Kadın Neden Hamile Kalamaz

Hamile kalma süreci pek çok kişi için duygusal bir yolculuktur. Pek çok çift evliliklerinin belirli bir aşamasında çocuk sahibi olmayı ister. Kimi beklemediği bir zamanda hamile kalırken çoğu kişi için bu süreç büyük bir mücadeleye dönüşebilir. Hamile kalma şansınızı etkileyen o kadar çok benzersiz değişken var ki, test sonuçlarının ne zaman pozitif çıkacağını tahmin etmek neredeyse imkansız. Yaş ve sağlık durumunun yanında hem kadının hem de hem de erkeğin sağlık durumuna ilişkin birçok faktör gebelik şansını etkiler. 'Neden hamile kalamıyorum?' diyenlerdenseniz gecikmeden önlemleri almanız önem taşıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Meral Sönmezer hamile kalmayı zorlaştıran etkenleri ve dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

KADININ YAŞININ İLERİ OLMASI

Hamile kalmayı zorlaştıran en önemli etkenlerden biri kadının yaşıdır. Kadınların yaşı ile yumurta sayısı ve kalitesi doğrudan bağlantılıdır ve yumurta rezervleri kadının yaşının ilerlemesiyle birlikte yavaş yavaş azalırken, yaşından sonra ise rezervlerin azalmasına ek olarak yumurta kalitesi de düşmeye başlar. 35 yaşın altındaki kadınların her ay gebelik elde etme olasılığı yüzde 25 civarındayken, bu oran yaşla birlikte düşerek, 40 yaşından sonra yüzde 5’lere kadar iner. Bu nedenle 35 yaş altı kadınlarda bir yıllık deneme sonucu gebelik söz konusu değilse, yaş arasındaki kadınlarda 6 aylık deneme sonrasında gebelik meydana gelmiyorsa, 40 yaş üstü kadınlarda ise hiç vakit kaybetmeden bir kadın doğum uzmanına başvurulması gerekir.

AŞIRI KİLOLU YA DA AŞIRI ZAYIF OLMAK

Kadınlarda fazla kilo veya obezite, yumurtalık fonksiyonlarına ve yumurtlamaya zarar verir ve doğurganlığın azalmasına yol açarak gebe kalmanın önünde bir engel oluşturur. Hamilelik meydana gelse bile, mevcut olan fazla kilo hamilelik sırasında tehlikelerin artmasına neden olabileceğinden fazla kiloların verilmesi hem doğurganlığın artması hem de sağlıklı bir hamilelik yaşanması açısından büyük önem teşkil etmektedir. Aynı şekilde aşırı zayıf olmak da üreme sağlığını etkileyen ve gebe kalmayı zorlaştıran faktörlerdendir.

HORMON BOZUKLUĞU

Gebelik elde edilebilmesi için gereken en önemli kriter, yumurtlama ve döllenme gibi sistematik süreçlerin doğru bir şekilde çalışmasıdır. Bazı durumlar kadınlarda yumurta gelişimini ve çatlamasını sağlayan hormon seviyelerinin bozulmasına yol açmaktadır. Polikistik over sendromu (PCOS) gibi temelinde hormonal bozukluk olan bazı hastalıklarda düzenli yumurta gelişiminin olmaması gebe kalmayı etkileyen faktörlerdendir. Kadınların yaklaşık %’inde görülen ve yumurtlamayı engelleyen nedenlerden biri olan polikistik over sendromu, adet periyodlarının düzensizliğine ve erkeklik hormonun artmasına neden olmaktadır. Adet döngüsünün düzenli olmaması, yumurtlama fonksiyonlarında bir sorun olduğunun göstergesidir ve gebelik oluşmasının önünde bir engeldir. Özellikle beslenme, aşırı stres, bazı hastalıklar ve ilaçlar gibi hormonal düzeni etkileyen birçok faktör yumurtlama fonksiyonlarını olumsuz yönde etkilemektedir.

RAHİM VE TÜPLERDEKİ BAZI HASTALIKLAR

Hamile kalmayı zorlaştıran etkenlerden biri de tıkalı tüplerdir. Fallop tüpleri sperm ile yumurta hücrelerinin bir araya gelmesini sağlayan fonksiyonel bir köprü görevindedir. Cinsel ilişkiden sonra spermler, rahim kanalı ve rahim ağzı ile rahime ulaşarak oradan tüplere, ardından döllenecek yumurtaya ulaşır. Tüplerde bir tıkanıklık olması durumunda üreme hücreleri bir araya gelemeyeceğinden gebelik oluşması da mümkün olmaz. Apandisit, bağırsak hastalığı veya başka sebeplerle geçirilen karın ameliyatları, geçirilmiş iltihabi hastalıklar ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar tüp kanallarındaki tıkanıklıkların nedenleri arasındadır. Rahim kaslarının anormal şekilde büyümesi ile oluşan, yumurtalıkların yer değiştirmesine ve tüplerin tıkanmasına neden olabilen miyomlar da gebe kalmaya engel olduğu gibi döllenmiş yumurtanın rahimde tutunmasını engelleyerek de gebelik oluşumunu sınırlandırabilir. Rahim içinde gelişen büyük polipler de gebeliğin yerleşmesini engelleyebilirler. Buna ek olarak rahmin gelişimsel bozuklukları, çift rahim, rahimde perde olması gibi sorunlar da gebeliğe engel oluşturan durumlardandır.

ENDOMETRİOZİS (ÇİKOLATA KİSTİ)

Rahim içini döşeyen endometrium tabakasının rahmin dışındaki başka bir bölgede büyümesi sonucu gelişen ve genellikle ağrılı seyreden bir hastalık olan endometriozis hastalığı (çikolata kisti), gebeliğe engel olan bir diğer problemdir. Kadınların %5’inde görülen, gebe kalamayan kişilerin ise yaklaşık %30'unda görülen bu sorun özellikle üreme çağındaki birçok kadını etkileyen yaygın bir hastalıktır. Beş santimden büyük olan kistlere, cerrahi müdahale önerilse de her olgu kendi içinde değerlendirilmelidir.

ALKOL VE SİGARA KULLANIMI

Alkol ve sigaranın aşırı kullanımı hem kadında hem de erkekte birçok sıkıntıya neden olarak kadının gebelik elde etmesinde büyük bir engel oluşturmaktadır. Sigara kullanımının kadınlarda yumurta kalitesini bozmasının yanında erken menopoz oluşumuna da neden olabilmektedir. Öte yandan gebelik sırasında aşırı miktarda sigara ve alkol kullanımı da erken doğuma ve bebekte anomali risklerine yol açmaktadır.

ERKEK FAKTÖRÜ

Erkekten kaynaklanan birtakım sorunlar da hamile kalmayı engelleyen nedenlerdendir. Bunların başında sperm sayısının ve kalitesinin azalması gelmektedir. Diğer nedenler ise sertleşme problemleri, erkeklerde görülen hastalıklar, varikosel denilen testis damarlarının genişlemesine bağlı olarak sperm hücresi üretimi ve kalitesinin bozulması erkeklerdeki kısırlığın önemli sebeplerindendir.

METABOLİK HASTALIKLAR

Gebe kalmayı zorlaştıran nedenlerin başında hem erkeklerde hemde kadınlarda görülen metobolik hastalıklar gelmektedir. Bu hastalıklardan en önemlileri; diyabet, bağışıklık sistemini etkileyen sorunlar,karaciğer ve böbrek hastalıkları, genetik geçişli hastalıklar,Kadınlarda pıhtılaşama bozuklukları,Tiroit hastalıkları gibi sorunlar, gebe kalmayı zorlaştırmakta, eğer gebelik gerçekleşmişse de düşük ve erken doğum riskini artırmaktadır. Bunun gibi metabolik, kronik ve endokrin hastalıklara sahip olan kişiler, gebelik planlaması yapmadan önce gerekli tedavilerle bu sorunları çözme yoluna gitmelidirler.

Hamile Kalamıyorum -Kısırlık Araştırma Testleri 

Bu yazının amacı;  bebek sahibi olmak isteyen ancak beklenen süre içinde hamilelik olamamış çiftlere neler yapması gerektiğini hangi aşamalardan geçerek sonuca ulaşmaları gerektiğini açıklamak yol göstermektir. 

Günümüz insanı maalesef giderek daha sabırsız ve aceleci hale gelmektedir. Yeni nesil, aylar öncesinde gebe kalacakları tarihleri belirlemekte , kafalarındaki plan gerçekleşmeyince üst üste ay adet olduğu zaman çoğu zaman yok yere strese girmektedirler.

Yaşam her zaman bir anda isteklerimizi kabul etmeyebilir. Herşeyin belli bir zamanı vardır. 

Kadınların çok çok azı korunmadıkları ilk aylarda hemen hamile kalabilerler. Bilimsel kaynaklar hamilelik oluşması için 1 yıl kadar beklenmesi gerektiğini işaret etmektedirler.

Bu bir yıllık süre 

35 yaş üzerinde iseniz ,

Ailede erken menopoz var ise   6 aydır ! 

Tabi ki bu 6 aylık ya da 1 yıllık süre zarfında düzenli birliktelik olması gerekmektedir.

Düzenli birliktelikten kastımız haftada kez birlikteliğin olmasıdır.

Özet olarak;

hamile kalmak için sabırsız olmak acele etmek her adetle kadını biraz daha fazla strese sokar.

Hamile kalmak için yumurtlama süresini takip etmek amacıyla cep telefonu applikasyonu kullanmak veya ovulasyon testi yapmanız buna göre cinsel yaşamı planlanması erkeklerde cinsel isteksizlik sertleşme sorunlarına yol açabilir.

Düzenli birliktelik yeterlidir.

6 ay -1 yıl içinde buna rağmen gebelik olmuyorsa işte o zaman neden hamile kalamıyorum? neden gebelik oluşmuyor ? sorularını sorup aşağıdaki yolu izlemek gerekli testleri yaptırmak, araştırmak  gerekir .

Bir problem varsa nedenini anlamadan  çözümü mümkün değildir.

Bir çiftte birden fazla sorun olabilir. Bu nedenle tedaviye başlamadan tüm olasılıklar gözden geçirilmelidir.

Tedaviye başlandıktan sonra, tedaviden sonuç alamadıgımız zaman testleri istemek araştırmak için çok geç kalınmıstır.

Bu durumda bebek isteyen çiftin ZAMANI, PARASI ve UMUTLARI boşa gitmiş olacaktır.

Yapılması Gerekenler:

1)Çiftle görüşme Sorunu anlama:

Başvurdukları uzman hekim tarafından sorunun nedeninin araştırılması gerekliliği kararı alınmışsa araştırmaya, çifte en az zarar verecek, en az yoracak  en basit tetkiklerle işe başlanmalıdır.

Araştırma da ilk ve en önemli aşama çiftin birlikte görüşmeye alınarak, yeterli zaman verilerek o zamana dek yapılanlar hakkında bilgi alınmasıdır. 

Çiftin önceden yaşadığı sağlık sorunları, hastalıklar, ailedeki sağlık problemleri, önceden gebelik yaşanıp yaşanmadığı, aldığı tedaviler, adet düzensizlikleri tanıda çok önemlidir.

Birçok çift tedavi amacıyla kliniğimize başvurduğu zaman tedaviye başlanması konusunda aceleci haldedir.

Bunda uzun süredir beklenen bebeğin gelmemesindeki sabırsızlık ve toplum çevre baskısı önemli rol oynamaktadır. 

Tedaviye alelacele başlamak yerine  süreci olumsuz etkileyebilecek tüm faktörler değerlendirildikten sonra gerekli testler tamamlandıktan sonra başlamak en doğrusudur.

Tedavinin ortasında ya da başarısızlıkla sonuç elde ettikten sonra çifte “bu testleri de yapalım” demek çifte yapılan en büyük haksızlıktır. Çoğu zaman büyük bir stress ile karşımıza gelen çifti dinlemek anlamak geçirdiği süreçleri bilmek yapılan tetkikleri değerlendirmek en doğru başlangıctır.

İnfertilite tedavisi kişiye özel bir tedavidir. Herkese aynı tedavi verilemez.

Önceki olumsuz denemeler varsa bunlardan ders çıkarmak önemli bir husustur. 

Araştırmaya, çifte en az zarar verecek, en az yoracak  en basit tetkiklerle işe başlanmalıdır.

Araştırma da ilk ve en önemli aşama çiftin birlikte görüşmeye alınarak, yeterli zaman verilerek o zamana dek yapılanlar hakkında bilgi alınmasıdır. Hastalık yoktur hasta vardır. İnfertilite ( Gebe kalamama ) durumunda tedavi kişiye özeldir.

2) Muayene ve Ultrason

Bu bilgilerin ışığında  jinekolojik muayene yapılır.  Ardından ultrasonografi ile değerlendirilir. Muayene ve ultrasonografi ile  vajina, rahim ağzı, rahim, yumurtalıklar değerlendirilirken tupler ( kanallar) değerlendirilemez.

Bu değerlendirme tedavi için çok değerlidir. Konu hakkında uzman bu değerlendirme sonrası;

• rahim ağzında yara
• enfeksiyon
• myom
• polip
• yumurtalık kistleri
• yumurta sayısında azalma
• gebelik sansı
• erken menopoz riski

gibi bircok konuda size değerli bilgiler verebilir. Bu  hususlar gebeliği direk etkileyen faktörlerdir.

3) Sperm ( meni ) Testi

Bebek sahibi olma, erkek ve kadını birlikte ilgilendiren bir konu olduğu için erkekte kendisinde sorun olup olmadığını araştırmak için sperm testi yaptırmalıdır.

Sperm örneğinin embriyolog tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.

Bayana yapılan ultrason değerlendirmesi kadar önemli ve değerli bir husustur.

Sperm Testinde;

** Sperm sayısı 

**Sperm hareketi ve

** Spermin yapısı değerlendirilir.

Bu sonuca göre baba adayına tedavi verilebilir. Ek testler istenebilir. Testin tekrarı gerekebilir. Bu sonuçlara gerek çifte nasıl bir yöntem ile bebek sahibi olacagı hakkında net bilgi verilir. Sperm testi tedavinin hangi şekilde olacagını belirler. İlk sırada yapılması gereken testlerden biridir. 

Spermde azlık olması sorun olması eksiklik ya da ayıp bir durum değildir. Basit tedavilerle sperm sorunu çözülebilir.

Sperm kalitesi ve sayısı için tedavi  verilmiş ise sonucu görmek için 3 ay beklemek gerekir.

Tek bir teste bakarak karar verilmez. Tedavi sonrası  test tekrar edilir. Buna göre bir karar verilir ve uygun bir tedavi önerilmelidir.

4) Hormon Testleri:

Hormonal bozukluklarda yumurta gelişimini etkileyerek bebek sahibi olmayı önleyebilir. Adet döneminin başlangıcında hormonal değerlendirme için kadından sabah aç karna kan  örneği alınır. Adetin ilk 3 günü içinde testler yapılmalıdır. 

Çoğu zaman basit bir hap tedavisi ile sorun çözülür.

Bu durumda aşılama tüp bebek tedavisine bile gerek kalmadan çift anne-baba olabilir.

5) Rahim  ( Kanal ) Filmi, HSG

Adetin bitimine yakın kanalların değerlendirilmesi için HSG ( kanal filmi) ( rahim filmi) çekilir. 

Bu film rahmin iç yapısı ve kanallar hakkında bilgi verir. 

Bu işlem biraz ağrılıdır. Hastalar tarafından şiddetli bir adet sancısına benzetilmektedir. Ağrı eşiği düşük olan hastaların anestezi altında bu filmi çektirmelerini önermekteyiz.

Anestezi ile filmi çektirmek isteyenlerin 6 saat öncesinden su dahil hiçbirşey yiyip içmemeleri gerekmektedir. Biraz zahmetli olmakla birlikte iyi ve doğru yapılırsa  bizlere çok değerli bilgiler verir.

Ancak maalesef çoğu kez filmler çok kötü kalitede çekilmekte ve sonuçtan hiçbirsey anlasılmamaktadır.  Lütfen bu tetkiki yaptırmadan önce doktorunuzdan tavsiye alınız. 

Görüldüğü ve anlaşıldığı üzere anne baba olamayan her çifte tüp bebek tedavisi  yapılması gerekli değildir.

Sorunun saptanması ile tedavisiz ya da basit tedavilerle gebe kalamama ( kısırlık ) sorunu çözülebilir.

Bu testler infertilitede temel testlerdir. Tüm bu testler sonucunda saptanan nedene göre tedavi kararı verilmelidir.

 Tekrarlayan gebelik kayıpları olan hastalarda, yumurtalık kapasitesi azalmış hastalarda ileri testler gerekebilir.

bu testler sırası ile;

-anne ve baba adayından genetik inceleme testleri

-kanın pıhtılaşma  testleri

-bağışıklık sistemi testleri

-annedeki sistemik hastalıkların araştırılması

– Gerekirse laparoskopi / histeroskopi adı verilen kamera yolu ile organların incelenmesi

Tüm bu testler sonucunda saptanan nedene göre tedavi kararı verilmelidir. 

Unutulmamalıdır ki bebek isteyen tüm çiftlerde tek çözüm tüp bebek tedavisi değildir. Tüp bebeğe gerek kalmadan  sorunun saptanması ile sorun kendiliğinden bile çözülebilinir. Ya da aşılama , yumurta takibi yöntemlerle de sonuç alınabilir.

Sonuç olarak unutulmamalıdır ki İnfertilite tedavisi kişiye özeldir. Hastayı iyi değerlendirmek anlamak ve kişiye yönelik özel yaklaşım HAMİLELİK için şarttır.

Op Dr Zeki SALAR   Memorial  Hastanesi Kadın Hastalıkları Doğum Tüp Bebek Merkezi İstanbul

Düzenli adet görmenin tanımı; 28 (+/-7 ) gün aralıklarla olabilen, ortalama gün sürebilen ( gün) cc(+/- 20 cc) miktarda kanamaolması olarak tanımlanır. Yani 1 haftaya kadar olan değişimler bizim tarafımızdan normal olarak karşılanır. Peki düzenli adet gören bir kadının aylık gebe kalma şansı nedir diye baktığımızda 35 yaşın altında % lar civarındadır. 35 yaş üzerinde bu oran yumurta sayısının azalmasına bağlı hızla azalmaktadır. 35 yaşın üzerinde her 7 çiftten birinde infertilite (çocuk sahibi olamama) şikayeti görülebilmektedir. İnfertilitenin nedenlerine baktığımızda %30 kadına ait sebepler, %30 erkeğe ait sebepler %20 herhangi bir neden bulamadığımız açıklanamayan infertilite dediğimiz grubu oluşturmaktadır. Kadına ait sebeplere baktığımızda da yumurtlama bozuklukları yani düzenli olarak adet görememe, yumurta kapasitesinin azalması, tüplerin tıkanması, rahim içi yapışıklıklar, endometriozis dediğimiz rahim içine ait hücrelerin rahim dışındaki dokularda da bulunarak kistik kanamalı yapılar oluşturması gibi nedenlerin bulunduğunu görüyoruz. Yine sigara içimi de kadınlarda tüplerin yapısını bozarak yumurtanın rahim boşluğuna taşınması ve tutunmasını bozmak şeklinde etki göstermektedir.

Erkekler için var olan bir sorunu tespit etmek spermiogram testi sayesinde kolaylıkla anlaşılabilmektedir. gün arasında cinsel perhiz süresi sonrasında yapılan bir sperm testi ile sperm hücrelerinin sayı, hareket ve şekil bozuklukları incelenip bir sorun var ise tespit edilir. 50 sene öncesine göre günümüzde erkek sperm kalitesi düşmeye başlamıştır. Çevresel etkenlerin bu konuda rolü olduğu düşünülmektedir.

Düzenli adet görmeye rağmen 1 sene korunmadığınız halde hamile kalamıyorsanız yaptıracağınız testler kadınlar için adetin 2. veya 3. gününde sabah aç karnına yaptıracağınız bir kan testi ile hormon değerlerinize baktırmak (FSH-TSH-PROLAKTİN-AMH) ; adetli iken usg ile muayene olup yumurtalarınıza baktırmak ve hemen adet sonrası bir rahim filmi çektirmektir. Erkekler içinse gün arasında bir cinsel perhiz sonrası sperm testinizi yaptırmanız olacaktır.

Dr. Özlem Aras

Kadın Hastalıkları Doğum ve İnfertilite Uzmanı

Newsletter

Daha fazlasından haberdar olmak ister misin?

Hadi hemen kaydol!