Tsh Kaç Olursa Tehlikelidir

TSH yüksekliği tiroid bezi yetmezliğinin en önemli göstergelerinden birisidir. TSH yüksekliği erişkin yaşlarda veya çocuklarda hipotiroidi denen tiroid yetmezliğinin işaretidir. Eğer erişkin bir kişide veya çocukta TSH yüksek ve T4 düşük ise aşikar hipotiroidi yani tiroid yetmezliği vardır. Sadece TSH yüksekliği ise yine vücutta yaptığı ufak hasarlar nedeniyle önem taşır. Çocuklarda sadece TSH yüksekliği ise erişkinlere göre biraz farklılık gösterebilir. TSH’nın normalin üst sınırında bile olması çocuk için önemlidir.
 
TEDAVİDE TSH HEDEFİ NE OLMALI?
 
DOĞUMDA YAPILAN TARAMADA TSH KAÇ OLMALI?
 
Bilim adamlarının üzerinde henüz tam anlaşamadıkları konulardan birisi doğum sonrası yapılan taramalarda (yeni doğan bebekte) hangi TSH değerinin anormal olarak kabul edilmesi gerektiğidir.

Eski uygulamaya göre yeni doğan çocuk topuğundan alınan kanda ölçülen TSH değeri 20 ve fazla ise hipotiroidi yönünden takip gerektiği belirtilmekteydi. Ancak yeni yapılan bilimsel çalışmalar yeni doğan bebekte tiroid yetmezliği tanısı için TSH değerinin 10 veya altının kullanılması gerektiğini ortaya koydu.

İtalya Milan Üniversitesinde yapılan bir çalışmada TSH değeri 20 olarak ele alınırsa tiroid yetmezliği olan çocukların % 45’nin tanısının (teşhisinin) atlandığını ortaya koydu. Bu nedenle yeni doğan bebeklerde tiroid yetmezliği olup olmadığını anlamak için yapılan taramada 10 Ünite/L değerinin TSH için kriter olarak ele alınması gerektiği ortaya çıktı. Demekki yeni doğan bebekte TSH en fazla 10 olmalıdır. (2) Ancak İngiltere’de Profesör Cheetham ve ekibi yeni doğan bebekte TSH nın en fazla 6 U/L olması gerektiğini bu değerin üzerinde doğan bebeklerin tiroid hastalığı yönünden iyi takip edilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. (3). Bu bilgiler bebeklik ve ileri çocukluk yaşlarında hala TSH değerinin kaç olması gerektiği konusunda bilim adamları arasında kesin bir anlaşmanın olmadığını ortaya koymaktadır.
 
Yapılan çalışmalar çocuklarda TSH yüksekliğinin ortaya çıkmasında ailede tiroid hastalığı olmasının, tiroid ultrasonundaki değişiklikler olmasının (bezde anormallik) ve genetik bozuklukların önemli olduğunu ortaya koydu. O nedenle ailesinde Tiroid hastalığı olan çocuklarda subklinik hipotiroidi denen TSH yüksekliği daha fazladır. (4).
 
TSH ölçümü hafif yüksek ve tiroid ultrasonunda tiroidit olan çocuklarda yapılan 5 yıllık takipte yani 5 yıl sonra sadece % 20’sinin normal olduğu % 80’nin ise tiroid yetmezliğine girdiği saptandı. Bu çocuklarda T4 tedavisi guatr boyutunda azalmaya neden oldu. (5)
 
AİLENİN TARANMASI ÖNEMLİ
 
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde yapılan bir çalışmada tiroid hastalarının ailelerinde TSH yüksekliği ve diğer tiroid hastalıklarının yaygın olduğunu, % 3.2 oranında TSH yüksekliği, % 12 oranında ailesel özellik ve % 7 sinde sessiz tiroid hastalığı saptanmıştır. Bu da TSH yüksekliğinde ailesel geçişin önemini ortaya koymaktadır. (7)
 
DOĞUMDA TSH YÜKSEK SONRA NORMAL ÇIKARSA NE OLUR?
 
Yapılan bazı çalışmalarda yenidoğan bebekte bir defa TSH yüksek ancak sonraki kontrol ölçümünde normal çıkan çocuklar (yanlış pozitif olarak adlandırılır) 8 yıl izlenmiş ve bunların % 30 dan fazlasında TSH yüksekliğinin ileri çocukluk yaşlarında da devam ettiği ortaya çıkmıştır. İkinci ölçümde (doğumdan bir ay sonra) TSH değeri 5’in altında olanların % 23’ünde ileri çocukluk yaşlarında TSH yükselmiştir. TSH değeri normal sınırlarda gibi gözüken çocukların dahi ileri çocukluk yaşlarında TSH değerlerinin sağlıklı çocuklara göre daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durum TSH yüksekliğinin sık aralarla takip edilmesi gerektiğini ortaya koyan bir sonuçtur. (8).
 
Çocukluk çağındaki TSH yüksekliği normal sınırın üst hududunda olsa bile çocuklarda beyin fonksiyonlarında yavaşlama yaptığı ve dikkat eksikliği oluştuğu yapılan bir çalışmayla ortaya kondu. O nedenle araştırıcılar TSH yüksekliği veya TSH değerinin üst sınırda olmasının bile dikkate alınması gerektiğini belirtmişlerdir. (9). Yine TSH yüksekliği kan yağlarında yükselme, kalp fonksiyonları, büyüme ve beyin fonksiyonlarında hafif bozukluklara neden olabilir. (9).
 
SADECE TSH YÜKSEKLİĞİNİN TEDAVİSİ
 
Gazi Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada yeni doğan bebeklerden (infant) TSH değeri 5 ve üzerinde olan 36’sını 4 yıl süreyle levothyroxine ilacı ile tedavi edilmiş ve bütün çocuklar normal gelişim göstermiştir. Araştırıcılar sadece TSH sı yüksek olan bebeklerin belirli aralıklarla kontrol edilmesini ve her vakaya göre ilaç tedavisinin ayarlanmasını önermişlerdir. (10).
 
SONUÇ
 
Bebek veya çocuğunuzdaki TSH değeri önem taşır. TSH değerinin normalin üst sınırında olması veya yüksek olması eğer ailede tiroid hastalığı var ve/veya tiroid ultrason bozukluğu varsa büyük önem taşır. Çünkü ailede tiroid hastalığı olanlarda tiroid hormonlarında bozulma daha fazla görülür. Bu çocukların büyümesinde, performasında , kan yağlarında ve beyin fonksiyon çalışmalarında az da olsa bozukluklar olabildiği gibi kolay kilo alırlar. Sadece TSH yüksekliği varsa yukarıdaki çalışmalarda anlatıldığı gibi kısa veya uzun süre levothyroxine tedavisi denenebilir. Buna Endokrinoloji doktoru karar verir. Bu çocukların önemli bir kısmında yapılan takip sonucu ilaç tedavisi kesilebilir. Yani hastalık normale gelir veya düzelebilir. Ancak bir kısmında ilerleme olabilir. Özellikle ailede tiroid hastalığı varsa ilerleme riski fazladır. Bu nedenle çocuğun belirli aralıklarla TSH yönünden takibi gerekir. Tedavi ve kontrol için de mutlaka bir ENDOKRİNOLOJİ UZMANINA başvurunuz.
 
Bebek doğduktan sonraki ilk aylarda ( 2 haftalık ve 20 haftalık arası yani 2 haftalık ile 5 aylık arası) TSH düzeyi 1.7 ile 9.1 arasında değişebilir. Tedaviye karar verilecekse bu çocuklar 3 yaşına kadar sık aralıklarla takip edilebilir. TSH değeri normal iken T4 değeri düşük olanlarda santral hipotiroidi olabilir. Bu yönden araştırma yapılır. TSH yüksek ve T4 düşük ise bu çocuklarda hipotiroidi vardır ve tedavi hemen başlanır. Tedavide hedef bebeğin ilk 3 yaşı içinde TSH değerinin 0.5 ile 2.0 arasında olmasını sağlamaktır. Bu tedavi sırasında TSH değeri ilk 6 Aya kadar dört defa 5.0’den fazla olursa okula gitmede gecikme olabilir. Yeterli dozda tedavi olan çocuklarda büyüme hızı ve erişkin boyları normal olur. Bu evrede tedavide hedef TS H değeri 0.5 -2.0 arasında olmalıdır. (1)

ÇOCUKTA TSH YÜKSEKLİĞİ VE AİLE

TSH YÜKSEK OLAN ÇOCUKLARDA HASTALIĞIN İLERLEMESİ NASIL?

KİLO ALAN, KİLO ALMAYA EĞİLİMLİ ÇOCUKLARDA TSH YÜKSEKLİĞİ VAR

5 ile 18 yaş arası çocuklarda yapılan TSH ölçümünde TSH değeri 4 Ü/Lve fazla olan çocuk oranı % 20 bulundu. Bu durum Obeziteye veya kilo almaya önemli oranda TSH yüksekliğinin neden olduğunu ortaya koymuştur. (6).

TSH’NIN NORMALİN ÜST SINIRINDA OLMASI PERFORMANSI BOZUYOR

Birbirinden bağımsız birçok belirtinin ortaya çıkmasına yol açan tiroid bezi, bazen halsizlik bazense nefes darlığı olarak vücutta kendini gösteriyor. Kimi zaman saç dökülmesine neden olurken kimi zaman da aşırı uykunun arkasındaki sebebe dönüşüyor.

Boyunda bulunan bu kelebek şeklindeki salgı bezinin az ya da çok çalışmasıyla ortaya çıkan bu durumlar, yaşam kalitesini etkileyebileceği gibi hayati riskleri de beraberinde getiriyor. Tiroid bezinin az ya da çok çalışması durumunda vücudumuzda neler olduğunun cevabı ise blog yazımızda…

Tiroid bezi az çalışırsa ne olur?

Tiroid bezinin fonksiyonunu yerine getirememesi durumunda salgıladığı hormon seviyesi de azalmaya başlar. Tiroid bezinin çalışmasını düzenleyen TSH ve TRH hormonlarının yetersiz salgılanması, uyarı sistemini harekete geçirmediğinden hipotiroidi ortaya çıkar.

Hormon seviyesindeki azalmaya bağlı gelişen hipotiroidi, metabolik aktivitelerin de azalmasına yol açar ve bazal metabolizmaya yavaşlamaya başlar. Başlarda herhangi bir semptom göstermeyen bu durum zamanla birçok şikâyetin oluşmasıyla sonuçlanır.

Yorgunluk, hafıza kaybı, kas zayıflığı…

Hipotiroidinin temel belirtileri arasında yorgunluk, halsizlik, kronik hale gelen uykusuzluk veya sürekli uykulu olma hali gibi durumlar vardır. Kişi kendini sürekli yorgun hisseder aynı zamanda kas yorgunluğu vardır.

Motivasyonu düşüktür ve soğuğa karşı intoleransı vardır. Bunlara ek olarak; saç dökülmesi, tırnaklarda kırılma, kilo artışı, seste kısıklık, ciltte kuruluk gibi belirtilerle karşılaşır. İlginç olan bir diğer semptom ise dilde meydana gelen büyümedir.

Bazı hipotiroidi hastalarının dilleri büyüyebilir bu durum ise konuşmada ve yutkunmada zorluğa yol açar. Aynı zamanda kadınlarda adet döngüsünün bozulması ve her iki cinsiyette cinsel isteksizlik de görülebilir.

Kesin tanı ve tedavi doktorun yapacağı fiziki muayene ve tetkikler sonucunda ortaya çıkar. Genel tedavi protokolü ise ilaç ve gözlemdir.

Tiroid bezi çok çalışırsa ne olur?

Tiroid bezinin çok çalışması durumunda kan dolaşımına çok fazla tiroid hormonu salgılanır ve hipertiroidi oluşur. Kadınlarda erkeklere oranla 10 kat daha fazla görülen bu hastalık, en çok 20 ila 40 yaşlarındaki kişileri etkiler.

Çok çalışan salgı bezlerine bağlı olarak gelişen hipertiroidi, vücudun metabolizmasının çok hızlı ve aktif çalışmasına yol açar. Genellikle hipertiriodi vakalarının dörtte biri Graves hastalığı sebebiyle ortaya çıkar.

Vücudun kendi kendine reaksiyon göstermesi sebebiyle yaşanan bu durum, tiroidin fazla hormon salgılamasını tetikler. Kişilerin metabolizması ve nabzı yükselir, kalbi çok hızlı çarpar ve tüm bu şikayetler hayatı tehdit edici bir unsura dönüşür.

Kırmızı gözler, şişmiş göz kapakları ve kilo kaybı…

Sigara içmenin önemli bir risk faktörü olduğu hipertiroidide en sık görülen belirtiler; kişide sinirlilik hali ve yüksek tansiyondur. Aynı zamanda iştahsızlık ve kilo kaybı sorunlarıyla mücadele etmek zorunda kalır.

Tiroid bezi ve göz kapakları şişme meydana gelir. Gözler kızarır ve çift görmeye başlar. Menstrüal döngüde değişiklikler yaşanır ve uyku problemleri baş gösterir.

Kesin tanı ve tedavi doktorun yapacağı fiziki muayene ve tetkikler sonucunda ortaya çıkar. Genel tedavi protokolü ise ilaç ve radyasyon tedavisidir.