Katran Mantarı Nasıl Temizlenir

Isı ve nemin olduğu ortamlarda üreyen ve yetişen mantar, ilkbahar ve sonbahar aylarında çok daha lezzetli ve bol yetişmektedir. İlk bahara oranla sonbaharda verimlilik daha fazladır. Çalılarda ve ağaç diplerinde yetişebilen mantarlar dikkatsiz bir şekilde tüketildiğinde zehirlenmelere neden olabilirken çoğu zehirlenme ise bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle uzman değilseniz çok daha dikkatli olmalısınız.

Zehirli mantarın anlaşılması konusunda kesin bir kriter bulunmazken, kişilerin topladığı ve zehirli olup olmadığı laboratuvar ortamlarında inceleme sonucunda belirlenebilir. Uzmanlık ve bilgi gerektiren bu konuda, bilgi sahibi olmayan kişiler yanılabilir ve zehirlenebilir. Ayrıca bazı dikkat çekici özellikleri ile çok hücreli besinin zehirli olup olmadığı anlaşılabilir.

Mantarlar Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar

Bitkiler ve hayvanlar aleminden uzak olarak “Fungi” aleminde yer alan canlılar olarak bilinmektedir. Sonbahar aylarında kişilerin toplamak üzere gittikleri yerlerde dikkat etmesi gereken bazı durumlar bulunmaktadır.  Zehirlenmelerin çoğu kişilerin doğru bildiğini düşündüğü yanlışlardan kaynaklıdır. Mantarlar hakkında doğru bilinen yanlışlar ise şu şekildedir:

• Koparıldığında içi mavileşiyorsa zehirlidir 
• Gümüş kaşıkla pişirildiğinde kaşıkta kararmaya olursa zehirlidir
• Salyangozların yediği türler zehirli değildir
• Böceklerin yediği türler zehirli değildir
• Çayırda ve ağaçta yetişenler zehirsizdir
• Sirkeli veya tuzlu su ile kaynatıldığında zehri gider
• Kurutulmuş olanlar zehirli değildir.
• Pişirildiğinde zehri ortadan kaybolur ve yenebilir

Toplum içerisinde yaygın olarak duyulan bu sözlerin tümü yanlıştır. Kesinlikle dikkate alınmamalıdır ve zehirli olup olmadığı sadece uzmanlar tarafından ve laboratuvar ortamlarında anlaşılmaktadır. 
Kişilerin yemek için topladıklarını sepet içerisine koymaları önerilirken, hava geçirmeyen plastik torbaların içine konulması önerilmemektedir. Bulunduğu yerde temizlenerek sepete yerleştirilmesi yıkama durumunun önüne geçer ve kirli olanların diğerlerine bulaşmasını önler.

Hangi Mantarlar Zehirlidir?

Yenilebilir, yenilmeyen ve zehirli olarak ayrı grupları bulunmaktadır. Yenilemeyen türler zehirli olmamakla birlikte yapılarının sert olması, kokularının ve tatlarının kötü olması sebebiyle yenme özelliği bulunmamaktadır. Türleri bakımından zengin olan ülkemizde yaklaşık 100 adet zehirli türü ve yaklaşık 10 adet öldürücü türü bulunmaktadır. Bu konuda uzmanlığı olmayan kişilerin doğada rastladığı ve zehirli olup olmadığını bilmediği çok hücreli besine dokunmaması ve tüketmemesi gerekir. Zehirli olanların 1 tanesin bile yenmesi kişiyi zehirlemeye yetecektir. Ayrıca ölümcül türler çok daha fazla tehlikeye sahipken, yenilmesi durumunda kişinin ölümüne neden olabilir. Bu nedenle bu konuda bilgi sahibi olmayan kişilerin bilmediği türleri yememesi önerilir.

Ülkemizde yaklaşık 100 adet zehirli türü bulunan bu besinin tüketilmesi durumunda kişinin vücudunda ciddi seviyelerde olumsuz sonuçlara yol açabilir. Başlıca zehirli mantar türleri şu şekildedir:

Köygöçüren (Amanita Phalloides): Türkiye’de ölümcül zehirlenmelerin yaklaşık yüzde 95’inin nedeni bu türden kaynaklanmaktadır. Nemli olduklarında parlak ve yapışkan bir yüzeyi bulunur. Tüketilmesi durumunda yaklaşık 10 saat içinde belirtileri görülür.

Sinek Mantarı (Amanita Muscaria): Yumurta şeklindedir ve yaklaşık 20 cm çapı bulunmaktadır. Şapkası kırmızımsı ve turuncu rengi ile dikkat çekicidir. Sonbahar dönemlerinde ortaya çıkarken zehirli bir türdür.

Amanita Pantherina: Ağır zehirlenmelere neden olabilen bu tür, 5-10 cm büyüklüğünde ortası koyu bir renge sahiptir. Çam ve yaprak döken ağaçların altında genellikle sonbahar dönemlerinde yetişmektedir.

Mürekkep Mantarı (Coprinus Atramentarius): Yenilebilir bir türdür. Ancak tüketilmesi durumunda 3 gün alkol tüketilmemesi gerekmektedir. 72 saat içinde alkol tüketilirse zehirlenmeye neden olur.

Kükürt Öbeği Mantarı (Hypholoma Fasciculare): Acı ve zehirlidir. Tüketilmesi durumunda kişilerde, kusma, ishal ve bazı kasılmalara yol açabilir. Yaz başlarından sonbahara kadar görülebilmektedir. 

Cenaze Çanı Mantarı (Galerina Marginata): Yenilebilen türleri ile çok fazla karıştırılan bu tür, içerisinde zehirli toksik maddeler bulundurur. Hayati risk oluşturabilirken bazı kişilerde; mide ağrıları, kusma, karaciğer hasarı gibi durumlara neden olabilir.

Kuzu Göbeği Ebesi Mantarı (Gyromitra Esculenta): Çiğ tüketilmesi durumunda ölümcül bir tehlike oluşturan bu türün beyinsi kıvrımları bulunan bir şekli vardır.

Ağulu Mantar (Omphalotus Olearius): Ciddi oranda zehirleme yapısına sahiptir. Belirtileri sindiriminden yaklaşık yarım saat sonra ortaya çıkar ve şiddetli izlenir.

Çukur Çanak Mantarı (Sarcosphaera Coronaria): Tüketilmemesi gereken bir türdür. Ayrıca çiğ ve az pişmiş tüketilmesi ölümcül sonuçlara neden olabilmektedir.

Yukarıda verilenler türlerden herhangi birinin tüketilmesi durumunda acil müdahale edilmesi gerekebilir. Bu nedenle kişileri farkında olmadan bu zehirli türleri yemesinin ardından vakit kaybetmeden hastanelerin acil bölümüne başvurmalıdır. Bu gibi durumların oluşmaması için yapılması gereken bazı durumlar da bulunmaktadır.
Toplumumuzun bu konuda daha fazla bilinçlenmesi ve zehirlenme konusunda dikkat etmesi gerekmektedir. Ayrıca zehirlenme durumlarında acil bir şekilde hastaneye ulaştırılmaları sağlanmalıdır.

Türkiye’de Yetişen ve Yenilebilen Mantar Çeşitleri

Türkiye’de yetişen ve zehirli olmayan mantar türleri yaklaşık 300 türden oluşmaktadır. Tüketilmesi durumunda herhangi bir zararı olmayan hatta faydaları bulunan türler bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ise şu şekilde sıralanabilir.

• Kültür mantarı
• İstiridye mantarı
• Kanlıca mantarı
• Yumurta mantarı
• Ayı mantarı
• Kuzu Göbeği 
• Keme mantarı
• İmparator mantarı
• Trüf mantarı
• Sığır dili mantarı
• Tirmit mantarı

Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Mantar, mutfakların en lezzetli ve tartışmalı malzemelerinden biri. İçeriğinde bulunan protein değeri, etle kıyaslanabilecek derecede yüksek. Bu yüzden vejetaryen menülerinin de önemli bir yere sahip. Ancak mantarın yıkanıp yıkanmaması da birçok tartışmaya yol açan bir konu. Kimisi kesinlikle yıkanmadan temizlenmeli derken, kimisi de yıkanması gerektiğini savunuyor. Peki, mantar yıkanır mı? Mantarın sapları kullanılır mı? Mantar nasıl temizlenir ve nasıl doğranır? Bu soruları sizler için cevapladık. Tezgahtan mutfaklarımıza kadar uzanan mantar nasıl temizlenir, nasıl kullanılır görelim.

Mantar Yıkanır Mı?

Öncelikle bu konuya bir açıklık getirelim. Mutfakta sebze ve meyveleri yıkayarak kullanmaya hepimiz alışkınız. Ancak mantar, bunlara dahil değil. Mantarın süngere benzeyen yapısı, su ile temas ettiğinde su içerisine giriyor ve pişme esnasında su fazlasıyla dışarı çıkarak mantarda lezzet kaybına yol açıyor. Bu sebeple mantarın yıkanması çok önerilmiyor. Peki, mantarı nasıl temizleyeceğiz?

Mantar Temizleme Yöntemleri

Mantarı temizlemek için 3 farklı yöntem kullanabilirsiniz.

1. Kağıt Havlu Veya Bez İle Temizlemek:

Mantarı temizlerken en çok başvurulan yöntem kuru bir bez veya kağıt havlu kullanmaktır. Kuru bezle mantarın üzerinde hafifçe ovalayarak çamurlarından arındırabilirsiniz. Eğer kağıt havlu kullanacaksanız, her mantara bir adet kağıt havlu kullanmanız daha iyi sonuç verecektir. Ancak bezle temizlemek yeterli gelmediyse, diğer yöntemlerimizi deneyin.

1. Zarlarını Soyarak Temizlemek:

Bu yöntemde ilk olarak mantarların şapkalarını saplarından ayırmanız gerekiyor. Şapkanın altında bulunan siyah ince zarları ise ince bıçak veya cımbız yardımıyla temizleyebilirsiniz. Eğer kuru bez, mantarın üzerindeki kirleri çıkartmıyorsa, nemli temiz bez kullanabilirsiniz. Ancak bezin ıslak olmamasına, nemli kalmasına dikkat edin.

1. Fırça İle Temizlemek:

Son zamanlarda en çok uygulanan yöntem ise sebze temizleme fırçası kullanmak. Eğer bu fırçadan bulamıyorsanız, hiç kullanılmamış diş fırçası da işinizi görecektir. Fırça ile mantarın şapka kısımlarını kolayca temizleyebilirsiniz. Ancak, işiniz bittikten sonra fırçayı dezenfekte edip temiz bir yere kaldırın.