Haliç Tipi Kıyı
Kıyı TipleriKıyıların Şekillenmesinde Etkili Faktörler:
1. Dalgalar
2. Akıntılar
3. Gel-git
4. Akarsular
5. Buzullar
6. İç kuvvetler
7. Kıyıdaki dağların uzanış biçimi
8. Canlılar (Mercanlar) (en az etkili)
9. Rüzgarlar (Dolaylı etkiye sahip)
KIYI TİPLERİ
1. ENİNE KIYILAR: Dağların kıyıya dik uzandığı yerlerde görülür. Ör: Ege Bölgesi Kıyıları (Edremit-Kuşadası arası). Bu kıyılarda; girinti-çıkıntı fazladır. Kıta sahanlığı geniştir. İç kesimlere ulaşım kolaydır. Limanların Hinterlandı geniştir. Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir.
2. BOYUNA KIYILAR: Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde görülür. Ör:Karadeniz ve Akdeniz Kıyıları. Bu kıyılarda; girinti-çıkıntı azdır. Doğal limanlar azdır ve hinterlandları dardır. İç kesimlere ulaşım zordur. Dalga aşındırması ile falez oluşumu fazladır. Kıyı ile iç kesim arasında iklim, bitki örtüsü, ekonomik faaliyetlerde farklılık fazladır.
3. RİA TİPİ KIYILAR: Akarsu vadilerinin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Ör: İstanbul-Çanakkale Boğazları, Haliç ve monash.pwı Anadolu Kıyılarıdır.
4. DALMAÇYA KIYI TİPİ: Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Dağların yüksek kısımları kıyıda adaları oluşturur. Ör:Adriyatik denizinde Dalmaçya kıyıları (eski Yugoslavya kıyıları). Yurdumuzda Antalya- Kaş kıyıları buna örnektir.
5. LİMANLI KIYILAR: Geniş tabanlı vadilerin veya koy-körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Ör:Karadeniz&#;in kuzeyindeki kıyılar (odessa, Dinyeper, ) buna örnektir. Yurdumuzda ise B. ve K. Çekmece kıyıları böyle kıyılardandır.
6. HALİÇ (ESTUAR) TİPİ KIYILAR: Gel-git olayının etkisiyle akarsu ağızlarında oluşan kıyılardır. Kuzeybatı Avrupa kıyılarındaki önemli limanlar buna örnektir. Yurdumuzda yoktur.
7. FİYORT TİPİ KIYILAR: Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşan kıyılardır. Bu kıyılara en iyi örnek İskandinav Yarımadasındaki kıyılar gösterilebilir. Eğer kıyıda adalar var ise ve kıyının girintisi- çıkıntısı fazla ise bu tür kıyılara skyer tipi kıyılar denir. Ör:Norveç kıyıları
8. RESİF KIYILARI: Mercan iskeletlerinin üst üste birikmesiyle oluşan kıyı tipidir. Ör:Mercan adaları kıyıları (Avustralya Kıtasının doğusunda).
Kıyı tipleri
Kıyı tipleri; enine kıyılar, boyuna kıyılar, ria tipi kıyılar, dalmaçya tipi kıyılar, limanlı kıyılar, haliç tipi kıyılar, fiyort tipi kıyılar ve resif kıyıları olarak 8’e ayrılmaktadır.[1]
Enine kıyılar:Dağların kıyıya dik uzandığı bölgelerde rastlanır. Buna Ege kıyıları örnek verilebilir.[2]
Boyuna kıyılar: Enine kıyıların aksine dağların kıyıya paralel olduğu bölgelerde görülür. Buna örnek olarak Karadeniz ve Akdeniz kıyıları verilebilir.
Ria tipi kıyılar: Akarsu vadilerinin deniz suyu altında kalmasıyla oluşur. İstanbul ve Çanakkale Boğazları buna örnek olarak gösterilebilir.
Dalmaçya tipi kıyı: Kıyıya paralel olarak uzanmış dağların çukurlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipine denir. Antalya-Kaş kıyıları örnek olarak gösterilebilir.
Limanlı kıyılar: Geniş tabanlı vadi ve körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşur. Limanlı kıyılara Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece kıyıları örnek gösterilebilir.
Haliç tipi kıyılar:Gelgit olayı yüzünden akarsu ağızlarında rastlanan bir kıyı tipidir. Türkiye’de bir örneği yoktur. Kuzeybatı Avrupa kıyılarında rastlanır.
Fiyort tipi kıyılar: Buzul vadilerin sular altında kalmasıyla ortaya çıkan kıyılara fiyort tipi kıyı denir. Buna örnek olarak Norveç kıyıları gösterilebilir.
Resif kıyıları: Mercan iskeletleri üst üste gelerek resif kıyılarını oluşturur. Buna örnek olarak Avustralya Kıtası’nın doğusunda olan Mercan Adaları kıyıları örnek gösterilebilir.