Ev Sahibi Yüzde Kaç Zam Yapabilir

Tahancı Hukuk Bürosu tarafından sunulan bu makalemizde Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş olan Kira Sözleşmeleri hakkında açıklamalara yer verilecek, hem ev sahibini hem de kiracıyı ilgilendiren bir konu olan kira artış oranları üzerinde durulacaktır.

Kira artışı, bir konutun veya bir işyerinin belli bir sözleşme gereği bir başkasına kiralandıktan sonra belirli aralıklarla kira bedelinde artış yapılmasıdır. Kira bedelinde artış yapılmasında belirlenen orana da kira artış oranı demektedir. Kiracının ödediği kira bedelinin enflasyon ve güncel ekonomik şartlar göz önüne alındığında artırılması gayet doğaldır. Ancak yapılacak olan kira artışının hakkaniyete uygun olması gerekmektedir. Zira kanunumuzda bu konuda sınırlamalar getirilmiştir.

Kira Artış Oranı Hesaplama aracımız ile yılı için TÜİK verileri ile kira artış hesaplaması yapabilirsiniz. Kira sözleşmesi eğer ki 11 Haziran ve 1 Temmuz tarihleri arasında yenileniyorsa yapılacak olan artış mevcut kira bedelinin %25’ini geçemeyecektir. Örneğin TL kira ödeniyorsa % 25 artış yapıldığı takdirde mevcut kira bedeli TL olacaktır. Bu tarihten sonra yapılacak artış hesaplanırken dönemin TÜFE oranı dikkate alınacaktır. 

Kira Artış Oranı Nedir

​Kiraya verenin kiracının ödediği bedeli belirli aralıklarla artırmak istemesi normaldir. Zira mevcut ekonomik koşullar ve ülkemizin içinde bulunduğu enflasyon oranları göz önüne alındığında kira bedelinin artırılmadan sabit kalması beklenemeyecektir. Ancak ev sahibinin yapacağı kira artışına ilişkin kanunumuzda bazı sınırlamalar mevcuttur. Taraflar arasında bir anlaşma bulunması durumunda bu anlaşma geçerli olacaktır ancak anlaşma yoksa ve kiraya veren kiralananın bedelini ancak mevcut kira bedelinin %25’i oranında artırabilir. 

KİRA ARTIŞI NEDİR ?

​Kira artışı, bir konutun veya bir işyerinin belli bir sözleşme gereği bir başkasına kiralandıktan sonra belirli aralıklarla kira bedelinde artış yapılmasıdır. Kira bedelinde artış yapılmasında belirlenen orana da kira artış oranı demektedir. Kiracının ödediği kira bedelinin enflasyon ve güncel ekonomik şartlar göz önüne alındığında artırılması gayet doğaldır. Ancak yapılacak olan kira artışının hakkaniyete uygun olması gerekmekedir zira kanunumuzda bu konuda sınırlamalar getirilmiştir.

KİRA ARTIŞI İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEME NE ŞEKİLDEDİR ?

​Kiraya verenin kiracının ödediği bedeli belirli aralıklarla artırmak istemesi normaldir. Zira mevcut ekonomik koşullar ve ülkemizin içinde bulunduğu enflasyon oranları göz önüne alındığında kira bedelinin artırılmadan sabit kalması beklenemeyecektir. Ancak ev sahibinin yapacağı kira artışına ilişkin kanunumuzda bazı sınırlamalar mevcuttur. Taraflar arasında bir anlaşma bulunması durumunda bu anlaşma geçerli olacaktır ancak anlaşma yoksa ve kiraya veren kiralananın bedelini ancak mevcut kira bedelinin %25’i oranında artırabilir. 

KİRA DÖNEMİ İÇİN TÜFE KİRA ARTIŞ ORANLARI NE KADARDIR ?

​11 Haziran tarihiyle 1 Temmuz tarihleri arasında yenilenen kira sözleşmelerinde kiraya verenin ancak %25 oranında artış yapabileceği kuralı geçerlidir. Buna göre yenilenen kira sözleşmelerinde uygulanan %25 sınırı 1 Temmuz ’e kadar uygulanmaya devam edecektir. Bu tarihten sonra artış oranları ise dönemin TÜFE oranına göre belirlenecektir. 

Kira Artış Oranı Neye Göre Belirlenir

11 Haziran tarihiyle 1 Temmuz tarihleri arasında yenilenen kira sözleşmelerinde kiraya verenin ancak %25 oranında artış yapabileceği kuralı geçerlidir. Buna göre yenilenen kira sözleşmelerinde uygulanan %25 sınırı 1 Temmuz ’e kadar uygulanmaya devam edecektir. Bu tarihten sonra artış oranları ise dönemin TÜFE oranına göre belirlenecektir. 

Kira Artış Oranı Hesaplama

Kira Artış Oranı Hesaplama aracımız ile  yılı için TÜİK verileri ile kira artış hesaplaması yapabilirsiniz. Kira sözleşmesi eğer ki 11 Haziran ve 1 Temmuz tarihleri arasında yenileniyorsa yapılacak olan artış mevcut kira bedelinin %25’ini geçemeyecektir. Örneğin TL kira ödeniyorsa % 25 artış yapıldığı takdirde mevcut kira bedeli  TL olacaktır. 1 Temmuz tarihine kadar kanunen konut kiralarında %25 üzerinde bir artış yapılamayacaktır. Fakat bu tarihin uzatılıp uzatılmayacağı bilinmemektedir. Fakat bilinenlere göre bu tarihten sonra yapılacak konut kira artış oranı hesaplanırken dönemin TÜFE oranı dikkate alınacaktır.

Ev Kira Artış Oranı Yüzde Kaç Olmalı

Konut kiraları bakımından 1/7/ (bu tarih dâhil) tarihine kadar, yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmalar, bir önceki kira yılına ait kira bedelinin yüzde yirmi beşini geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalara göre değişim oranının yüzde yirmi beşin altında kalması halinde değişim oranı geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır. Bu oranları geçecek şekilde yapılan sözleşmeler, fazla miktar yönünden geçersizdir.

Bu bakımdan ev kira artış oranı Türk Borçlar Kanununda da belirtildiği üzere yüzde 25 olacaktır.

İşyeri Kira Artış Oranı

Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalara göre değişim oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır. Ocak ayı iş yeri kira artış oranı, TÜİK tarafından belirlenen verilere göre TÜFE 72,31 olduğu için artış oranı da olacaktır.

Yıllara Göre Kira Artış Oranı

İşyeri ve ticari alan kira artış oranları TÜİK’ten alınan verilere göre şöyledir:

• YILI OCAK AYI İŞ YERİ VE TİCARİ ALAN KİRA ARTIŞ ORANI: %72,45
• KASIM AYI KİRA ARTIŞ ORANI : %70,36
• HAZİRAN AYI KİRA ARTIŞ ORANI : %44,54
• MAYIS AYI KİRA ARTIŞ ORANI : %39,33
• NİSAN AYI KİRA ARTIŞ ORANI : %34,46
• MART AYI KİRA ARTIŞ ORANI : %29,88

SONUÇ

Sonuç olarak Türk Borçlar Kanunu’na eklenmiş olan Ek madde ile 1/7/ tarihine kadar yapılan konut kiralarına dair sözleşmelerde kira bedelinin artış oranı %25’i geçemeyecektir. Bu bahisle önceki dönemlerde TL kira veren bir kiracı bu kanun maddesiyle en fazla TL kira ödeyebilecektir. TL’nin üzerinde bir fiyat ile yapılan kira sözleşmelerinde %25’lik oranın üzerindeki tutar geçersiz olacaktır.

Buna karşılık işyeri ve ticari alan kiralarında kanunen böyle bir düzenleme getirilmemekle birlikte bir önceki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalara göre değişim oranını geçmemek koşuluyla geçerli olacaktır.

Kiralık dairelerin artan fiyatları son zamanların gündemini oluşturuyor. Okulların açılmasıyla beraber kira bedelleri neredeyse günlük olarak artıyor. İstanbul’daki konut stokunun da azalmasıyla birlikte mülk sahipleri bu durumu fırsata çevirmeye çalışıyor.

50 BİN KİŞİ İMZA VERDİ

Fiyatlar uçuşa geçerken; Kiracı Hareketi adlı bir platform “Kiralara üst sınır getirilsin” talebiyle bir imza kampanyası başlattı. seafoodplus.info üzerinden başlatılan kampanyaya şu ana kadar 50 binden fazla kişi imza verdi.

Gazete Kadıköy’ün sorularını yanıtlayan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Ana Bilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Cahit Günel kiracı hakları ile ilgili merak edilenlere cevap verdi.

KİRALARDAKİ ARTIŞ NEYE GÖRE BELİRLENİR?

Belirli süreli olarak yapılmış, örneğin bir yıl süreli bir konut ya da çatılı işyeri kirasında süre sonu geldiğinde kiracı, süre sonu gelmeden en az 15 gün kala kiralananı tahliye edeceğini yazılı olarak kiraya verene bildirmez ise kira sözleşmesi bir yıllığına kanun gereği uzar. Kiraya veren ise sözleşme süresi sonu geldiği için kiracının kiralanandan tahliyesini isteyemez. Bu noktada ilk olarak sözleşme tarafları, kira sözleşmesinde kanun gereği uzama süresi geldiğinde kira parasının hangi oranda artırılacağı noktasında anlaşabilirler. Ancak tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki 12 aylık ortalamalara göre değişim oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu oran Eylül tarihi için yüzde 15,78’dir.

Kira sözleşmesinde kira artış oranı olarak taraflar yüzde 20 oranını kabul ettiler diyelim. Kira sözleşmesi kanun gereği uzadığı tarihte eğer tüketici fiyat endeksindeki 12 aylık ortalamalara göre değişim oranı yüzde 20 veya bu orandan yüksek ise, kira yüzde 20 oranında artırılır. Ancak söz konusu TÜFE oranı yüzde 20’nin altında çıkar ise örneğin yüzde 15,78 oldu, o zaman kira parası yüzde 15,78 oranında artırılabilir.

SÖZLEŞMEDE NET BİR ORAN BELİRTİLMEMİŞSE NE OLUR?

Düzenlemeye göre sözleşme tarafları sözleşmede artış oranı kararlaştırmamışlar ise, uzama dönemi için yapılacak artış oranı, bu noktada taraflarca anlaşma olmama durumunda açılacak bir “kira parasının tespiti davası” sonucunda hâkim kararı ile belirlenecektir. Ancak burada artış oranını belirlenirken üst sınır 12 aylık ortalamaya göre TÜFE oranıdır.

EV SAHİBİ, KİRACIYI SEBEP GÖSTERMEDEN EVDEN ÇIKARABİLİR Mİ?

Sorunun ilk kısmına vereceğimiz cevap basitçe hayır şeklindedir. Kiraya veren ancak haklı bir sebep var ise kiracıyı kiralanandan çıkarabilir. Söz konusu haklı sebepler Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Örnek olarak kiracı kira parasını ödemez ise kiraya veren, yazılı bir ihtarname göndererek kira parasını ödemesi için kiracıya en az 30 günlük bir süre vermeli, bu süre içerisinde kira parası tam olarak ödenmez ise sözleşmenin feshedileceği noktasında kiracı uyarılmalıdır. Buna rağmen kiracı kira parasını ödemez ise kiraya veren sözleşmeyi feshederek kiracının kiralanandan çıkarılması için bir tahliye davası açabilir ve dava sonucunda kiracıyı kiralanandan tahliye ettirebilir.

Kiraya veren süre sonu geldi diye kira sözleşmesini sona erdiremez. Ancak 10 yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir.Sözleşme süre sonu geldi diye kiraya veren sözleşmeyi sona erdiremez dedik. Ancak bunun da istisnası vardır, o da Borçlar Kanunu’nun Maddesinde düzenlenmiş olan tahliye sebepleri ve davalarıdır. Kanunda sayılmış olan bu sınırlı sayıdaki tahliye sebeplerinin varlığı durumunda kiraya veren açacağı tahliye davası ile kira sözleşmesinin sona ermesini sağlayabilir. Bu noktada hâkim, sebebin gerçekleştiğini görür ise sözleşmenin sona ermesine karar verir. Ayrıca şunu da söyleyelim ki tahliye sebebine dayalı olarak açılacak tahliye davaları genellikle sözleşme süresi sonunda açılabilir.

EV SAHİBİNİN RAYİÇ BEDEL ÜZERİNDEN ARTIŞ YAPMASI MÜMKÜN MÜ?

Düzenlemeye göre bir kira sözleşmesi yapıldığında ilk uzama yılında kira artışı 12 aylık ortalamaya göre TÜFE oranı üst sınır olmak üzere yapılabilir, kira parası her uzama döneminde bu şekilde artırılabilir. Ancak beş yılın sonunda eğer kira parası rayiç kiralara göre düşük kaldı ise açılacak bir kira parasının tespiti davası ile kira parası yeniden tespit edilecektir. Uygulamada rayice göre artış yapılırken, kiracı eski kiracı olduğu için, rayiç kiralardan (ortalama) yüzde 10 ile 20 arasında bir hakkaniyet indirimi yapılmaktadır.

EV SAHİBİ KİRAYA FAZLA ZAM YAPMAK İSTERSE KİRACI NE YAPMALI?

Esasen bir şey yapmasına gerek yok. Kiraya veren kiracıyı zorla kendi imkânları ile tahliye etmeye kalkarsa bu hareket Ceza Hukuku anlamında bir suç teşkil eder. Bunun dışında kiraya veren yargı yolu ile kiracıyı tahliye ettirmek isterse o zaman ancak bu yönde bir haklı sebebi veya tahliye davası hakkı var ise dava yolu ile yapabilir. Bunun dışında kiracıyı tahliye ettiremez. Kiraya veren kendisi karar vererek kira parasını da artıramaz.