Makat Deliğinde Iltihap

Anüs bölgesinde ortaya çıkan ağrı ve şişlik problemi için kaçımız doktora gider bilinmez ama bilinen en önemli gerçek bazen bir hekime muayene olmak için sadece 3-4 gün zamanınız olduğudur. Bizlerin basite aldığı ve kendi kendine geçer diye düşündüğü makatta ağrı, akıntı, şişlik gibi problemler kendi kendine geçmeyeceği gibi bazen içinden çıkılması zor sorunları beraberinde getirmektedir. Makatta ağrı özellikle basite alınmaması gereken bir durum olup, daha önce makatta ağrı yapan hastalıkların neler olduğunu paylaştık, aşağıda yer alan bağlantıya tıklayarak bu sayfaya ulaşabilirsiniz. https://www.makathastaliklari.net/makat-agrisi/ Bu sayfada ise makat ağrısının en önemli nedenlerinden biri haline gelen Anal Apse problemini ele alacağız.

Anal Apse Nedir?

Konu içerisinde kelime yoğunluğunu önlemek için hastalığın diğer isimleri Makat Apsesi, Perianal Apse, Anorektal Apse gibi kelimeler kullanılacaktır. Bir çok ismi olmasına karşın halk arasında en sık kullanılanı Makat Apsesi olarak görülmektedir. Anüs bölgesinde şişlik ve ağrı problemi ile aniden ortaya çıkan ve kısa sürede müdahale edilmesi gereken bir hastalıktır.

Perianal Apse Neden Olur?

İnsan vücudu öylesine muhteşem donanımlarla yaratılmış ki özelliklerini gördükçe şaşırmamak elde değildir. Makat bölgesinin nemini sağlayan ve dışkılamayı kolaylaştıran salgı bezleri bulunmaktadır. Tabii ki bu dokular her zaman sağlıklı bir şekilde çalışması mümkün olmamaktadır. Salgı bezleri tıkanması halinde iltihap ve şişlik sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu şişlik aynı zamanda ciddi bir makat ağrısını da beraberinde getirmektedir. En önemli nedeni salgı bezleri olsa da tabii ki anüs ve bağırsaklarla ilgili nedenleri de görülür.

Makat Apsesi Belirtileri Nelerdir?
İlk andan itibaren kişiyi ciddi anlamda huzursuz eden anüs ağrısı görülmektedir. Bu ağrı her geçen gün şiddetli hale gelmektedir. Ağrıya ek olarak anüs çevresinde etrafı kızarık şişlik ve nadir bir şekilde akıntı görülür. Yani hastalığın saklı, gizli kalması imkansızdır. Ağrı ve şişlik problemi yaşıyorsanız mutlaka bir genel cerrahi uzmanına muayene olmanız gerekir. Başta anal apse olmak üzere anal hematom, anal fissür yada tromboze hemoroid gibi bir çok hastalık ortaya çıkmaktadır.

Makat Apsesi Nasıl Geçer?

Konunun en hassas noktalarından birisi burası olacaktır. Kendi kendine geçer, ama siz sakın kendi kendine geçmesini beklemeyin. Çünkü apsenin kendi kendine boşalması Anal Fistül hastalığı riskini ortaya çıkarmaktadır.

Apse Çok Acil Boşaltılması Gerekir:
Hipokrat’tan beri yaklaşım bu şekildedir. Cilt altında ortaya çıkan iltihap bulunduğu dokuyu sürekli çürütmektedir. Yani geç kaldığınız her gün, her saat anüs bölgesinde daha fazla doku hasarı oluşmaktadır. Bu hasar Anal Fistül dediğimiz hastalığa neden olmaktadır.

Anal Fistül Nedir?
Boşaltılmayan yada kendi kendine boşalan apsenin neden olduğu Perianal Fistül (Makatta Akıntı) kalın bağırsak ile cilt arasında iki ucu açık tünel anlamına gelmektedir. Kalın bağırsağın son kısmından dışkı akarak kanaldan cilt dışına çıkmaktadır. Makatta akıntı ve kötü kokuya neden olan bu durum düz olabildiği gibi ağaç dalları şeklinde karışık olabilmektedir. Karışık olanların haliyle tedavisi de zor olmaktadır. Anal Fistül ile ilgili hazırladığımız konuya yandaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz. https://www.makathastaliklari.net/perianal-fistul-tedavisi/

Apse Boşaltılmazsa Ne Olur?

Konunun ne denli ciddi olduğunu aktarmak için tekrar dönüyorum. Kesinlikle farkına vardığınız anda genel cerrahi uzmanı tarafından apse çok acil boşaltılması gerekir. Bunu siz yapmamanız halinde kendi kendine boşalacaktır. Kendi kendine boşalması halinde Fistül olma riski %90 diyebiliriz. İlk 3 gün içerisinde boşaltılması halinde Fistül olmayabilir. 4. Gün boşaltılması halinde ise risk %50 olurken 5. günde boşaltılması riskin %70 olmasına nede olur. Yani geç kaldığınız her dakika sizin aleyhinize işlemektedir.

Makat Apsesi Nasıl Boşaltılır
Dikkat edilmesi ve bilinmesi gereken hususlardan biride cerahatin nasıl boşaltılması gerektiğidir. Kimi hekimler cilt altındaki irini enjektör (iğne) ile çekmektedir. Bu ya bilgisizlik, yada ilgisizlik sonucu yapılan bir uygulamadır. Oysaki yapılması gereken basit bir ameliyat ile apsenin olduğu cilt açılması gerektiğidir. Enjektörle cerahat boşaltılsa da bir kaç saat içinde aynı şekilde dolar, yani geçici ve anlamsız bir uygulamadır.

Cilt 2-3 Santim Kesilir, Apse Boşaltılır
Evet arkadaşlar apse nasıl geçer? sorusunun cevabı basit bir ameliyat olmalıdır. Bölgesel uyuşturma ile yapılan bu ameliyat 2 cm gibi bir alanda kesi yapılmasını gerektirir. Doktor kesi yaptığı anda cerahat dışarı fırlamaktadır. Bazen hekim ve yardımcılarının üzerine sıçrayabilir. Cilt altında kalan cerahati ise hekim ilk olarak parmağı ile kestiği alandan girerek temizler. Parmak kullanır çünkü dokuya zarar vermemesi gerekir. Bu andan itibaren hastanın ağrı problemi neredeyse tamamen ortadan kalkmakta ve rahatlamaktadır.

Nasıl Yapıldığını Görmek İster misiniz?
Konuyu anlattık birde apse boşaltmanın nasıl yapıldığını görsel olarak izleyebilirsiniz. Fakat izlemeden önce uyarı yapmak istiyorum. İzleyeceğiniz görüntü irin, cerahat içerdiği için haliyle mide bulandırıcı bir durum ortaya çıkacaktır. Açık konuşmak gerekirse yüzlerce, binlerce apse boşaltan doktorun bile midesi bulunmaktadır.

Tedavi görüntüsünü izlemek için tıklayınız:
https://www.youtube.com/watch?v=gJWhGEdNevA

Drenaj Takılır, Antibiyotik Tedavisine Başlanır
Yukarıda gördüğünüz şekilde boşaltılan apse sonrası hasta günlük hayata kaldığı yerden devam edebilir. Doku hasarının azaltılması ve iyileşmesi için doktorunuz antibiyotik tedavisine başlayacaktır. Aynı şekilde cilt altında apse oluşmasını önlemek içinde drenaj takılmaktadır.

Makatta Akıntı Görürseniz Doktora Başvurun
Apse boşaltma gecikmiş olarak yapıldıysa muhtemelen kısa bir süre sonra Anal Fistül problemine neden olacaktır. Burada dikkat etmeniz gereken ilerleyen süreçte makatta akıntı ve pis koku gibi normal durumların ortaya çıkmasıdır. Çünkü Perianal Fistül belirtileri arasında akıntı ve kötü koku öne çıkmaktadır.

Makat apsesi diğer adıyla anal apse bölgenin en şiddetli ağrı yapan diğer bir çok bölgedeki apselere kıyasla daha fazla risk içeren ve tedavisi özellik eden apsedir.

Makatta Apse Nereden Kaynaklanır?

Makat apsesinin temel kaynağı bölgedeki salgı bezleridir. Makatın iç kısmında salgı yapan tükürük bezine benzer salgı bezleri vardır, bu salgı bezinden salgılanan sıvı makatın nemini kayganlığını mikroplara karşı korunmasını sağlayan bir tabaka oluşturur.

Tükürük kadar fazla miktarda değildir ama sürekli salgılanır. İçeriğine bağlı olarak kendine has bir kokusu vardır ve bu koku diğer vücut bölgelerinden farklıdır.

Kişiye göre 4-6 adet salgı bezi vardır.

Makat Apsesi Neden Olur?

Anüste yukarıda ayrıntısını yazdığımız salgı bezlerinin salgıyı akıttığı çıkış deliği tıkandığında salgılanan sıvı doku içinde birikir. Bu teori bilim kurullarınca en çok kabul gören görüştür. Kabız olan kişilerde biraz daha sık görüldüğü yönünde istatistik bilgisi vardır.

Doku içinde biriken bu sıvı yapısı gereği protein içerir. İçerindeki protein sebebiyle kokuşma yani içinde mikrop üreme ihtimali vardır.

Doku içindeki bu sıvıya mikrop bulaşıp mikropların çoğalması sonucu bölgede iltihap başlar. İltihabın ilerlemesiyle cerahat ile dolu bir boşluk ortaya çıkar ki bu duruma apse denir. Apseler bulunduğu yere göre isim alırlar.

Makatta İltihap Neden Olur?

Yukarıda oluşum şekli anlatıldığı gibi doku içinde biriken sıvıya mikrop bulaştığında iltihaplanma olur. Bütün iltihaplanmalarda olduğu gibi bir yandan mikroplar çoğalırken diğer yandan vücut bununla mücadele eder.

Hasta şikayet ile doktora gittiğinde tam tanımlanamasa da genellikle antibiyotik başlanır. Vücudun savunma mücadelesi ve antibiyotiğin de etkisiyle oluşan bu iltihap gerileyerek düzelebilir ama kapalı ortam olduğu için genellikle düzelmemekte tam tersi giderek ilerleyerek apseye dönüşmektedir.

Seyrek olsa da kendiliğinden düzelmektedir ama çoğu apseleşmektedir.

Makat Apsesi Belirtileri Nelerdir?

Başlangıçta dışkı varmış gibi bir huzursuzluk şeklinde belirti verir ancak saatler ilerledikçe şikayetler hem çeşitlenir hem de şiddetlenir.

Ve genellikle şu sırayla gider.

– Makatın derinliklerinde huzursuzluk ve dolgunluk hissi
– Dışkılama isteği
– Arkadan öne penis ve vajinaya vuran yanma hissi
– Ağrı
– Şişlik
– Şişliğin ilerlemesi sonucu aynı bölgede kızarıklık
– Kızarıklığın olan bölgede ısı artışı
– Vücutta enfeksiyon belirtileri; ateş, halsizlik, iştahsızlık, isteksizlik.

Hasta bu şikayetlerin hangi aşamasında giderse gitsin proktoloji uzmanı tespitini yapıp tedaviye başladığı anda şikayetler hızla düzelmeye başlar.

Bölge apselerinde bir an önce boşaltılması ısrarla önerilir, boşaltma işlemi geciktirilirse fistül denilen daha problemli hastalığa dönüşür.

Hasta uygun doktora gitmezse apsenin içeriği giderek artar, buna bağlı olarak iç basıncı da giderek artar ve zayıf olduğu bir yeri patlatıp boşalır.

Boşaldığında çok kötü kokulu cerahat akar ve hasta basınç düşmesi sebebiyle rahatlar.

Makat Apsesi Nasıl Geçer, Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bütün apselerde olduğu gibi ilk yapılması gereken bir an önce boşaltılmasıdır. Ancak bölgenin özelliği gereği boşaltma işi 2.5 cm deri kesilerek yapılmalıdır. Cerahatın kendiliğinden kolayca aktığı görülmelidir. Apseden çıkan apse boşaltılan odanın yanıdaki odaya bile girilemeyecek kadar kötü bir koku etrafa yayılır.

Daha küçük kesilirse cerahat rahat boşalamayacağı için hastalığın iyileşmesi istenilen şekilde ilerlemez. Benzer şekilde acil servislerde yapıldığı gibi enjektörle boşaltılıp gönderilirse o anda bir rahatlama olsa da saatler içinde sorun aynı şekilde karşımıza çıkar.

Boşaltma işleminden sonra akımın devam etmesi için deliğe bir cisim konur.

Hasta hızla rahatlar, giderek kötüleşen genel durumu hızla düzelmeye başlar.

Bölgede ilerlemiş olan iltihabın daha çabuk düzelmesi için geniş spektrumlu bir veya ikili antibiotik başlanır.

Anal Apse Tekrarlar mı?

Evet mikrobik olduğu için herkeste çıkabilir ve herkeste tekrarlayabilir.

Bazı kişilerde anüste oluşan deformasyonlar ve hasarlar sebebiyle bezlerin yapısı değiştiği için çok sık tekrarlamaktadır.
Tekrarı engellemek için o bölgedeki salgı bezleri çıkarılarak önlem alınmaya çalışılsa da işe yaramadığı, tekrarların devam ettiği görülmüş ve bu uygulama terk edilmiştir. Yani tekrardan korunmak mümkün değil.

Anal Apse Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bütün apselerde olduğu gibi 5. – 8. Günlerde kendiliğinden patlar ama bu yapılabilecek en büyük hata olur.
Benzer şekilde lokum koyma, soğan yapıştırma gibi uygulamalarla boşalmasını sağlamak çok hatalı yaklaşımdır çünkü fistül olma ihtimali çok yükselir.

Şikayetler başladıktan sonra ne kadar kısa sürede boşaltılırsa fistül olma ihtimali o kadar azalır bu sebeple bir an önce proktoloji uzmanına görünmeli ve gereken yapılmalıdır.

Makat Apsesi Pansumanı Nasıl Yapılır?

Pansuman veya yara bakımı boşaltan cerraha göre çok değişmektedir. Bazı cerrahlar 2 hafta rutin pansuman önermektedir.

En mantıklı yaklaşım şöyle olabilir; boşaltma işleminden sonra ek bir sorun var mı diye ve de içine koyduğu cismi almak üzere ertesi gün pansumana çağırıp, bizzat cerrah tarafından pansuman yapılmalı ve ertesi günden sonra günde 3-5 defa ılık su oturma banyosu yapılması uygun bir yaklaşım olabilir.

Bu şekilde yani ertesi gün oturma banyosu verilmesi durumunda yara yeri sıkça mikroplardan arındırılacağı için iyileşmenin daha hızlı olması beklenir.

Makat Apsesi İçin Hangi Doktora / Bölüme Gidilir?

Makatta meydana gelen apselerin muayenesi ve tedavisi proktoloji konusunda tecrübeli genele cerrahi uzmanları tarafından yapılmaktadır. IDEA TIP’ın tüm şubelerinde hizmet veren genel cerrahi uzmanları proktoloji konusunda son derece tecrübe olup, tüm donanımlara sahiplerdir.

Referans
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459167/
Colorectal Dis. 2016 Jan;18(1):37-44
Int J Colorectal Dis. 2008 Nov;23(11):1023-31
Langenbecks Arch Chir. 1995;380(1):31-6