Semai Hakkında Bilgi

Âşık Tarzı Türk Edebiyatı nazım şekillerinden olan semai türünde daha çok sevgi, doğa, güzellik gibi konular işlenir. Özel bir ezgiyle söylenen semailer Âşık Edebiyatı'nda çok fazla yaygın olmayan bir nazım şeklidir. Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairlerince söylenen şiirlerdir.

Semai Türünün Özellikleri

• Sevgi, aşk, güzellik, doğa, ölüm, kavuşma, ayrılık acısı gibi koşmada konu edinen bütün temalar semaide de işlenir. 
• Hece ölçüsünün sekizli kalıbıyla yazılır. (4+4 duraklı veya duraksız) Aruz ölçüsüyle de yazılan semailer vardır.
• Koşma türüne göre daha canlı, lirik ve kıvrak bir söyleyişe (biçem) sahiptir. 
• Dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir.
• Semailer, kendine özgü bir ezgiyle okunur.
• Semailerde sade ve yalın bir dil kullanılır. Günlük hayatta yer alan deyişler de semailer de karşımıza çıkar.
• Uyak düzeni koşmanınki gibidir. (abab / cccb / dddb)
• Semailer; en az 3, en fazla 5 dörtlükten oluşur.
• Semailerde şiirin son dörtlüğünde şairin mahlası geçer.
• Koşmaya birçok yönden benzeyen semainin koşmadan en önemli ve tek farkı ölçüsüdür. Semai 8'li; koşma 11'li ölçüyle yazılır.
• Semaide, lirik veya lirizm en önemli kavramlar olarak öne çıkar.
• Türk edebiyatında semai türünün en güzel örneklerini Karacaoğlan ve Erzurumlu Emrah vermiştir.

Semai Türü ile İlgili Örnekler

Örnek 1   

İncecikten bir kar yağar

Tozar Elif Elif diye

Deli Gönül Abdal olmuş

Gezer Elif Elif diye

Elif'in uğru nakışlı
Yavru balaban bakışlı
Yayla çiçeği kokuşlu
Kokar Elif Elif diye

Elif kaşlarını çatar
Gamzesi sineme batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye

Evlerinin önü çardak
Elif'in elinde bardak
Sanki yeşilbaşlı ördek
Yüzer Elif Elif diye

Karac'oğlan eğmelerin
Gönül vermez değmelerin
İliklemiş düğmelerin
Çözer Elif Elif diye

Karacaoğlan

Örnek 2

SEMAİ

Gönül gurbet ele çıkma,
Ya gelinir ya gelinmez,
Her dilbere meyil verme,
Ya sevilir ya sevilmez.

Yüğrüktür bizim atımız,
Yardan atlattı zatımız,
Gurbet elde kıymatımız,
Ya bilinir ya bilinmez.

Bahçemizde nar ağacı,
Kimi tatlı kimi acı,
Gönüldeki dert ilacı,
Ya bulunur ya bulunmaz.

Deryalarda olur bahri

Doldur da ver içem zehri

Sunam gurbet elin kahrı

Ya çekilir ya çekilmez.

Emrah der ki düştüm dile

Bülbül figan eder güle

Güzel sevmek bir sarp kale

Ya alınır ya alınmaz.

Erzurumlu Emrah

Ayrıca bakınız

Semâî formu, Türk mûsıkîsinde beste formundan sonra gelen değişik bir beste tarzıdır. İki tür semaî vardır: Ağır semâî ve Yürük semâî.

Ağır semâîler, beste formundan hemen sonra fasıllardaki sıraya göre yer alırlar. Adından da anlaşıldığı gibi yapısı ağır, etkili bir formdur. Küçük usûllerle ölçülmüşlerdir. Ağır semâîlerde kullanılan usûller; 10 / 4 lük ağır aksak semâî, 10 / 8 lik aksak semâî ve 6 / 2 lik ağır sengin semâî‘dir.

Ağır semâîler, yapı itibariyle beste formunu andırırlar. Hane, terennüm gibi bölümler bestede olduğu gibi semâîlerde de bulunur. Ancak küçük usûllerle ölçülmüşlerdir. Küçük usûllerle yapılmalarından dolayı ağır semaîler daima bestelerden sonra ikinci sırayı alırlar.

Fasıldaki sıraya göre (peşrev, beste) formlarından sonra sıralanan ağır semâîden sonra şarkı formu gelir. Fasıl icrasında şarkılardan sonra tekrar semaî formuna dönülür. Ancak bu sıradaki semaîler, ağır semâî adını taşımazlar. Bu tür semâîlere yürük semâî adı verilir.

Yürük semâîler, yürük semâî adı verilen usûlle ölçülmüşlerdir. Genellikle 6 / 4 lük, bazen de 6 / 8 lik ölçü ile belirtilir. Yürük semâîlerin yapıları, ağır semâîlere göre daha hareketli ve canlıdır. Hane ve terennümler ağır semaîlerde olduğu gibidir.

Yürük semâî icrasından sonra saz semâîsi icra edilir. Bu şekilde fasıl tamamlanmış olur. Türk mûsıkisinde; peşrev, kâr, beste, ağır semâî, şarkı, yürük semâî ve saz semâîsi‘nden meydana gelen fasıllara takım adı verilir. Türk musıkisinde bir makamın kabul edilebilmesi için bu şekilde bir takım oluşması şarttır.