Duada Inşaallah Demek

Değerli kardeşimiz,

İnşallah ifadesi, Allah dilerse demektir.

Esasen dua ederken bir şüpheye neden olacak ifadelerden sakınmak gerekir. Bu açıdan Hz. Peygamber Efendimiz (asm), dua ederken “Allah'ım, dilersen beni affet.” demeyi uygun görmemiştir.

Ancak, soruda geçen durum, bir şüphe anlamında değil, Allah’tan bir ümit ve rica anlamında olduğu için, “Allah razı olsun inşallah.” denilmesinin veya birisi bize “Allah sizden razı olsun” dediğinde “İnşallah” dememizin, hadiste geçen yasağa girmediği söylenebilir. Zira burada bir şüphe ve tereddüt manası değil, tam aksine bir ümit, bir rica, bir istirham manası vardır.

İlgili hadis rivayeti şöyledir:

"Sizden biriniz dua ederken: 'Allah'ım! Dilersen beni bağışla; dilersen bana merhamet et.' demesin. Dilediğini kesin bir dille istesin. Çünkü Allah'ı zorlayan hiçbir kuvvet yoktur."(Buhârî, Daavât 21, Tevhîd 31; Müslim, Zikr 9)

Müslim'in bir rivayeti şöyledir: "Fakat kesin bir şekilde istesin ve isteğini büyük tutsun. Çünkü vereceği hiçbir şey Allah'a büyük gelmez."(Müslim, Zikr 8)

"Sizden biriniz dua ettiği zaman kesin bir ifade ile dilekte bulunsun. 'Allah'ım! Dilersen bana ver.' demesin. Çünkü Allah'ı zorlayan hiçbir güç yoktur." (Buhârî, Daavât 21; Müslim, Zikr 7)

Allah'a dua ederken "dilersen bağışla" gibi sözler söylenilmesi ve duanın böyle şartlara bağlanması mekruhtur. Çünkü bu tarz ifadeler, bir başkası tarafından zorlanabilen, dilediğini rahatça yapamayacak durumda olan kimseler hakkında kullanılır. Oysa Azîz ve Celîl olan Allah böyle şeylerden münezzehtir ve Cenâb-ı Hakk'ı bir şeye mecbur edecek hiçbir güç ve kuvvet yoktur.

Ayrıca böyle sözler, sanki kendini müstağni kabul etmek, "Verirsen de olur vermezsen de" der gibi bir anlam ifade eder ki, Allah Teâlâ'ya karşı kullanılması asla affedilmez bir hitap tarzıdır.

Diğer taraftan, isteğinin kabul edilip edilmeyeceğinden şüphe etme düşüncesi de yersizdir; zira Allah cimri değil cömerttir, kerîmdir; her isteyene istediğini verir. Bu sebeple duada kesin ifadeler kullanılmalı, samîmi ve ihlaslı olunmalı, istenilen şey kesin olarak ve kararlı bir şekilde Allah Teâlâ'ya arzedilmelidir. Çünkü O'nun vereceği hiçbir şey kendisine zor gelmez ve hiçbir şey O'nun nezdinde büyük değildir.

Bir kudsî hadiste bu husus şöyle belirtilir:

"Bütün insanlar düz bir arazide toplansalar, herkes ne isteği varsa istese, ben de herkese istediğini versem, yine de mülkümden hiçbir şey eksilmiş olmaz."(bk. Buharî, VII, 213; Müslim Şerhi, III, 33)

Evet, Allah her şeye kadirdir ve bütün mevcudat O'nun emrinin altındadır. Bir insan bunları bilerek Allah'a yalvarıp yakarmalı ve dua etmelidir.

Dua, Allah'a duyulan tam güveni en iyi şekilde yansıtan bir üslupla yapılmalıdır. Buna göre:

- Allah Teala'ya dua ederken ve O'ndan bir şey isterken "dilersen", "istersen" gibi şarta bağlı kelimelerle dua etmek caiz değildir.

- Allah Teala'ya dua eden ve dilekte bulunan kimse, kesinlik ifade eden cümlelerle talepte bulunmalıdır.

- Allah Teala'ya dua ve niyazda bulunan, Allah'ın duasına icabet edeceğine ve kendisine merhametiyle muamele yapacağına kesin olarak inanmalıdır.

- Cenâb-ı Hak, dileyene dilediği şeyi verir; O'nu zorlayan hiçbir güç yoktur. Kesin ifadelerle Allah'tan bir şey istemek asla O'nu zorlamak anlamına gelmez. Her şey Allah'ın elindedir ve verdiği O'nun mülkünden hiçbir şey eksiltmez.

Özetle, Allah'ın rahmetinden şüphe etmek ve tereddüde düşmek anlamında "İnşallah" demek uygun değildir, ancak Allah'ın rahmetinden ümit etmek anlamında "İnşallah" demenin sakıncası olmadığı söylenebilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

İNSANIN DUA EDERKEN, "ALLAHIM DİLERSEN BENİ
BAĞIŞLA" DEMESİNİN MEKRUHLUĞU VE İSTEĞİNİ KESİN BİR DİLLE İFADE ETMENİN GEREKTİĞİ

1747. Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Sizden biriniz dua ederken: Allahım! Dilersen beni bağışla; dilersen bana merhamet et, demesin. Dilediğini kesin bir dille istesin. Çünkü Allah'ı zorlayan hiçbir kuvvet yoktur. "
Buhârî, Daavât 21, Tevhîd 31; Müslim, Zikr 9. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Vitr 23; Tirmizî, Daavât 77


1748. Enes radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Sizden biriniz dua ettiği zaman kesin bir ifade ile dilekte bulunsun. Allahım! Dilersen bana ver, demesin. Çünkü Allah'ı zorlayan hiçbir güç yoktur. "
Buhârî, Daavât 21; Müslim, Zikr 7


"ALLAH VE FİLANCA DİLERSE" DEMENİN MEKRUH OLUŞU

1749. Huzeyfe İbni Yemân radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Siz, Allah dilerse ve filanca dilerse demeyiniz. Fakat, Allah dilerse sonra filanca dilerse deyiniz. "
Ebû Dâvûd, Edeb 84


1750. Ebû Berze radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, yatsı namazından önce uyumayı, yatsı namazından sonra da konuşmayı hoş karşılamazdı.
Buhârî, Mevâkît 23; Müslim, Mesâcid 236 . Ayrıca bk. Tirmizî, Mevâkît 11; Nesâî, Mevâkît 20; İbni Mâce, Salât 12


1751. İbni Ömer radıyallahu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem hayatının sonlarında cemaate yatsı namazını kıldırıp selâm verdikten sonra şöyle buyurdu:
"Bu geceyi görüyorsunuz ya! İşte bu geceden itibaren yüz sene sonra bugün yeryüzünde o-lanlardan hiç kimse hayatta kalmayacaktır. "
Buhârî, İlim 41, Mevâkît 20, 40; Müslim, Fezâilü's–sahâbe 217


1752. Enes radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre sahâbîler Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in mescide gelmesini beklediler. Neticede gece yarısına yakın bir zamanda onların yanına geldi ve yatsı namazını kıldırdı. Namazdan sonra bize bir konuşma yaptı ve şöyle buyurdu:
"Dikkatinizi çekerim! İnsanlar namazlarını kılıp ardından uyudular. Sizler ise namazı beklediğiniz sürece namaz sevabı kazandınız. "
Buhârî, Mevâkît 25


Riyazussalihinden alıntı