B otherwise that T B denotes the break date. Carrion-i-Silvestre and Sansó () (hereafter CS) extends the testing framework for two breaks that Z t becomes [1, t, DU 1t, DT 1t, DU 2t, DT 2t ], where DU it = 0 for t T Bi and 1 otherwise and DT it = 0 for t T Bi and t T Bi otherwise and T Bi (i = 1,2) show the break dates. Both Kurozumi and CS approaches use the dummy variables to capture structural shifts and require estimating the location of break (T Bi ) which is endogenously determined by minimizing the test statistic by considering all possible breaks points as δ = infτ(δ) where δ = T Bi /T and δ [0,1]. As discussed earlier, the dummy variable approach assumes sharp shifts and also entails to know a priori the number and dates of breaks. In practice, it is difficult to have a such a prior information and moreover economic series may contain an unknown form breaks at unknown dates. Becker et al. () (hereafter BEL) use a Fourier approximation for Z t which does not require selecting the dates, number, and form of the breaks. The Fourier expansion for Z t is described as [1, t, sin( 2πkt ), cos(2πkt)] where k represents an integer frequency. The testing T T procedure now requires determining the Fourier frequency. Following Becker et al. (), we apply the generalto-specific approach. The maximum number of Fourier frequency is set to 3 and the optimal number of Fourier frequency component is then selected by the minimization of sum of squared residuals of the regression model. T t=1 S 2 t The stationarity statistic is defined as LM = t where S t = j=1 ε j is the partial sum process by using the σ ε2 OLS residuals from equation (1) and σ ε2 is an estimate of the long-run variance of ε t that is defined as σ 2 ε = lim T T 1 E(S 2 T ) (Note 1). Since LM statistics does not follow the asymptotic t-distribution and hence the simulated critical values are used. 3 Empirical Findings We collect the real exchange rates data between Turkey and Canada, Denmark, Eurozone, Japan, Norway, Saudi Arabia, Sweden, Switzerland, United Kingdom, and USA for the period January December (Note 2). The period is started from January because the euro banknotes and coins were put into circulation from that time. We describe the real exchange rate by y it = e it + p it p t where e is the natural logarithm of nominal

50 34 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES exchange rates, p is the natural logarithm of foreign CPI and p is the natural logarithm of domestic CPI which are based the indexes (=). The data is retrieved from the International Financial Statistics (IFS). Table 1 reports the results from the unit root and stationarity tests. The Panel A is for the results from the unit root tests. The no-shift model indicates that the PPP hypothesis seems to be valid only for Norway. When we account for the one-sharp structural change, the PPP is supported in six trading partners (Denmark, Japan, Norway, Sweden, Switzerland, and UK). Moreover, if the number of structural changes raises to two-sharp shifts, the PPP appears to be valid for all countries. If the structural changes are modelled as a gradual/smooth process, the PPP is supported for six countries (Denmark, Eurozone, Norway, Sweden, Switzerland, and UK) which are all the European Union countries during the sample period. Testing null hypothesis of stationarity is useful to confirm results those from the tests with the null hypothesis of unit root. The conventional KPSS test shows that the null hypothesis of stationarity cannot be rejected in for countries (Canada, Denmark, Eurozone, and Norway), implying that the PPP holds. If we account for sharp structural change, while the PPP is supported in nine countries partners (except UK) for the one-shift model, it is supported in all the countries for the two-shift model. If the structural changes are modelled as a gradual/smooth process, the PPP is rejected only for two countries (Japan and Sweden). The model with sharp shifts assume that the trend is not strictly linear and hence is composed to a pre-specified number of discrete linear segments. Moreover, there may be a discontinuity at the breakpoint because the end and start of linear segments do not need to be concur. Last but not least, the sharp shift assumption requires an immediate transition from one segment to another. An arguably more realistic approach is to accommodate structural changes as a gradual process (King and Dobson, ). From this point of view, the results taken together from both the unit root and stationarity tests based on the smooth-shift model provide an interesting finding is that the PPP hypothesis seems to hold for Denmark, Eurozone, Norway, Switzerland, and UK which are the European Union countries and is not valid for Canada, Japan, Saudi Arabia, Sweden, and USA. No-shift Sharp-shift Smooth-shift Panel A: Unit root tests Stat. Stat. Break Stat. First Break Second Break Stat. k Canada M M M Denmark M M M Eurozone M M M Japan M M M Norway M M M Saudi Arabia M M M Sweden M M M Switzerland M M M UK M M M USA M M M Panel B: Stationarity tests Canada M M M Denmark M M M Eurozone M M M Japan M M M Norway M M M Saudi Arabia M M M Sweden M M M Switzerland M M M UK M M M USA M M M Bold numbers denote that PPP hypothesis is valid at least at 10% level of significance. 4 Conclusion Table 1: Empirical Results We examine the PPP hypothesis in Turkey based on the unit root framework and benefits from the recent developments in time series testing procedures by paying attention to controlling for structural shifts. We first estimate the no-shift model and then employ its extensions to which accounting for structural breaks, namely the sharp-shift model and the smooth-shift model. The results from the point of modelling strategy imply that controlling for structural shifts plays an important role in order to determine the behavior of Turkish exchange rates. The different testing strategies result in the different inferences and policy implications. The conventional noshift model unit root and stationarity models imply the PPP is valid only for Norway. In contrast to the no-break test, the sharp shift tests based two-break model description show the strong evidence on the PPP. Finally, the testing procedure -based on the assumption that any structural shifts are gradual in nature- supports that the PPP hypothesis seems to hold for Denmark, Eurozone, Norway, Switzerland, and UK which are the European Union countries and is not valid for Canada, Japan, Saudi Arabia, Sweden, and USA.

51 SESSION 2A: Growth & Development 35 Acknowledgements Saban Nazlioglu gratefully acknowledges that this study is carried out under the Outstanding Young Scientists Award Program of the Turkish Academy of Sciences (TÜBA-GEBİP ). References Adiguzel, U., Sahbaz, A., Ozcan, C.C., Nazlioglu, S. (). The Behavior of Turkish Exchange Rates: A Panel Data Perspective. Economic Modelling, 42, Becker, R., Enders, W., Lee, J. (). A Stationarity Test in the Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks. Journal of Time Series Analysis 27, Carrion-i-Silvestre, J.L., Del Barrio-Castro, T., Lopez-Bazo, E., (). Breaking the panels: An application to GDP per capita, Econometrics Journal, 8, Carrion-i-Silvestre, J. Ll., Sansó, A., (). A guide to the computation of stationarity tests. Empirical Economics, 31, Carrion-i-Silvestre, J.L., Sansó-i-Rosselló, A.S. (). The KPSS Test with Two Structural Breaks. Spanish Economic Review, 9(2), Dickey, D.A. and Fuller, W.A., (). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74(), Enders, W. and Lee, J. (). The flexible Fourier form and Dickey-Fuller type unit root tests. Economics Letters, , King, A. and Dobson, R.C. (). Are income differences within the OECD diminishing? Evidence from fourier unit root tests. Studies in nonlinear dynamics and econometrics, 18, Koedijk, K.G., Tims, B., Dijk, M.A. (). Purchasing Power Parity and the Euro Area, Journal of International Money and Finance. 23, Kurozumi, E. (). Testing for Stationarity with a Break. Journal of Econometrics. (1), Kwiatkowski, D., Phillips, P.C.B., Schmidt, P., Shin, Y. (). Testing the Null Hypothesis of Stationary against the Alternative of a Unit Root. Journal of Econometrics 54, Lee, J., Huang, C.J., Shin, Y. (). On Stationary Tests in the Presence of Structural Breaks. Economics Letters, 55, Narayan, P.K. and Popp, S. (). A new unit root test with two structural breaks in level and slope at unknown time. Journal of Applied Statistics, 37, Perron, P. (). The Great Crash, the Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis, Econometrica, 57, Zivot, E., and Andrews, D.W.K. (). Further evidence of the great crash, the oil-price shock, and the unit root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10, Footnotes: (Note 1) See Carrion-i-Silvestre and Sansó () for the methods on estimating the consistent long-run variance and their small sample comparisons. (Note 2) The selected trading partners account for about 97% and 96% of Turkish total exports and imports which is generally quoted by euro and US dollar. Following Koedijk et al. (), we treat the Eurozone countries as a single currency. The euro explains about 48 percent of Turkey s exports and 30 percent of Turkish imports (see, Adiguzel et al., ).

52 36 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES Export-led Growth Hypothesis in MINT Countries: A Panel Cointegration Analysis Prof. Dr. Harun Bal (Çukurova University, Turkey) Ph.D. Candidate Shahanara Basher (Çukurova University, Turkey) Ph.D. Candidate Abdulla Hil Mamun (Çukurova University, Turkey) Ph.D. Candidate Emrah Akça (Çukurova University, Turkey) Abstract The contribution of exports to GDP in MINT countries that improve substantially just after their implantation of export promotion strategy in the late s raises the issue of whether the growth in these countries is led by export or not. While a good number of studies have been found investigating whether economic growth is promoted by exports for developing countries having an outstanding share of export in GDP, no study investigating the export-led growth hypothesis for MINT countries has been found until recent times. The main purpose of this study is to fill up the void. The study employs panel cointegration technique with an aim to examine whether the export is the key factor of economic growth for MINT countries employing yearly secondary data that covers the period. Results of the study imply that economic growth of these countries is considerably exports driven. Moreover, there is an indication of improvement of efficiency as exports work along with the rise capital formation. As the employment opportunity of an economy is expanded through capital formation, the emerging MINT countries endowed with large population and favorable demographics are expected to become the major exporters with strong GDP growth by being able to attract adequate foreign investment. 1 Introduction ELG hypothesis that studies whether exports are a fundamental element to stimulate growth in developing countries has been the topic of interest of plenty of studies over the last few decades. Export can foster economic growth by confirming better resource allocation, cost advantages and productive efficiency (Kruger, ; Williamson, ; Balassa, ; Bhagawati, ; Srinivasan, ; Awokuse, ). Therefore, despite the cut in investment in other sectors, greater investment in export sector is expected to have a substantial positive impact on the economy. Moreover, exports help increase imports of equipment, raw materials and technologies necessary for an economy, which allows an economy to increase its investment that results in higher output (Rana & Dowling, ). The macroeconomic policies of most of the developing economies were characterized as closed until the late s. Even the East Asian countries were not the exception. All they were following import substitution industrialization policy that was successful in achieving the socio-economic objectives and economic growth. By the early s, there was considerable doubt about the acceptability of import substitution industrialization as a measure to realize the development objectives due to its certain limitations in promoting the growth of industrial sector of domestic economy. It is inevitable to import equipment, raw materials and technologies to enhance the production capacity of an economy, and hence import substitution industrialization cannot completely eliminate the need for import. Moreover, as import substitution industries were not exposed to international competition, it resulted in a production process which is incompetent. MINT is a group of countries tipped as the next economic powerhouse because of their bright economic prospects for the future. Common features that all MINT countries (Mexico, Indonesia, Nigeria and Turkey) share are their growing population, which is a potential source of young labor in coming decades for growing faster, and geographical position suitable for taking advantage of large markets nearby. Mexico is sharing its border with US and also neighbors to Latin America, Indonesia is located at the center of South-east Asia profound link with China, Turkey is a bridge between West and East. Though not yet obvious, but with the expansion of the economies in this continent, Nigeria, the largest economy in Africa, has the potential of becoming the hub of Africa&#;s economy owing to the endowment of natural resources, massive population, well-controlled and well-capitalized banks, and scope to spread retail credit. Apart from these, MINTs are fortunate enough to have systems supportive to industrial development and business growth and they are not overly dependent on a single industry. MINTs have become the major exporters of raw and finished goods since after their inauguration of outwardoriented or export promotion strategy in the late s. Presently, the export sector of these countries have substantial contribution to their GDP. In the s, Mexico&#;s export is percent of GDP, Indonesia&#;s percent, Nigeria&#;s percent and Turkey&#;s percent. Therefore, it is commonly expected that exports are the main driving force of economic development of these countries. While a good number of studies have been found investigating whether exports promote the economic growth of developing countries having an outstanding share of export in GDP, no study investigating the ELG hypothesis for MINT countries has been found until recent times. Hence, the study mainly aims to examine whether exports are the core element of growth of MINT countries.

53 SESSION 2A: Growth & Development 37 2 Export Growth and Overall Macroeconomic Performance of MINT Countries Prior to study the starring role of export in growth of MINT countries, a precise evaluation of the performance of growth and exports of these countries over the past two decades will be appropriate as all of these economies have undertaken structural reform programs as a key for growth emphasizing liberalization and promotion of exports since the s (Thornton, ; Nguyen et al., ; Alimi & Muse, ; Rahmaddi & Ichihashi, ). Mexico: Trade liberalization in Mexico began in the early s through a range of economic reform initiatives undertaken by Mexican government following the dramatic balance of payment crisis. Country s decision to join the GATT in together with the enactment of NAFTA in reduced the tariff and non-tariff barriers considerably. Besides, since , initiatives like facilitating imports of equipment, raw materials and technologies, ensuring exporters easy and better access to credit and removal of barriers to the use of export earnings promote non-oil exports. Consequently, during the period , exports grew at percent per year, as percent of GDP, it was percent in but at the end of it climbed to percent. Imports grew at over 8 percent, climbing from % to percent of GDP. On the export side, manufactures were the leading sector. Its manufactures mounted to around 80 percent in the early s from 38% of total exports at the beginning of liberalization in (Ibarra, ). Nigeria: The failure of the policies to promote Import Substitution Industrialization prior to the s led Nigeria to adopt export promotion industrialization strategies as part of its Structural Adjustment Programme (SAP) in This policy is nowadays followed with the objective of translating it into economic growth and considerable efforts have been given and are still being continued to boost production of domestic exports particularly in sectors other than oil sector with regard to increase the variety of products in the country export structure. Exports of agricultural products were the main source of foreign exchange during the s and s. But crude oil turned out to be the core export item from the mids which now founds nearly 96 percent of total export. However, there is a declining share of non-oil exports, from about 48% in to about 7% in Concerning the contribution of non-oil export to GDP, the downgoing trend reached from 7% in to % in (CBN Statistical Bulletin, ). Hence the performance of the non-oil export sector in the recent decades is not impressive (Ojide et al., ). Consequently, in spite of the development in Nigeria s total exports earnings, the country has been encountering a significant amount of deficit in the balance of payment over the years (Alimi & Muse, ). Main problems that are hindering the non-oil exports of Nigeria are poor funding for export promotion schemes, inefficient implementation, and corruption. Besides, lack of government support and subsidies for non-oil export sector are also mentionable. Exports & Imports s s s s Exports of goods and services % of GDP Turkey Mexico Indonesia Nigeria Imports of goods and services % of GDP Turkey Mexico Indonesia Nigeria Table 1: Performance of Export and Import in MINT Countries. Sources: Authors&#; Calculation from World Development Indicators, World Bank, Turkey: From the beginning of the s, Turkey adopted policies in order to achieve an economic system which is more liberal and market-oriented. As part of the policies, government undertook a growth strategy conducive to promote export and the external competitiveness of the economy was preserved through management of exchange rate and export subsidies. These primary initiatives undoubtedly helped regain the confidence of international creditors. The stand-by loans provided by IMF along with the adjustment loans of World Bank were promptly arranged and disbursed together with supplementary debt relief operations (Taş and Kar, ). On the other hand, the gradual but deliberate reduction in real wages in s targeting to generating an exportable surplus enhance the competitiveness of export with lower labor costs (Taban S. & Aktar, ). These export-promoting strategies were successful in enhancing exports substantially. Its exports reach to percent of GDP in the s from percent in s at a percent annual growth rate. Indonesia: Export promotion in Indonesia was embarked on in response to the breakdown of import substitution industrialization due to the fall in oil prices throughout the period of first half of the s that exhausted the gains that Indonesia achieved due to the mids oil boom. The economy experienced a quick surge in foreign direct investment owing to the intrepid and influential series of outward-oriented reform programs

54 38 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES undertaken from the mids ahead. Owing to the reduction and removal of tariff as well as non-tariff barriers, manufacturing exports raised five times in 9 years from that of (Rahmaddi & Ichihashi, ). However, regardless of the fall of manufacturing exports during Asian economic crisis in, it maintained a modest real GDP growth rate over 5 percent with more that 22 percent share of exports in GDP through to Literature Review There has been a good number of empirical studies on the export-growth relationship based on both time series as well as panel data. The results of the studies backed by time series data are inconclusive as some of them suggest that ELG hypothesis is valid for certain countries while it is not the case for others. While Medina-Smith (), Hossain & Karunaratne (), Siliverstovs & Herzer (), Baharumshah and Almasaied () and Balcilar & Ozdemir () find evidence to support ELG hypothesis, studies include Chang et al. (), Awokuse (), Ahmed and Uddin (), Mishra () and Malhotra & Kumari () oppose it. In addition, Shan and Sun (), Awokuse () and Paul () find that the causality between exports and GDP growth is bidirectional. Among the panel cointegration analysis, Sharma and Smyth (), Seabra and Galimberti (), Chandra Parida and Sahoo (), Biyase and Zwane () and Olson () find exports as a driving force of economic growth, but Bahmani-Oskooee et al. () and Pazim et al. (), did not find sufficient evident to support evidence of the earlier studies. Results obtained from the studies on MINT countries employing time series data are also inconclusive. Studies mainly rely on Granger causality test with the aim of justifying the ELG for MINT countries. Studies that support ELG of MINT countries include McCarville & Nnadozie (), Thornton (), Lorde (), Ozturk and Acaravci (), but the hypothesis is opposed by Nguyen et al. (), Taban and Aktar (), Thangavelu and Rajaguru (), Alimi (). In addition, Lorde () finds an inverse association between exports and GDP for Mexico. Granger causality from real GDP to exports is found to be unidirectional in the study of Nguyen et al. () for Turkey and Alimi & Muse () for Nigeria. Taban and Aktar () identify a bidirectional causality relationship between real GDP growth and growth of exports in Turkey not only in the short run but also in the long run. The same result is found by Alimi () for Nigeria, while Ojide et al. () finds sufficient evidence in support of non-oil ELG hypothesis beyond the ELG hypothesis in Nigeria based on autoregressive distributed lag (ARDL) model and co-integration analysis. However, there is no study found addressing whether the growth of MINT countries are essentially driven by export making use of panel cointegration analysis and the study is an attempt to fill up the void. 4 Data Sources and Methodology The study considers yearly data accumulated from secondary sources to examine the ELG hypothesis for MINT countries. The balanced panel consists of data for export, import, gross capital formation and GDP for MINT countries for the period of and data of each variable is measured in US dollars. Data are in real form considering the base year The data are collected from World Development Indicators, World Bank. A substantial amount of equipment, raw materials and technologies are imported by all the MINT countries to support their local production and also exports. Therefore, it will be appropriate to include import as a component in the estimation of growth. To assess the change in the efficiency of production, the study also considers the stock of physical capital as dependent variable. But the stock of physical capital is proxied by gross fixed capital formation mainly due to the limitation of data and complications in measuring the stock of physical capital. Hence the theoretical model for the study to examine the export-growth relationship can be given by- ln y t ln EXP ln IMP ln CAP (1) it i i 1i it 2i it 3i it it Where y is gross domestic product, EXP is export, IMP is import and CAP is gross fixed capital formation. All the variables are in real form. The probable sign of 1 i, 3i is positive and 2i is negative. The limitation of pure time series and pure cross section analysis is that they are not able to detect all the information available in data while estimating the equations, which is not the case for panel data techniques. That is why the study estimates the export-growth relationship employing the panel cointegration technique. Moreover, coefficient estimates in panel data estimation are superior to time series estimation due to the increase in the power of the tests for small data span, provided that the sample covers only 30 observations for each of the countries. The study begins with panel unit root test for each series, applying Im et al. () (IPS) techniques. Different methods are used for the test of panel cointegration. The null hypothesis of no-cointegration is assumed in the Engle & Granger () tests and stochastic disturbances produced from the panel regression are used. This method is employed in the panel cointegration tests offered by Pedroni (), McCoskey & Kao (). Kwiatowski et al. (), Harris & Inder () and Shin () proposed another method that considers the null hypothesis of cointegration. Heterogeneity in the cointegrating coefficients is permitted by all these tests of panel cointegration. Primarily, the two-step methodology offered by Engle Granger is performed for panel cointegration

55 SESSION 2A: Growth & Development 39 tests where unit root tests are directly applied to the residuals. However, this procedure yields biased test statistics towards accepting stationarity (Pedroni, ). Pedroni () challenges the suitability of applying panel unit root tests directly to the regression residuals for several reasons that include lack of exogeneity of the regressors and the residuals are dependent on the distribution of the estimated coefficients. As a result, it is necessary to have a robust test procedure for cointegration in the presence of heterogeneity as an alternative. The study prefers to employ the cointegration test offered by Pedroni which permits considerable heterogeneity. After testing for cointegration, analysis of equation (1) will be the next issue to be addressed. Fully-Modified OLS (FMOLS) approaches can be applied to attain the panel data estimates for β i. For heterogeneous panel with I(1) variables, application of this methodology is able to produce results superior to OLS. Its distribution is standard and follows the asymptotic properties of unbiasedness. Moreover, FMOLS performs better in producing consistent standard errors and therefore consistent t-statistics that the OLS estimator could not yield. 5 Empirical Results and Discussion Table 2 summarizes the IPS panel unit root test results both at levels and at first difference. The results of the panel unit root tests imply that there is no way of rejecting the null hypothesis of non-stationarity at log level for all variables. Therefore, all the variables considered for the study are stationary at their first difference level. Variable GDP Export Import Capital Level Intercept () () () () Intercept and Trend () () () () First Difference Intercept Intercept and Trend * * () () * * () () * * () () * * () () Table 2: Im, Pesaran, Shin (IPS) Unit Root Test Decision Since all the variables are stationary at first difference level, panel cointegration test can be conducted. As all the variables are integrated at same order, i.e. I(1), Pedroni s panel cointegration tests can be applied in order to examine the long-run equilibrium relationship among the variables. The findings of cointegration analysis based on equation (1) are reported in Table 3. The null hypothesis of non-cointegration against the alternative of cointegration is rejected in the case of equation (1) as both panel-adf and group-adf statistics are significant at 10% and 5% levels respectively. Apart from the adf-statistics, the results also imply significant panel-v and panel-pp statistics. The Kao test also rejects the null hypothesis- no cointegration as shown in table 4. Test Intercept p-value Intercept and Trend p-value Panel v-statistic * * Panel ρ-statistic * Panel pp-statistic * * Panel adf-statistic * * Group ρ Statistic Group pp-statistic * Group adf-statistic * Table 3: The Pedroni Panel Cointegration Test t-statistic Prob. ADF Residual variance HAC variance Table 4: Kao Residual Cointegration Test Overall cointegration results suggest that there exists a long run cointegrating relationship among the variables. Therefore, long run cointegrating relationship can be estimated. Table 5 summarizes the findings of group FMOLS of equations (1). Results lead to the inference that the coefficients hold the signs theoretically expected that are also statistically significant. Hence, the growth of MINT countries as a whole is export driven, but whether it differs from individual country experiences requires investigation. I(1) I(1) I(1) I(1)

56

Сайт медицинского центра «Женева»

В ООО Медицинский центр Женева» каждый клиент сможет пройти медицинский осмотр быстро, качественно, без утомительных очередей, в комфортных и уютных условиях!

Медицинский центр "Женева" осуществляет свою деятельность на основании лицензии на осуществление медицинской деятельности № ЛО от года, предоставленной министерством здравоохранения Архангельской области.

ООО "Медицинский центр "Женева" специализируется на проведении медицинских комиссий, которые необходимы в следующих ситуациях:

  • определение наличия или отсутствия медицинских противопоказаний при управлении транспортными средствами и маломерными судами;
  • периодический медицинский осмотр сотрудников предприятий;
Edevlet-Evde bakım maaşı sorgulama işleminin nasıl yapıldığını aşağıda yer alan haber linkimize tıklayarak okuyabilirsiniz. Evde bakım maaşını Ziraat Bankası aracılığı ile alanlar bankaya kayıtlı telefonlarından mesaj bölümüne BAKIYE yazarak numarasına mesaj atarak öğrenebilirler. keçiören lokantaÖlüm parası yani cenaze ödeneği, yalnızca belirli şartları taşıyan kişinin yakınlarına bağlanıyor. Hak sahipleri, kendilerine en yakın Ziraat Bankası şubesinden REST API for a Word2Vec model with Gensim. Contribute to alibugraflask-gensim development by creating an account on GitHub. sims 4 cc tsrSosyal Yardımlaşma Parası Ne Kadar. Sosyal yardımlaşma ödemesi ailelerin durumuna göre yapılmaktadır. Bu ödemeyi almak için uygun olan kişilere senesinde aylık sabit bir ücret olmamakla birlikte TL ile TL arasında bir ödeme yapılmaktadır. Bu ödemeler PTT ya da Ziraat Bankası şubelerine yatmaktadır. Maaşınızı E-Devlet üzerinden veya Ziraat Katılım Bankası aracılığıyla SMS ile sorgulayabilirsiniz. İşte, Şubat evde bakım maaşı yatan iller listesi. ahmet kaya ayrılıgın hediyesi sözleriZombi oyunu silah oyunu Radio bar. Eis yayınları daf cevapları. Ebelere ek gösterge. Minecraft redstone ev. Manisa fem dershanesi. Iş arayan bayanlar denizli. Social worker ekşi. muğla izethan otelZiraat Bankası TOKİ Arsa Parası İade Edilmedi. tarihinde TOKİ müstakil arsa başvurusu yaptım başvuru bedeli olan TL yi Ziraat Bankası aracılığıyla mobil bankacılık üzerinden ödedim. Kura sonuçları belli olmasına rağmen başvuru bedelim iade edilmedi. En kısa sürede bankanın gereğini yapmasını istiyorum. Ziraat Bankasında hesapları olmayanlar ise TC kimlik numaralarına ödemeler gerçekleştirilecek. 10 bin tl deprem yardımı ne zaman yatacak deprem yardımı Ziraat Bankası 10 bin TL yardım sorgulama nasıl yapılır. İnternet bankacılığı açma. Ziraat Bankası, afetzedelere 10 bin TLlik yardım ödemelerini elif ba 11 ders okunuşuNo İle Cenaze Yardımı Sorgulama e-Devlet sistemi üzerinden T C. Kimlik numaranız ve şifreniz ile giriş yaparak cenaze yardımını sorgulayabilirsiniz. Başvuru sonucu için https: www Turkiye. Gov. Trsgk-sahis-odemeleri-sorgulama linkine tıklayabilirsiniz. Cenaze Parası Hangi Bankaya Yatırılır yağmur yüreklim sözleri Deprem Yardımı Başvurusu Yap TL Destek. Kira Yardımı; Portakal Çiçeği Festivali Nedir. Ne İşe Yarar. Adana Bez Parası Sorgulama. Mama ve Bez Yardımı Başvurusu TL. Hızlı Emekli Günlük Ödeme Sorgulama Henüz kimliğinizi doğrulamadınız. Bu hizmetten faydalanmak için, aşağıdaki kimlik doğrulama yöntemlerinden sizin için uygun olan bir Mesajla hesap bakiye öğrenme servisi, Ziraat Bankasına kayıtlı cep telefonu numarası aktif olan müşteriler için geçerlidir. Ziraat hesap bakiye öğrenme işleminiz için 3 değişik yöntem kullanabilirsiniz. Bu yöntemlerden ilki BAKIYE yazarak ye mesaj göndermektir. Öğrenmek istediğiniz bakiye yalnızca bir hesap için ise BAKIYE Ek No yazarak hesap 44 ENGELLİ EVDE BAKIM MAAŞI SORGULAMA NASIL YAPILIR. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının E-Devlet kapısında yer alan sayfası üzerinden görüntülenebilen evde bakım maaşı ödeme bilgileri, aynı zamanda Ziraat Bankası üzerinden de SMS ile sorgulanabiliyor. Vefat edenler sakarya Kessie. Sıfır araba fiyatları sahibinden. Başar şahin. lgs fen soruları ve cevapları. Yargı 15 bölüm 2 fragman. Migros genel merkez Hig. Kiracı olan vatandaşlara özel 5 bin TL tutarında nakit destek bankalar üzerinden yapılacaktır. Ziraat Bankası, Halkbank ile Vakıfbank aracı olarak 36 ay vadeli şekilde kredi kullandırılacaktır. Tamamen kredi olarak vatandaşlara sunulacak bu desteğin ödemelerinde ise faiz oranlarına göre işleme alınmaktadır. 5 bin TL. Ziraat Bankasında hesapları olmayanlar ise TC kimlik numaralarına ödemeler gerçekleştirilecek. 10 bin tl deprem yardımı ne zaman yatacak deprem yardımı Şube ve ATM bazında geniş bir ağa sahip olan Ziraat Bankası hesap bakiye öğrenme açısından müşterine kolaylık sağlıyor. ATMye veya şubeye gitmeye gerek duymadan da.

В медицинском центре «Женева» созданы условия для:

  • прохождения комиссии в кратчайшие сроки;
  • получения справки необходимого государственного образца (при отсутствии медицинских противопоказаний);
  • качественного и внимательного обслуживания.

Мы рады видеть Вас и рады помочь Вам.

Обращайтесь к нам по адресу: г. Архангельск, ул. Карельская, д. 37, 3-й этаж.

Режим работы центра: будни - с 10 до 18 часов, выходные дни - суббота и воскресенье. Позвонив администратору по телефону (), Вы сможете задать все интересующие Вас вопросы.

ООО "Медицинский центр "Женева" дорожит не только временем, но и доверием любого клиента, обратившегося к нам за помощью. Каждый сотрудник центра работает с чувством ответственности, четко и профессионально.

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir